Þjóðviljinn - 20.01.1952, Page 6

6)
ÞJÓÐVILJINN — Súnnudagur 2Ö. janúar 1952
Bæjarfréttir
Framhald af 4. síðu.
og Brahms. c) „Aladdin", svíta
eftir Carl Nielsen (Tivoli hljómsv.
í Khöfn; Christian Felumh .Hj.;
16.30 Veðurfregnir. 18.30 Barna-
tími (Baldur Pálmason): a) Otto
Marteinsson leikur á munnhörpu.
b) Guðmundur Þórðarsón frá
Jónsseli les úr bókinni „Knútur
og Herdís" eftir Johannes Bech.
c) Viðar Alfreðsson (15 ára) leik-
ur á píanó. d) Upplestur. 19.30
Tónleikar: Casals leikur á celló
(pl.) 19.45 Auglýsingar. 20.00 Frétt-
ir. 20.20 Sinfóníuhljómsveitin leik-
ur lög eftir Jóhann Strauss; Al-
bert Klahn stjórnar: a) Forleikur
að óperettunni „Leðurblakan". b)
Syrpa, af lögum úr óperettunni
„Sígaunabaróninn". 20.45 Erindi:
Dómkirkjan í Skálholti; fyrra er-
indi (Magnús Már Bárusson próf.)
21.10 Tónleikar (pl.) 21.15 Upp-
lestur: Smásaga eftir Loft Guð-
mundsson (Edda Kvaran leik-
kona). 21.35 Einleikur á píanó-
Wilhelm Lanzky-Otto leikur: a)
R'ondó nr. 2 í a-moll (K511) eftir
Mozart. b) Þrjú intermezzi og
rhapsódía í a-moll op. 79 nr. 2
eftir Brahms. 22.00 Fréttir og
veðurfr. 22.05 Danslög (pl.) til
23.30.
Útvarpið á morgun
8.00 Morgunútvarp. 9.10 Veður-
fr. 12.10—13.15 Hádegisútvarp. —
15.30—16.30 Miðdegisútvarp. 18.10
Framburðarkennsla í ensku. 18.25
Veðurfr. 18.30 Islenzkukennsla; I.
fl. 19.00 Þýzkukennsla; II. fl. 19.25
Þingfréttir. Tónleikar. 19.45 Aug-
lýsingar. 20.00 Fréttir. 20.20 Lt-
varpshljómsveitin; Þóraripn Guð-
mundsson stj.: a) Lög eftir :s-
lenzk tónskáld. b) Tveir menú-
ettar eftir Karl O. Runólfssor.
20.45 Um daginn og veginn ' sr.
Jakob Jónsson). 21.05 Tónleikar
(pl.) 21.10 Erindi: Utanríkisverzl-
un Islendinga á þjóðveldisöldinni;
IIL (Jón Jóhannesson prófessorj.
21.40 Búnaðarþáttur: Framfa' afé-
lag Hornfirðinga og Lónmanna,
— frásaga eftir Þorleif Jónsson
fyrrv. alþm. í Hólum (Haukur
Þorleifsson aðalbókari flytur). --
22.00 Fréttir og veðurfr. 22.10
„Ferðin til Eldorado", saga eítir
Earl Derr Biggers (Andrés Krist-
jánsson blaðam. flytur). IV. 22.3C
Tónleikar: The Deep River Boys
syngja. dægurlög (pl.) 23.00 Dag-
skráilok.
Helgidagslæknir er Eggert
Steinþórsson, Mávahlíð 44. Sími
7269. — Kvöidvörður í læknavarð-
stofunni Austurbæjarskólanum er
Þorbjörg Magnúsdóttir. — Nætur-
vörður er Jóhannes Björnsson.
Sími varðstofunnar er 5030.
Næturvörður er í Laugavegsapó-
teki. — Sími 1618.
Krossgáta
Lárétt:
1 seppa — 4 næ í — 5 króna
— 7 yfir vatn — 9 tifa — 10 slag-
brandur — 11 hríð — 13 eftir-
herma — 15 tvíhljóði — 16 bónir.
Lóðrétt:
1' 'hó — 2 þegar — 3 keyr — 4
veinda — 6 drasli — 7 hryggur
— 8 dýr — 12 von — 14 fljót á
Italíu — 15 sögn í nútíð.
Lausn 6. krossgátu
Lárétt:
1 mannleg — 7 át — 8 nótu
9 tak — 11 ann — 12 ýt — 14
ag — 15 ósár — 17 ás — 18 rok
20 skrafar.
Lóðrétt:
1 mátt — 2 ata — 3 nn — 4 lóa
5 Etna ,— 6 gunga — 10 kýs — 13
tára — 15 ósk — 16 rof — 17 ás
19 K.A.
80. DAGUR
SJÖTTI KAFLI
Herbergið, sem Clyde tók á leigu þennan sama dag með að-
stoð frú Braley, var í Thorpe Street, götu, sem var ekki mjög
fjarri götunni sem frændi hans bjó við, en var þó eins og í öðrum
heimi. Já, munurinn var nógu mikill til þess að auka á hug-
myndir hans um sjálfan sig sem starfsmann hans og skyld-
menni. Hip fátæklegu, brúnu, gráu eða rauðleitu hús, sótug
og hrörleg — ber og lauflaus trén, virtust þrátt fyrir ryk og sót
gefa vonir um væntanlegt vor. En þegar hann gekk eftir götunni
ásamt frú Braley voru margir fölir og rytjulegir menn, stúlkur
og gamlar konur sem líktust frú Braley á leið heim úr vinnu
sinni í hinum ýmsu verksmiðjum handan við ána. Og við dyrn-
ar tók fátækleg kona með hreina bómullarsvuntu yfir dökk-
brúnum kjól á móti honum og frú Braley, og hún gekk á undan
þeim upp í herbergi á annarri hæð, sem var hvorki of lítið né
of fátæklegt — og það sagði hún að hann gætj fengið fyrir
fjóra dollara án fæðis og fyrir sjö og hálfan með fæði -— og
hann gekk að því, því að frú Braley áleit að betra byðist ekki
annars staðar. Hann þakkaði frú Braley aðstoðina og ákvað að
vera kyrr — og síðan át hann kvöldverð með nokkrum af-
greiðslumönnum og verkamönnum, ein.s og hann hafði verið van-
ur að umgangast í Paulina Street í Chicago, áður en hann fékk
starfið hjá Union League klúbbnum. Eftir kvöldverðinn gekk
hann eftir aðalgötum Lycurgusbæjar, en rakst ekki á annað en
lítilsiglt veúkafólk, sem honum hefði aldrei dottið í hug að
héldi sig á þessum götum á kvöldin — piltar og stúlkur, menn
og konur af ýmsum þjóðflokkum — (Bandaríkjamenn, Pólverjar,
Ungverjar, Frakkar, Englendingar — og flest þetta fólk bar á
sér merki fáfræði, heimsku, smekkleysis og sljólei'ka — undir-
heimafólk, sem hann hafðj aldrei séð áður. En í sömu götum
og verzlunum, einkum þeim sem næstar voru Wykeagy Avenue
sást þokkalegra fólk, sem starfaði sennilega í skrifstofum hinna
ýmsu verksmiðja — snyrtilegt og f jörlegt fólk.
Og Clyde ge'kk fram og aftur frá klukkan átta til tíu, og
allt í einu hvarf allt fólkið af götunum, svo að þær voru auðar
og tómar eftir, Og hann bar lífið hérna saman við lífið í
Grein Eðvarðs Sigurðssonar
Framhald af 5. síðu.
Formaður og starfsmenn
Dagsbrúnar áttu tvo viðræðu-
fundi við fulltrúa togaraeig-
enda eftir að bréfið var sent.
Afstaða okkar Dagsbrúnar-
fuiltrúanna var í stuttu máli
þessi:
Það kemur ekki til mála að
ræða neina tilslökun frá kaup-
gjaldsákvæðum samninganna.
Við töldum óþarft að hefja
vinnu fyrr en á venjulegum
byrjunartíma, vegna þess a'ð
ef svo margir togarar legðu
héý upp að húsin hefðu nóg að
vinna úr ættu jriau ailtaf fisk
frá deginum áður til að byrja
á. Ef þetta hins vegar slitnar
í sundur, þá boða frystihúsin
ekki verkafólk sitt fyrr en
um hádegi þann dag, sem upp-
skipun hefst að morgni.
Við reyndum aí sýna full-
trúum togaraeige'nda fram á
hvaða erfiðleikar væru á að
hefja vinnu kl. 6. Bærinn hef-
ur þanizt út svo margir verka-
menn eiga nú eins til tveggja
klukkutíma gang frá heimiium
sínum niour að höfn og yrðu
því að leggja af stað til vinn-
unnar kl. 4-5 að morgni. Og
jafnvel þótt sérstakar strætis-
vagnaferðir væru teknar upp
fyrir þessa menn, þá yrði aldr-
ei komið í veg fyrir, með því
endemis skipulagsleysi sem
ríkir á ráðningum manna til
vinnu 'við höfnina, að mikið
fieiri menn en vinnu gætu feng-
ið myndu flyklgast niður_a5
höfn kl. 6 á morgnana.
Aðalatriði málsins
Ef hægt væri að tala um
eitthvert -vandamá] við- losun
togaranna hér, töldum við það
vera, ef skipin þyrftu að stanza
hér lengur en þann sólarhring,
sem tilskilinn er í samningum
sjómanna. Þetta litum við á
sem aðalatriði fyrir alla áðila
og töldum okkur reiðubúna að
ræða málið á þeim grundvelli,
ef á þyrfti að halda. I þessu
sambandi gengum við inn á að
ákveðin tala verkamanna mætti
hefja vinnu nokkru fyrir kl. 8
(fyrir næturvinnukaup) við
undirbúningsstörf svo sjálf
uppskipunarvinnan gæti hafizt
klukkan 8.
Af fossu er ljóst að það er
síður en svo að Dagsbrún hafi
komið í veg fyrir að íogararn-
ir iönduðu hér, enda er þa'ð
aðal áhugamál verkafólks í
bænum að togaramir leggi hér
upp afla sinn.
Um útgerðarmenn er það
hins vegar vitað, að þeir voru
miög tregir til að hefja þessar
veiðar, enda hafa þær nú að
mestu lagzt niður á sama tíraa
og þurft hefði að margfalda
þær.
Verkamenn gruna út-
gerðamenn um græsku
Verkamenn gruna atvinnu-
rekendur um græsku í þessu
máli, þeir telja a'ð kröfur þeirra
hafi haft tvennan tilgang: I
fyrsta lagi, að nota sér neyð-
arástand atvinnuleysisins til að
ganga á rétt þeirra, og í öðru
lagi, að koma sekt þeirra, sem
raunverulega eiga sök á því
að togararnir landa ekki liér og
hundruð manna ganga nú at-
vinnulausir, yfir á samtök.
þeirra — Verkamannafélagið
Dagsbrún.
Eðvarð Sigurðsson.
Chicago og Kánsas City. (Hvað myndj Ratterer hugsa, ef hann
sæi hann núna — hið glæsilega hús frænda hans og verk-
smiðju hans?). Honum geðjaðist vel að þessu öllu, af því að það
var í svo smáum stíl — Lycurgus hótelið, bjart og glæsilegt og
í kringum það var líf og fjör. Og pósthúsið og kirkjan með fal-
legum turni, ásamt gömlum og sérkennilegum kirkjugarði við
hliðina á bílasölu. Og á næsta horni var nýtt kvikmyndahús.
Piltar og stúlkur, menn og konur voru á ferli til og frá, og
Clyde varð víða var við ástleitni. Og yfir öllu þessi livíldi von,
lífsgleði og æskublær — von og lífsfjör æskunnar, sem er und-
irstaða alls sköpunarmáttar í heiminum. Loks sneri hann aftur
heim á herbergi sitt í Thorpe stræti, anægður og hrifinn af þess-
um nýju heimkynnum. sínum. Þarna yrðj gaman að eiga heima.
Hin dásamlega Wykeagy Avenue. Hin stóra ver'ksmiðja frænda
hans. Hinar fallegu og fjörlegu stúlkur, sem hann hafði scð á
ferli.
Á meðan hafði Gilbert Griffiths — faðir hans var á ferðalagi í
New York, en það vissi Clyde ekki og Gilbert hafði ekkj hirt um
að segja honuna það — sagt móður sinni og systrum frá
því að hann hefði hitt Clyde, og þótt hann væri ef til vill ekki
manna leiðinlegastur, þá virtist að minnsta kosti ekki mikið í
hann varið. Þegar hann kom heim um hálfsexleytið og rakst á
Myru, sagði hann: „Jæja, þessi frændi okkar frá Chicago birt-
ist í dag." ,
,,Jæja,“ sagði Myra. „Hvernig er hann?“ Faðir hennar hafði
lýst Clyde sem greindum og prúðmannlegum ungum manni, en
hún þekkti Lýcurgus og líf verkamannanna hér, og hún hafði
furðað sig á því að Clyde skyldi vilja ’koma hingað.
„Mér finnst ekkert sérstakt við hann,“ svaraði Gilbert. „Hann
virðist hafa meðalgreind og er ékk; ólögulegur að sjá, en hann
viðurkennir að hann hafi aldrei lært neitt. Hann er alveg eins
og allir þessir piltar sem vinna á hótelum. Hann leggur víst
allt upp úr fötunum. Hann var í ljósbrúnum fötum, með brúnt
bindi, brúnan hatt og bnina skó. Bindið hans var of áber-
andi og hann var í einni af þessum röndóttu skyrtum, sem
voru notaðar fyrir þrem fjórum árum. Og fötin hans fóru ekki
vel. Ég vildi ekki hafa orð á því við hann, af því að hann er
nýkominn og við vitum ekki hvort hann ílendist eða ekki. En
ef svo verður og hann ætlar að ganga hér um sem frændi okk-
ar, þá verður hann að lækka seglin lítið eitt, annars bið ég
gamla manninn • að tala við hann. Að öðru Ieyti býst ég við
að hann geti orðið sæmilegur verkstjóri í einhverri deildinni þeg-
ar frá líður. Hann gæti ef til vill orðð sölumaður með tíman-
um. Eln ég skil ékki, hvers vegna honum hefur þótt ómaksins
vert að koma hingað. Og ég er hræddur að gamli maðurinn
hafi ekki gert honum nógu ljóst hvað hérna eru litlir mögu-
leikar á að komast áfram fyrir aðra en taframenn.“
Hann sneri baki að arninum.
■ oOo— —oOo— ■ oOo— —oOo— —■oOo— —oOo— —oOo—
BARNASAGAN
Sagan af Kolrössu krókríðandi
6. DAGUR
Morguninn eítir er risinn snemma á íótum, tekur
belginn á bak sér og heldur með hann heim ao karls-
koti. Þegar hann var kominn æði-kipp írá hellinum,
bykir honum belgurinn íurðu þungur, setur hann
því aí sér og hvílir sig. Þegar hann er búinn að setja
af sér baggann, segir önnur þeirra svstra: ,,Ég sé í
gegnum holt og hæðir og helli minn." Þykist nú
risinn vita, að Helga sjái til ferða sinna og segir:
„Aldrei skal eg í belginn bauka,
þó brotni í mér liryggurinn;
glöggt er auga í Helgu minni,
hún sér í gegnum holt og hæöir og helíi sinn.“
Síðan snarar hann belgnum á bak sér aftur; en þó
kemur þar, að hann lýist í annað sinn og finnst
belgurinn kynja þungur, setur hann af sér, og er
hann heyrir: „Ég sé í gegnum holt og hæðir og
helli minn," mælir hann sömu orðum og fyrr og
heldur enn áfram. Þannig gekk og hið þriðja sinn,
er hann hvíldi sig, að bæði heyrir hann hin;]SÖmu
orð og hefur sömu ummæli sjálfur sem hið fyrsta
sinn. Síðaii kernst: hann heim í kot og selur belginn
í hendur karli og kerlingu.