Þjóðviljinn - 29.10.1952, Qupperneq 3

Miðv'kudagur 29. okcóber 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3
* BJEEUH og annaS *
Gleymt, týnt, fundið, — flutt burt
rTlÐ kemur fyrir enn, að
gleymd og týnd tónverk eftir
meistara klassíkurinnar finnast
aftur á ólíklegustu stöðum. T. d.
fannst fyrir nokkrum árum í
Danmörku áður ókunnur forleikur
eftir Rossini, og talið að italskir
tóiilistarmenn hefðu gleymt nótna-
blöðunum, þegar þeir voru þar á
ferð í byrjun síðustu aidar. Það
er aikunna, að til skamms tíma
hefur ekkert yfirlit verið til um
verk Haydns, enda mun hann
einna afkastamestur allra tón-
skálda fyrr og síðar.
★ ---------
ÞeTTA er önnur ástœð-
an. Hin er sú, áð Haydn hefur
heldur verið i skugganum fyrir
eftirmönnum sínum og arftökum,
og það er eiginlega fyrst nú á
síðari árum, að áhugi hefur vakn-
að fyrir verkum hans að nýju. I
Kaupmanna.höfn hefur á undan-
förnum árum verið unnið merki-
iegt starf við að skrásetja og
niðurskipa öllum verkura Haydns
sem þekkt eru. Þetta starf hefur
verið unnið að ti’hlutan Haydn-
félagsins í Bandaríkjunum, og
skráin mun verða gefin út fyrir
vestan. Jafnframt þessu hefur
sinfóníuhljómsveit danska rikis-
útvarpsins lelkið inn á plötur í
fyrsta sinni fjölmörg af verkum
Haydns, undir stjórn Mogens
Wöidike, sem síðustu áratugi hef-
ur unnið af dugnaði og hœfiieik-
um að því að glæða áhuga manna
á ómengaðri Vínaiklassík Haydns.
Borgaralegmn
giftingnm fæfekar.
Síðustu árin hefur borgara-
legum giftingum, sem urðu æ
tíðari fyrstu áratugi þessarat'
aidar, farið fækkandi á ný.
Flestar urðu borgaralegu
hjónavígslumar 3936-1940 eða
21.2 af hundraði. Árin 1946-’50
voru þær komnar niður í 8,7 af
hundraði allra giftinga í land-
inu, segir í mannfjöldaskýrsl-
um Hagstofunnar 1941-1050.
MiEidia- ðg llsf-
málshöfðun á hendur Lárusi. Ekki
er vitað, hverjar kröfur það mun
gera í málinu, því aö það virðist
augljóst, að Lárus hafi rétt til
að rifta gjafabréfi sínu, sem skoða
má erfðaskrá, þar sem tekið var
fram að safnið yrði fyrst.eign
Þjóðleikhússins eftir hans dag.
Hinsvegar er talið, aiT Þjóðieik-
húsið muni krefjast þess, að
Ballett Konunglega
íeikhúissins í Iíaup-
mannahöfn, þar sem
Priðbjörn starfar, hef-
ur annars átt erfitt
uppdráttar ' síðustu
misserin, eða síðan
meistari hans, Harald
Lander, varð að
hrökklast burt fyrir
rúmu ári vegna kvik-
sagna, sannra eða log-
inna, um ósæmilega
-framkomu hans við
dansmeyjarnar. Eftir
brottför hans og þá
misklíð sem af henni
leiddi hefur mikil á-
byrgð hvílt á hinu unga dans-
fólki, en þvi hefur jafnframt gef-
izt meira svigrúm til að sýna
hvað i þvi býr. Hér á myndinni
sést Priðbjörn ásamt Ingu Sand,
sem hingað kom fyrir nokkrum
árum, og Mettu Mollerup í leik-
dansinum Graduation Ball, en
Hann er bandarískur að uppruna,
eins og nkfnið bendir til.
I haust var Yehudi Menu-
hin á ferðalagi um Norðurlönd.
Á tónleikum, sem hann hélt í
Osló, lék hann nýfundinn fiðlu-
kopsert eftir Mendeissohn. Þess
var ekki að vænta, að þetta verk,
sem legið hefur i gleymsku í
rúma öld, jafnaðist á við það verk
Mende'ssohns, sem allir tónlist-
arunnendur þekkja bezt, fiðlu-
konsertinn. Enda liktu listdóm-
endur því einna helzt við æfingar,
sem að vísu gerðu miklar kröfur
til leikarans, en fullnægðu ekki
ströngustu kröfum tónlistarinnar.
★ -------------
F YRST minnzt er á Þjóð-
leikhúsið, sem alltaf er mikið
umtalsefni og á að vera það, er
rétt að geta þess að Lárus Sig-
urbjörnsson hefur nú flutt burt
þann hluta bókasafns síns, sem
var kominn í vörzlu þess. Frétzt
hefur, að Þjóðleikhúsið undirbúi
Lárus greiði kaup það aftur. sem
hann hefur þegið hjá leikhúsinu
fyrir að skrásetja safnið, en það
má ljóst vera að því er engin
þörf á að eiga skrá yfir safn sem
er í annars eigu.
★ ------------
EkKI bar það gott vitni
um marglofaðan tónlistaráhuga
Reykvíkinga, að sárafáir höfðu
notað sér einstætt tækifæri til að
hlusta á þrjár af ágætustu fiðlu-
sónötum frá tíma klassíkur og
rómantíkur í Þjóðleilchúsinu á
sunnudaginn. Þeir Björn Ólafs-
son og Árni Kristjánsson léku.
Þó var verði aðgöngumiða stiilt
mjög í hóf. Með þessum tón-
leikum hófst lofsverð viðleitni,
og leitt að hún var ekki metin
sem skyldi í upphafi.
k ------------
Nú eru hafnar sýningar
á fyrsta islenzka leikdansinum og
þá á vel við að birta mynd af
þeim íslendingi, sem lengst hefur
komizt á hinni tor-
sóttu braut dansiist-
arinnar, Friðbirni
Björnssyni. Það er
ekki ofsögum sagt, að
hann hefur þegar
unnið marga og miklá
sigra og enginn efi á
þvi, að hann á fleiri
eftir.
markððurinn
★ Nú líður óðum að opnun
markaðarins. Allir velunnarar
flokksins, bæði þeir, sem talað
hefur verið \ið nm að láta
muni á markaðinn — og þá
eldii síður hinir, sem ekki hcf-
ur veríð talað við — niega nú
ekki lcnpur draga það að taka
hvatskeytlega við scr, eg gera
upp við sjálfa sig, hvcriilg
|ieir Iegsja markað'num lið,
hvrer þeirra hlutur vcrður þarna
til sýnis og sölu.
•fc tfmsír haí’a nu þegar kcmið
með eða lofað góoum trripum.
Og margir eru með á prjónun-
um ýmis konar handavinnu
fyrir markaðínn og þar eru
konurnar vafalaust fremsíar ií
floltki. En betur má. cf duga
skal. Þátttakan verður að vera
ntelri og almennari. Næstum
aliir geta nnnið eitthvað í hönd-
unum, smíðað, málað. prjónað,
saumað — í fám orðum sagt,
unnið einhvern smáhlut úr ein-
hverj/u efni. Og það er það,
sem skorað er á ykkur að gera
sem allra flest. Það verður
allt vel þegið, hvað lítill mun-
ur, sem nm er að ræða. Und-
irbúningsnefndin og flokksskrif
stofan eru reiðubúnar að veita
allar upplýsingar, sem óskað
kann að verða eftir.
Vegna ummæla í riddaragrein
Bjöms Th. Bjömssonar í 237.
tölubl. Þjóðviljans, sem ekki er
hægt að láta standa óhrakin í
verkalýðsmálgagni, þá verð ég
að biðja um dálítið rúm fyrir
andsvar.
í greinarkorni mínu ,,Nýju
'fötin keisarans" stóð m. a.
þessi setning. Ég tel það' mik-
inn kost á sýningu Veturliða
Gunnarssonar að myndir hans
getur’ skynjað og skilið venju-
legt fólk“. Það er ekki aðeins
að þessi ummæli hneyksli list-
fræðinginn, heldur scgist hann
vera undrandi á frjálslyndu
blaði að láta þessi orð mín á
þrykk út ganga. Björn Th.
Björnsson má læra betur um
þetta efni. Hann hefoi aldrei átt
n.ð láta henda sig þá skyssu að
birta eftirfarandi setningu i
sósíalisku verkalýðsmálgagni.
,NÞað er ekki kostur við sýningu,
að venjulegt fólk getur skýmj-
að hana og skilið“. Hinsvegar
er ég sammála Birni, þar sem
hann segir það vera kost við
venjulegt íólk, þegar það getur
skynjað og skilið sanna list.
En ]ietta þurfa heldur elcki að
vera neinar andstæður, heldur
er eðlilegast að hér sé um hlið-
stæður að ræða. Vill ekki list-
fræðingurinn staldra svolítið við
og hugleiða betur ummæli mín
sem urðu til að hneyksla hann
svona.
Ég er þarna e'klci einn á ferð
óg er í góðri samfylgd. Lenin
kvað mikið skarpara að orði
um þetta efni, því hann for-
dæmdi þá list sem væri miðuð
við, að alþýðan gæti ekki skilið
hana. Listfræðingar Sovétríkj-
anna í dag, eru að því ég bezt
veit á sömu skoðun. Hvernig
gæti þetta líka verið á annan
veg. Þetta er sósíalískt viðhorf
til lista. Listin er til vegna fólks
ins og á að þjóna því. En und-
irstaða þess að listin komi fólk-
inu að notum er sú að hún sé
túlkuð í aðgengilegu formi. Sýn-
ing Veturiiða var í auðskildu
formi, þessvegna standa orð mín
óhögguð. Hinsvegar -ræddi ég
ckkert um innri gerð myndanna,
tæknilega byggingu og fágun,
enda höfðu þar mér fróðari
menn tekið sér penna í hönd
og útskýrt, svo sem Jón Þor-
ieifsson í Blátúni, Engilberts o.
fl. Væri því miklu betur fyrir
listfræoinginn að rökræða þá
hlið málsins við þessa menn, ef
hann langar til, heldur on að
eyða tíma í að ýfast við mig
1 ákafanum segir Bjöm Th.
Bjömsson að ég heimti einangr-
un. Nei, það er síður en svo að
ég geri það. Ég krefst þess hins-
Fi-amlvald & .7. síðu.
A ÍÞRÓTTIR
MTSTJÓRI; FRtMANN HELGASON
Norðiiienn og Danir kepptu í knatt-
spyrnu á þrem stöðumsama daginn
Um fyrri lielgi kepptu Norð-
menn og Danir í 'knattspyrnu
á þrem stöðum. A-liðin áttust
við í Kaupmannahöfn og var
mikill hugur í Dönum að sleppa
við að verða neðstir í Norður-
landakeppninni í ár. En þrátt
fj'rir oft harðskeytta sólm svo
norska vörnin varð að berjast
eins og ljón voru það Norð-
menn sem settu fleiri mörk, eða
3 gegn 1.
Odd \V?ng Sörensen setti 1.
markið eftir 18 mín (hann lék
hér með norska landsliðinu
1947) Hans Nordahl setti ann-
að markið eftir 60 mín. og
þriðja markið ‘kom er 76 mín.
vom af leik og setti Tor Jevnc
það.
Mark Danana setti miðherji
þeirra Per Jensen á 57 mínútu.
B-liðsleikurinn fór fram i
Bergen, á Brannleikvanginum.
Þar vom það Danirnir sem öllu
réðu um gang leiksins og unnu
4:0 (2:0). Danimir sýndu mjög
góðan leik og draga blöðin i
efa að lið það sem lék í Kaup-
Ungverjar unmi
■ Tékka 5:0
Ungverska gullverðlaunaliðif
keppti nýlega við tékkneske
li'ðið i knattspymu og vanr
auðveldlega með 5:0. Setti það
4 mörk í fyrri hálfleik. Hinr
frægi ungverski leikmaður
Koesis,- sýndi glæsilegan leik
og setti 3 af mörkumun. Leik'-
urinn fór fram í Budapest.
Mót U.M.S.
1 gær var skýrt frá úrslitum i
nokkrum greinum á héraúsmót:
UMS Úlfljóts í Austur-Skaftafells
sýs'u. Hér birtist afgangurinn:
Langstölik kvenna
1 Nanna Lára Karlsdóttir S 4,45
2 Guðrún Rafnkelsdóttir M 4,20
Hástökk karla 1 Hreinn Eiríksson M 1,6-
2 Björn Gíslason S 1,57
Langstökk 1 Rafn Eiriksson M 5,9C
2 Björn Gíslason S 5,8C
Kúluvarp 1 Hreinn Eir'ksson M 11 9C
2 Snorri Sigurjónsson M io,3r
Kringlukast 1 Hreinn Eii-iksson M 29.2f
2 Friðrik Hinriksson M 28,2C
Spjótkast 1 Friðrik Hinreksson M 29,2C
2 Hreinn Eiríksson M 40,3f
Þrístökk 1 Hreinn Eir'ksson M 12 6f
2 Björn Gíslason S 12,41
Stighæstu einstaklingar urði
þessir — kar’ar: 1 Hreinn Eiríksson M 25 stig
2-3 Björn Gíslason S 10 stig
2-3 Sigurjón Bjarnason M 10 stig
Konur:
1 Nanna Lára Karlsdóttir S 13 st.
2 Guðrún Raínkelsdóttir M 11 st.
;„Sugar“ Kay Robinson, heims-
meistarinn í millivikt í hnefaleik
hefur 'sótt um til hnefaleikaráðs
New York að fá að biða með þáð
til 15. nóv. að ákveða, hvenær
hann ver titil sinn. Formaður
ráðsins hafði í bréfi til Ray minnt
hann á að hann hefur ekki keppt
síðan 16. apríl en hnefa'eikaregl-
urnar kveða svo á að heims-
meistara beri að verja tltil sinn
ekki sjaldnar en einu sinni á
misseri.
mannahöfn hafi verið betra eða
leikið skynsamlegar en þessir
B-liðar gerðu.
Þriðji leikurimi fór fram í
Osló á Bislet, og unnu Danir
þann lefk meo 2:1 en þar kepptu
ungir knattspyrnumenn 22 ára
og yngri. Á þennan leik var
boðið 3000 börnum.
Nonæn keppnl 1952
Leikarnir í ár hafa farið þann
ig: Svíþjóð — Danmörk 4:3;
Noregur — Finnland 7:2; Finn-
land — Svíþjóð 1:8; Finnland
— Danmörk 2:1; Noregur —
Svíþjóð 1:2 og Noregur — Dan-
mörk 3:1. Svíþjóð 6 st., Nor-
egur 4. st., Finnland 2. st. og
Danmörk 0 st.
Strandli
vonast lil að kasta
63 tll 64 metra
Sverre Strandli, 26 ára gamli
norski vélsmiðurinn, sem í sumar
setti heimsmet i s\ggjukasl>,
kastaði 61,25 m, er ættáður frá
, smábænum Brandval við sænsku
landamærin. Það var ekki fyrr
en eftir stríðslok 1945 sem hann
tók að iðka iþróttir og þá ekki
bara o’eggjukast heldur einnig
skíðagöngur, skautah'aup og lyft-
ingar.
Fyrst kom hann fram 1947, er
hann varð meistari í B-lands-
keppninni. Næsta ár varð hann
annar i ,ijl.eista.rakeppninni. Meist-
ari varð hann 1949 og bætti þrisv-
ar norska metið, úr 50.82 uppi
56.02 m. Síðan hefur hann orðið
Noregsmeistari á hverju ári og
alltaf bætt árangur sinn.
Á ÓL i Hclsinki í sumar var
Standli eini maðurinn, sem Norð-
menn væntu stiga af í frjálsum
íþróttum. fu/í var þó ekki að
heilsa. Tognun háði Standli óg
hann varð i sjöunda sæti.
Eftir ÓL var Standli umhugað
um áð sýna að það hefði verið
tilviljun að honum skyldi ekki
takast betur i Helsinki. Hann
æfði meira en nokkru sinni fyrr.
Hann bætti norska metið tvisvar
og svo tókst honum að hnekkja
heimsmeti Ungverjans Czermaks í
fyrsta kasti i landskeppni við
Finna á 'SBisIþtlcikvanginum í
Osló.
Standli álitur að ef allt gangi
vel sé hann maður til að koma
sleggjunni 63—64 metra. Hann
hafði kastað 1000 æfingaköst þeg-
ar keppnir hófust í fyrrasumar.
Fyrst fer hann hægt af stað í
refingum en herðir jafnt og
þétt á. Hann er ekki sérstaklega
þrekvaxinn; en hann er hávaxinn
og hefur mikla tækni til að bera.
Hann álitur það mestu varða að
vera snöggur í sjálfu kastinu.
CjetrsBiiBiasgíá
fyrsta nóvember, kerfi, 32 raðir.
Burnley—Portsmouth 1 (2)
Cardiff—Blackpool 2
Liverpool—Woolwich 1 (X)
Manch.-City—Sunderland 2
Middlesbr.—Char’ton X (2)
Newcastle—Derby 1
Preston—Bolton 1
SheffieldW.—Chelsea 1 (2)
Stoke—Aston Vilia 2
Tottenh.—-Manch. U. 1
W. Bromw.—Arsenal 1 (X)
Fulham—Everton. 1
Aðalfundur Kr.attspy rnuráós
lte.ykjavíkur vrcrður í kvöid.
í íélagsheimili Vals.