Þjóðviljinn - 02.11.1952, Blaðsíða 3

Sunnudag'ur 2. núvember 1952 — ÞJÓÐVILJINN —, (3
8. fundur Sambandsráðs ÍSÍ
Péími H. Jónsson
MINNINGÁROKÐ
8. fundur Sambandsráðs l.S.l.
var haldinn í félagsheimili I.R.
í Reykjavík dagana 23.—24.
október.
Fundinn setti Ben. G. Waage
forseti Í.S.Í., og stjórnaði hon-
um. Minntjst hann í upphafi
fundarins tveggja forystu-
manna íþróttahreyfingarinnar,
sem látizt hafa frá því að síð-
asti sambandsráðsfundur var
haldinn, en þeir voru L. H.
Miiller, kaupmaður og Sigurjón
Pétursson, forstjóri.
Það sem á fundinum gerðist
að öðru leyti var þetta:
Forseti Í.S.Í., gaf skýrslu um
störf framkvæmdastjórnar og
formenn sérsamb. skýrslur um
störf þeirra, og urðu miklar
umræður um þær.
Nýjar keppendareglur
Tekið fyrir álit nefndar, er
falið var að endurskoða móta-
og keppendareglur Í.S.Í. Lagði
nefndin fram frumvarp að nýj-
um reglum, fjöldi breytingatil-
lagna kom fi’am frá fundar-
möimum, og eftir mjög miklar
umræður voru reglurnar sam-
þykktar.
Þá fór fram úthlutun á
kennslustyrki þeim, er íþrótta-
nefnd hafði úthlutað Í.S.Í. í
Miðnæturhljóm-
leikar í Austur-
I « | r r«
þessu skyni úr íþróttasjóði.
Skiptingin var þessi:
Kennslukostn. Úthlut.
1.5. Í. 93.400.00 kr. 35.300.00 kr.
F. R.Í. 43.900.00 — 16.600.00 —
K.S.Í. 41.000.00 — 15.600.00 —
S.K.l. 19.900.00 — 7.000.00 —
5.5. Í. 21.200.00 — 8.000.00 —
G. S.l. 4.700.00 — 1:700.00 —
Breytt dóms- og refsiákvæði
Þá voru samþykktar breyt-
ingar á Dóms- og refsiákvæð-
um Í.S.Í., er ganga í þá átt að
gefa sérsamböndunum og fram-
kvæmdastjórn, í þeim greinum,
sem Í.S.Í. er sérsamband fyrir,
vald til óhlutgengis úrskurðar
yfir iþróttamönnum, sem brot-
legir eru svo og að gefa sam-
bandsráði Í.S.Í. rétt til sa'ka-
uppgjafar.
Ennfremur voru samþykktar
Grundvallareglur Í.S.Í. um
ferðalög íþróttaflokka innan
lands og.utan. Hefur áður ver-
ið skýrt frá samþykkt sam-
bandsráðsfundarins varðandi
Olympíufarana.
Lög ÍSÍ endurskoðuð
Þá var samþykkt að fela 4ra
manna nefnd að endurskoða
lög í. S.í. og skila áliti fyrir
næsta sambandsi’áðsfund.
Þessir voru kjörnir í nefnd-
ina: Ármann Dalmannsson,
Brynjólfur Ingólfsson, Her-
mann Guðmundsson, Þorsteinn
Einarsson.
Ennfremur var samþykkt að
fara þees á leit við Forseta
íslands, að hann gerðist vernd-
ari íþróttasambands íslands.
Þetta er lengsti fundur, sem
haldinn hefur verið í Sambands
ráði LS.Í. til þessa, þar sem
hann stóð yfir í 19 klst. eða
fyrri daginn frá kl. 5 e. h. til
0.30 f. h. og síðari daginn frá
kl. 5. e. h. til 4.30 f.h.
Á fundinum mætti fram-
kvæmdastjórn Í.S.Í., fulltrúar
Simnlendinga- og Norðlendinga-
fjórðungs og Reykjavíkur, for-
menn sérsambanda, íþrótta-
fulltrúi og framkvæmdastjóri
Í.S.I.
Walcott hyggst reyna
aftur
Fyrst eftir að Jersey-Joe
Walcott tapaði heimsmeistara-
titlinum í þyngsta f’okki í
hnefaleikum til Rocky Marciano
var talið að hinn aldurhnigni
hnefaleikari, sem.er orcinn 38
ára;, myndi leggja frá sér
hanzkana fyrir fullt og allt. Nú
hefur hinsvegar umboðsmacur
Wlaicotts tiilkynnts að liaim
muni nota rétt sinn til að
krefjast annarrar viðureignar
við Marciano en vilji helzt
að hún fari ekki fram fyrr en
eftir áramót.
Hlustunarskilyrði voru slæm
í gær en þó náðust úrslit í tíu
getraunaleilcjum.
Burnley 3 Portsmouth 2 1
Cardiff 2 Blaclqxíol 2 x
Liverpool 2 Woohvich 1 1
Manch. C. 2 Sundreland 5 2
Middlesbr. 1 Charlton 0 1
Preston 2 Bolton 2 x
Sheffield W 1 Ciielsea 0 1
Tottenh. 1 Manch U 2 2
W. Brömw. 2 Arsenal 0 1
Fuiham 3 Everton 0 1
Pálmi H. Jónsson var fæddur
á Miðvöllum í Skagafirði 19. okt.
1897. Móðir hans var Lilja Jóns-
dóttir húskona þar, og faðir hans
Jón Sigurðsson bóndi i Gilhaga,
sem var nafnkennt rímnaskáld
á sinni tið. En Pálmi var ekki
hjónasonur, og af orðalagi kirkju-
bókar má æt'a, að hann hafi
ekiki verið mjög velkominn í
þennan heim, enda snemma feng-
ið sjálfur á því að kenna.
Ekki kann ég þó að rekja þá
sögu, en uppeldisár sín mun
Pálmi löngum hafa verið á hralcn-
ingi, og innan við tvítugt er hann
jöfnum höndum við sjóróðra á
Suðurnesjum og í kaupavinnu
austanfjalls hér syðra. Mun hann
hafa hlotið í arf frá föður sín-
um ástir á bókum og skáldskap,
en torveld orðið leiðin til mennt-
unar. Á fvrstu manndómsárun-
um varð Pálma „það til happs",
eins og Steindór heitinn Sigurðs-
son komst a.ð orði, að hann veikt-
ist af brjóstveiki og fékk vist A
Vifilsstöðum. Þar var þá meðal
annarra gáfaðra sjúlilinga Krist-
mann Guðmundsson. Þar var
hægt að fá léðar bækur, innlend
ar og útlendar.
Pálmi kom heill úr sjúkdóms-
rauninni og hélt á ný út i heim-
inn. En leiðin til menntunar var
aðeins vegur hins umkomulausa
sjómanns og eyrarvinnukarls frá
einni verstöð til annarrar um
alla landsfjórðunga. Bækurnar
urðu hans eina von. Hann las það,
sem hann komst yfir, og hann
gat ekki séð af nokkurri bók,
sem hann hafði lesið, koffortið
hans ’ varð smámsaman fullt af
bókum og loks urðu koffortin tvö
og þrjú. Svo varð hann auðvitað
fyrir þvi óhappi á þessum eiiífa
flækingi, að í einni ferðinni glöt-
uðust bækurnar. Þá ákvað Pálmi
að ve’ja . sér samastað og Akur-
eyri, höfuðstaður Norðuriands,-
varð fyrir valinu. Það var 1929.
Öll hin erfiðu kreppuár stund-
aði Pálmi algenga verkamanna-
vinnu á Akureyri og sótti jafn-
framt sjó. 1 frístundUm sínum
var hann allur í bókum. 1942
setti hann á stofn fornbókaverzl-
un sína, og nokkru síðar fór
hann að gefa út. Fór hægt af
stað, en varð brátt einn atkvæða-
mesti útgefandi landsins; og er
mér til efs, að nokkur einstak-
lingur hérlendis, hafi gefið út
eins margar bækur að tö’u og
ai-kafjölda síðustu 10 árin. Um
skeið hélt hann auk þess úti
tveimur tímaritum.
Eins og að líkum lætur var
þetta mikla magn lesmáls mis-
jafnt að gæðum, sumt, því mið-
ur, ómerkilegt, en það hefur löng-
um orðið að vera svo hér á landi
að léttmetið bæri uppi fjárhags-
legan halla og áhættu vegna
hinna betri bókmennta, sem selj-
ast tregdr og oft einungis á mjög
löngum tíma, i lánsfjárkreppu
verða jafnvel vandlátustu útgef-
endur að sætta sig við slíkt.
Pálmi H. Jónsson gaf ekki út
bækur gróðans vegna, heldur
vegna þess að hann fann sér þar
vettvang til þess að vera virkur
þátttakandi i bókmenntalifi þjóð-
arinnar. Hann gaf út ’ fjölmargar
Djassklúbburinn efndi til hljóm-
leika í Austurbæjarbíói á fimmtu-
dagskvöldið og var húsið þétt-
setið, þvi nú var góðra gesta von.
María Bryant og Mike McKenzie
voru ekkert smáfólk, samkvæmt
auglýsingunum, og þar að auki
af ættum djazzista. María hefur
komið víða við og meðal annars
unnið hjá E’lington um skeið,
auk þess dansaði hún í einni
heztu djazzmynd sem filmuð hef-
ur verið. Það var. víst hinn ágæti
myndatökumaður fcímaritsins Life
Mili sem ger5yí)á"inýri3, og lá við
að honum yrðu veitt Óskars-
verðlaun fyrir vikið.
María er allra snotrasti kven-
maður, og beinabyggingin virðist
vera í fullkomnu lagi. Hún söng
fyrst nokkur lög eftir forskrift
Armstrongs, Jeffries og Holidays
en tókst ekki að koma lífi í hlut-
ina, til þess var líka se’skapurinn
of slappur. Ber þar fyrst að telja
l'élagá hennar Mike, djazzpíanist-
ar okkar munu ekki hafa svitnað
i þetta sinn, og reyndar eklci
klassískir heldur, hafi þeir verið
viðstaddir, en sumum kólnaði tals-
vert meðan Mike fékkst við de
Fal'a í glímu eldsdýrlienda. Hann
söng einnig okkur lög, en undir-
ritaður er fyrir löngu búinn að
fá meira en nóg af Nat Cole.
Þar fór góður píanisti fyrir lítið
(Nat Cole). Síðar um kvöldið
skipti María um föt, dreif sig i
aðskorinn samfesting og steig
nokkur spor, en allt kom fyrir
ekki, og varla von, Pétur rakari
hefði tæpast boðið upp í dans við
þessar áðstæður. Óli Gaukur loit
aldrei upp.
Þá kemur röðin að okkar mönn-
um. — Smárakvartettinn flutti
þrjú lög á einkennilegan hátt og
hvessti sjónir á h’jóðnemann. Pilt-
arnir virtust ekki hafa orðið á
eitt sáttir um dúrana og mollana,
og háði það þeim allmjög.
Þórarinn ÓSkarsson stjórnaði
„lullskiþaðri Dixieland-hljómsv."?
sem blés mikinn upp á gamla.
móðinn, þó fremur í anda L.R.
en Lúðrasveitar New Orieans,
hinn norræni kuldi var áberandi.
Svafar Gests var kynnir, og not-
aði tækifærið til að þakka okkur
áheyrendum fyrir að hafa. eklci
nvikil skrílslæti í frammi. . —
Takk sömuleiðis. — Fögnuður á-
heyrenda ógurlegur, eins og venju-
lega um þetta leyti dags, og þa.ð
er ekki klúbbnum að þokka að
„djassunnendur" rifnuðu ekki af
hrifningu. J. M. A.
★ Um BÆHSUS og annaZ *
Bandaríslt harmsaga — Sólskinsblettur
UnDANFARNA daga hafa
tvö kvikmyndahús bæjarins sýnt
kvikmyndir, sem hafa list frægra
tónlistarmanna að uppistöðu. Rub-
instein leikur t.d. á píanó í báð-
um þessum myndum, sem gerðar
erú í Bandarikjunum. Tónverk eru
eftir klassíska meistara, og þá
ætti í rauninni allt að vera gott.
Það fer svo sannarlega ekki of
mikið fyrir góðri tónlist í fram-
leiðslu Hollywoods, að ástæða sé
til að amast við því, þegar hér
eru sýndar tvær myndir á sarta
tima, þar sem klassísk músik
er leiki’.i iengst af sýningartím-
anum.
* —-------—-
E N þetta er þó ekki ein-
hlítt. Verkin, sem leikin eru í
myndunum, eru öll klippt og skor-
in, kaflar úr sónötum, ein og
ein aría, nokkrir tónar úr sin-
fóníu, lagstúfar en ekki lög.
Þetta ber vitni um slíkt virðing-
arleysi fyrir listinni, að hægt er
að kalla þáð fjandskap. Tóiýist-
inni er misþyrmt, en því meiri
áherzla lögð á fingralipurð þeirra
frægu tónleikara, sem sýna sig
forvitnum áhorfendum fyrir borg-
un. Hvílíkur snillingur, sá er lipur
í fingrunum!
E KKl er fyrir það að
synja, að menn sem leggja stunö
á hljóðfæraslátt geti haft einhverr
lærdóm af að sjá, hvernig snilling
arnir hreyfa fingurna. Og það ei
því miður ekki við því að búast,
að þessir menn komi nokkurn
tima við hjá.okkur, f^tækum og
smáum. Við eigum ekki það fé
sem sumir þeirra hafa gert ao
lifsmarki sínu og skirrast einskis
til að krækja í. Sá sem þetta rit-
ar man t.d. livílíka ógleði það
valcti hjá honum á hljómleikum,
sem Rubinstein hélt í crlendri
borg, að komið hafði verið fyrir á
flyglinum stóru auglýsingaspjaldi,
upplýstu með rafljósum, sem á
stóð skýrum stöfum „Made by
Steinway,- and Sons". Nóg um
þa.ð.
InNAN skamms lýkur
Bandarískri harmsögu sem birzt
hefur hér í blaðinu undanfarna
mánuði. Nýlega hefur vefið gerð
kvikmynd í Hollyvvood eftir- .þess-
ari sögu, og er það víst i þriðja
sinnið. Einsog nærri má geta,'
er lítið i þeirri mynd, sem vitn-
ar til sögu Dreisers; það er jafn-
vel langt frá því, að farið sé rétt
með söguþráðinn. Þjóðfélagsádei'u
bókarinnar er náttúrlega bægt al-
gerlega frá. 1 myndinni eru rakt-
ar ástir þeirra Clydes og ríku
stúlkunnar, samband hans og Ró-
bertu er gert að fullkomnu aulca-
atriði. Nafninu er eðliiega breytt
líka, það má ekki minnast á
harmsögu i sambandi við „the
amerícan way of life". Myndin
heitir Sólskinsblettur (A Place
in the Sun).
★ -----------
RÁTT fyrir þetta hefur
myndin fengið góða dóma, jafn-
vel hjá þeim, sem fordæma þá
meðferð sem verk Dreisers verður
fyrir. Myndatakan er mjög róm-
uð, einnig leilcur þeirra Montgo-
merys Cliff og Elizabethar Taylor,
sem léku þau Clyde og Sondru.
Myndin fékk átta Óskara, og
sést af því að Hol’yvvood finnst
mikið til .hennar.koma....
Á ------------
E INS og áður er sagt, er
Bandarískri harmsögu að ljúka.
Á ritstjóvn blaðsins eru nú allir
heilar lagðir í bleyti til að finna
nýja framhaldssögu, og hefur enn
ekki verið tekin ákvörðun, þótt
ýmsar ti'lögur séu til athugunar.
Það er erfiöara verk en margur
lcann að lia'da að velja fram-
haldssögu í blað. Það þarf a'ð
taka tillit til margs, bókmennta-
gildið eitt er ekki einhlítt. Þjóð-
viljinn hefur áður, að visu ár-
angurslausfc. teitað til lesenda
sinna um tillögur í þessu sam-
bandi, og nú skal enn leitað til
þeirra, í von um betri árangur
en áður.
------------
VlÐ hirtum hér síðast
ítalska skopmynd af Hollj’wood-
kóngi, sem vildi
notfæra sér vin-
sældir Hjó!-
hestaþjófsins
með því að
kalla næstu
kvikmynd s'na
Bílaþjófinn eða
viugvélaþjóf-
inn. Þetta skop
’iittir nú Ital-
ana sjálfa, þvi
þeir hafa nú
gert kvikmynd,
sem heitir Bíla-
þjófurinn. Hún
er blygðunaiv
’aus stæling á
myrid de Sicas,
en | þó virðist
hún hafa feng-
ið \ góðar við-
tölcur, þar sem
húij hefur ver-
ið feýnd. Mynd-
in Lér við hlið-
inja sýnir eitt
atríði úr henni.
bækur eftir unga höfunda, bæði
ljóð, sögur og ieikrit. Sérstaka
ánægju hafði hann af að stuðla
að útkomu sagnfræðirita og ævi-
sagna. Má þar til nefna tvö höfuð-
rit: Þjóðhætti Finns á Kjörseyri
og Bændahöfðingja eftir Sig. Ein-
arsson. Sjómannasagnaútgáfan
var honum og mjög hugfólgin.
Pálmi gaf ennfremur út margar
úrva’sskáldsögur norrænna höf-
unda og heimsfrægra skálda eins
•og t. d. ■ Kie-Uand, Undset-, Grieg,
Fridegþ.r<j,..SiH^np^a,,„ Kjgflgren,
— Cervantes, Dumas, Con-
rad, Poe, Coward, Peuchtwanger,
Remarque, Cronin, P. S. Buck,
Steinbeck. Mætti svo lengi telja.
Eins og gefur að ski'ja var hin
síðari ár. oft djarflega teflt af
einstaklingi, að gefa út svo mik-
ið, sem Pálmi gerði. Hin öru um-
skipti í fjármálalífi þjcðarinnar
á síðasta ári settu hann í mikinn
vánda. Fjöldi bóka var i undir-
búningi, þegar útgúfukostnaður
fór á nokkrum mánuðum uppúr
öl’u valdi og kaupgeta almennings
þvarr um leið. Þá var ekki hægt
að snúa við. Pálmi lagði allar
eignir sínar að veði. Lánardrottn-
ar sýndu Pálma fullt traust, enda
hafði hann jafnan staiðið við al'ar
sínar skuldbindingar. Og þótt
Pálmi yrði í fyrrahaust þegar
verst gegndi, fyrir því áfalli, að
veikjast af alvarlegum hjarta-
sjúkdómi, sem rændi líkamlegu
starfsþreki hans, efaðist enginn
um að hann myndi stýra fyrir-
tæki sínu heilu i höfn. Hann lét
'heldur ekki bugast. Um fáa menn,
sem ég hef þekkt, finnst mér eins
vel hafi átt við lýsingin: „Þéttur
á velli og þéttur í lund". — En
nú er sköpum skipt.
Pálmi H. Jónsson varð bráð-
kvaddur að heimili sínu á Akur-
eyri að kvö'di dags 22. okt. er
hann var þremur dögur betur en
hálfsextugur. Kirkjubókin í fæð-’
ingarsókn hans segir hann getinn
í synd. Með lífi sínu afsannaði
hann þá k’erkakreddu. Ég þarf
engu eftirmælalofi að prýða þessa
grein — Pálmi átti skipti við
þíiKundir manna — ókunnugum
get ég sagt: aðaleinkunn hans.
var góðmennska. Ég þakka fyrir
mig og votta ástvinum hana
samúð mína. Jón úr Vör,