Þjóðviljinn - 07.11.1952, Qupperneq 3

Föstudagur 7. nóvember 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3

FOEMALABÓKIN
Formálabók eftir Árna
Tryggvason og Bjarna
Bjarnason. Önnur útgáfa.
Reykjavík 1))52. Útgef-
andi: Helgafeli. 398 bls.
Verð kr. 130,00 ianb.
Komin er í 2. útgáfu For-
málabók þeirra Árna Tryggva-
j sonar og Bjarna Bjarnasonar.
Fyrsta útgáfan kom út árið
1941, og seldist þá upp á svo
skömmum ' tíma aö höfundi
þessara lína tókst aldrci að
eignast hana, a.m.k. ekki með
heiðarlegum hætti. Ég lief þó
gripið svo oft til þess cirita'xs
sem ég komst yfir seinna að
mér var orðin full þörf á nýju,
ég tala nú ekki um nýrri út-
gáfu.
Hér á landi verður það jafn-
an að teljast til stprtíóinda ef
út er gefin nothæf handbók í
einhverri grein-, en beinlíais
gleðifrétt ef bókin er hjálpar-
argagn í jafn hvimleiðri grein
Á imvrhiknilí Evróon er netbolti
fbrótt. Heimsmeistaramöt-
íð fór fram í Moskva í sumar o«r j Cg jögfræði. Vinsældir hinnar
þessi mynd er frá leiknum miUij fyrri Formálabókar þeirra Á.
kvennaíiða Sovétrík.ianna o" Búlfr-
aríu. Sovétrikin unnu með 3:0.
s®WQ«5siaK
Á sunnudaginn varð Moskva-
liðið Torpedo meistari í knatt-
spyrnukeppni Sovótríkjanna á
þessu ári. Torpedo vaim Spart-
ak, sem ilestir höfðu spá„
, sigri, meo einu marki gegn
engu. Sigurmarkið var gert ó
síðustu leikminútunni.
80.000 áhorfendur horfðu á
leikinn. Leikmenn Torpedo eru
úr hópi starfsmanna í Stahn-
bílasmiðjunum í Moskva. Fyr-
irliði þeirra er Augustin Gomez,
vinsælasti knattspymumaður
Sovétríltjanna.Hann er a.
spönvkum œttun en var fluttui
til Sovétríkjanna- bam- að aldri
er boigarastyrjöldin geisaði á
Spáni. Nú er hann sovézkur
ríkisborgari.
ffhlfe'4 I

he:

Steingrímur Aðalsteinsson ílytur tillögu
um að slíkir varahlutir veroi undan-
begnir bátagjaldeyrisálagi
Steingrímur Aðalsteinsson hefur flutt á þingi eftirfarandi
tillögu:
„Alþingi ályktar að ckora á ríkisstjórniná að fella niður vara-
hluta til bifreiða af skrá um bátagjaldeyrisvörur, en veita í
staöinn samtökiun bifreiðastjóra og bifreiðaeigenda innflutn-
ingsleyfi fyrir nauðsynlegu magni bifreiðavarahluta".
í greinargerð segir:
iiinn, 7. marz laoi»*uglýsti
fjárhagsráð eitir beiðni rikis-
stjórnarinnar skrá yíir ýmsa
Egebe.’gc hoiðursvcrð’aunj”vöruíiokka, sem eftir það væri
er einn mesti heiður scm norck éaki heimdt ao ílytja til laads-
ur iþróttamaður getur Jdotíð ins nema iyrir hmn svokallaða
•Eru þai’ veitt fyr'r fjö’hæfn5 bátagjaldeyri. Þó euki muni
í íþróríum. Fyrir áríð 1951vera stoð í lögurn fyrir þessari
hlaut ska-takapphm Iljálmar ákvörðun nkisstjórnariimar, er
Andersen þessi verð’ann. Að- það staðreynd, að hún hefur
algrein hans er skautaíþróttín verið framlcvæmd á grundvelli
en það' ár vahh hann 4 stór- fyrrneíndrar auglýsingar cg
mót og varð heimsmeistari, með þeim afleibinguni, að vero-
Evrópume: 'tar', Noregsmcmt-
ari og Norðurlandame'star5.
Aukagreinar hans eru hjólrei'ð-
ar, róður og frjálsar íþróttir.
V etrarólympíuRiyndin
veidur vonbrigðum
Opinbera, nors'ka kvikmyudin
frá Vetrar-Ölympíuleikunuin i
fyrra var frumsýud i Ösló á
mánudagsivöldið. Kvilanynda-
dómarar flestra blacanna eni
óánægðir meo myndina, segja
að liún sé hversdagsleg og ekk.
það ævintýri, sem þeir höfcu
vænzt. Kvartað er um að eng-
inn þráður sé í myndinni, húa
ííkist um of venjulegri íþrótta-
fréttamynd. Segja dómararnir
að þetta sé k'lcg frammistaca
þegar þess er g ett að höfundar
myndarinnar höfðu 80.000
metra af kvikmyndafilmum úr
að veija. Norsk lcviicmyndagerð
hefur eklci unnið til neinna
verðlauna, klykkir einn -kvik-
myndadómarinn út.
lag á þeim vörum, scm undir
þ'etta heyra, er oruið óheyrilega
hátt.
Ekm þéirra vöruflokka, sem
með þessum hætti var bannaó
að flytja til landsins nema í'yr-
ir bátíigjaldeyri, er varahlut-
ar til bkreioa, enda er nú verð-
lag á þeim oroió svo liátt, að
m.jög Lorvcit er fyrir bifreiða-
eigendur aö halda blfreiðum
sínum í því lagi, sem nauó-
synlegt er og m.a. er kraíizt
iögum samkvæmt til öryggis í
umferðinni. Gildir þetta að
sjálfsögðu einlcum um gamlar
bifreioar, en af þeim er oróið
mjög mi'kið í umferð, eins' og
kunaugt er.
Til stuðnings þessari stað-
hæfingu læt ég fylgja þessari
greinargerð tvö fylgiskjöl. Hið
fyrra er erindi, sem vörubíl-
stjórafélagið Þróttur í Reykja-
vik hefur sent Alþingi. Segir
þar m.a., að afleiðingar af
þessum verzlunarháttum scu
orðnar þær, að „allur fjöldinn
(af fólagsmönnum Þróttar) sár
nú engia ráð til að framkvæma
nauösyniegasta viðhfil^ já. bi|þ-
reioum sinum".
Síoara fylgiskjalið er sam-
anburður á verðiagi ýmiss kon-
ar bifreiðavaralilúta frá því
fyrir gengisfellmguna og fram
til febrúarmánaoar 1952, sam-
kvæmt verðskrá, sem bifreið-
arstjórafélagiö Hreyfill lieíur
fengio hjá h/f Itæsi, Reykja-
vík, á hinum tilgreindu tímum.
Sá samanburður sýnir, að til-
greint maga af varahlutum til
bifreiða, sem í maí 1949 — þ.
e. s.öasta árið íyrir gengisfell-
inguna -—- 'kostaði kr. 10986,20,
koötaði í maí 1950, eftir að
gengisíallið var i'arið að veráa,
kr. 21095.40, og í maí 1951,
þegar áhrif bátagjaldeyrisins
eru byrjuð, kr. 33170,40, en í
febrúar 1952, þegar áhrif hvors
tveggja eru komin fram að
fullu, kr. 44180,03.
í stuttu máli: Þetta til-
greinda magn bifreiðavarahluta
hækkar í verði frá því í maá
1949 úr kr. 10986,20 upp í lcr.
44180,03 í febr. 1952. HaJkkun-
in nemur kr. 33193,83 — eða
rúmlega 302%.
Þó að verðlagið í landinu sé
yfirleitt mjög hátt, vænti ég
þess, að ekki finnist önnm’
dæmi um það, að heill flokkur
óhjákvæmilegs nauðsvnjavarn-
ings sé notaður til slíkrar f jár-
plógsstarfsemi sem í þessu efni
er gert gagnvart bifreiðaeig-
endum, og ætti þingsályktunar-
tillagan þá ekki að vera að ó-
fyrirsynju flutt.
T. og B.B. sýndu að hún bætti
úr brýnni þörf, og frá því sjón
armiði er helzt það eitt við
þessa útgáfu að athuga hvað
hún kemur seiat, því að bókin
hefur verið ófáanleg í fullan
áratug.
Þegar 1. útg. kom var Ný
lögíræðisleg i'ormálabók eftir
Einar Amórsson enn elcki alveg
þroíin, en hún var þá orðin
gömul og úrelt í mörgum
greinum, enda stóð hún á þrí-
tugu. Því að bækur af þessu
tæi eru hinn mesti aldarspeg-
ill og hið prýðilegasta heimild-
arrit um viðfangsefai samtíð-
ar sinnar, verðlag, launalcjör
•og lagabeitingu, þó að nöfnin í
skjalasýnishornunum scu flest
tilbúin, en þær eru hvorki til
langlífis sem kennslurit eða
fyrirmyndir.
Og er þá Jcomiö að • ]wi som
er megiagalli þessara bóka, er
eiga að vera ólögfróðum al-
menningi til stuðnings og hjálp
ar í daglegum fjárhagsvið-
skiptum innbyrðis cg í ýms-
um efnum gagnvart rílcisvald-
inu, að leiðbeiningar þeirra eru
ekki einhlítar, og geta aldrei
' '’öyðlð.' Ped&Tégna þarf sá sem
á heldur venjulega að vita eins
mikið og bókin, og fcelzt dálít-
ið meira.
En þessi galli mun þó ekki
verða Formálabók þcirra Á.T.
og (B.B. að aldurtila, nú fremur
en áður, því að höfundarnir
hafa yfirleitt gætt þcss mjög
vel að talca upp í þessa útgáíu
öll þau nýmæli sem einliverju
skipta í svona bók. Þessvegna
er trúlegt að hún seljist einnig
upp á meðan efni hennar er
enn í góðu gildi. Ea þá ætti
útgefandinn að vera við því
búinn að senda fljótt frá sér
3. útgáfuna. Verð bókarinnar
er noKkuð hátt, og þyrfti að
geyma letursteypuna svo að
stoínkosLnaði mætti dreifa á
fleiri útgáfur.
Um verk höfundanaa er þess
hclzt að geta, að formálar
skjala h\rers konar halda á-
fram að batna í meðferð þeirra
jafat og þétt, þó að enn sé
nolckur tími þangað til hinn
þýzk-danski stíil hverfur með
öliu úr lögfræðilegri skjalarit-
un hér á landi. Prentvillur eru
færri í bókinni en tickast í
auðsettari bókum hér, þó að
nokkrar séu og fullmargar. Á
fáeinum stöðum má greina
svip af því daufgerða en sér-
vizkulega tungumáli sem er
farið að gæta nolckuð í sum-
um dómum liæstaréttar. Ann-
ars er bókin stuttorð og gagn-
orð. Hafi höfundar þökk fyrir
viðvikið.
Ég gat þess hér að framan
að svona bækur gætu >verið
góð heimildarrit. Til saman-
burðar á tveim formáium og
til gamans vil ég bcnda á
verksamning Þorkels klæðskera
Vigfússonar og Magnúsar Jó-
hannessonar, liúsasmíðameist-
ara, daga. 3. júní 1951, (For-
málabók Á.T. og B.B., bls. 184
—186) og samning um hús-
gjörð, dags. 14. og 16. nóvem-
ber 1885, sem Þórhallur gull-
smiður Ketilsson gerir við Öl-
af Haflióason, húsasmið, (Lög-
íTæðisleg formáiabók eptir
Ma.gnús Stephensen og L. E.
Sveiabjörnsson, bls, 91-—96).
Mér er nær að lialda að Þor-
kell klæðs'keri fari að öfunda
Þórhall gullsmið. Eða hvað
skyldu eigendur hinna óhúð-
uðu smáíbúða segja um mur-
húðunarsamning Bjarna Há-
konarsonar og Sverris Gísla-
sonar, dags. 16. des. 1885, 6.
gr. é'.: „F.vrir að draga (kalk-
húð á borðaþil og lopt, 26 aura
fyrir hverja feralin". Enþávar
reyndar ekki talið að fátæk-
lingar ættu að búa í múruðu
húsi.
Reykjavík, 31. okt. 1952.
Þarvaldur Þórarinsson
m
a i ¥g
ýðsráðstefno 11 n§ m IrlSarsná
Alþýðublaðið staðið að ósannindum
Eins og Þjóðviljinn hefur áð-
ur skýrt frá, verður norræn
verkalýðsráðstefna um friðar-
mál haldin í Osló um miðjan
þennan mánuð.
Alþýðublaðið segir í gær um
þessa ráðstefnu, að „Svium
hafí verið boðin þátttaka, en
þeir hafi hafnað boðinu“.
Þetta er alger uppspuni.
Undir boðsbréf þeirra venka-
lýðsleiðtoga á Norðurlöndum,
sem birt var í sumar, eru til-
greind nöfn sautján þekktra
forystumanna sænskra 'ver'ka-
lýðssamtaka, Meðal þeirra eru
t.d. Gustav Karlsson, formaður
fulltrúaráðs féiaga bygginga-
verkamanna í Stokkhólmi, Uno
Náslund, formaður fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna í Kiruna
svo að dæmi séu nefnd.
Síðan hafa mörg verlcalýðs-
félög og sambönd sænskra
verkamanna ákveðið að senda
fulltrúa til ráðstéfnunnar og
sum þeirra ákveðið fjárhags-
legan stuðning.
Frá liinum Norðurlöndunum,
Noregi, Finnlandi og Danmörku
hefur þátttaka í ráðstefnunni
stöðugt farið vaxandi.
íslenzkur verkalýður liefur
einnig álcveðið að senda full-
trúa á Oslóar-ráðstefmma, til
þess að ræða þar við norræna
stéttarbræður um það mál, sem
er öllu ofar: varðveizlu friðar-
ins.
Nú stendur yfir söfmm
frjálsra framlaga til að kosta
þessa för. Það er tekið á móti
framlögum í skrifstofu Dags-
brúnar.
Islenzkt verkafólk, sýnið hug
ykkar til friðarmálanna með því
að gera þessa söfnun seni mjnd-
arEegasta. Látnm rödd íshtuds
heyrast á ráðstefnu norræim
stéttarbræðranna!