Þjóðviljinn - 04.01.1952, Blaðsíða 5

Föstudagur 4. janúúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
4)
ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 4. janúar 1952
þjóoymiNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
l'réttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Btaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.*
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Frentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Næturlæknlr er í læknavarðstof-
unni. — Sími 5030.
Næturvörður er í Reykjavíkuiv
apóteki. — Sími 1760.
UNGUR SJÓMAÐUR SEGIR ÁLIT SITT Á
Spurt um Sinfóníu-
hljómsveitina.
Herinn enn
Ólafur Thors hóf árið 1949 á því að krefjast morðtóla
og vígvéla í áramótagrcin sinni í Morgunblaðinu. Og að
þessu sinni lætur hann sér ekki nægja að biðjast afsök-
unar á því að hann hafi verið á villigötum þegar hann tók
þátt í nýsköpunarstjórninni, heldur fitjar enn upp á
hemaðarhugsjónum sínum. Hann segir í sambandi við
hernám landsins:
„Hins vegar má segja að í þessu mikla máli sé þessum
tveim spumingum ósvarað:
1. Vilja íslendingar verja land sitt sjálfir, séu þeir þess
megnugir? Þora þeir að hætta sér í hildarleikinn, ef til
átaka kemur?
„2. Geta íslendingar annazt landvamir sínar sjálfir
að einhverju eða öllu leyti?
„Þessar spurningar á að brjóta til mergjar, m.a. til
þess að þeir, sem krefjast þeas að landið liggj ekki óvarið
og opið til árása ... geti gert það upp við sig, hvort þeir
vilji að við önnumst sjálfir vamimar, ef við erum þess
megnugir.“
Þrem mánuðum eftir að Ólafur Thors heimtaði morð
tólin og vigvélarnar vom íslendingar bundnir í árásar-
bandalag Bandaríkjanna, en það var undanfari hernáms
ins. Og.það er engum efa bundið að einnig þessi ummasli
eru hugsuð sem aðdragandi þeas sem koma skal. Hér í
blaðinu hafa áður verið rakin hliðstæð ummæli íhalds-
leiðtoganna, og fyrir nokkrum mánuöum var skýrt frá
því eftir traustri heimild að á Atlanzhafsbandálágsfund-
inum í Róm hafi herforingjarnir borið frám kföfur um
íslenzkan her, en því hefur ekki verið mótmælt í aftur-
haldsblöðunum. Em þær kröfur hliðstæðar stefnu Banda-
ríkjanna í öðrum fylgiríkjum og margítrekuðum yfirlýs-
ingum valdamanna um að fylgiríkin eigi að leggja til
fallbyssufóðrið. 1 ;
Ólafur Thors tekur ekki sjálfur beina afstöðii tíl spurn-
inga sinna í áramótagreininni, en tónnjnn er þó skýr:
„Þora íslendingar að hætta sér í hildarleikinn...“!!
Ófögur lýsing
Hermann Jónasson flutti áramótaboðskap úr Heiðna-
bergi um þessi áramót, og þar gerir þessi maður, sem
greiddi atkvæði gegn Keflavíkursamningnum, lýsti yfir
andstöðu sinni við Atlanzhafesamninginn en þagði 1
Heiðnabergi þegar landið var hernumiö, loks grein fyrir
afstöðu sinni til utanríkismálanna.
Hann segir þar að hernámið hafi verið „eðlileg og ó-
umflýjanleg afleiðing þess að Við géhgum 1 hernaðar-
bandalag“, og lýsir yfir samþykki við þá aðgerð, sem
ekki hafi verið neitt álitamál. En ástæðurnar eru ekki
nein hætta á yfirvofandi árás, ekki umhyggja fyrir vest
rænu frelsi og menningu, ekki nauðsyn á að treysta frið-
inn, heldur þessar:
Englendingar gátu drepið íslendinga úr hungri í napó-
leonsstyrjöldunum, og hefðu gert það ef ekki hefðu tek-
izt samningár við þá.
Engilsaxncsku veldin gátu drepið íslendihga úr hungri
í styrjöldinni 1914—18 og hefðu gert það ef íslendingar
hefðu ekki samið við þá á ný.
Engilsaxnesku ríkin hefðu getað drepið íslendinga úr
hungri og kulda í síðustu styrjöld og hefðu gert það ef
ekki hefði verið samið um hernám fandsins.
Engilsaxnesku ríkin geta enn drepið íslendinga og
myndu gera það, ef ekki væri látið að vilja þeirra í hern-
aöar- og efnahagsmálum. „Þetta var gert til þess að
koma í veg fyrir, að þær sálir, sem hér bjuggu, dæju úr
hungri.“
Þannig er nú komið hinum vestrænu hugsjónum.
Aldrei hefur ^rokkur vestrænn stjórnmálamaður dregij
upp svartari mynd af vinum sínum og samherjum, áldrei
hefur , hugsjóna“-blaðrinu verið stjakað jafn eftirminni-
lega til hliðár. Gg svo klykkir Heiðnabergsmaðurinn út
meö þessari ágætu setningu: „Og sá flokkur, sem hefur
andstæða utanríkisstefnu við þossa meginstefnu, hlýtur
að gera sér það fjóst, að hann útilokar sig frá samstarfi
við aðra flokka í þessu landi.“
Nýlega hafa op-
inberað trúlofun
sína ungfrú Erla
Waage frá Ölvalds
stöðúm í Borgar-
firði, og hr. Karl
lit til óska hlustenda sinna,
þá eigi það alls ekki að vera
, .. . .. , eins og útspýtt hundsskinn fyr-
„Ung kona sknfak: Nu er ir allar ióskir«< Utvarpið á
verið að ræða, hver verði or-. ejnm^^. ag gæta þess að fara F. Hafberg, Meðalholti 17. Rvík.
lög hinnar íslenzku Sinfoniu- gkki nigur fy,rjr ákveðið menn- — Á gamiárskvöid opinberuðu
hljómsveitar. Allt veltur á þvi, i t: U . ■ pirlrnitt að trúlofun sína ungfrú Guðrún Niel-
hvort Alþingi veitir henni f jár- S vif a6 b*£ “mekk ”"■ U>”tt.u,n„„,. B.r„M„tr,
hagslegan stuðning. En nu fólksing fyrir listum j staðinn 29, og Gunnar Guðröðsson kenn-
langar mig til að spyrja: Hve- f • » h1anna eftir hverium arl-.Bolstaðarhhð 12- Reykjavik.
renmTr cú ejtunH „rm að ÍJ ° nlauPa eítlr hverJum — A gamlársdag opinberuðu trú-
nær rennur su stu UPP’ dynti sem kann að detta 1 lag- lofun sina un„frú Geirþrúður
íslenzkír hljoðfæ a ei a menntað fólk. Ég er á því að Kristjánsdóttir, Fjólugötu 25 og
skipi hvert sæti í þessan hljom nfma sð útvarpið jafnvel að Óiafur Bjarnason, Hverfisgötu 40.
sveit? Höfum við ekki ems gerast funvikalipurt við alls — A gamlárskvöid opinberuðu
færum hljómlistarmönnum a konar ógkir Sjálfur hef eg trúlofun sína ungfrú Þorgerður
að skipa og þeim sem fengnir alðrei skrifað útvarpinu svo Þorvarðardóttir; Jófríðarstaðaveg
eru erlendis frá? Og hvernig mikið gem eina iinu> 0g aldrei
stendur a þvi, að enginn ís- komið neinni ósk á framfæri
lenzkur tónlistarmaður stjorn- yig það. ]\jú er að hugsa
ar hljómsveitinni? Gaman væri um að láfa veröa af því áður
að fá svar við þessu fra rett- en langt um líður. 0g ég ætla
um aðilum. — Með þokk fynr að biðja um sjoundu sinfóníu
2 Hafnarfirði, og Höskuidur Ól-
afsson, stud. jur., Stúdentagarð-
inum.
Á nýársdag
voru gefin sam-
^ an i hjónaband
birtingima.
Ung kona.
Beethovens eða Leningradsin-
fóníu Sjostakóvits.
Heimilisföður svarað.
„Reiður lesandi“ skrifar:
Bæjarpóstur minn! Til hvers
ert þú eiginlega að birta bréf
eins og það sem „Heimilisfað-
ir“ skrifaði þér í gær? Hann
talar um að útvarpið daufheyr-
ist sífellt við óskum hlustenda
varðandi hljómlist. Sjálfur er
hann á móti „þessu sífellda
sinfóníugargi“ eins og hann
af séra Jakobi
Jónssyni ung-
* frú Ingiríður
Halldórsdóttir, Efstasundi 3, og
Pétur Eggertsson, póstmaður,
Njálsgötu 80. Heimili ungu hjón-
anna verður að Njálsgötu 80. —
75 ára er í dag Ingunn Magnús-
dóttir Elliheimilinu Grund. Hún
er í dag stödd hjá dóttur. smni
og tengdasyni Hverfisgötu 98.
Húsmæðradeild MIR
gengst fyrir barnaskemmtun í
Goodtemplarahúsinu kl. 3 á mórg-
un. Þar verður tii skemmtunar
_ , . ,,,____ „„ Skipadeild SÍS m. a.: Einsöngur, .leikrit er 12
°rður, SVO sme eg g HvasBafell er ,í Helsingfors. Arn- ára börn flytja, listdans, jóla-
Virðist helzt Vllja harmom U arfell er á leíð til Aabo ; Finn. sveinar kom í heimsókn. Enn-
Og aftur harmóniku. Eg Vil landj fra Gautaborg. Jökulfell fór fremur verður dánsað umhverfis
láta „Heimilisföður“ vita það, frá Reykjavík í gærkvöldi til jólatré. Sjá auglýsingu á öðrum
ef honum er það ekki 1 jóst áður, Djúpavogs. stað í blaðinu.
að útvarpið flytur aldeilis nóg
af annarri músik, þar á með- Eimsklp Trésmiðafélag Reykjavíkur
al harmónikuleik. I tónleikun- Brúarfos3 fór frá Norðfirði i heldur jólatrésskemmtun sína i
urn urn hálfáttaleytið er oft gærkvöld til Grimsby. Dettifoss Sjálfstæðishúsinu í dag kl. 3 og
einhvers konar létt músik. Ut- er 1 Yhrk- Goðafoss fer dansleik i kvöld kl’< 9' ■
varpshljomsveitm flytur vi U- Reykjavíkur Gullfoss er í Kaup- Bafmagnstakmörkunin í dag
lega þjoðlög fra ymsum lónd- mannahofn Lagarfoss kom til Hafnarfjörður og riágr. Reykja-
um. -Það eru danslög tvö Og Loridon 31. des.; fer þaðan vænt- nes. —
stundum þrjú kvöld í viku. Það anlega á morgun til Rotterdam
er morgunútvarp Og hádegisút- og Antwerpen. Reykjafoss er í Fastir liðir eins
varp á hverjum einasta degi, Reykjavík. Selfoss er í Reykja- J og venjulega. Kl.
állt uppfullt af léttri músik, vík. TröUafoss er á Hjalteyri;
þar á meðal harmónikulögum. 'fer Þaðan i dag til Akureyrar,
Það er óskastund hálfsmánað- Sigiuíjarðar og Reykjavíkur.. r . 10-.T...
, . . » t Vatnajokull hefur væntanlega f'- 19 00 Þyzkuk.;
arlega, og hun fer að mestu farig frá New York . fyrradag n. fl.. {isi25 Þingfréttir. 20L30
leyti i það að sinna danslaga- fn Heylijavilcui. Kvöldvaka: a) Jens Hermáiinsson
óskum hlusténda. Það eru ein- -kennari flytur frásögúþátt: '-Frá
söngvar á hverri Viku. Það er Ríkissklp Grundárfirði. b) Takið -úndir!
óskalagaþáttur hvern laugar- Hekla er á Austfjörðum á suð- Þjóðkórinn syngur; . dr. PáU ls-
dag Og þar vaða alls konar úrleið. Esja er í Álaborg. Herðu- ólfsson stjórnar (pl.) cj;. Pétur
dægurlög uppi Og það er mið- breið fer frá Reykjavík í dag Sumarliðason kennari íes tyær.
degisútvarp hvern dag. Milli tu Bi'eiðafjarðarhafna. Skjald- samstæðar sögur. d) Björn Magn-
18,15 Framburðar-
kennsla í . dönsku.
18.30 Islenzkuk.; I.
færri á hverjum degi. En sin- tll vestmannaeyia. eftir Prokofieff (Covent Garden
fóníur eru í hæsta lagi tvö hljómsv. leikur; Warwick Brait-
kvöld í viku eftir klukkan tíu, Loftleiðir h.f. hwaite stjórnar). b) Hoilerizk
Og stundum kaflar Úr sinfón- I dag verður flogið til Akur- þjóðlög (Kór og hljómsveit hol-
íum á sunnudögum. Svo kemur eyrar, Hellissands, Sauðárkróks, lenzka útvarpsins flýtja; Felix de
Heimilisfaðir" askvaðandi Og Siglufjarðar og Vestmannaeyja. Nobel stjórnar). 23.00 Ðagskrjok,
vill ekki hafa allt þetta „sin-
fóníugarg“. Nei, nei, meiri
harmónikumúsik, meiri léttmeti
meiri skranhljómlist. Það er
dagskipunin.
Kæruleysi um líf togarasjómanna varði ströngum refsingum
Eins og nú er ástatt hjá
okkur sem sjóinn sækjum eru
slysamálin ofarlega í hugum
okkar, því nú líður varla sú
vika að við heyrum ekki eða
erum áhorfendur að því að
starfsbræður okkar týna lífinu,
að félögum okkar fækkar. Fuil-
frískir og vaskir drengir, sem
hól fá hvern sjómannadag sem
þeir lifa, eru kvaddir frá okk-
ur, ef til vill vegna stjórn-
leysis og kæruleysis stjómanda
skipsins.
Björn Ólafsson ráðherra
sagði á sjómannadaginn í vor
til skipstjóra íslenzkra veiði-
skipa: Metið mannslífið meira
er. þann gula. Þetta er góð á-
minning, ef henni fylgdi ein-
hver alvara, en því miður mun
misbrestur á að það mat sé
ævinlega látið ráða. Hvað lengi
á slíkt að ganga?
Svarið er fljótfengið. Meðan
einungis léleg lög ná til slíkra
yfirmanna, sem skipstjóra á
togara er dauðaslysum valda,
er ekki v.on á góðu. Varðardóm
urinn sýnir það bezt, að dóms
valdið nær að litlu leyti til
skipstjóra. Slíkur málflutning-
ur, sem þjóðínni er gefin kost-
ur á að lesa þar, er dóms-
valdinu til minnkunar.
Er skipstjóri, sem telur sig
ekki geta farið fram í skipið til
að fylgjast með leka þess, sök-
um þess að-; hann hefur staur
um ökla, maður til þess starfs,
sem honum- er falið, úr því
hann treystir sér ekki nið-
ur á dekk? Sá hinn sámi segir,
að björgunartæki skipsins séu
í því ástandi, að það sé illger-
andi að láta þau á sjó, til að
bjarga sér á milli skipa. Ég
spyr? Hvað héfur þessi maður
brotið mikið af sér, bara
þarna? Ðómsvaldið segir': þiað
er réttmdamissir í eitt ár og
5000 kr. . sekt, ekkert fyrir
mannslífin sem týndust.
I þessu tilfelli er mannslífið
aukaatriði. Og svo bætir for-
ustulið slysavarnanna því við
að réttast væri að hef ja mál á
þá þingmenri, er hreyfi slíkum
málum í rétta átt, slíkir menn
eigi ekki hhnað fremur skilið.
Nei réttur málstaður verður
alltaf illa íiðin,. það er réttlæt-
ið, sem oft verður að lúta í
lægra haldi, bæði á löggjafar-
samkundu þjóðarinnar og utan
hennar. Gegn slíku verðum við
að vera vel á verði. Ég spyr?
Hvað líð.ur skipun nefndar
þeirrar er Alþingi hefur sam-
þykkt að setja á stofn, sem á
að undirbúa löggjöf um slysa-
málin og leggja fyrir Alþingi,
á að sniðganga sjómenn í þá
nefnd ?
Ég spyr. Hvers vegna nota
ekki stjómir sjómannafélag-
anna þann rétt er þeim ber i
slíkum tilfellum, eins og þeg-
ar um er að ræða sjósiys? Það
er lærdómsríkt að minna á
hvemig enskir sjómenn hafa
það, ef slys hefur orðið hjá
brezkum togaraskipstjóra. Ef
skipstjóri á ensku skipi verður
fyrir því að missa út mann og
hann drukknar, er það stjóm
sjómannafélagsins, sem kallar
saman fund, og það er hann
sem samþykkir málshöfðun.
Það er látið varða réttinda-
missi ævilangt hjá enskum
skipstjóra, ef hann veldur slíku
slysi. Ennfremur ef maður
slasast, þá sé .það réttindamiss-
ir, jafnvel um langan tíma, þó
eftir því hvað slysið er mikið.
Þarna er fordæmið, því ekki að
notfæra sér það. Ég er togara-
sjómaður og ætla að minnast -á
nokkur atriði sem sjaldan er
haft hátt um'
Það veltur á miklu að reiða-
búnaður skipa sé traust-
ur og ömggur, eri nú
vill svo til að hann er það
ekki oft og tíðum. Ég var
staddur uppi í reiða á nýsköp-
unartogara fyrir stuttu, átti ég
að taka á móti bauju, sem
hafði verið notuð. Ég var kom
inn meira en hálfa leiö upp; þá
fer eitt stigreipið er ég stíg
á það, en nokkru áður
hafði maður á sama skipi.
orðið fyrir því sama. Af þessu
getur orðið dauðaslys ef ekki
er því meiri aðgætni hjá þeim
sem verður fyrir þessu. Og
vanta- og reiðaútbúnaður er að
grotna niður eins og svo margt
annað vegna hirðuleysis,
Mikla aðgæzlu þarf um báta-
útbúnaðinn og bátadekkið. Ég
efa það að allir björgunarbát-
ar skipa séu í því lagi sem
þeir eiga að veTa, að næg
matarföng séu í þeim og
sjúkrakassi, ég hef ekki enn
séð hann I björgunarbát. Sá
galli hefur orðið á að flestir
nýsköpunartogararnir em með
hálft bátadekk, ef miðað er
við hina gömlu togara. Víða
má nú sjá blakkimar í davíð
um skipanna mjög illa farnar
af ryði, og hirðuleysi, og eins
er með davíður skipanna. Nú
skal ég taka dæmi, sem sýnir
að ef nýsköpunartogari strand-
aði, gætu allir á skipinu látið
lífið vegna smíðagalla á báta-
dekkinu:
Skipið er strandað, og það
liggur á annarri hliðinni. Skip-
stjóri skipar að setja þann bát
á flot sem hægara er að kom-
ást að. Við þessar aðstæður er
það báturinn sem snéri upp sem
á að koma á flot. Nú hláupa
allir til að koma bátnum á
flot en hvað getur skeð, og
skeður; báturinn lendir í gangi
skipsins eða hann gæti kannski
lent á lunningunni en þó meiri
líkur til að sú siðan, sem að
skipinu snéri færi úr bátnum,
vegna þess ’hvað menn eiga
þama við slæmar aðstæður. Og
úr því slíkt getur skeð, þá get-
ur heil skipshöfn látið þarna
lífið á hinu strandaða skipi. þó
nýsköpunartogari sé, fyrir það
að bátadekkið er ekki eins og
á gömlu togurunum nema sára
fáum.
Nú geri ég það að tillögu
minni að háttvirtri ríkisstfórri
og alþingismönnum, ásamt for
ustumönnum slysavama og þá
blafrmönnum og fréttamönn
um ríkisútvarpsins yrði boðiA
í björgunaræfingu hér út
Faxa.flóa í svona 4—5 vind-
stigum, björgunin yrði í því
fólgin að bjarga ætti ríkis
stjórninni og þingmönnum úr
þeim háska, sem þeir væru
staddir í. Það yrðu tveir ný-
sköpunartogarar sem yrðu að
Ðýrð sinfónírinnar.
Það þarf mikit menningar-
heilindi til að skrifa syona bréf.
Eða hefur „Héþnilisfaðir“ enga ■fjj
hugmynd um það að sinfónía
er aýrasta hljóm'iist heiffisins,
það form listar sem fjölmargir
mestuf snfflingar sem fætfst
hafa á jörðinni hafa falið álla
lífsreýnðlu sína, alia ^ízku sína,
alia tilfinriingu sína, alla sorg
sína, alla gleði sína, alla ást
sína og fegurðarþrá. Skilningur
á þeim liggur auðvitað ekki al-
veg ' á lausu, fremur en til ■
dæmis á sumum kvæðum Ein-
ars Benediktssonar eða Step-
hans G Stephanssonar Því A þrítugasta og fimmta aldursári sínu var
meiri sem listin er því dýpra Hodsia Nasrt‘ddin á ferðaiagi. I meira en
... tíu ár hafði hann verið í útlegð og hafði1
þarf að kafa i hana til fulls sig-þar sem tœkifæri ^Ynak-
skllnmgs Og þvi óPru e inni jörðunni, við eldglæður eða í þröngu
Tika kafa. Undimtao- úlfaldabirgi, þar sem úlfaldarnir stundu
ur er lika þeirrar skoðunar að og kijáðust allt til morguna,
.... eða í sóðalegum, reykmenguðum gisti-
skála, moðal vatnsbera,' betlara, úlfalda-
reka og annarra fátæklinga, sem teygðu
úr sér hlið við hlið og fylltu torg og mjó-
stræti borgarinnar með hvellum hrópum í
morgunmund.
Ósjaidan heppnaðist honum einnig að
finna næturskjól á mjúkum silkiháegindum
í kvennabúri persnesks auðmanns ...______
.... á meöan auðmaðurinn þeyttist sömu
nótt ásamt hluta af verði sínum milli
gistiskálanna og úlfaldabirgjanna i leit að
landshornamanninum og guðlastaranum
Hodsja Nasreddin til þess að stegla hann...
fara þessa ferð. Mætti þá sann
prófa hvort hér er farið með
staðleysu. Ennfremur mætti
reyna björgun frá landi, þvi ég
veit að þsir eru færri sem
kunna að koma fyrir björgunar
tækjum á milli skipa, eða á
milli iands og skips, svo að
treysta megi á þessi tæki. Ég
hef stundað sjó í sex ár, og
hef ekki séð þessi tæki sett
UPP. því ég hef ekki séð þau
um borð, en þau geta þó hafa
verið þar. Vænti ég að úr þess-
ari ferð gæti orðið sem fyrst
svo réttir aðilar fengju að
kynnast staðreyridunrim.
Ég ætla að: geta þess, að
það er nauðsynlegt að nú verði
sett matvælakista fram í um
borð í fiskiskipum, svo menn
hafi eitthvað til matar ef ekki
er hægt að komast aftur í
skipið, eins og skeði á Bjarna
riddara og Aski. Þeir -komust
ekki á milli mennirnir í 40
tíma, og á meðan voru þeir
mataríausir. •*-: ■■ “■
Það er nauðsynlegt ’áð lög-
gjafarvald þjóðarinnar taki
;þessi mál traustum tökum,
þannig að sjómönnum semslas-
ast séu tryggðar fullkomnar
skaðabætur. Og eins Hitt að sá
er veldur slíkum- slysuin, hvort
heldur er dauðaslys eða mað-
urinn er örkumla alla tíð, sæti
þeirri ábyrgð sem aðrir er
valda slíkum slysum á landi.
Ég ætla nú að segja frá
dæmum, sem gerast daglega
hjá sjómönnum, og í þessum
dæmum má sjá orsökina fyrir
hinum tíðu en hörmulegu sjó-
slysum. I því sambandi ætla ég
að bera fr£Lm tillögu sem ég
tel að myndi stórum minnka
slysahættuna, og um leið auka
öryggi skipstjóra til að haida
réttindum sínum, og sjómanr.a
að halda lífi sínu og liiuum
heilum.
1. dæmi:
Eins og nú hagar til hjá
okkur. er það algehgt að
skipstjóri segir: Kippa upp
í vængina, ég. kippi syolítið,
þið skulið gera við aftur-
vænginn e?.a ganga frá
benzlum á bobbingum'. Nú
raða menn sér 4 -síðuna,
skipið er sett á ferð, en hún
er þó hæg, en hvað skeður:
menn lenda oft á kulsíðunni
sem kallað er, og þá liggja
þeir undir sífelldri ágjöf, og
eiga líka á hættu að verða
fyrir broti, og annað hvort
brotna eða lenda fyrir utan
borðstokkinn og týna þar lífi
sínu, ef illa fer. Svona lagað
á að banna með íöguin að
hreyfa skip með menn við
vinnu á síðuuni undip siik-
um kringumsteðum.
2. dæmi:
Það er illa togandi, sklp-
stjóri segir: Taka trollið inu
fyrir, og það er gert. Hann
kallar venjulega á yfirmenn
ina sem eru á dekkinu og
segir: Þú lætur gera við
trollið, ég sný skipinu yfir
meðan gert er við netið.
Þetta er eitt sem ekki ætti
að eiga sér stað, við vit.um
allir, sem stöndum í slíku,
að margur maðurinn hefur
týnt lífi sínu, þó til hlés
væri. Sönnun: Brotsjór lend
ii á brúnni og bátadekkið
kulborösmegin, skipið veltur
undan öldunni og það mynd
ast sog til hlés við skipið,
sem síðan spýtist upp með
síðu skipsins og fyllir allan
ganginn aftur úr og fram
úr. Dimm rödd heyrist út
um gluggann; Hvar eru
mennirnir? Svar: Þeir fljóta
hér og hvar um ganginn í
sjólöðrinu eða hanga utan
í keisnum og stundum kom-
ast þeir upp á hann; eða
eru uppi á spili skipsins og
skeð getur að einn sé fyrir
utan borðstokkinn, og sé að
berjast þar við dauðann.
Þetta er það sem getur
gerzt og hefur gerzt.
3. dæmi:
Skipst jóri segir: Taka
trollið innfyrir, túrinn er á
enda. Nú kemur tilhlökkun
í alla, því allir þrá heim.
En hvað skeður, það koma
'bara ekki allir heim.
Skipað er að gera við
troll skipsins á heimleið og
það er gert.
Menn fara ekki á síðuna
sem kallað er, nema fært
þyki, en á meðan eru þeir
látnir klára forvænginn og
jafnvel pokann, og fara
eins aftarlega eins og hægt
er. Skyndilega ríður brot-
sjór yfir dekkið, og menn
hoyra kallað á hjálp, það
er frá einum af félögum okk
ar, hann hefur lent fyrir
utan borðstokkinn. Það er
þegar gert allt, sem hægt
er til að bjarga. En innan
stundar heyrist ekki neitt.
Hvað hefur gerzt? Haxm
er dáinn. Hann langaði líka
til að koma heim, en kom
ekki. Þetta á sér stað þó
fram á dekki sé.
4. dæmið:
Það er híft upp trollið, og
það er þungasjór og erfið
aðstaða við að athafna sig
við að taka trollið. Nú skip-
ar skipstjórinn að hafa til
tvær snörlur, sem kallað er,
þær eru til þess að hífa iun
netið til skiptis, þegar búið
er að slá á netið. Margur
skipstjórinn fækkar nú
mönnum í kringum brúar-
homið en þar er nú hættan
mest á þessari stund, aðrir
fækka ekki mönnum svo
þama eru 4-5 menn í hættu,
jafnvel á sama bletti. Heis-
ismenn eru þó í mestri
hættu, en svo em þeir menn
nefndir, er standa út við
lunningu skipsins, og bregða
snöriunum á netið. Meðan
netið var híft, rennur fislcur
inn, sem í netinu er, niður
í pokann, síðan er liann hífð
ur fram, en hvað getur
gerzt? Það reið alda undir
skipið um leið og pokinn
var hífður fram og nú rvkk-
ir í netið útaf sþjlgrindinni
svo að það er allt streit,
sem kallað er á sjómanna-
máii.
Við siíkt hefur það skeð,
að maðurinn sem er við aft-
urleysið verður á milli við
lunningu skipsins, og getur
marizt illa, jafnvel brotnar,
eða lendir fyrir utan borð-
stokkinn, kemur stundum
aldrei framar heim.
5. dæmi:
Trollið er híft UPP, og það
er allt í henglum, sem kall-
Framhald á 7. síðu.