Þjóðviljinn - 09.08.1952, Blaðsíða 1

Laugardagur 9. ágúst 1952 — 17. árgangur — 176. tölublað
SÖSIALISTAR!
□ MUNIÐ áskrifendasöfnunina
að ,,Rétti“ vegna fimmtíu ára
afmælis Einars Olgeirssonar, n.'
k. fimmtudag.
□ TEKIÐ á móti pöntunum á
aðgöngumiðum að afmælishóf-
•inu í skrifstofu Sósíalistafélags
Reykjavíkur, sími 7511.
ríkjanna farin út um þúfur
LandvarnaráSherra Bandarikjanna segir að
semja verSi nýja áœtlun
Hermálaráðherra Bandaríkjanna Frank Pace er
nú í Frakklandi til að kanna lið sitt og hefur átt
viðræður við franska landvamaráðherrann René
Pleven um ágreininginn sem kominn er upp milli
frönsku og bandarísku stjórnarinnar um hervæð-
inguna, en talið er, að þessi ágreiningur muni hafa
í för með sér að franska þjóðþingið neiti að stað-
festa samningana um hervæðingu Þýzkalands, sem
er einn höfuðþáttur áforma Bandaríkjastjórnar um
.„Evrópuherinn"..
1 viðtali við bandarísku
fréttastofuna AP neitaði Pace
að ræða ágreiningsmálin, en
sagði, að hann myndi kynna
sór hervæðingaráform Frakka,
svo að hann gæti gert sér grein
fyrir hvemig Frakkar væru
viðbúnir ef ,,í nauðirnar ræki“.
Hann vildi heldur ekki segja
neitt um hvort þær fréttir
væru sannar, sem síðustu daga
hafa borizt ym að fyrirhugað
væri að draga úr hervæðingar-
áformum Atlantshafsbandalags
ins alls. „Ég get ekki eins og
stendur lagt neinn dóm á mál-
in“, sagði hann.
Fyrirætlunum kollvarpað
Það virðist þó enginn vafi á
því, að efnahafserfiðleikarnir
sem allar þjóðir Vestur-Evrópu
hafa við að stríða muni koll-
varpa þeim fyrirætlunum sem
í gærkvöld barst su
frétt frá Washington að
Lovett landvarnaráðherra
Bandaríkjanna liefði sagt
að vegna eínahagserfið-
leika Vestur-Evrói>u
mundi ckki verða hægt
að framkvæma hervæð-
ingaráform Atlantsríkj-
anna. Það yröi því að
leggja nýja áætlun og
yrði það gert á ráðstefnu
utanríkisráðherra Atlants
ríkjanna í september.
gerðar voru í Lissabon í vor
af atlantsráðinu. Á sunnudag-
inn var skrifaði hið kunna
bandaríska blað Nev/ York
Herald Tribune í forustugrein:
„Sú frétt sem borizt hefur
frá Washington um að banda-
rískir embættismenn hafi gefið
upp alla von um að þeim tak-
Kjarnorkusprengja
Breta
SKIP sem munu sigla með-
fram norðvesturströnd Ástra-
líu eru vöruð við því að koma
of nálægt ströndinni frá því í
dag þar til öðru vísi verður
ákveðið, og er ástæðan kjarn-
orkutilraunir Breta.
Enn er ekki vitað hvenær
Eretar framkvæma fyrstu
kjarnorkusprengingu sína en
búizt er við að það verði ein-
hvern næstu daga.
LOVETT
mörkum sem gert var ráð fyrir
í Lissabon muni náð, er ekki
til þess fallin að vckja bjart-
sýni. Fregnir frá London
herma, að þótt það muni tak-
ast að uppfylla áætlunina fyrir
árið 1952, muni hervæðingin
árin 1953 og 1954 verða miklu
minni en til var ætlazt. Frakk-
'land, England og ítalía eiga við
mjög mikla og örlagaríka erfið-
leika að etja á sviði efnahags;
í öðrum löndum hefur hervæð-
ingin ekki aukizt með bættum
efnahagi. Framkvæmd áform
anna mótast alls staðar af
■þeirri skynvillu að þar sem
stríð sé ekki á næstu grösum,
þurfi ekki að flýta sér með
framkvæmd þeirra áforma sem
koma eiga í veg fyrir það.“
Blaðið hótar síðan leppríkj-
unum í Evrópu: „Viðbragð
Bandaríkjanna við þessu á-
standi mun að öllum líkindum
koma sér illa. fyrir Evrópu“, en
það verður þó að viðurkenna,
að „Evrópumenn geta með
réttu gagnrýnt Bandaríkin fyrir
þær tafir sem orðið hafa á af-
hendingu bandarískra vopna.“
„Tekin til endur.skoðunar“
Við þá frétt blaðsins að
Bandríkjamenn hafi gefið upp
vonir um að takmörk Lissa
bonfundarins náist, má bæta
því að bandaríska fréttastofan
T.JP segir í skeyti frá London,
að atlantsrá'ðið hafi ,,í kyrr-
þey“ ákveðið að gefast upp við
framkvæmd Lissabonáætlunar-
innar og munu hervæðingará-
form atlantsb’akkarinnar verða
„tekin til endurskoðunar með
niðurskurð fyrir augum“ 'á
fundi ráðsins í París í haust,
en tilkynnt var i London í gær
Framhald á 5. síðu.
„LINNUM EKKI FYRR EN BRETAR
ERU ALLIR Á BRAUT“
í fréttum frá Kairó 1 gær var sagt frá því, um hvað
bréf Mústafa Nahas, höfuöleiötoga Wafdistaflokksins,
sem hann ssndi Aly Maher forsætisráöherra í fyrradag,
hefði fjallaö.
í því var ítrekuð sú stefnu-
yfirlýsing flokksins -þegar Na-
íransstjórn vill semja ó grund-
velli þjóðnýtingar
Setur fram skilyrði i orð-
sendingu til Bretastjórnar
Það var tilkynnt í London í gær, að íranska stjórnin
hefði boðizt til að taka upp samninga að nýju við ensk-
íranska olíufélagið um lausn deilunnar, en hún tekur
það iskýrt fram, að lausn deilunnar fáist aðeins á grund-
velli þjóðnýtingarlaga hennar, og það eitt sé samnings-
atríði, hve miklar skaðabætur olíulélagiö skuli fá.
í orðsendingunni, sem er
send til brezku stjórnarinnar,
höfuðhluthafa í olíufélaginu,
er sagt að eftir úrskurð al-
þjóðadómstólsins í Haag, geti
olíufélagið ekki rekið mál sitt
nema fyrir írönskum dómstól-
um og sú leið sé félaginu op-
in, ef það vill ekki leita samn-
inga um skaðabætur við ír-
önsku stjórnina.
I orðsendingtmm er einnig
tekið fram, að íranska þjóð-
in hafi orðið fyrir þunguni
búsifjum af aðgerðum fé-
lagsins og brez.ku stjórnar-
innar, síðan olíunámurnar
voru þjóðnýttar og verði að
meta þær til íjár og draga
síðan frá þeim skaðabótum,
sem samkoinulag kynni að
verða um.
franska stjórnin setur það
ennfremur sem skilyrði fyrir
aflétti þegar þeim Isömlum
sem hún hefur sett á olíuflutn-
inga frá fran, en hún hefur
hindrað alla sölu olíu frá íran,
síðan þjóðnýtingin var fram
kvæmd. Það tjón sem hún hef-
ur valdið íranska rikinu með
þessum hömlum, telur íranska
stjórnin einnig að draga eigi
frá skaðabótum.
Hún fer þess á leit við brezku
stjórnina, að þegar í stað verði
skipaðir samningamenn til við-
ræðna um deilumálið.
Stjórnmálafréttaritari brezka
útvarpsins sagði í gær, að
brezka stjórnin mundi að sjálf-
sögðu íhuga þessa orðsendingu
rækilega, en skilyrðin, sem ír-
ansstjórn setti væru þess eðlis
að ekki mætti búast við skjótri
afgreiðslu málsins frá hálfu
brezku stjórnarinnar. Það
mundi að öllum líkindum líða
nokkrar vikur áður en orðsend-
samningum, að brezka stjórnin ingunni yrði svarað.
has var forsætisráðherra, að-
flokkurinn mundi ekki linna.
baráttunni fyrr en síðasti
brezki hermaðurinn væri á
braut af egypzkri grund og
Súdanhérað að öllu lagt und-
ir Egyptaland.
Semur Aly Malier við Breta.
Tilefni þessa bréfs Nalias er
sú skoðun Aly Mahers. sem
hann hefur oft látið í ljós, að
Egyptaiahdi sé
»f: naiiðsyn á góðu
samkomulagi
yið umheiminn,
og það er nú
talið, að ætlún
Ály Mahers sé
áð semja við
Breta og Banda
ríkjamenn um
þátttöku
Egyptalands í
hinu svonefnda
Aly Maher varnarbanda-
lagi við botn Miðjarðarhafs,
sem nú er undirbúin stofnun.
á.
Eftirlit
um.
með stjórnmálaflokk-
Ta’.smaður egypzku stjórnar-
innar sagði í gær, að hún at-
hugaði nú möguleika á löggjöf
um eftirlit með stjórnmála-
flokkum. Hann sagði, að sú
fjármáiaspilling sem gerði vart
við sig innan flokkanna gerði
slíka löggjöf nauðsynlega.
Miklar deilur eru nú sagðar
innan Wafdistaflokksins og fylg
ir það fréttinni, að háværar
raddir séu uppi í flokknum um
að hreinsa þurfi til meðal leið-
toga hans.
Allsherjarverkfall gegn her-
í Belgíu í dag
Spaak: Verkfallið er uppreisn verkalýSsins
gegn hervœðingu afturhaldsins
Eins og sagt hefur veriö’ aður hér í blaöinu, hefur alls-
herjarverkfall veriö boöaö í Belgíu i dag í því skyni „aö
knýja ríkisstjórnina til aö fara aö vilja þjóöarinnar“, eins
og segir í verkfallsboöun hins sósíaldemókratíska verka-
lýössambands, og stytta herskyldutímann. MiÖstjórnir
flokka kommúnista og sósíaldemókrata hafa báöar gefiö
út yfirlýsingar, þar sem verkfallsmönnum er heitinn full-
ur stuöningur.
Höfuöleiðtogi belgískra
sósíaldemókrata, fyrrv. ut-
apríkisráöherra Spaak hef-
ur á fundi í Liege sagt, að
verkfalliö beri aö skilja sem
„uppreisn belgískrar verka-
lýðsstéttar gegn tveggja
ára herskyldu“.
f boðsbréfi vérkalýðssam-
bandsing um allsherjaverkfall-
ið er jafnframt boðað, að not-
uð verði öll önnur „tiltæk ráð“
til að knýja fram kröfuna um
styttingu herskyldutímans.
Spaak sagði, að belgískir
sósíaldemókratar væru ekki
andvígir hervæðingu Vestur-
Evrópu, en „það væri ekki
sannað að tveggja ára her-
skyldutími væri knýjandi nauð-
syn“. Lenging herskyldunnar
hefði verið framkvæmd af aft-
urhaldstjórn katólski’a í því
skyni að afla henni vinsælda
í útlandinu á ódýran hátt, —
og þar á Spaak auðvitað við
Bandaríkin.
f yfirlýsingu sósíaldemó-
krataflokksins segist hann
„samþykkja og stýðja kröfu
FGTB (verkalýðssambandsins)
og skorar á öll samtök verka-
manna að gera verkfallsdag-
inn 9. ágúst dag almennra
mótmæla í öllu landinu". í yfir-
lýsingu miðstjórnar kommún-
istaflokksins er einnig skorað á
veikalýð landsins ao knýja
kröfuna fram með samtaka-
mætti sínum og lögð áherzla á
,,að flokkurinn sé jafnan reiðu-
búinn til að styðja séihverja
aðgerð sem miðar að styttingu
herskyldutímans".
Á mánudaginn voru um
Framhald á 6. síðu.