Þjóðviljinn - 06.01.1952, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 06.01.1952, Blaðsíða 5
ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 6. janúar 1952 Sunnudagur 6. janúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5 JUÓÐVIUINN Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.). Sigurður Guðmundsson. Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason. B'.aðam.: Ari Kárason, Magnús Torf i Ólafsson, Guðm. Vigfússon. Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson. Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 7500 (3 línur). Áskriftarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 16 annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið. Prentsmiðja Þjóðviljans h.f. ,! Hin aigera geðveiki Þegar gengislækkunin var samþykkt snemma árs 1950 skorti ekki fögur orð og fyrirheit. Hún átti aöeins aö hækka dýrtíöina um 11—13%. Engu að síður átti hún að bæta endanlega alla örðugleika útflutningsatvinnu- veganna. gera togaraútgerð svo arðvænlega að hægt væri að gera út gömlu togarana msð gróða og koma bátaút- veginum á traustan grundvöll. Þá átti hún einnig a'ö létta af þjóðinni sköttum þeim sem lagöir höfðu v.erið á vegna fiskábyrgðarinnar, fyrst, og fremst hinum illræmda sölu- skatti. Aldrei hafa nokkrir spádómar verið hraktir jafn eftir- minnilega af veruleikanum eins og þessir. Dýrtíðin hefur nú þegar magnazt um 51% — samkvæmt hinni tvíföls uðu gengislækkunarvísitölu. Allir hinir fyrri skattar hafa ekki aðeins verið framlengdir, heldur hækkaðir um tugi og aftur tugi milljóna. Og útflutningsatvinnuvegirnir hafa aldr.ei staðið eins höllum fæti. Um síðustu áramót, þrem ársfjórðungum eftir gengis lækkunina, var svo komiö að bátaútvegsmenn sögðust alls ekki taka í mál að gera báta sína út nema með veru- legri fjárhagslegri aðstoö. Spámennirnir miklu lögðu á ný höfuð sín í bieyti og fundu enn bjargráðið: meiri geng- islækkun! Að þessu sinni skyldi hún þó ekki vera al- menn, heldur ná til nokkurs hluta gjaldeyrisins, og var það samkvæmt fordæmi sem áður hafði verið gefið af fyrstu stjórn AB-flokksins. Afleiðing þessarar nýju gengislækkunar varð hið stjórn lausasta okur á mjög víðtæku sviði, en okurgróðinn rann að minnstum hluta til útvegsmanna. Bróðurpartinn hirtu heildsalarnir og Eysteinn Jónsson. Þjóðviljinn sýndi t.d. nýlega fram á að 100 kr. verðmæti af bátavörum skiptist þannig: Innkaupsverð 25 kr.; hlutur útvegsmanna 10 kr.; aukagróöi heildsalanna 15 kr.; hlutí Eysteins Jónssonar og fyrri verzlunarálagning 50 kr.! Misnotkunin á þessu kerfi hefur v.srið alveg gegndarlaus og álagningin oft skipt hundruðum prósenta. T. d. mun heildsali einn sem flutti inn mikið magn af niðursoðnum ávöxtum í ársbyrjun 1951 hafa grætt á sendingunni eina milljón króna! Um þessi áramót lýstu útvegsmenn enn yfir því að þeir myndu ekki gera út nema með stórvægilegri fjár- hagsaöstoð og bættu því við að aldrei hefði ástandið ver- iö jafn ömurlegt og nú, tapreksturinn aldrei jafn augljós cg stórfelldur. Spámennirnir miklu þekkja nú orðið vandamálin og vega enn í sama knérunn, gengið er lækk- að einu sinni enn, svo að nemur nýjum milljónatugaút- gjöldum fyrir almenning. Og þessi stórfellda árás á lífskjör almennings og heil- brigt fjármálalíf .er gerð án þess að haft sé fyrir því aö leggja hana undir Alþingi — á sama tíma og þing situr þó. Ástæöan til þess er augljós. Bátagjaldeyriskerfiö er sem sé alger lögleysa, og það var ekki talið þorandi að leggja það undir Alþingi. Ríkisstjórnina klígjaði hins vegar ekki við því að fremja upp á sitt eindæmi margföld lögbrot. Er nú nokkur maður í landinu sem sér-ekki að veriö er að steypa þjóðinni niður í botnlaust díki ófarnaðar og ráð- kysis? Skattar ríkisins eru hækkaðir um tugi milljóna. Álögur bæjarins eru hækkaðar um tugi milljóna. Hið skipulagða okur er aukið um tugi milljóna. Aívirinufram- kvæmdir innanlands eru skertar á markvissan hátt. Iðn- aðurinn er í rúst. Gjaldþrot vofir yfir hundruðum smá- framleiðenda, kaupmanna og millietéttarmanna. At- vinnuleysið nær til þúsunda manna um land allt. Ofan á öllu saman situr svo Eysteinn Jónsson bísþertur og á- nægður: þaö varð þó alltaf gróði á rekstri ríkisbáknsins! Það er engu líkara en ráðamenn þjóðarinnar séu orðn- ir vitskertir. Aðgerðir þeirra stangast svo við venjulega al- menna skynsemi aö undrum sætir. Helzta markmiö þeirra viröist vera að steypa öllu efnahagskerfi landsins 1 rúst, þannig að ekkert blasi viö nema bandarískj hreppurinn. Og á þeim hreppi hefur ríkisstjórnin raunar lifað allt sitt valdaskeið. Hún hefur þegiö 3—400 milljónir af marsjall- fé — á sama tíma og fólkið í landinu hefur orðið fátækara úg fátækara. j Hrenær gerir þjóðin uppreisn gegn brjálEeðinu? BÆJARPOSTIRINN Þurrt land — að heita má ! Það hefur oft verið sannað að Islendingar drekki hlutfalls- lega minna áfengi en flestar aðrar þjóðir. Allar grannþjóð- ir okkar hafa lengi skarað langt fram úr okkur í þessari grein. Nú hefur enn birzt skýrsla . um þessi efni, í ný komnum Þingtíðindum Stór stúku íslands. Þar er frá því skýrt að árið 1949 hafi Islend- ingar drukkið 1 Vz lítra af 100% áfengi á hvert mannsbam í landinu. En þá drakk hver Norð maður og hver Dani nær 3 lítra hvor, Bretinn rösklega sex, Italinn nær 8:%. Frakkinn yfir 17 lítra. Það lætur nærri að við lifum í þurru landi að því ér áfengi varðar! Samt sem áð- ur er það staðreynd að áfengis- mál eru óvíða meiri vandamál en einmitt hér, drykkjusjúkling ar ráða yfir heilum bæjarhlut- u í höfuðborg landsins, og af- brot framin í ölæði mundu seint talin. Mörgum mun koma mjög á óvart að hlutfallstala okkar í hinni alþjóðlegu sam- drykkju skuli ekki vera hærri en þetta. Við sem höfðum öll skilyrði til að bera þar sigur úr býtum! • . Fyrirkom'ulag vínsöl- unnar. Ósigur vor í þessari alþjóð- legu samdrykkju stafar af því að það er ekki nógu almenn þátttaka í henni. Líklega em fleiri bindindismenn á Islandi en í nokkru öðru landi heims, „að tiltölu við fólksfjölda". Hér eru tugir þúsunda manna sem aldrei smakka vín. Það em hinir, nokkur þúsund, sem drekka vinið. Hér á landi eru menn sem fara upp í hundrað lítra á ári. Það eru þeir sem erfiðleikunum valda. Vandræði okkar stafa að nokkru leyti af geðveikislegu fyrirkomulagi á- fengissölunnar. Við hér i Bæj- arpóstinum erum bannfólk. En það er bann á bannlögum, og áfengi er selt í sérstökum vin- verzlunum. Þar er fyrirkomu- lagið þannig að yfirleitt er ekki hægt að kaupa minni skammt í einu en þriggja pela flösku, sem er nógu mikið til að gera heila fjölskyldu drukkna. Það er auðvitað ekkert leyndarmál að vín er varla selt í smærri skömmtum en þetta til þess að keypt sé sem mest, með því áfengi hefur um mörg ár ver- ið eitt helzta lífakkeri rikis- sjóðs. Bæjarpósturinn er þeirr- ar skoðunar að nauðsynlegt sé að vín verði framvegis selt í minni skömmtum en gert hefur verið nú um sinn. Og það væri áreiðanlega hollara fyrir stór- drykkjumennina ef hægt væri að fá það víðar en nú er, t.d. ákveðinn skammt með mat á veitingahúsum, eins og þeir hafa það í Svíþjóð, þar scm aldrei sést drukki-nn maður, og drykkjumenn eru ekkert sér- stakt vandamál. Eitur. En svo er annað atriði í þess- um málum sem menn láta sér óftast yfirsjást. Þao eru sjálf- ar víntegundirnar sem hér eru á boðstólum. Hér þömbum við sýknt og heilagt brennivín, áka- víti, svartadauða: eitur scm ræðst af offorsi gegn líffærum neytendanna. Við þekkjum ekki hér að neyta léttra drykkja í „skynsamlegu hófi“, þeirra góðu vína sem einu sinni var sagt að gleddu mannsins hjarta. Þær tegundir sterkra vína sem betri mega kallast eru seldar hryllilega háu verði; svo við höldum okkur að brennivininu og dauðanum, þessu djöfullega eitri, sem tutlar og rífur menn sundur ögn fyrir ögn og gerir menn að aumingj- um á skömmum tíma ef heppnin er með. Þegar menn eru líka einu sinni komnir upp á það að neyta sterkra og bölvanlegra drykkja þá verða menn sólgnari í þá en aðra drykki sem ■,,notalegri“ eru og minna krassandi. Ekki má held ur gléyiha brennslusprittinu sem selt hefur verið hér í einu apótekinu, ég veit ekki hvað lengi. Það er m.a. ætlað á prím- usa, og mikið lifandis skelfing hafa margir þurft að nota prím usa hér í bæ að undanfömu. Brennsluspritt er hið djöfulleg asta eitur, og eyðileggur menn á skömmum tíma. Og nú hef- ur Bæjarpósturinn ekki meira pláss að sinni, en það þarf að taka áfengismálin á Islandi öfl- .ugum tökum heldur fyrr en seinna. Bann er bezt. Ríkisskip Hekla fór frá Revkjavik í gær- kvöldi til Isafjarðar með við- komu á Patrekstirði í suðurleið. Esja er í Álaborg. Herðubref5 er á Breiðfirði. Skjaidbreið er i R- vík. Þyrill >»ár á Ujngeyri í gær ii suðurleið. Loftleiðir 1 dag verður tlogið til Vest- mannteyja. \ morgun verður flog ið til Akureyrar, Bíldudals, Isa- fjarðar Patrck.-t'arðar, Veit- mannaeyja og Þir.geyrar. grét Onasch og Kristján Ágúst Helgason, Njálsgötu 22. Bóiusetning gegn barnaveiki Pöntunum veitt móttaka þriðju- daginn 8. þ. m-., kl. 10—12 f. h„ í síma 2781. — ' (3 / N Bergmál, janúar- hefti þessa árs, er A komið út. t heftinu ."%\<«S§i eru m. a. þessar sögur: Fimm krón ur, eftir Pethisk. Grimuballið, eftir Niels Egon. Munkarnir, sönn smásaga. Perlu- festin, sömuleiðis sönn. Kaup- mannsfrúin, eftir G. Beckius. Kappleikurinn, eftir Baume. Lækn isfrúin, framhaldssaga eftir May- sie Greig. Þá er grein um Mario Lanza, greinin Amerískir eigin- menn búa við konuríki, Vísur eftir Leif Leirs, spurningar. og svör, krossgáta, skrýtlur og marg- ar myndir. Ritstjóri er H. Her- mannsson. Rafmagnstakmörkun Sunnud. 6. janúar: Hliðarnar, Norðurmýri, Rauðarár.holtið, Tún- in, Teigarnir, íbúðarhverfið við Laugarnesveg að Kleppsvegi og svæðið þar norðaustur af. Húsmæðradelld' MIR Barnaskemmtunin sem fresta varð vegna rafmagnsskorts verð- ur haldin í Góðtemplarahúsinu n. k. mánudag, 7. jan., kl. 3 e. h. • Þeir sem vilja geta fengið að- göngumiða sína endurgreidda á Snorrabraut 32, 1. hæð til hægri. Fastir liðir eins og venjulega. Kl. 11.00 Morguntónl. (pl.): a) Kvartett í B- dúr (K458)) eftir Mozart (Léner- kvartettinn leikur). b) Oktett í Es-dúr op. 20 eftir Mendelssohn (International strengjakvartettinn leikur). 13.00 Erindi: Á eldflaug til annarra hnatta; I. (Gísli Hali- dórsson vélaverkfr.) 14.00 Messa í kapellu háskólans (Ásm. Guð- mundsson próf.) 15.15 Fréttaút- varp til Islendinga erlendis. 15.30 Miðdegistónleikar: a.) Sinfóníu- hljómsveitin leikur iög úr „Ný- ársnóttinni" eftir Árna Björnsson; höf. stjórnar. b) Islenzk lög (pl.) c) 16.00 Lúðrasv. Rvíkur leikur; Paul Pampichler stj. 18.30 Barna- tími: í jólalokin (Baldur Pálma- son): a) „Álfarnir og ferðamað- urinn", leikþáttur eftir Böðvar frá Hnífsdal (Börn úr Austurbæj- arskólanum í Reykjavík flytja). b) Úrslit atkvæðagreiðslunnar um jólasveinana kunngerð. c) . Jóla- sveinn og börn syngja jólaþulur úr bókinni „Krakkar mínir, kom- ið þið sæl“ eftip Þorstein Ö. Stephensen. d) Ólafur Magnússon frá Mosfelli syngur álfalög. 20.20 Kórsöngur: Karlakórinn „Þrest- ir“ í Hafnarfirði syngur; Páll Kr. Pálsson stjórnar ; við hljóðfærið dr. Victor Urbancic (tekið á seg- ulband á samsöng kórsins í Bæj- arbíói í Hafnarfirði í nóv. s. 1.) a) Kaldalónskviða: 8 lög eftir Sigvalda Kaldalóns, útsett fyrir karlakór af söngstjóra „Þrasta", Páli Kr. Páissyni. b) Fimm kón- lög eftir Friðrik Bjarnason. 20.50 Þrettándavaka: Sænsk þjóðsaga, íslenzk danskvæði og vikivakár, þáttur úr Flateyjarbók og sögu- ljóð (Hallgrímur Jónasson kenn- ari, Kristján Eldjárn þjóðminja- vörður og Broddi Jóhannesson flytja). 21.40- Einsöngur: Anna Þórhallsdóttir syngur; Páll ls- ólfsson leikur með á orgel Dóm- kirkjunnari 22.05 Danslög: a) Gamlir dansar (pl.) b) 22.30 Út- varp frá Hótel Borg: Hljómsveit Carl Billich. c) 23.30 Nýir dans- ar (pl.) 24.00 Dagskrárlok. Framhald á 7. siðu. Keres skákmeistari Sovét- rikjaiana 1951 P#>#*>*^*#s#n##<#*>##>#n#>##s###^##s#s#s##s**#' 6.1,—1'52. Nitjánda skákþingi Sovétrikj- anna lauk með sigri eistlenzka istórmeistarans Páls Keresar. Hann hlaut 12 vinninga úr 17 skákum. Næstir honum voru tveir ungir taflmeistarar, Heller og Petrosjan með 11% vinning hvor. Fjórði varð Smysloff með 10% vinning, en fimmti Botvinnik með 10. Broristein varð 8 í röðinni og htaut 9 vinninga. Þetta er í fyrsta skipti að Ker- es vinnur skákrneistaratign Sov- étríkjanna, en þetta er engu að síður einhver. mesti skáksigur hans til þessa, því að sjaidan eða aldrei hefur skákþing Sovét- ríkjanna verið jafnvel setið. Hell- er hlýtur stórmeistaratitil fyrir afrek sitt, því að þetta er í ann- . að sinn að hann kemst í eitt af þremur efstu sætum á þessu skák þingi á þremur árum. Hann er ungur maðúr og sama er að segja um Petrosjan, sem er ekki nema 22 ára, en varð efstur á undirbúningsmóti í Sverdlovsk og.er skákmeistari Moskvu. Ekki munu margir hafa búizt við Botvinnik í fimmta sæti, tveimur viriningum neðan við sig- urvegarann, en það sýnir bezt, hve hörð keppnin hefur verið. Hann tapaði í 6. urnferð fyrir Smysloff, merkilegri skák, er var birt hér í þættinum milli jóla og nýárs, en var engu að síður efst- ur eftir 7 umferðir. Þá var stað- an þessi: Botv. 5 vinn. Smysloff, Heller óg Taimanoff 4% hver; Keres og Kotoff 4 hvor. Enn hefur ekki nema, lítið frétzt af úrslitum einstakra skáka, en Keres tapaði - að minnsta kosti fyrir Kotoff og Kopyloff. Kotoff lagði bæði Keres og Bronstein að velli. Skák hans við Bronstein var einhver fjörugasta ■skákin, sem tefld var í fyrstu umferðinni. 1 fjórðu umferð kom Keres flatt upp á Heller með manns- fórn og -vann. Sú skák fer hér á eftir. HELLER. KERES. 1. e2—e4 e7—e5 2. Rgl—f3 Rb8—c6 3. Bfl—b5 , a7—a6 4. Bb5—a4 Rg8—f6 5. 0—0 BfS—e7 6. Hfl—el b7—b5 7. Ba4—1)3 d7—d6 8. c2—c3 0—0 9. h2—h3 Rc6—a5 10. Bh3—c2 11. d2—d4 12. Rbl—d2 13. c3xd4 14. Rd2—fl e%—c5 Dd8—c7' c5xd4- Bc8—b7 Ha8—c8 Þessi staða kom einnig -fram í skák milli Boleslafskis og Ker- esar á skákþinginu í Budapest j fyrra. Boleslafski lék 15. Re3 og framhaldið varð Rxe4 16. Rf5 Framhald á 6. síðu. Skákáálkurinn efnir til sam- keppni Á þessu ári ætlar skák- dálkurinn að taka upp þá nýbreytni að leggja þrautir fyrir lesendur sína og veita verðlaun fýrir lausnir. A8 sjálfsögðu verður fram- kvæmdinni að einhverju leyti hagað eftir undirtekt- uni íesenda, en ætlunin er' sú að ein eða tvær skák- þrautir fylgi hverjum þætti, og senda þátttakendur iausn ir sínar til blaðsins og liljóta stig fyrir réttar íausn ir. Verða veitt tvö stig fyrir iéttar þrautir, en meira fyr- ir þær, sem þyngri eru. Sá, sem fyrstur kemst upp í 25 stig, hlýtur éinhverja skákbók að verðlaunum, og samskonar verðiaun hiýtur sá, er fyrstur nær 50 stig- um, 75 stigum o.s.frv. Um Ieið og . maður fær verðlaun, fellur hann niðúr í núll og verður að byrja frá grunni að nýju. Til þess að gera iesendum úti á landi jafnhátt undir höfði og innanbæjarmönn- um verður sá háttur hafður á, að ekki þarf að . senda lausnir nema einu sinni í mánuði, fyrir fjóra dálka í senn. Reynt verður að hafa þrnutirnar misþungar og f jölbreytiiegar: skákdæmi, þar sem hvítur á að knýja fram mát í áliveðnum leik- fjölda; skákþrautir, þar sem á að sýna fram á vinnings- eða jafnteflisleið fyrir hvitt, eða jafnvel lok lir tefldum skákuni. — Hér koma fyrstu tvær þrautirnar. ABCDEFGH Hvítur mátar í öðrum leik. ABCDEFGH Hvítur á að halda jafntefli. Hernumin þjóð hefur notið : mikillar náðar og virðingar um þessi jól, sem kveðja í dag% Vestur í heimalandi guðs minntust góðhjartaðir menn þess er líða tók að hátíð að hundruð herraþjóðarmanna dvöldust sem frelsarar í fásinni á ömurlegasta stað heims, í nágrenni þeirrar þorgar sem kölluð er Rinky- dink. Var ekki talin vanþörf á að gleðja þá og hressa, og á síðustu stundu voru 27 mennta skólanemendur frá Washing- ton drifnir upp í flugvél til að syngja fyrir hina fjarlægu út- laga. Komust þéir farsællega á leiðarenda og héldu uppi söng og gleðskap um jólin. En af mildi hjartans og kærleiks- ríku hugarfari minntust þeir þess að það þjuggu einnig innþornir menn á þessari eyju, fólk sem sennilega hafði aldrei heyrt venjulegan skólakór syhgja; og var það ekki ein- - mitt í anda jólanna að gleðja svo ólánsamt fólk og veita því örlítinn smekk af menningu heimsþjóðarinnar? Var því óð- ar komið á framfæri hvílík virðing væri tiltæk, og vakti það auðvitað innilegasta jóla- fögnuð á æðri stöðum. Var Tónlistarfélaginu falið það veglega hlutverk að koma röddum skólanemendanna á framfæri og brást það við í samræmi við sómann. Voru nemendurnir látnir syngja á Hótel Borg og auk þess í Frí- kirkjunni eins og vera bar um gesti frá heimalandi guðs. ★ Því miður kunnu hinir inn- bornu misjafnlega vel að meta þá jólamola sem hrotiö höfðu af menningarborði her- námsliðsins, og létu sumir sér fátt finnast um þennan ný- stárlega þátt í starfsemi Tón- listarfélagsins. Sjálfir tónleik- arnir báru þess einnig merki á sorglegan hátt. Það er auðvit- að hvimleið. stórmennska að kvarta undan því að ungling- arnir létu hina innbornu biða eftir sér í klukkutíma — marg- ar óæðri þjóðir hafa orðið að ' bíða lengur eftir menningunni — Ég verð að fara. Mér liggur á. Þeir tím- ar eru löngu gleymdir, að ég dveldist tvær nætur i senn undir sama þaki. — Fara? Áttu þá crindi annarstaðar sem ekki mega bíða? Hvert ætlarðu að 'fara? — Ég veit það ekki. En það er þegar tekið að birta af degi. Fyrstu lestirnar eru farn- ar af stað. Bjöllur úlfaldanna klingja. Þeg- ar ég heyri það hljóð get ég ekki setið kyrr. — Farðu þá, fyrst það liggur svona á þér, sagði unga, fallega stúikan reiðilega og reyndi að dylja tár sín. — En segðu að minnsta kosti hvað þú heitir að lokum. án þess að kvarta — en hitt' er öllu lakara að ýmsir þóttust hafa heyrt innborna skólakóra syngja öllu skár. Og þegar staðið var upp að vestrænum sið undir hallelújasöng ung- mennanna notuðu ýmsir tæki- færið og settust ekki aftur. Er vonandi að hernámsliðið mis- virði ekki þennan . skilnings- skort fruníitæðrar þjóðar, ekki sízt þar sem þarna voru einn- im menn senv nú loksins þótt- ust hafa fengið að heyra hinn eina sahna englasöng allelújá. Meðal þeirra var einn af starfsmönnum ríkisstjórnar- innar, Bjarni Guðmundsson blaðafulltrúi. Skrifaði hann fagra grein í Morgunbíaðið og lagði þar sérstaklega áherzlu á þá náð sem hernumin þjóð hefði orðið aðnjótandi: „Var það fálleg hugmynd að syngja éinnig fyrir Tónlistarfélagið". Þessi sarni ágæti starfsmaður ríkisstjórnarinnar birti raun- ar viðtal við sig í Morgunblað- inu í surnar um frönsk stjórn- mál og gaf síðar þá skýringu að rétt merking fengist í við- talið éf það væri skilið þveröf- ugt við orðanna hljóðan. Von- andi á það ekki við um hina nýju grein. En það var ekki aðeins að Tónlistarfélagið gæti nú loks komið verðugri hljómlist á framfæri við meðlimi sína, heldur vermdi náðarsól sú sem um getur í sálminum her- numda þjóð enn innilegar. Skömmu fyrir jól var her- námsliðinu fengið nýtt hlut- verk, að þessu sinni við and- lega vernd landsins. Fengu hermennirnir fyrirmæli um það frá McGaw að skrifa nú stíla um mæður sínar og skyldi ein þeirra síðan valin sem jólagestnr hernámsliðsins. Var gengið að stílagerðinni af her- mannlegu kappi, og neyttu menn allra ráða til að höndla andann; m. a. leituðu nokkrir hermannanna upp að Kolvið- arhóli og minntust þar mæðra sinna á sérstæðan hátt fjarri skarkala þéttbýlisins. Er ekki að efa að stílarnir hafa orðið minnisstæð menningarafrek og þáttur í þeirri andlegu vörn landsins sem ekki er síður mik- ilvæg en sú líkamlega. Því rniður hafa þeir ekki enn birzt okkur innbornum, en heyrzt hefur að Bókfellsútgáfan hafi þegar tryggt sér útgáfuréttinn hérlendis. ★ Ekki er vitað samkvæmt hvaða kerfi jólamóðir her- námsliðsins var valin, en væntanlega hefur verið höfð hliðsjón af því hver bezt myndi þola vist á ömurlegasta stað heims. Var frú Butler frá Inuiana-ríki kjörin og kom hún hingað með hinum söng- hneigðu menntaskólanemend- um frá Washington. Hefur hún eflaust unað sér vel með lönd- um sínum við söng og gleð- skap, dansað við McGaw og neytt smyglaðra veitinga í mat og drykk. En í hjarta hennar var einnig rúm fyrir lítillæti og náð hinnar miklu- hátíðar. Hún minntist-þess að einnig bjuggu innbornir menn á þess- um hólma, enda er hún frá ríki því sem kennt er við hina fornu frumbyggja Ameríku, en þeir hafa sem kunnugt er flestum frumstæðum þjóðum fremur notið blessunar vest- rænnar menningar. Lét jóla- móðir hernámsliðsins nú uppi óskir um að sjá eyjarskeggja, og var því þegar komið á framfæri hvílík virðing væri tiltæk. Var haldinn sérstak- ur ráðuneytisfundur um málið á jóladag, en ráðhei'rafrúnum sex síðan falið að sjá um fram- kvæmdir. Hófust þær þegar handa og undirbjuggu góðan veizlufagnað á fjórða dag jóla í ráðherrabústaðnum við Tjarnargötu, en Eysteinn lagði fram ágætan skerf af tekjuaf- gangi ársins til þess að veizl- an yrði þjóðinni til sóma. Buðu ráðherrafrúrnar tuttugu úr- valskvinnum til fulltingis sér til þess að jólamóðirin fengi að sjá blómann úr íslenzku kvenþjóðinni. Fór veizlan fram með miklum skörungs- skap og færðu ráðherrafrúrn- ar jólamóðurinni þakkir sem ágætasta fulltrúa þeirra banda riskra kvenna, sem alið hefðu syni til verndar fátækri þjóð á ömurlégasta stað hnattarins. Síðan komu ljósmyndarar á vettvang og stjórnarblöðin hafa birt myndir og miklar greinar um þann sóma sem þjóðinni hafi áskotnazt. Hafa þau eftir móðurinni að hún skuli segja frá því í Ameríku að íslendingar séu eiginlega fallegasta fólk. ★ Oss er kennt að jólin séu haldin í minningu þess að fyrir hálfri tuttugustu öld fæddist sveinbarn í hernumdu landi. Æðsti umboðsmaður hernámsþjóðarinnar fagnaði fæðingunni með barnamorð- um; einnig þar fundust barns- lík á víðavangi, enda þótt menningin væri ekki komin á það stig að hægt væri að vefja þau inn í morgunblöð. Eflaust hafa hernámskórar haldið uppi söng um þær mundir og her- numdar konur haldið herra- þjóðarmóður veizlu, með- an sveinninn amraði í jötu þeirri sem innborin móð- ir bjó honum í vöggu stað. — Eftir þrjá mánuði minnumst vér þess enn að sveinninn var líflátinn, krossfestur, þrem áratugum síðar samkvæmt fyrirmælum hernámsstjórans fyrir uppreisnartilraun gegn hinu erlenda liði. Og ekki er að efa að MaGaw hernáms- stjóri vor tryggir íslendingum einnig aðstoð til að minnast þess at- burðar á t verðugan hátt. *' ^ 4 ►WWJ#####^##^###/####^##################*##*##**##***#*1^

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.