Þjóðviljinn - 27.05.1952, Blaðsíða 5

4) — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur 27. maí 1952
þlÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður GUðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 18
annarstaðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Byggisigarnar og fjárhagsráð
Fyrir nokkrum árum lét hagfræð’ingur Reyjavíkurbæj-
ar fara fram athugun á ástandinu í húsnæðismálum
bæjarbúa. Sú rannsókn leiddi í ljós að byggingarþörf-
inni í bænum yrði ekki fullnægt nema því aðeins
að reistar væru a. m. k. 600—700 íbúðir á ári. Þessi
sama rannsókn sýndi einnig að mörg hundruð fjöl-
skyldur búa hér í hermannabröggum frá stríðsárunum,
lélegum skúrum, kofum og saggakjöllurum sem eru
fjarri því að geta á nokkurn hátt talizt mannabústaðir.
Síðan þessi rannsókn fór fram hefur ástandið sízt
batnað. Að vísu hefur nokkuð verið byggt árlega en þó
ekki á nokkurn hátt í samræmi við þörfina. Eftir að
stjórn Stefáns Jóhanns tók við í ársbyrjun 1947 og fram
til þessa dags hafa stjórnarvöld landsins beinlínis verið
i stríði gegn húsbyggingum á íslandi. Hafi menn ekki
beygt sig i duftið fyrir allra hæstum fyrirskipunum og
tönum fjárhagsráðs hefur ekkert annað beðið en afar-
kostir og dæmi eru til þess að menn hafa verið fangels-
aðir fyrir að hafa steypt úr nokkrum sementspokum
án þess að hafa í höndum leyfi hins háa fjárhagsráðs.
Það er engum efa undirorpið, að færi nú fram sams-
konar ranrlsókn og framkvæmd var af dr. Birni Björns-
syni á sínum tíma myndi hún leiða í ljós að byggja
þyrfti miklum mun fleiri íbúöir í Reykjavík árlega en
þær 600—700 sem rannsókn sýndi sem lágmark nauð-
svnlegustu íbúðaaukningar. Vegna eðlilegrar og óhjá-
kvæmilegrar fjölgunar bæjarbúa svo og vegna fólks-
flutninga annars staðar af landinu hingað til Reykja-
víkur má tvímælalaust gera ráð fyrir að íbúðum í bæn-
um þyrfti að fjölga um ca. 1000 á ári til þess að brýn-
ustu þörfinni yrði fullnægt.
Það er því augljóst að hverju stefnir með vinnubrögð-
um fjárhagsráðs og ríkisstjórnarinnar. Samkvæmt yfir-
lýsingu, sem ráðið hefur sent biöðunum í tilefni af því
að starfshættir þess hafa réttiiega sætt þungum ámæl-
um og rökstuddri gagnrýni, hefur það úthlutað á þessu
ári aðeins 184 fjárfestingarleyfum til íbúðarhúsabygg-
inga i Reykjavík, auk 60 smáíbúðaleyfa. Og til þess að
gera hlut sinn álitlegri skýrir þeissi; eftirlitsstofnun
Bandaríkjanna með íslenzkri byggingastarfsemi frá því
að í fyrra hafi sambærileg leyfi ekki verið fleiri en 167!
Það þarf ekki að skýra fyrir neinum hver áhrif þessi
nauma úthlutun fjárhagsraðs hefur á húsnæðisástandið
t Reykjavík. Það liggur í augum uppi að eymdin fer vax-
andi og þeim fjölskyldum fjölgar með hverju ári sem
engan kost eiga á mannsæmandi þaki yfir höfuð sér.
Ungu fólki er í hundraðatali fýrirmunað að stofna
heimili. Þetta er árangurinn af því að meirihluti þjóð-
arinnar hefur faliö isótsvörtum afturhaldsflokkum eins
og Frámsóknarílokknum og Sjálfstæðisflokknum forsjá
mála sinna og gert þeim fært að framkvæma gefnar
íyrirskipanir erlends valds um að tefja og hindra eðli-
lega og nauðsynlega byggingarstarfsemi á íslandi.
Þá liggur hitt ekki síður í augrun uppi hvernig þessii
stefna leikur byggingariðnaðinn sem atvinnugrein. Enda
er það sannast mála að óvíða hafa helgreipar banda-
rísku stefnunnar náð sér eins rækilsga niðri og einmitt
þar. Þótt komið sé fram á sumar ganga byggingariðnaö-
armenn atvinnulausir eða atvinnulitlir hópum saman,
og séu þær upplýsingar fjárhagsráðs réttar að lokið sé
aö mestu eða öllu léyti úthlutun fjárfestingarleyfa til
íbúðabygginga í ár, sem ekki ætti að vera ástæða til að
et'ast um, er alveg augljóst að atvinnuleysið verður áfram
hlutskipti mikils þorra af þeim mönnum sem hafa treýst
á byggingariðnaöinn sár og sínum' til lífsframfæris. Þar
verður lítil breyting til batnaðar þótt sumarblíðan hafi
leyst frost og hcrkur vetrarins af hólmi.
Þetta ástand er með öllu óþolandi. Það er engin ástæða
til aö líða ríkisstjórn afturhaldsins og fjárhagsráði henn-
ar að leggja byggingariðnaðinn í rúst. Hér þurfa stéttar-
félög byggingariðnaðarmanna að grípa í taumana og
krefjatst réttar meðlima sinna, Þeirra hlutverk er að
skipuleggja sókn á hendur afturhaldsflokkunum, ríkis-
rtjórn þeirra og fjárhagsráði. Veröi sú sókn skipulögð og
framkvæmd af fyrirhyggju og festu þarf ekki að spyrja
um úrslit. Reynrlan hefur jafnan sýnt að gegn einhuga
og öflugri sókn fólksins Lætur afturhaldið undan. síga.
LæknavarSstofan Austurbæjarskól-
anum. Simi 5030. Kvöldvörður og
ræturvörður.
Næturvarzla er í
Iðunni. Sími 7911.
Lyfjabúðinni
Heimurinn og blómin — íslenzkur Holberg
Fréttaþjónusta Morgunblaosins
HEIMURINN er eins og blóm:
hann opnast á vorin. Og þó
•er hann ekki alveg eins góð-
ur og blómin. Þau opnast serr.
sé alveg upp á gátt, en það
eru aðeins partar af heimin-
um sem opnast. ísland er að
vísu öllum opið, en sumt af
heiminum er lokað. Ameríka
er til dæmis lokuð ,.komm-
únistum“, Þeir fá ekki inn-
göngu. Rússland er líka lok-
að „kapítalistum". Það er að
segja: þeir loka sér fyrir
Rússlandi og neita að fara
þangað í heimsókn þó þeim
svo sé boðið í lystireisu. Kn
Island slær hurðum upp á
gátt, og hingað koma al’ar
tegundir manna. Ánægjuleg-
ast er það þó að fyrstu sum-
argestirnir hingað í ár voru
listamenn frá frændþjóðum
okkar á Norðurlöndum:
dönsku leikararnir í Skipbrot-
inu og norska leikkonan sem
Sl. laugardag' opin
beruðu trúlofun
sína ungfrú Gunn-
þóra Þórðardóttir,
simamær Akra-
nesi, og stud. med.
Friðrik Sveinsson frá
1 dag er áttræð frú Margrét
Pétursdóttir á Sauðárkróki, gagn-
blöðunum, og Morgunblað'ð Jóhann
fór í pressuna kl. 5 á laugar- Siriufirði.
daginn, löngu áður en flug-
vélin var væntanleg. En til
þess &ð hafa frétta-þjónust- merk kona, sem hefur látið mikið
una í lagi var fregnin um gott af sér leiða, enda starfað
komu Heklu skrifuð Og þá mikið í ýmsum félagasamtökum
auðvitað ekki hikað við að kaupstaðarins.
fullyrða að margt manna
hefði tekið á móti henni En
svo kom Islandsþokan, eða
duttlungar örlaganna, í veg-
inn og það var hvorki fiug-
vél né fjölmenni á Revkja-
víkurflugvelli á lauga dags-
Fastir liðir eins
og venjulega, Kl.
19.30 Tónleikar:
Óperettulög. 20.30
Erindi: Frjáls-
hyggjan, þróun
hennar og framtíð (Gunnar G.

kvöldið. En meðal annarra Schram stud. jur.). 21.00 Undir
orða: er mikið af fréttum íjúfum íögum Bihich og fleiri
Morgunblaðsins til komið á fiytja dægurlög. 21.30 Frá útlönd-
þennan hátt? Við skulum at-
huga hvort Morgunblaðið í
um (Jón Magnússon fréttastjóri).
21.45 Islenzk tónlist: Lög eftir
Helga Pálsson. 22.00 Fréttir og
veðurfregnir. Frá iðnsýningunni
dag biðst afsökunar á ,,mis-
tökum 1 aínum, Og hvernig það (Hejgj Bergs framkvæmdastjóri
skyrir þau ef þáð a anntlð sýningarinnar). 22.20 Kammertón-
borð freistar þess. leikar: Kvintett í A-dúr (K581)
•^f eftir Mozart (Simon Bellison og
Roth-kvartettinn leika). 22.50
sýnir okkur Nóru í Brúðu- Á ÖÐRUM stað þennan sama Dagskráriok.
heimili Ibsens nú upp úr mán-
aðamótunum. Það verður von-
andi sem lengst táknrænt
fyrir Islendinga að slíkir gest-
ir séu hér fyrstir á ferð á
hverju vori, enda skulu þeir
njóta meiri sæmdar og vin-
sælda en aðrir gestir; og þó
er ég alls ekkert andvígur
Brentford-liðinu sem kemur
hingað í dag til að bursta
okkur í fótbolta.
dag er Morgunbiaðið að rifja
upp gamlar minningar um
löngu dauða spænska drottu-
ingu. Segir þar af því að eitt
sinn var hún á skemmti-
göngu ásamt mörgu fleira
fólki. Henti þá drottningu það
óhapp að hún „féll af baki
og festist í ístaÖinu og varð
að hanga. þar alllanga hríð“.
Ja, það var ekki aldeilis ónýt
„skemmtiganga".
★
Hjónunum Sigriði
Páisdóttur og Jó-
hanni Guðmunds-
syni, Skipasun-di
25, fæddist 16
marka sonur 22.
maí s. 1.
LEIKKAGNRÝNIR Bæjarpóst3
ins h-f hefur nú séð Skip-
brotið sæla eftir Holberg.
Hann lýkur að sjálfsögðu ein-
róma lofsorði á sýninguna,
en síðan er honum þetta efst
í hugai: Okkur Islendinga
vantar Holberg, íslenzkan
Holberg, mann sem gerði
Þrlðjudagur 27. maí. (Lucianus).
Girðingarimlar
góðir — ódýrir !
fást í Trésmiðju Júiíúsar
Jónssonar, Langholtsveg 83.
— Er við til kl. 10 á kvöld-
í5x. — Sími 5283.
listrænt grín að fíflalátunum 148. dagur ársins — Tungl í há-
í þjóðfélaginu Og fletti hlæj- suðri kl. 15.37 - Árdegisflóð kl.
andi ofan af spillingunni. 7.45. - Síðdegisfióð kl. 19.55 -
Mikinn mat mundi til dæmis a"fjara k!- UA7-
íslenzkur Holberg í dag geta Flugféíag lslands;
gert sér. úr forsetakosmnga- t dag. verður flog.ið tii AK, VE.
undirbúningsólátunum núna. I Blönduóss, Sauðárkróks, Bildu-
leikriti væri þetta upplagðar dals, Þingayrar og Flateyrar. Á
prestskosningar í afskekktu morgun til. AK, VE., Isafjarðar,
bjjggðartagi. Aliir gleymdu Hólmavíkur, Hellissands og Siglu-
öllu fyrir kosningaáhuga, og fjarðar.
það kæmi jökulhlaup og svo s,d .,d
kæmi norðanstorhnð, og það HvaatófcH er ; Bo[.R
arnesi. Arn-
stæði heima að nyr prestui arfell er á Dalvík jokuifell atti
væri kominn 1 sama mnnci og fara frá Reykjavík í gærkvöld
síðasta rollan í dalnum fyki tii Akraness.
út í jökulhlaupið. Og þaö
væri ljótasta prestsefnið sem
áð kæmist.
O'
ö
er góð bók fyrir þá, sem
hafa með skip og útveg að
gera.
líafið hana við hendina
M HjftHsi.v
HARALDUR JÓHANNSS0N:
LÍNUR FRÁ LUNÚNUM
ENN TORA FRJALSLYNDIR
- Þriðjudagur 27. maí 1952 — ÞJÓÐVILJINN -
ÁTTRÆÐISAFMÆLI
Fru Kristlaug GuSjónsdóttir
lauíarhöísi
(5
Gagnstætt því, sem búizt var
við, hefur Frjálslyndi flokkur-
inn ákveðið að bjóða fram í
meira en öðru hverju kjördæmi
í næstu þingkosningum í Bret-
landi.
I síðustu kosningum bauð
Frjálslyndi flokkurinn aðeins
fram í sjötta hverju kjördæmi.
Flestir gömlu kjósenda hans
greiddu frambjóðendum íhalds-
ins atkvæði. Ihaldsflokkurinn,
sem hlaut nær fjórðungi millj-
óna færri atkvæði en Verka-
mannaflokkurinn, átti þeim sig-
ur að launa. I þakkarskyni léði
Ihaldsflokkurinn frjálslyndum
liðsinni sitt í fáeinum kjör-
dæmum. Án iþess stuðnings
hefðu aðeins einn eða tveir
hinna sex frjálslyndu þing-
manna náð kosningu.
STEFNUYFIP.LÝSING
FRJÁLSLYNDRA
Gerð var grein fyrir þessari
ákvörðun Frjálslynda flokksins
af Byers, framkvæmdastjóra
flokksins , og McFadyan, vara-
formanni flokksins, í viðtali,
er þeir áttu 5. maí, við blaða-
menn.
„Það er hugsanlegt“, sagði
Byers, „að leiðtogar Verka-
mannaflokksins verði öfga-
iuenn, sem nái á sitt vald
flokksstjórninni. Við kunnum
iþá að búa við öfgakennda
Verkamannaflokksstjórn. Það
er þjóðleg skylda okkar að
sjá svo um, að kjósendur eigi
í reynd völ á öðru“!
I lok blaðáviðtalsins kváðu
iþeir Frjálslynda flokkinn telja
kosningar ekki langt undan.
Byers komst svo að orði: „I
fyrstu gerðum við ráð fyrir
þrem eða fjórum áruni til þess
að búa okkur undir kosningar.
En nú verður ekki betur séð
én það verði kapphlaup við
tímann“.
HLUTFALLSKOSNING A
KRAFIZT
Frjálslyndir krefjast nú hlut-
fallskosninga. Þá kröfu styðja
þeir ekki með þeim röksemdum,
að hlutfallskosningar séu lýð-
ræðislegri en einmenningskjör-
dæmaskipun. Rök þeirra eru
aftur á móti, að hlutfaílskosn-
ingar tryggðu Bretlandi
„traustari" ríkisstjórn.
Verkamannaflokkurinn og
Ihaldsflokkurinn eru svo jafn
stórir, — segja frjálslyndir —
að þingmeirihluti hlýtur alltaf
að vera afar naumur. Litlar
horfur eru á, að það breytist.
Leiðtogar tvíflokkanr.a fylgjast
svo vel með almenningsálitinu,
að þeir ganga undir eins til
móts við það og þess sjást
merki, að fylgi gangi af þeim.
Bretland á þess vegna í vænd-
um í náinni framtíð „veik-
burða“ stjórnir.
Hing vegar .ef hlutfallskosn-
ingar væru teknar upp, fengju
frjálslyndir allmarga þingmenn
kjörna. Þá væri kleift að hefja
samvinnu tveggja flokka heilt
kjörtímabil — 5 ár — um sam-
eiginlega málefnaskrá. Bret-
landi væri þannig tryggð
„traustari“ ríkisstjórn.
ORSAKIR ÞESSARAR
ÁKVÖRÐUNAR
FR J ÁLSLYNDR A
undir forystu Churchills, sem
alllengi var þingmaður Frjáls-
lynda flokksins og um skeið
ráðherra hans. En í haust þótti
örvænt um, að Frjálslyndi
flokkurinn — feigur að.flestra
dómi — réðist aftur í framboð,
svo að nokkru næmi. Ihalds-
flokkurinn hefði að öðrum kosti
ekki ósennilega tekið málaleft-
an frjálslyndra á annan veg.
Umrót það, sem nú er á
brezkum stjórnmálum, hefur
vafalaust orðið öllu öðru frem-
ur til þess' að telja kjark í
frjálslynda og komið iþeim enn
einu sinni til þess að láta
freistast til þess að gera „úr-
slitatilraun til viðreisnar Frjáls
lynda fiokknum" — þá sjö-
undu.
FRAMTlÐARHORFUR
FR J ÁLSLYNDRA
Fátt bendir til, að Bretlandi
sé þar frelsari fundinn sem
Frjálslyndi flokkurinn er. Því
meir sem áhrif hans hafa
þorrið í brezkum þjóðmálum,
■því óraunsærri hefur hann
Manchester Guardian, annað 0i-ðið. Að þessu sinni eru helztu
C—:.í l~l-.,—,3 ---3£; í ... , ...
ahugamal hans: heimsstjorn,
aðalblað frjálslyndra, sagði í
forystugrein 6. maí, daginn eft-
ir að þessi ákvörðun var til-
kynnt:
„Menn gerðu sér miklar
vonir um, að við Churchill
væri unnt að ,ná samkomu-
lagi, sem héldi Frjálslynda
flokknum á lífi að nafninu
til — ef ekki andanum til.
Þær vonir eru nú úr sög-
unni, og hvort sem Church-
ills nýtur við eða ekki, eru
horfur á að hin fornu erki-
íhaldsöfl nái aftur yfirhönd-
inni. Lítil von er um bjarg-
ræði úr þeirri átt“.
Þegar Churchill tók við
stjórnartaumunum s.l. haust,
bauða hann leiðtoga frjáls-
lyndra á þingi, Clement Davies,
sæti í stjórn sinni sem mennta-
málaráðherra. Öllum samninga-
umleitunum um málefnalegan
grundvöll að samvinnu þeirra
vísaði Churchill þó á bug.
Frjálslyndir höfnuðu því boð-
inu.
Áður höfðu frjálslyndir hugs-
að sér gott til glóðarinnar um
samvinnu við Ihaldsflokkinn
alþjóðlegt fjármálaráðuneyti,
alþjóðlegt birgðamálaráðuneyti
o. s. frv. Heldur er hin „Rót-
tæka stefnuskrá“ hans þó fá-
orð um lelðirnar að þessu
marki.
Hætt er því við, að Frjáls-
lyndi flokkurinn fá; sömu för-
ina við næstu kosningar og þær
sex siðustu. Þannig kann jafn-
vel að fara, að þeir fái ein-
ungis einn eða tvo menn
kjörna, þar eð stuðning Ihalds-
manna hljóta iþeir ekki í næstu
kosningum. E-r.gu að síður er
kjörfylgi þeirra metið 2y2
milljón atkvæða. Slík eru áhrif
einmenningskjördæmaskipunar-
innar.
Framboð frjálslyndra í meira
en öðru hverju kjördæmi í
næstu kosningum í Bretlandi
mun óefað hafa mikil áhrif á
úrslit þeirra. Ef þessir fyrir-
huguðu frambjóðendur hefðu
verið í kjöri í síðustu kosning-
um, hefði íhaldsflokkurinn ekki
hlotið meirihluta á þingi.
Lundúnum, S. maí 1952.
Haraldur Jóhannsson.
114. dagur
I MORGUNBLAÐINU á sunnu-
daginn segir í stórri fyrir-
sögn á öftustu siðu. Flugvel-
in Hekla kom í gær. Síðan er
það endurtekið í íiréttinni
að Hekla „kom lúngað í
fyrsta skipti í gær“. Og enn
segir: ,,Var margt rnanna á
Reykjavíkurflugvelli vi'ð komu
vélarinnar“. Þetta er svo sem
ósköp eðlileg og látlaus frá-
sögn, og það er aðeins eitt
við hana að athuga: ekki eitt
orð í henni er satt. Hekla áttj
að koma á laugardagskvöldið,
en hún kom bara ekki .Um
ellefuleytið um kvöldi'ð var
tvívegis auglýst í útvarpinu
að Hekla hefði orðið að hætta .......
' Smiourinn gekk nu fram fynr domstol
VÍð að lenda her l .]a\) t, emjrsjns Hann flutti umkvörtun sína
enda var kafniðaþoka. Sneri ]ág.ri röddu og mæðu'.egri. Arslanbeklc
flugvélin því frá og lenti ! sneri sér að emírnum og spurði: Hver er
Prestvík í staðinn. En hvernig dómur þinn, þú hinn vitri al.valdur?
stendur þá á þessu? Tú, nú
er korttinn sumartími á dág-
Emírinn svaf hálfopnum munni og hraut
við og við, en Arslanbekk kunni sína
grein: Ó, einír, ég les dóminn af andliti
þínu, sagði liann og. lióf síðan rödd sína
af miklum myndugleik:
Emírinn hefur auðsýnt þegnum sínum þá
miklu náð að senda þeim verði sina til
framfærslu, og hefur þannig veitt þeim
tækifæri til að þakka honum hverja stund.
En smiðurinn Júsúp hcfur lokið sundur
hvofti sínum til þess eins að flytja hér
klögumál
Hinum háa emír hefur þóknazt a.ð fella
svolátandi dóm: Smiðurinn Júsúp skal lam-
inn 200 svipuhöggum til að honuru megi
lærast auðmýkt, og emírinn auðsýnir smið-
unum þann heiður að senda þeim 20
verði í viðbót, að þeir megi lofa og prisa
nafn han» dagiega.
Mig lartgar til þess að senca
gamalli vinkonu norður við
Isihaf vinsemdarvott á merki-
legum tímamótum.
Það eru margir Þingeyingar,
sem hafa hugsað hlýtt til þess-
arar vinsælu alþýðukonu á
afmælisdaginn hennar 24. þessa
mánaðar, en þá varð hún átta-
tíu ára gömul.
Kristlaug er fædd að Surtum
í Kelduhverfi, ein af mörgurn
börnum fátækra bónöahjóna.
— Hún varð snemma að fara
heiman frá sér og ólst upp á
hrakningi á ýmsum bæjum í
næstu sveitum. —- Ber hún öll-
um þessum heimilum vel sög-
una, en mér er ekki grunlaust
um, að einhverntíma hafi sorf-
ið að litlu stúlkunni, sem
hreppsnefnd á nítjándu öld
skákaði niður eftir beztu getu.
— Enda er Lauga gamla þekkt
fyrir mjög góða diplómatgáfu,
sem erfið lífskjör hafa mótað
cg stælt og hver sendiherra
mættl öfundast yfir. — Hún er
líka frænka gamla mannsins
frá Hriflu, sem skapaði heilan
stjórnmálaflokk og stýrði um
árabil með samskonar gáfu,
sem þessi ætt virðist hafa sva
ríkt upplag til. v
Gamla konan sagoi mér einu
sinni í vetur, að hún hefði gert
þjóðinni aðeins einn greiða, þá
var hún tólf ára. Hún var
barnfóstra hjá verzlunarstjór-
anum á Raufarhöfn, og lánaði
þá Guðmundi Magnússyni (Jóni
Trausta) herbergið sitt, svo að
skáldið gæti lært að draga til
stafs. — En Lauga gamla hef-
ur vissulega gert fleira. — Fá-
ar konur hafa haft ríkari til-
hneigingu til hjúkrunarstarfa.
Hún var um tíma hjá Baldvini
hómópata í Garði í Aðaldal og
lærði þá ýmislegt um lyf og
hjúkrun, sem kom henni í góð-
ar þarfir síðar meir. — Því að
oft hefur Lauga setið hjá sjúk-
um og hjúkrað þannig, sem
aðeins sönn mannúð og hjarta-
gæska getur látið í té. — Hún
lærði ennfremur dönsku í Aðal-
dalnum og var leiksystir Guð-
mur.áar á Sandi.
Tónleskar Jér-
unnar VlSar
Jórunn Viðar hélt píanótón-
leika í Austurbæjaibíói fimmtu-
dagskvöldið 15. maí s. 1. Við-
fangsefni voru Sónata op. 28 í
d-dúr eftir Beethoven; Abegg-
tilbrigðin og Toceata í c-dúr
eftir Sehumann; Scnata op.
64 eftir Sjostakovitsj og Tvær
æfingar (es- cg as-moll) eftjr
Chopin. Hér var þannig annars
vegar aufúsulist á boðstólum;
— liins vegar hálftómir bekkir
í hinum stóra sah Kallfæri við
áheyrendur varð örðugra.. ,af
þeim sökum, og þó vel brúað,
svo örugg og fjölkunnug lista-
kona sem þarna mæiti þá máli.
Leikur hennar ber persónulegt
svipmót, hreint, \ okkafúdt og
draumkennt og stundum í b1óra
við „karakter” itónskáildsins.
Hún fellir betur svip saman
við Schumann en Beethover ; í
mynd hans saknaði ufn kvöld-
ið hinna 'sterku drátta; sar.n-
færandi var hins vegar túlkun
hennar á Chopinverkunum og
:jafnvel öllu framar á Sjosta-
kovitsj-sónötunni, sem liélt at-
hyglinni fastri, svo langdregin
sem hún var; annarlegur stef-
b’ær síðasta kaflans og íhugult
lát’eysi leiksins orkaði þar
mjög sterkt.
Þ. Vald.
. jpe
Ein af síðustu vistum Laugu,
áður en hún gifti sig, var hjá
séra Halldóri í Presthólum.
Góð vinátta mun hafa tekizt
milli klerksins og hennar, því
að þægar hún giftist fyrri
manni sínum, Þórarni Guðna-
syni, iþá mun hann hafa verið
þeim innan handar með að út-
vega þeim jörðina Sigurðar-
staði á Sléttu og bjuggu þau
þar 3 ár, en fluttust síðan í
Kollavík og bjuggu þar 17 ár.
B.ærinn Kcllavík var í fjöl-
farinni leið milli Þistiifjarðar
og Melrakkasléttu um aidamót-
in og fram eftir öldinni. —
Mun ekki ofsagt, að Lauga
hafi notið sín þar, sem gest-
risin húsfreyja. Sagði mér mág-
ur hennar, að hún hefði verið
ein gestrisnasta kona á Norð-
Austurlandi á sínum tíma, —
enga aðra konu hafði hann
þekkt sem kom með rjúkandi
kaffibolla og kleinur út á hiað-
ið, þegar hann mátti ekki vera
Framhald á 6. síðu.
7
★ V’altýr Stefánsson rjt-
stjóri Morgunblaðsins virðist
vera haidinn undarlegri ónát't-
úru. Á löugvun ritstjórnarferli
liefur hann ekki gefið sig að
öðru af meiri atorku en að
setja saman klaufaiegar sví-
virðingar og fávíslegt níð um
verkalýðshreyfingu og sósí&l-
isma bæði innanlands og utan.
Gegn hverri réttar'oót sem fá-
>;æk og arðrænd alþýða sótti í
greipar auðvalds og yfirstétt-
ar barðist Valtýr í blaði sínu
eins og hann hafði vit til og
stundum nokkuð þar fram yfir.
★ Fyrir þessa þjónustu
guldu danskir kaupmenn Valtý
góð laun í upphafi. En l>egar
vegur Dana fór minnkandi á
íslandi sneri Valtýr sér að
brezku auðvaldi og síðar þýzk-
um nazistum og bauð þcim
sína þjónnstu til livers sem
vera vildi. Þegar frelsisunn-
andi þjóðir, og þá eklsi sízt
fyrir aiorhu sovétþjóðanna,
höfou brotið blóðveldi nazlsm-
ans á bak aftur gerðist Valtýr
mikiíl lýSræðissiuui í orði og
lét Morgunbíaðið hrósa því á
hvert reipi en bölsyngja naz-
ismann að sama skapi.
-&• Ekki var þó líðan Valtýs
gcð meðan horfur voru á .
sæmilcgri sambúð milli ríkja
sósialismans og kapítálismans.
Það var i'.Msí þegar liafinn
var að nýju hirin forni söngur
auðvaldsins um ofbeldi og
vonzku Rússa og hafizt var
handa um nýjau \ígbúnað auð-
valdslandanna gegn alþýðu
hcimsins og lönduni sósíalism-
ans sem Valíýr fór að kunna
víð slg. Og það stóð ekki á
framlagi þessa gamla þjóns
dariskra kaupmanna, brezkra
stórveldishagsmuna og þýzkra
nazista þegar ameriska auð-
valdið lióf ágengni í garð Is-
lendinga. Állt frá 1946 að
Bandaríkin fóru fyrst fram á
hereúöðvar á ísiandi, hefur
Morgunblaðið þjónað hinum
ameríska málstað.
En hugsjónatryggð og
áreiðanleik Valtýs g< ‘.a fcanda-
rískir yfirboðarar lians bezt
merkt af sparki haiis » hraa
nazismans. Valtýr heldur eðli-
Fratnha’-d á 6. síðu.