Þjóðviljinn - 24.01.1952, Síða 5

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 24. janúar 1952
Fimmtudagur 24. janúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN
(5
þJOÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 ,kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Hverjir koma á stvinnuieysi?
Eitt af því sem Sjálfstæðisflokkurinn lærði í hinnj nánu sam
vinnu sinni við Hitlersflokkinh þýzka var skemmdarstarfsémi
innan verkalýðshreyfingarinnar. Fram að blómatíma þýzku naz-
istanna reyndi þessj aðalflokkur íslenzkra burgeisa og arðræn-
ingja ekki að dylja hatur valdsmanna sinna til verkalýðshreyf-
ingarinnar. En eftir að Bjami Ben. hafði dvalið í Berlín og
kynnt. sér vinnuaðferðir Hitlerssinna og áhrifamenn Sjálfstæðis-
flokksins voru famir að fjölmenna á áróðursþing þýzkra nazista
í Liibeck og viðar, tók Sjálfstæðisflokkurinn upp þá aðferð þýzku
nazistanna áð laumast inn í verkalýðsfélögin og lama þau innan
frá .jafnframt sem þau voru notuð til framdráttar nazistum.
Með aðferð þessari hefur Sjálfstæðisflokknum orðið' nokkuð
ágengt meðal óþroskaðasta hluta verkamanna, enda óspart verið
notuð og misnotuð í sambandj við skemmtanastarfsemina þau
tök sem íhaldið hefur á atvinnu fjölda manna, og þá ekki sízt
völd þess í Reykjavík. En verulegum árangrj náði þó þessi við-
leitni afturhaldsins ekki fym en Alþýðuflokkurinn gekk í banda-
lag við verstu fjandmenn verkalýðssamtakanna og dró lokur frá
hurðum hvers verkalýðsfélagsins af öðm og loks sjálfra heildar-
samtakanna, er íslenzkt verkafólk hafði byggt upp með miklum
fórnum í harðvítugrj baráttu við þau burgeisaöfl sem öllu ráða
í Sjálfstæðisflokknum.
Bjarni Ben. lærðj það af þýzku nazistunum meðal annars að
engu skipti hvort áróður væri sannur eða loginn, hann þyrfti
ekkj um annað að hugsa en hafa áróðurinn nógu einfaldan og
endurtaka hann nógu oft, þá væri árangur vís hjá þeim mikla
f jölda manna sem ekki legði á sig að hugsa hjálfir. Bjarni hefur
trúlega fylgt þessari kenningu, það þarf ekkj annað en minna á
hinar brjálæðislegu endurtekningar á örfáum áróðurslygum í
sambandi við sósíalista og Sovétríkin. Það er nákvæmlega eftir
þessari nazistaforskrift sem hann talaði , á Óðinsfundinum í
fyrrakvöld. Morgunblaðið skýrir lesendum sínum frá „að það
merkasta og gáfulegasta sem hann hafi sagt, hafi verið þetta:
,,Það yrði að koma í veg fyrir að hér skapaðist almennt atvinnu-
leysi. Markmið kommúnista vær[ að koma því á. Þeir vissu að
ekkert tæki væri öflugra til þess að grafa undan þjóðfélaginu."
Það er að vísu athyglisvert að í þessum frumlegustu og -gáfu-
legustu ummælum, sem fréttaritari Morgunblaðsins gat fundið í
ræðu Bjama, játar hann að hann hafi ekkert á móti talsverðu
atvinnuleysi, hann telur einungis ástæðu til að gera ráðstafanir
gegn almennu átvinnuleysi. En hitt er að gera fulllítið úr gáfna-
fari ’reykvískra verkamanna, jafnvel Óðinsmanna, að flytja þá
kenningu að beztu leiðtogar íslenzkrar verkalýðshreyfingar (sem
Bjarni kallar alltaf kommúnista, hvort sem þeir eru það eða
ekki) séu sífellt að reyna að koma á atvinnuleysi og vandræðum.
Það vill svo vel til að fyrir nokkrum árum fengu íslenzkir
verkamenn, öll íslenzka þjóðin, að finna hvað gerðist er Sósíalista
flokkurinn gat látið stefnu sína hafa veruleg áhrif á stjómar-
stefnu ríkisstjórnar Islands um tveggja ára skeið. Samkvæmt
gömlu gatslitnu kenningunni hans Bjarna Ben. hefðu sósíalistar
tafarlaust átt að gera ráðstafanir til að koma á atvinnuleysi og
grafa undan þjóðfélaginu! En hvað segir reynslan? Árangur
)>ess að nýsköpunarstefna Sósíalistaflokksins fékk að hafa veru-
leg áhrif á stjórn landsins, þó ekki væri nema stuttan tíma, varð
glæsilegasti framfarakafli í sögu landsins, þjóðin eignaðist stór-
virk atvinnutæki sem hún er öfunduð af og er traustur grund-
vöii'ur almennrar velmegunar allrar þjóðarinnar hvenær sem ó-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar linnir. Það var ekki
r.óg með að allir vinnufærir menn á fslandi hefðu atvinnu metan
áhrifa stjórnarslefnu Sósíalistaflokksins naut við, hehlur stór-
hækkaði kaup verkamanna, ekki einungis að krónutölu eins og
afturhaldið er að reyna að telja mönnum trú um, heldur jókst
kaupmáttur launanna stórlega.
Að því tímabili loknu tóku við stjórn Sjálfstæðisflokkurinn,
Framsókn og Alþýðuflokkurinn, og síðan hefur verið fylgt stjórn-
arstéfnu þessara flokka. Verkamenn hafa fundið á sjálfum sér'
og heimilum sínum árangur þeirrar stjórnarstefnu. Þeir hafa,
sjálfir fundið muninn á nýsköpunarstefnu Sósíalistaflokksins og
einokunarstefnu, betlistefnu, eymdarstefnu og atvinnuleysis-
stefnu flokks Bjarna Ben. og samstarfsflokka hans. Ef Bjarni
Ben. heldur að gömlu áróðurslygarnar séu enn bjóðandi nokkrum
reykvískum verkamanni, er það enn ein söhnun þess hve þessi
aðalleppur erlenda valdsins á Islandi,maðurinn sem róttilega
ihefur verið nefndór Laval Islands, er kominn úr allri snertingu
,við líf islenzku þjóðaritmar.
Vikið að grein
Matthíasar
Jóhannes frá Köstum skrif-
ar: Matthías Jónasson skrifar,
í 3. hefti Tímarits Máls og
menningar, grein er 'hann nefn-
ir: Móðurmálsnám. Efni grein-
arinnar er aðallega það. að
honum finnst of einhliða á-
herzla lögð á þá grein máls-
ins, sem að stafsetningu lýt-
ur.
Hin hlið málsins sé látin
sitja á haka: að glæða smekk
barna og unglinga í .skólunum
fyrir þrynjandi tungunnar í
ræðu og riti.
Ég sem þetta rita hef ekki
mikið fengizt við barnakennslu,
en reynsla mín hefur orðdð
sú, hvað réttritunina snertir,
að árangur fannst mér oft
fremur lítill, þótt ég legði mig
fríim til þess að útskýra fyrir
börnum hvaða lögmál væru
fyrir þvi, hvar einfaldur og
hvar tvöfaldur. sérhijóði ætti
að vera. En annars held ég,
að stafsetningarreglur, eða svo
kölluð réttritun, sé alltof þungt
fag til þess að kenna það
börnum innan 14 ára. Þau
munu verða fleiri sem hafa
engan verulegan áhuga á mál-
fræði eða réttritun á þeim
aldri. Og getur það verið að
sumu leyti af því, að þau
skilji hana ekki nógu vel, og
fái því leiða og ógeð á henni
eins og fleiri fögum, sem
kennd eru nú á tímum í skól-
unum. Og að nokkru leyti gæti
það áhugaleysi stafað af því,
að þeim eru ætláðar of marg-
ar námsgreinar á þessum aldri.
Öllum má nú ofbjóða, sagði
karlinn, og svo er með staf-
setningarlærdóminn o. fl. —
alltaf að lesa málfræðina um
leið og þeir rita málið.
Ef ég skrifa sögnina: að
nýta, dettur mér í hug systir
hennar: að notá,' og svo fram-
vegis. Surnir menntamenn hafa
haldið því fram að hafa skuli
stafsetningarreglur sem ein-
faldastar, skrifa allstaðar ein-
falt i p. sv. frv. Það yrði ó-
neitanlega fyrirhafnarminna og
auðveldara fyrir almenning, en
mikið tapaðist, ekki aðeins
fegri og fjölbreyttari sjón-
mynd hins ritaðá máls,
heidur væru rofin líka upp-
runaleg lögmál tungunnar, fyr-
ir utan þá þjálfun sem ég
benti á áðan í sambandi við
réttritun málsins, er hver verð-
ur aðnjótandi sem vill leggja
það á sig að kafa í djúpið. —
En betra er að skrifa gott
mál með ritvillum, heldur en
slæmt mál skrifað eftir fyllstu
kröfum réttritunar, ef annað-
hvort verður að vera.
En takmarkið á að vera hjá
öllum: gott mál og góð réttrit-
un. — Jóhannes frá Köstum.
Vestmannaeyja, Kirkjub'æjan-
klausturs, Fagurhólsmýrar og
Hornafjarðar.
Loftleiðlr h.f.:
1 dag verður flogið til Akureyr-
ar og Vestmannaeyja. Á morgun
er áætlað að fljúga til Akureyr-
ar, Hellissands, Sa.uðárkróks,
Siglufjarðar og Vestmannaeyja.
Læknavarðstofan Aústurbæjar-
skólanum. Sími 5030. Kvöidvörð-
ur: Afreð Gíslason. Næturvörður:
Kristbjörn Tryggvason.
Næturvörður er í Laugavegsapó-
teki. — Sími 1618.
Flmmtugur er í dag Stefán
Stefánsson trésmíðameistari, Holts
götu 7, Hafnarfirði.
8.00 Morgunútvarp.
9.10 Veðurfr. 18.30
|f EYKJ AVÍKU ÞÆTTt. 3

R.kur maður á húsið,
sem r.kur úr
Hins vegar lít ég svo á, að
hver sá* sem lærir ekki- núgild-
andi stafsetningarreglur í að-
alatriðum, fari á mis við þann
þátt málsins sem sé langt frá
því að vera lítils virði.
Matthías tekur sýnishorn úr
kennslubók í stafsetningu, 85.
æfing, og á að setja y í stað
bandsins, en í eða ý í stað
depilsins. Ég tek aðeins tvær
uppi Börn e-ga að r.ma sæti
f-rir fullorðnum. R.kur maður
á húsið, sem r.kur úr.
Mér finnst einmitt að svona
stuttar setningar séu mjög
heppilegar til þess að ýta und-
ir nemendur. Þetta er eins og
gátur, sem lagðar eru þarna
fyrir bömin eða unglingana, til
þess að keppa um að leysa og
ætti því að vekja áhuga þeirra.
En vanda ætti til slíkra sgtn-
inga, hvað hrynjandi snerti ,í
málinu. Mér hefði þótt varið
í það, að fá svona viðfangsefni,
þegar ég var í bamaskóla.
I annarri setningunni, sem
ég tek upp eru tvö orð verk-
-efni setningarinnar: Ríkur
maður á húsið, sem rýkur ur.
Þessi orð eru borin eins
fram í mæltu máli. Sjónmynd
þeirra er líka nákvæmlega eins
í kennslubókinni, en óskyldleiki
þessara orða lcemur fyrst í ljós,
þegar þau eru rituö rétt: Rík-
ur maður á húsið, sem -rýkur
úr. —
★
Skyldleiki orðanna
Það er þessi skyldleiki og
óskyldleiki orðanna í málinu,
sem öilum er læra réttritun,
verðúr eim ljósari efi ánnars,
fyrir það að þeir eru þannig
Ríkisskip
Hekla var á Akureyri í gær.
Esja er í Álaborg. Herðubreið er
á Skagaströnd á norðurleið.
Skjaldbreið er í Reykjavík. Þyrill
er i Reykjavík. Ármann fer frá
Rvík í dag til Vestmannaeyja.
SkipadeUd „ S.l.S.
Hvassafell losar kol á Vestfj.
Arnarfell fer væntanlega frá
Stettin í dag, áleiðis til Islands.
Jökulfell fór frá Reykjav.k í gær-
kvöld, áieiðis til Hull.
Eimskip
Brúarfcss kom til Rvíkur 21.1.
frá London. Dettifoss fór frá N.
Y. 18.1. til Rvíkur. Goðafoss vænt-
anlegur til Seyðisfjarðar i gær,
fer þaðan til Norðfjarðar, Reyðar-
fjarðar og Vestmannaeyja. Gull-
foss kom til Rvíkur 21.1. frá
Kaupmannahöfn og Leith. Lagar-
foss kom til Reykjavíkur 18.1. frá
Hull. Reykjafoss fór frá Reykja-
vík 18.1. til Austur- og Norður-
landsins. Se'lfoss fór frá Imming-
ham 21.1. til Antverpen og Gauta-
borgar. Tröllafoss kom til N.Y.
21.1. frá Reykjavík.
Flugfélag Islands:
í dag verður flogið til Akureyr-
ar, Véstmannaeyja, Blönduóss og
Sauðárkróks. Á* morgun er fyrir-
hugað að fljúga til Akureyrar,
Dönskukennsla II.
fl. — 19.00 Ensku-
kennsla; I. fl. 19.25
Þingfréttir. —Tón
leikar. 19.40 Lesin dagskrá næstu
viku. 20.20 íslenzkt mál (Bjarni
Vilhjálmsson cand. mag.). 20.35
Tónleikar (pl.): Píanósónata í C-
dúr op. 2 nr. 3 eftir Beethoven
(Arthur Schnabel leikur). 21.00
Skólaþátturinn (Helgi Þorláks-
son kennari). 21.20 Einsöngur:
Webster Booth syngur (pl.). 21.45
Upplestur: Þóroddur Guðmunds-
son les frumort kvæði. 22.10 Sin-
fóniskir tónleikar: a) Konsert
fyrir óbó eftir Richar.d. Strauss
(Leon Goosens og hljómsveitin
„Philharmonia" leika'; Ájceo
Galliera stjórnar). b) Sinfónía nr.
4 í d-moll op. 120 eftir Schumann
(Sinfóníuhljómsveit leikur; Bruno
Walter stjórnar). 23.00 Dagskrár-
lok.
Iðnráð Reykjavíkur.
Nýkosið iðnráð kemur saman
til 1. fundar i Baðstofu iðnaðar-
manna sunnudaginn 27. janúar n.
k. kl. 2 e.h.
Esperantistar!
Esperantistafélagið Auroro held-
ur aðalfund sinn i Aðalstræti 12
í kvöld kl. 9. Venjuleg aðalfundar-
störf. Félagar mæti réttstundis.
Afmælisfundur Kvenréttindafé-
lags Islands verður i Tjamárcafé
í kvöld kl. 8.30.
tlngbarnavernd Lílcnar Templ-
arasundi 3 er opin þriðjudaga kl.
3,15—4 og fimmtudaga. kl. 1.30 til
2.30.
Handksiaitleiksmót
• 'V iiúti.-.iv..
Framhald af 8. síðu.
og skemmtilegum leikjum á
þessu móti, og er mjög tvísýnt
um úrslit þess.
K.R. vann B-deiídina s.l. ár
og fær ’því rétt til keppni í A-
deild nú, en Afturelding féll
niður i B-deild og keppir þar
m.a. við Þrótt, sem sendir nú
í fvrsta sinn lið til ■ keppni í
meistaraflokki karla.
Fyrstu leikir mótsins fara
tfram á sunnudag kl. 8,e.h. og
keppa þá Fram. við l.R. og
Ármann við Víking.
Ílialdsmeirihlutinn hundsar kröíur atvinnuleysingjanna
FYRIR síðasta bæjárstjórn-
arfundi lá sú staðreynd,
að Í50Ö manns í 13 verkalýðs-
félögum býr nú við algjört at-
vinnuleysi í Reykjavík, og að á
framfærj þessa fjölda atvinnu-
leysingja eru að minsta kosti
5 þúsund manns. Þessar upp-
lýsingar eru byggðar á ná-
kvæmri rannsókn viðkomandi
13 verkalýðsfélaga. Vitanlegt
er að atvinnuleysingjahópurinn
er þó mun fjölmennari og er'
að kunnugustu manna áliti var-
lega áætlað að 2500—3000 Reyk
víkingar gangi atvinnulausir.
Óþarft er að skýra það fyrir
nokkrum manni með fullri skyn
semi hvernig afkoma þeirra
heimila muni vera, sem atvinnu-
leysið herjar við núverandi að-
stæðnr í dýrtíðar- og verðlags
málum. Á heimilum atvinnuleys-
ingjanna ríkir blátt áfram neyð-
arástand. Það eru engir pen-
ingar til fyrir brýnustu lífs-
nauðsynjum svo sem fæði og
eldsneyti, hvað þá fyrir fatnaði,
skóm og öðru sem ekkert heimili
getur verið án. Þess munu dæmi
að syeltandi fjölskyldur hafi
verið fluttar beint í sjúkrahús
til þess að forða þeim frá því
að verða hungurmorða.
ENGINN maður með fullu
viti mun draga það í -efa
að þegar svona er komið ber
bæjarfélaginu að grípa til allra
tiltækra ráða til úrbóta. Engin
bæjarstjórn sem þekkir skyldu
sína við samborgarana, sem fal-
ið hafa henni umboð, getur
skellt skolleyrum við því að
bæta úr augljósu neyðarástandi.
Og því sjálfsagðara er að bæj-
arstjórnin leysi vandann þegar
bent er á það með óyggjandi
rökum að leiðir út-úr öngþveit-
inu eru fyrir hendi.
Abæjarstjórnarfundinum s.
1. fimmtudag bar for-
maður atvinnulevsisnefndar
verkalýðsfélaganna, Hahnég M.
Stephensen, fram gagngerðar
tillögur til lgpjnar á atvinnu-
leysismálinu. Voru tillögur hans
í fullu samræmi við kröfur ný-
afstaðins félagsfundar í Dags-
brún, sem atvinnuleysisnefndin
hafði tekið upp og einnig gert
að smum.
Tillagá : Hannesar var svo-
hljóðandi:
„Vegna hins geigvænlega
atvinnuleys’s í bænum, sam-
þykkir bæjarstjórnin eftir-
farandi ráðstafanir:
1) Að leggja f.vrir fram-
kvæmdastjóra Bæjarútgerð-
arintiar að láta nú þegar alla
togara bæjarins leggja afla
sinn á land hér í Reykjavík,
og felur jafnframt borgar-
stjóra að hlutast til um að
svo margir togarar í einka-
eign leggi afia sinn hér upp
til viðbótar bséjartogurunum,
að tryggt sé að allir mögu
leikar til að vinna úr aflan-
■um, verði nýttir til hins ýtr-
asta.
2) Að fjölga nú þegar í
bæjarvinnunni um 200
msnns.
3) Að innheimta ekki út-
svör og öncúr bæjargjöld af
atvinnuleysingjúm þótt þeir
komist í atvinnu dag og dag,
eða allt að mánaðartíma í
e:nu.“
íhaldsmeirihlutinn vísaði
fyrsta liðnum til útgerðarráðs,
felldi annan liðinn og vísaði
þeim þriðja til bæjaiTáðs.
Greiddu allir fulltrúar minni-
hlutaflo'kkanna í bæjarstjórn
atkvæði gegn þeirri ábyrgðar-
lausu afgreiðslu.
Að þessu afreki loknu sam-
þykkti Ihaldið að fjölga í bæj-
arvinnunni um 40—50 manns.
Er sú fjölgun á allan hátt ófull-
nægjandi og kröfur hins mikla
fjölda atvinnulausra verka-
manna smánaðar með slíkri
afgreiðslu.
Aþessum sama fundi vakti
Katrín Thoroddsen at-
hygli bæjarstjórnarinnar á því
hörmungarástandi sem hlyti að
ríkja á heimilum atvinnuleys-
ingja, sem búa í bröggum ■ og
skúrum víðsvegar á bæjarland-
inu. Upphitun þessara lélegu
vistarvera væri það kostnaðar-
söm að útilokað mætti teljast
að atvinnulausir menn ættu þess
no'kkúrn kost að afla sér nauð-
synlegs eldsneytis. Benti Katrin
réttilega á að bæjarstjórnin
gætj ekki horft upp á það að-
gerðarlaus að fjöldi fólks byggi
við algjöran skort og. of seint
væri að rumska þegar mannfell-
ir hefði átt sér stað. Katrín
flutti síðan svohljóðándi ■ til-
lögu:
„Bæjarstjórnin felnr borg-
arlækni að framkiæma nn
þegar rannsókn á heimilis-
liögum þess fólks, sem býr í
bröggum og skúrum innar
bæjarlandsins, með það sér-
staklega fyrir augum að
ganga úr skugga um hvort
þeir sem atvinnulausir eru
eigi þess nokkurn kost að sjá
sér fyrir eldsneyti til upphit-
unar íbúða sinna.
Jafnframt samþykkir bæj-
arstjórnin að fela bæjarráði
að veita þeim atvinnuléys-
ingjum, sem í þessum íbúð-
'um búa og að áliti borgar-
iæknis eru hjálpar þurfi,
nauðsynlega fjárhagsaðstoð
til upphitunar íbúðanna.“
ÞESSI tillaga Katrínar féikk
sömu viðtökur og af-
greiðslu af hálfu hins ráðandi
íhaldsmeirihluta og allar aðrar
tillögur, sem fram voru bornar
á fundinum til úrbótá á atvinnu
leysinu og afleiðingum þess:
Henni var vísað til bæjarráðs
með íhaldsatkvæðunum átta
gegn atkvæðum allra annarra
bæjarfulltrúa. íhaldið vildi enga
rannsókn framkvæma og engar
ráðstafanir gera til aðstoðar
þeim atvinnuiausum íbúum
bragga og skúra, sem auk
skorts á fæði verða að neita
sér um þann ,|inunað“ að ylja
upp fátækleg heimili sín þegar
þörfin er mest.
ÞAÐ hafði komið grcini-
lega fram í umræðunum
á fundinum að borgarstjóri og
lið hans í bæjarstjórninni vé-
fengdi skýrslu atvinnuleysis-
nefndarinnar um tölu þeirra at-
vinnulausu. Og ekki nóg með
það. Öll afstaða íhaldsins í bæj-
arstjórn til þessara alvarlegu
mála.var með þeim endemum að
auðsætt virtist að þessir full-
trúar reykvískrar auðmanna-
stéttar væru með öllu ókunn-
ugir því neyðarástandi, sem rík-
ir á hundruðum reykvískra al-
þýðuheimila af völdum langvar-
andi atvinnuleysis. Annað varð
ekki merkt en þær upplýsingar
um ástandið og lýsingar á af-
komu hins atvinnulausa fjölda,
sem gefnar voru á bæjarstjóm-
arfundinum, færu beinlínis fyrir
ofan garð og neðan í hugar-
heimi íhaldsfuiltrúanna. Mér
þótti því rétt, undir lok fund-
arins, að freista þess að gera
úrslitatilraun til þess að koma
vitinu fyrir hinn sofandi íhalds-
meirihluta með flutningi eftir-
farandi tillögu:
„Þar sem margt bendir til
þess að neyðarástand hafi
þegar skapazt og sé að skap-
ast á mörgum lieimilum
Reykvíkinga sökum iangvar-
andi atvinnuleysis, ákveður
bæjarstjórnin að fela bæjar-
ráði að leita þegar í stað
samstarfs við verkalýðsféiög-
in og Fulltrúaráð verkalýðs-
félaganna í bænum um tafar-
iSausa rannsókn á framfærslu
möguleikum lieimila hinna
atvinnulausu og leggja fyrir
bæjarstjórniiia niðurstöður
þeirrar rannsóknar fyrir
næsta reglulegan bæjar-
stjórnarfund.“
Þeir hjuggu farangurinn upp með sverð-
um smum og dreifðu inniháldinu á' veg-
inn: vefnaðarströngum. silki, flaUeli, köss-
• ufii með' tei,- pipár og ömbrti, oliu og lyfj-
um frá Tíbet.
Kaupmennirnir urðu
ingu.
mállausir af skelf-
A elnu andartaki var rannsókninni lokið.
Varðmennirnir röðuðu sér upp fyrir aftan
yfirmann sinn. Nú hófst tollheimtan af
varning-num óg skattheimta fyrir að koma
tip bæjarins..
Hodsja Nasreddín var ekkl með neinn
varning, hann átti aðeins' að greiða gjald-
ið til þess að komast inn i borgina.
Samtal við stein
Litið á sýningu Sigurjóns Olafssonar
Fyrst er spýta. Svo er önn-
ur spýta uppúr. Hún er í lag-
inu eins og göngustafur, og
rétt fyrir ofan patrónuna er
hann prýddur dáindisfögrum
hólki úr hrosshófi. En utan
um húninn er vafið heilmikilli
drolsu úr spansgrænum kopar-
vír, og standa endar og lykkj-
ur í ýmsar áttir. Þessi mynd
heitir Kristján Davíðsson, list-
málari, og gefur hana að líta
á mannamyndasýningu Sigur-
jóns Ólafssonar í Listvinasaln-
um við Freyjugötu. Valtýr Ste-
fánsson hefur hlotið. sess öðru-
megin við stafinn, og er eins
og brimgarður í framan út af
þessum nágranna.
Annars virðist gamansemin
ekki vera mjög ríkur þáttur í
fari og verki Sigurjóns Ólafs-
sonar. Á sýningu hans horfir
við manni um hálfur annar tug-
ur andlits- og brjóstmynda af
meira og minna kunnu fólki í
bænum og þjóðlífinu. Þær eru
í höfuðdráttum trúar fyrir-
E1
‘NN bar allt að sama
bnmni. íhaldsmeirihlut-
inn reyndist andvígur allri at-
hugun á framfærslumöguleikum
atvinnuleysingjanna. íhaldið
vildi énga rannsókn á því hvort
þörf væri á að undirbúa neyðar-
hjálp til þess að forða
atvinnulausum verkamönnum.
konmn þeirra og börnum frá
hungri og kulda. Með algjöru
kæruleysi vísuðu íhaldshendurn-
ar átta þessari tillögu til bæjar-
ráðs, en gegn því greiddu allir
fulltrúar minnihlutaflokkanna
atkvæði. Síðan liefur bæjarráð
vísað tillögunni til umsagnar
Fulltrúaráðs verkalýðsfélag-
anna og Ráðningarstoíu Rcykj f
víkurbæjar.
AFGREIÐSLA atvinnumál-
anna á þessum bæjar-
stjórnarfundi sýnir að enn megs
verkamenn og samtöik þeirra
herCa rcðurinn. Eigi að forða
reykvískum verkalýð frá skort'
allsleysisins- verður að knýja
bæjarstjórnaríhaldið til enn
frekara undanhalds. Um það
verða allir verkamenn og aðrir
meðlimir verkalýðsfélaganna að
sameinast. Hér er of mikið í
húfi til þess að nökkurt ' hlé
macr! vat'ío
■ V>n wí f ilino! D'íT1
myndum sínum, nema kannski
er svipurinn ofurlítið látiaus-
ari en hann gerist og gengur
í ös og á mannamótum. Þetta
er einmitt sá náttúrlegi svipur
fólks sem það ber þegar enginn
sér til þess, og þess vegna
þýðir hvorki að sýnast né dylj-
ast. Hins vegar virðist búa sér-
stæðari skynjun að baki gab-
brómyndinni af Ásgrimi Jóns-
syni, þessum sterka kletti
sem sýnilega er gerður úr
aðeins einu atómi. Hóflegum
og kankvísum karríkatúr
bregður fyrir í myndinni af
honum Páli Isólfssyni, þar sem
hann trónar í miðjum salnum
í rauðum leir brenndum, merkt-
ur þúsund fingraförum mynd-
smiðsins, og með dálítið af
götum í höfðinu — hvað sem
það á að þýða. Auk venju-
legra andlitsmynda gefur þarna
að lita uppkast að minnisvarða
séra Friðriks Friðrikssonar, un-
aðsfagra mynd og . flekklausa;
einnig Hendur, frumkast úr
brenndum leir; og drög að
myndinni Fornmaður, sem við
birtum hér í blaðinu í dag, og
er ein nýjasta mynd Sigurjóns.
I fréttaskyni má einnig minna
á myndina af móður lista-
mannsins, þá er mest var 'dá-
sömuð á Os’.óarsýningunni í
fyrra. Gleymum ekki heldur
Kroppinbak, nær tvítugri mynd
af djúpri þjáningu og þungri
byrði. —
Sá sem á engamvin getur þó
alltaf talað við steininn. Sigur-
jón Ólafsson gerir myndir sín-
ar af mörgum efnum, en það
er lítil fölsun þó við köllum
þau öll einu nafni: stein. Hann
hefur nú eignazt marga féiaga
og aðdáendur. En hann hét þwí
ungur að steinn skvldi vera
einkavinur hans og trúnaðar-
maður. Maðurinn ætlaði að
trúa steininum fyrir skynjun-
um sínum og hugsýnum, öllu
];ví sem hann ætti dýrast. Hann
hefur haldið það heit. Á til-
tölulega ungum. aldri hefur
honum auðnazt að segja steini
sínum mikilvægari sannleik og
varanlegri en flestum mönnum.
lánast í vinafagnaði og veizlu-
gleði áttræðrar ævi. Það héfar
verið merkilegt samtal. Og
steinninn hefur ekki brugðizt
trúnaði mannsins.
• ■ Þeir gefa' hvor öðnim líf.
B- B»