Þjóðviljinn - 14.06.1952, Síða 5

4) — ÞJÓÐYILJINN — Laugardagur 14. jún: 1952
Laugardagur 14. júní 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
þJÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíálistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prenfsmiðja: Skólavörðustíg
10. — Sími 7600 (3 linur).
Askriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 18
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans b.f.
Hvenær rumska iðnaðarmann?
Stefna Framsóknarflokksins og Sj álfstæóisflokksins í
efnahagsmálum þjóðarinnar hefur nú haft þær afleið-
ingar í för með sér að tvær þýðingarmiklar atvinnu-
greinar eru gjörsamlega lamaðar og almennt atvinnu-
leysi ríkjandi innan þeirra. Þessar atvinnugreinar eru
verksmiðj uiðnaðuri nn og byggingariðnaðurinn. í verk-
smiðjuiðnaðinum vinnur nú ekki nærri heimingur þess
fólks sem af honum haföi atvinnu sína fyrir hálfu öðru
ári. Þannig hefur fjandskapur stjórnarvaldanna við is-
lenzkan iðnað leikið þenna unga og uppvaxandi atvinnu-
veg þjóðarinnar.
Byggingariðnaðurinn er ekki síður hart leikinn af
stjórnarvöldunum. Hömlurnar og bönnin hafa reyrt
íbúðahúsabyggingarnar í slíkar viðjar, að segja má aö
byggingariönaðurinn hafi verið lagður í algjöra rúst. Til
viðbótar er svo þeim fáu sem öðlast leyfi skriffinnsku-
stofnana ríkisstjórnarinnar til bygginga gert ókleift að
hefjast handa af þeirri einföldu ástæðu að þeir fá hvergi
lán til framkvæmda. Lánsfjárpólitík ríkisstjórnarinnar og
bankanna stendur þar í vegi eins og óyfirst.íganlegur vegg-
ur. Þannig verða meira að segja fjárfestingarleyfin ómerk
og einskisnýt pappírsgögn sem fæstum koma að tilætluðu
gagni.
Þetta ástand er fyrir löngu orðið svo óþolandi að furðu
gegnir að almenningur og þá ekki sizt iðnaðarmennirnir
sem búa orðið viö geigvænlegt atvinnuleysi svo að 'segja
árið um kring, skuli ekki hafa risið upp til kröftugra mót-
mæla og skipulagt baráttu gegn þessu augljósa skemmd-
arstarfi ríkisstjórnarinnar og flokka hennar. Því það
skyldu byggingariðnaðarmenn gera sér ljóst að á þessu
fæst engin varanleg breyting til úrbóta meðan ríkis-
stjórnin fær aö vinna óþurftarverkin gegn íbúðabygg-
ingum aö mestu í friði og óátalið. Þess er engin von að
ríkisstjórn afturhaldsflokkanna verði. knúin til undan-
halds fyrr en hún óttast alvarlegt fylgistap og hrun þeirra
flokka sem styðja stefnu hennar og bera ábyrgð á at-
vinnuleysinu cg neyðinni.
Meðan ríkisstjórnin verður þess ekki vör á svo ótvíræðan
hátt að ekki verði um villzt. að þessi stefna hennar þýði
uppreisn fjöldans gcgn eyðileggingarstarfinu sem hún
vinnur í atvinnumálunum verður haldið áfram á sömu
braut. Meðan stéttarfélög byggingariðnaðarmanna halda
t. d. áfram að kjósa yfirlýsta þjóna íhaldsins í stjórnir
sínar og fela þeim forustu félagsmálanna er. þess varla
að vænta aó ríkisstjórnin slaki á þeim þi’æidómsfjötrum
sem hún hefur lagt á byggingariðnaðinn. Slíkt langlund-
argeö getur ekki oröið til anars en hvetja stjórnina og
flokka hennar til þess að slaka hvergi á og halda þeirri
stsfnu til streitu sem er að ganga af byggingariðnaðinum
dauöum og stórauka húsnæðisskortinn.
Þetta j)urfa byggingariönaðarmenn að gera sér ljóst af
frilri hreinskilni. Þeir eiga sjálfir mikla sök á því hvernig
þ irra atvinnugrein hefur verið leikin af flokkum ríkis-
stjórnarinnar. Þeir hafa vottað þeirri stefnu traust, alltof
margir, sem stöövað hefur húsbyggingar á íslandi og gerir
þrð nú aö verkum að vaxandi. fjöldi þeirra sem við þær
unnu er ofurseldur atvinnuley.-inu. Þeir hafa trúað blekk-
ingum afturhaldsins og kallað yfir sig fátæktina að nýju.
Þ' tta er sannleikurinn um orsakirnar til þess hvernig
kcmið er fyrir byggingariðnaðinum og hann þurfa iðn-
aöarmennirnir að þekkja sjálfi-r og draga af því nauðsyn-
It.gar og óhjákvæmilegar ályktanir í verki.
Þegar iðnaðarmenn, sem blekktir hafa verið af íhald-
inu og afturhaldsöflunum til að veita þeirri stefnu braut-
argengi scm lagt hefur atvinnuveg þeirra og afkomu
h( imila þeirra í rúst, vakna og hefja samstillta og harð-
vííuga baráttu stéttarinnar allrar, undir nýrri og traustri
fovustu, þá og þá fyrst er þess að vænta að ríkisstjórnin
og flokkar hennar skilji að hér hefur verið of langt
gsngið í skemmdarverkunum og að hin fjölmenna og vel
menntaða stétt íslenzkra iðnaðarmanna lætur ekki bar-
áttulaust af hendi rétt sinn til að vinna fyrir sér og fjöl-
si yldum sínum og skapa þeim sem húsnæðislausir eru
ziý og vistleg heimili.
York. Vatnajökull fór frá Rvik 9.
þm. til Antwerpen.
Flugffélag Islands.
I dag verður flogið til Akur-
eyrar Vestmannaeyja, Blönduóss,
Sauðárkróks, Isafjarðar og Siglu-
fjarðar. Á morgun til Akuréyrar
Tr .... _ j. . og Vestmannaeyja.
Kvolm — Svar eoa svarleysi
Loftleiðir h.f.
Hekla fór í morgun til Kaup-
færðu inn í klefa þar sem mannahafnar, Parísar og Stav-
þeir fengu sínar sprautur og anger.
MARTEINN í Vogatungu skrif-
ar: Það Var í fyrravor um
hábjargræðistímann, að ég
fékk í mig kvölina. Hún lagð-
ist yfir herðarnar og teygði
anga sina fram í upphand-
leggina og tætti þar og nag-
aði eins og arðræningi. Og
það var kominn sláttur. —
Ég vissi að þetta var gigt og
ekkert við því að gera, því
allt frá upphafi vega hafa
erfiðismenn brostið um miðj-
af kölluðu á einn og einn,
Sklpaútgerð ríkisins.
Hekla verður í Stavanger í dag.
Esja fer frá Reykjavík kl. 13 í
dag til Vestmannaöyja. Skjald-
, „ , . , . breið fór . frá Reykjavík í gær-
an dagmn Og fætumir hinn. kvöldi til Húnaflóa, Skagafjarðar
Hvað var það nú fyrir yð-
ur, sögðu þær við einn.
Bakið, sagði hann.
Jú, alveg rétt, bakið ann-
Og sem ég sat þarna, djarf- og Byjafjarðar.
aði í hug mér fyrir samein- Rvrik síðdegis i
ingartákni þjóðarinnar, sem norður.
dregið hefði þorsk og mokað
skit síðustu þrjátíu eða f.jöru-
tíu árin, og meðtekið sprautur
og geisla að eyða sinni kvöl.
— Martejjnn í Vogatungu.
Þyrill fór frá
gær vestur og

ÉG VAR spur'ður að því í dag
hvernig skilning ég legði í
svar eða svarleysi hinna
Blaðamenn Mogg-
ans eru að vísu
hættir að sækja
bæjarstjórnarfundi
hjá Gunnari Thor-
oddsen. En Gunn-
ar er ekki gleymdur fyrir því.’ Það
eru skrifaðar um hann stórar
greinar daglega fyrir utan ieið-
arana á 8. síðu og svartleiurs-
og rammaklausurnar á forsíðu. —
þriggja forsetaefna. Svar séra Mbl. man nm þessar mundir eng-
Bjama skil ég SVO að sarn- an mann jafnvel og Gunnar siun,
vizka hans fari eftir sam- engilinn sem féll.
vizku rikisstjórnarinnar
an aldur, eða svo tjáði
mér afi minn og amma,
pabbi og mamma. Svo hóf ég
sláttinn. Gamla konan rölti út
í þurrkinn með hrífu, sté
þungt til jarðar og stakk
við. Hún var líka með sína
kvöl ög á kvöldin néri hún
áburði á mjöðm sér og tók
inn pillur. I vetur fréttist að
þeir fyrir sunnan læknuðu vegi stödd, að mega ekki
lúa og gigt. Og gam'.a konan velja heiðarlegri mann í for-
setaembættið heldur en ein-
MÍNNIZT 15 ára afmælis Máls
og menningar 17. júnl með
því að gerast félagsmenn og
áskrifendur að nýju útgáf-
unnl.
hverjum tíma. Svar Gísla er
bókstaflega ekkert. Þessir
tveir auglýsa svo greinilega
hvað þeir eru meistaralega
handjárnaðir af stuðnings-
mönnum SÍnum, að hvorugur Rafmagnstakmörkunin
má nokkra sannfæringu hafa. Hlíðarnar, Norðurrr.ýri, Rauðar-
Aftur á móti er Ásgeir alveg árholtið, Túnin, Teigarnir, íbúðar-
klár Hann hefur verið, er hverfi við Laugarnesv. að Kiepps-
og ætlar að verða, samþykkur ve^ °s svæðið Þar norðaustur af.
öllum landráðum og föður-
landssvikum. — Má því segja
að íslenzka þjóðin sé illa á
hvern af þessum andlegu veiðitækin, sem bezt sézt á þvl
Norðmenn búast
unnvörpum til síld-
veiða á fslandsmið
— segir Mbi. í
gær. Það eru mörg
að
vesalingum. — Óli.
=SHS=:
fór suður og gekk til læknis
í þrjá mánuði. Þégar heim
kom taldi hún sig færa í
flestan sjó og óskaði mjög
ákveðið eftir að mega fóma
sínum endurheimtu kröftum
í þágu þjóðarbúskapsins. Og
aðspurð um læknisaðgerðir
kvað hún þær hafa verið
sprautur og geisla. Því var
það að þegar vorkuldarnir hóf-
ust, fór ég suður. Gráa kólgu
kembdi fram' af Esjunni
, . ... , , ■ „ Næturvarzla er x Laugavegsapo-
° . _ , ,, Laugamagur 14. jum. (Eufmus). teki. — Simi 1618.
UPP að nesjum með hvitan dagur ársins. — Tungl á sí5-
geislandi kollinn og gjálpaði agta kvartili; í hásuðri kl. 6.03. Kvenréttindafélag Islar.ds fer
við brimsorfna hleinana í f jör- Árdegisf'óð kl. 10.05. Síðdegisflóð gróðursetningarferð í Heiðmörk í
unni, en uppi yfir hnituðu krí- kl. 22.35. — Lágfjara kl. 16.17. ciag kk 2 frá Ferðaskrifstofunni.
an og máfurinn hringa og Áríðandi að sem nestar fé'ags-
vöktu yfir síli, en í mórauð- Eimskip konur mæti.
um reykmekki þaut bíllinn BrúarfoS^ Goðatoss og Lagar-
eftir veginum suður.
við muuum búast fiotvörpum á
sHdvelðarnar þegar þar að kemur.
Sjómannadagsráð efnir til skóg-
ræktarferðar í Heiðmörk á morg-
un. Lagt verður af stað kl. 1
frá Grófin 1.
Þeir eru farnir að fijúga traktor-
um í Vísi. Flugvélarnar úreltar
— eða hvað?
12.50 Óskalög sjúk-
linga. (Ingibjörg
Þorbergs). — 19.30
Samsöngur (pl.)
21.30 Tónl. (pl.):
„Lítið næturijóð",
foss éru í Rwiík. Dettifoss er í
New York. G.uIIfoss fer frá K-
'A' höfn á hádegi í dag til Leith
og Rvíkur. Reykjafoss fór frá
ÞEGAR til borgarinnar kom Ve, í gærkv. tii Ólafsvíkur og R-
spurðu menn frétta. Ég' fór víkur. Selfoss fór frá Reyðarfirði
eitthvað að minnast á kvöl- 12' Þ“- Þórshafnar. Tröllafoss serenade cftir Mozart (Pro Art
ina og ýmsa slæmsku í fólki, fró Rvik 1 &ærkv' fil New Framhald a 6. siðu.
sem farið vséri að slitna, en
þá var spurt aftur: „Hvað
segja þeir þarna efra utri for-
setakjörið?“ — Forsetakjörið,
át ég eftir. Hvað er það ?
Einingartákn, sögðu þeir. — r*
Fyrrverandi prest kusu sumii
aðrir fyrrverandi sendiherra
Jú, fyrrverandi ‘ maður skyld
það vera. Og svo stóðu þei
hver frammi fyrir öðrum o;
tölúðu um þetta í fullri a
vöru eins og lífsnauðsyn. O'
borgarablöðin, jú, þau von
svört af fyrirsögnum um for
setakjör, fyrrverandi mem
og einingartákn. Það var sv
sem auðséð, nú skyldi hvirfl;
upp múgæsihgum um ekk
neitt. Svo fór ég að .ganga t'
læknis. Á biðstofunni.. hitti ér
strákana, sem urðu mér sam
ferða gegnum kreppuári"
hérna á mölinni. Þeir voru , .
* , . .-v Nokkra stund voru menn lamaðir af
farmr að grana framan við unarun>
on allt í einu rauf fagnandi rödd
eyrun og' skeggbroddarnir þögnina: Hodsja Nasreddin! — Hodsja
sýndust hvítir í oddinn, Þarna, . Nasreddín! kaljaði,, .aiíhar,, og piiui af
hittumst við aftur. Og stúlk- öðrum tók uridir: Hodsja Nasreddín!
urnar í viðgerðarstofunni inn Hodsja Nasreddún!
I augum almennings mun
vart nokkurt hinna stóru tón-
skálda vera sveipað öðrum eins
dýrðarljóma og Beethoven.
Jafnvel þeir sem lítið þekkja til
tónlistarinnar, kannast við
nafn hans og setja það í sam-
band við eitthvað magnþrungið
og voldugt. Staða hans í heimi
andans ákvarðast því ekki ein-
vörðungu af gæðum verká hans
— mikilvægi hans nær langt
út fyrir hóp tónlistarunnenda,
það er miklu aimennara eðiis.
— Ástæðan til þessa er sú,
að Beethoven sýnir okkur hin
æðstu verðmæti mannsins —
bæði í verkum sínum og lífi:
frelsisást, kjark og samúð með
öðrum mönnum.
Mikilmenni verða ekki skilin
og metin, ef einvörðungu er
miðað við þau sjálf. Persónu-
leikinn mótast af ríkjandi þjóð-
félagsástandi, sem sjálft er
endurskin hinnar efnahagslegu
hyggingar þjóðfélagsins, með
þeirri stéttaskiptingu og
stéttabaráttu sem því fylgir.
Mikilvægi einstaklingsins er
undir því komið hvort' hann
er fylgjandi hinum framsæknu
öflum — ef svo er geta áhrif
hans orðið afarmikil — eða
hann gerir sig ánægðan með
ríkjandi ástand, dautt og
stirðnað — og þá liggur fyrir
honum að sökkva í gleymsku
í straumþunga móðu þróunar-
innar sem skopmynd eða
hryggðarmynd.
Mynd Beethovens stendur
okkur svo skýrt fyrir sjónurn
vegna þess að hann var uppi
á hinum miklu umbrotatímum
Evrópu, tima frönsku bylting-
arinnar, þegar gamla, úrelta
lénsveldið hrundi til grunna
fyrir sókn hinnar ungu, bylt-
ingarsinnuðu borgarastéttar. —
Stéttabaráttan var mörkuð
skörpum línum þá, ekki síður
en nú, og enginn gat staðið
utanhjá, vérið hlutlaus, og
Beethoven skipaði sér snemma
undir merki frelsis, manndóms
og framfara.
Beethoven vai skírður í Bonn
17. desember 1770, en ekki er
vitað með vissu hvaða mánað-
ardag hann fæddist. Faðir hans
var söngvari, Hollendingur að
uppruna, en hafði flutzt.'ti!
Þýzkalands. (Nafnið van Beet-
hoven er hollenzkt).
Tónlistin var í hávegum höfð
á heimilinu, en bemskuárin
yoru Ludwig litla dapurleg
vegna drykkfeldni föðurins, og
fátæktar af þeim sökum. Ár-
ið 1791 fór Beethoven til Vín-
arborgar til þess að ljúka námi
hjá Haydn, en áður hafði hann
stundað nám í nokkur ár í
Bonn og starfað þar nokkra
stund við hljómsveit. Námið í
Vinarborg varð honum ekki
einskær. ánægja, þvi að hann
Walter Zacharias
BEETHOVEN
— hinn óháði maðwr
komst fljótlega að raun um,
að tónskáldið mikla, Haydn,
var ekki kennari nema í með-
allagi. Hann leitaði sér því
kennslu hjá öðrum. En hann
settist að í Vín, og varð brátt
kunnur sem píanóleikari og
tónskáld. Frægð hans ' varð
slík, að þegar Beethoven ákvað
að taka boði um hljómsveitar-
stjórn við hirðina í Kassel,
'þá tóku nokkrir tónlistarunn-
andi aðalsmenn sig saman og
ábyrgðust honum sömu tekjur
árlega og launin voru í Kassel
með þvi skilyrði að hann yrði
kyrr í Vínarborg. En gjald-
eyrishrunið í Austurríki á Na-
póleonstímanum og síðar, varð
til þess, að þessi árlegi styrk-
ur varð harla lítils virði. Beet-
hoven gegndi því aldrei föstu
embætti, með þeim skyldum,
sem því fylgja, að undantekn-
um þessum stutta tíma í Bonn
á æskuárunum.
Mozart hafði reynt að kom-
ast af á sáma hátt, en af-
koma hans varð mjög bágbor-
in. Beethoven gekk öllu skár,
því að þjóðfélagið, og um leið
kjör listamanna, hafði batnað
síðan. Á tímum lénsvaldsins
lifðu tónlistarmenn á því að
vera í þjónustu þjóðhöfðingj-
anna eða kirkjunnar. En um
aldamótin 1800 var 'borgara-
stéttin drottnandi í flestum
efnum, og hafði lengi verið
það í fjármálum. Það kom
greinilegast í ljós í Frakk-
landi og Englandi, þar sem
iðnþróunin, sem velmegun borg-
arastéttarinnar byggðist á, var
lengst á veg komin, en merki
þess sáust víðar. Og lista-
mönnunum skópust nýir af-
komumöguleikar.
Opinberun tónleikum fór sí-
f jölgandi, og áheyrendurnir var
borgarastéttin. Hún var einn-
ig kaupandi nótnabóka, sem
tónlistarfélögin gáfu út, og tón-
listarkennarar fengu nemendur
sína úr borgarastéttinni. Allt
þetta. gerði tóniistarmönnum
kleyft að komast af, og Beet-
hoven bjargaði sér á þennan
hátt.
Það var ekki fyrr en síðar,
að menn gerðu sér það 'jóst,
að harðstjórn aðalsins liafði
aðeins vikið sæti fyrir annarri
harðstjóm, auðvaldinu. Menn
liutn aðeins nýfehgins freísis,
og Beethoven var skýr fulltrúi
hmnar nýju þjóðfélagsstöðu
listamannanna. Franska stjórn-
arbyltingin varð á æskuárum
hans, og hugsjónir hennar
um manninn og gildi hans festu
óslítandi rætur í huga hans.
Fjöimargir atburðir í lífi hans
bera því yitni að honum var
Ijúft að halda á lofti þessum
hugsjónum. Árið 1804 hafði
hann lokið þriðju sinfóníu
sinni, sem hann nefndi ero-
ica (het jusirxfónía), og það
hafði verið ætlun hans að til-
einka Napoleon mikla þennan
lofsöng um manninn, mátt hans
og mikilleika. En þegar hann
fregnaði að Napoleon hefði lát-
ið gera sig að keisara, að hinn
snjalli hershöfðingi lýðveldis-
ins skreytti sig með prjáli kcn-
unganna, þá reif lýðveldissinn-
inn Beethoven tileinkunina í
tætlur og ritaði á titilblaðið:
1 minningu mikilmennis. Hún
er sérkennandi sagan, sem sögð
er af Beethoven og Goethe,
sem voru saman á gángi um
baðstað í Bæheimi. Þeir mættu
austurrísku keisarafjölskyld-
unni. Goethe, sem var mikið
skáld og þaulkunnur hirðsið-
um, gekk út á vegarbrúnina
og stóð þar með hattinn í hend-
inni, en lýðræðissinninn labb-
aði áfram eins og ekkert hefði
í skorizt og tók ekki ofan fyrr
en einn erkihertoganna, sem
reyndar var nemandi hans,
heilsaði að fyrra bragði.
1 umgengni sinni við aðalinn,
gætti Beethoven ætí'ð sjálfsvirð-
ingar sinnar, stundum þrá-
ke.knislega, allt að því rudda-
lega — hann hélt fram gildi
mannsins, án tiliits til ættar
eða tignar. En hann hafði
sterka samúð með öðrum mönn-
um. Allt hans ævistarf var
fyrir -meðbræðurna, og á titil-
blað eins verka sinna reit
hann: Frá hjartanu — megi
Ludwig van Beethoven
Köllin ómuðu um allt veitingahúsið, bár-
ust þaðan yfir i hinar veitingarstofurnar,
og um torgið; og fólk kom hlaupandi úr
ölium Éjttum til að heilsa ljúflingi sinum,
hinum fræga skálki og bragðarcfi Hodsja
Nasreddín. __. .
Úsbekar, Tadsjíkar, Persar, Túrkmenar,
Arabar, Grúsar, Armenar og Tatarar komu
hlaupandi. Mannfjöldinn óx jafnt og þétt.
Án þess nokkur vissi var allt í einu búið
að bera hafralcnippi og vatnsfötu fyrir
asnann.
Hodsja Nasreddín gekk út á tröppurnar
og hneigði sig djúpt fyrir fólkinu: Ég
heilsa ykkur, íbúar Búkhöru. Tíu ár hef
ég dvalizt á öðrum stöðum, og nú fagna
ég því að s;á ykkur öll að nýju.
það ná til hjartnanná. Drembið
sjálfsálit og einangrun í fyrir-
litningu var honum víðsfjarri.
Þess vegna gat hann sungið
mannkyninu lof í lokakór ní-
undu sinfóníunnar, en hann er
um Óðinn til gieðinnar eftir
Schiller: Ég iyk yður örmum,
milljónir, kyssi allan heiminn!
Öll verk Beethovens bera á
sama hátt merki frelsisástar
hans. Óperan Fidelio fjallar
um mann, sem varpað var í
fangelsi án dóms og laga vegna
þess að honum var kunnugt
um siðspillingu valdhafans, og
ekkert annað en ást og dirfska
eiginkonu hans bjargar honurn
frá dauða — harðstjórn, frels-
isbarátta cg ást er hin mikla,
dramatiska þungamiðja þessa
verks. Og Beethoven, sem var
hollenzkur að ætterni, samdi
tignar’.ega og töfrandi tóna
við harmleikinn Egmont eftir
Goethe, en sá leikur er um
um frelsisbaráttu Hol!endinga
við Spánverja á 16. öld. Svona
kveðja örlögin dyra, sagði
Beethoven um temað í 5. sin-
fóniunni (það var notað sem
þagnarmerki af brezka útvarp-
inu á stríðsárunum), — og
fastmótuð bygging verksins,
djúp sorgin og dimm óhugr.un-
in — síðan leiftrandi lokaþátt-
urinn, er dramatisk tónatúlkun
um baráttu mannsins og slgui'
á örlögunum. Og hversn dá-
samlega hefur ekki náttúru-
unnandinn Beethoven lýst ást
sinni á sveitinni og þjóðlífinu í
6. sinfóníunni, Pastoralsinfóni-
unni! í reynd er það svo, að
öll hans veik iýsa honum
sjálfum, eins og hann var vold-
ugur og hreinn í sorg og gleði.
þrunginn manndómi og geS-
þokka.
Það var nýjabrum að þe??u
pcrsónulega í tónlist Beetho'v-
ens. Mozart og Haydn unriu
verk sín meira eftir Íistarirlnár
reglum. Vinnan var þeim fræci-
legt yerkefni, sern þeir leystu
af höndum eftir föstum regl-
um, eins og iðnaðafmaSurimr
vinnur sín verk. Þeim kjm
tæpast til hugar aö, Játa per-
sónulegar hugrenningar í Ijós
í tó.num, sálarlífið kom fa.g-
inu ekkert við. Beethoven
þræddi sama- veg. framan af.
í fyrs.tu tónverkum lians 'gæfcir
hins sama bjarta yridisþoklm.
En brátt kom að því, að tón-
listiri várð Beethoven tæki til
þess að tjá sig öðrum, tungu-
mál, sem hann lýsti tilfinning-
um sínum á. En hann var slikt
riiiki’menrii og svo gegnsýrður
iriannlégum hugsúnum sanitíð-
arinnar, að ekkert var fjær
honum en taumlaust sjálfshól
eða listfenginn stórbokkahátt-
ur, sem gefur fjandann í ai-
múgann, bara hann geti breítt
úr sér sjálfum á sem kynleg-
astan og forskrúfaðastan hátt
— ef aðrir skilja ekki, þá er
það þeim að kenna, cg verst
fyrir þá sjálfa! Beethoven vildi
tala til meðbræðra sinna, og
meistaraleg snilld hans hélt
tilfinningunum, þótt sterkar
-væru, í hæfilegum skefjum.
Hann gekk sína braut, föstum
skrefum, en hættulegt var það
öðrum, eigingjörnum og mið-
ur mannlegum — að ætla sér
að feta þá braut — ennþá
kvelur okkur drembileg sér-
vnzka þeirra og lífvana tilraua-
ir. Slíkir menn halda dauða-
haldi í hið sjúklega og aðfram-
framkomna í samtíðinni, en
Beethoven gaf sig gróandan-
um á vald og ferskleika slns
tíma.
Einrænn var Beethoven sízt,
og þó varð hann fyrir örlögum
sem virtust dæma liann til
einveru -— hann missti he\rrn.
Hann fór að tapa heyrn þegar
á fertugsaldri, og á efri árum
haps var ekki hægt að 'talá við
hann nema með sk iffærum. Til
eru átakanlegar lýsingar á því
hvernig þessi ógæfa lék hann:
ÞaS 'var verið að leika Fide.io,
og Beethoven stjórnaöi sjálfur.
Hætta varð í miðjum klíðum,
því að takts’áttur heyrnar-
lausa mannsins kom öliu á
ringulveið á sviðinu og hjá
hljómsveitinni. Þegar níunda
sinfónían. var leikin í fyrsta
skípti. ' 'vissi Beethoven .ekki
hvílíka hrifnlngu hún vakíi,
því að hann sneri baki vi«5
áhéyréridum (en hann stjórn-
aði þó ekki sjálfur). Þegar
honum var snúið við ög hann
sá lófatakiö og' hrifninguná,
varð honum ' ’.jést ‘ hvaö gerzt
hafði. Borgaralegir -skriffianar
hafa myndað falska og giör-
feyskna kenningu út frá heyrn-
arieysi Beethovens. Þcir hafa
ha’dið Vví fram, aö ógæfa þessi
hafi 'ofðið uppspretta hans list-
-ríku vcrka. Þr.ð er víst iosen,
sem segir: Mér var so"gin gef-
in og því varJ ég skáíd. Með
ö'ðrum örð'um: í jarðvegi sorg-
ar og eymdar þrífst listin
bezt. Afleiðing þeSsarar ker.n-
inga” er- að auðvaldsþioðféiag-
ið styð.ur listamennina bezt
með því að láta þeim líða
sem verst. Þessi andstyggiiegi
hugsunarháttur er hað í garð
Beéthovens. Hinn einfaldi sinn-
Framhaid á 6. siðu.