Þjóðviljinn - 18.12.1952, Blaðsíða 3

% ÍÞRÓTTIR
HrrSTJÖR! FRtMANN UELGASOH
Leyndardómar Alma Afa
Fyrir svo sem tveim til þrem
árum fóru að berast fregnir
um það að til væri langt aust-
ur í Rússíá skautahlaupabraut
þar sem hægt væri að ná ó-
trúlegum tíma. Gerðu menn,
sem þekkingu þóttust hafa á
þessum hlutum, heldur lítið úr
þessu. Þegar fréttir fóru að
koma hva'ð eftir annað á s.l.
vetri að skautamenn Sovétríkj-
anna settu ný og ný heimsmet
á ýmsum vegalengdum, fóru
að koma fram ýmsar getgátur
um l>etta fyrirbæri. Raddir
komu fram um það að ekki
væri treystandi tímatökunni.
Aðrir bentu á að þeir væru
engir viíVaningar í timatöku
og þar sém sovétdómarai- hefðu
haldið á klukku væru þeir ekki
lakari en aðrir. Á Nórðurlönd-
um varð þetta mikið umræðu-
efni enda áttu þau af að sjá
heimsmetum ef þessir tímar
yrðu staðfestir. Meira að segja
Alþjóðaskautasambandið hefur
staðið hálf- eða alráðþrota
gagm'art þessu vandamáli, og
mun helzt hafa hallazt að því
að hæpið væri að staðfesta
metin þar sem dómarar allir
væru frá einni og sömu þjóð-
inni.
Frásögn sænsks blaðs.
Nú nýlega hefur skautasér-
fræðingur Stockholmstidmng-
en ritað skemmtilega grein
um þennan leyndardómsfulin
st%ð, og hefur „Sportsmanden“
eðjiléga tekið greinina upp og
dregið það „jámtjald“ til hlið-
ar sem virtist hylja Alma Ata,
svt> norskir skautamenn gætu
skygnst þar inn fyrir. Fer hér
á eftir útdrát'tur úr greininni:
Um það hefur verið rætt, að
halda á næstunni heimsmeist-
aramót í Alma Ata en grein-
in í Stoc.kholmstidningen gerir
varla ráð fyrir a'ð s1íkt geti
orðið, og segir í fyrirsögn:
„Metbrautin sem aldrei getur
orðið meistarakeppnisbraut".
Aftiu-ámóti verður auðveldara
að setja þar ný met en á
nokkrum stað sem til þekkist.
Keppnistímabilið í Alma Ata
er sem sé allt of stutt, og
brautin liggur landfræðilega á
stað sem er næstum ófær vest-
rænum skautaþjóðum. Hægt er
að byrja keppni þar í uóvem-
ber, en u-m 20.—25. janúar er
þessu tímabi’i lokið, þá koma
hitar. Auk þess verður keppnin
að fara fram frá 9—12 á dag-
inn. Þegar lengra líður á dag-
ina verður sólin of heit og
bræðir ís:nn, en kuldi nætur-
innar frystir hann aftur.
Flestir álitu að Akna Ata
væri fyrir vestan Úralfiöll. en
maður undrast hve langt þessi
staður er austur i Asíu eða
25-30 mílur frá Irínversika hér-
aðinu Sinking. Bærinn er höf-
uðstvður Sovétfylkisins Ka.zak-
ska. — Frá AÍma Ata eni 250
miiur bein ioftlína til Bombav
á Indlandi. Braut þessi er ýmist
kölluð Alma Ata eða Medeo.
en staðurinn sem brautin er á
heitir Medeo og er unpi í f.iöll-
unimi cn bærinn stendur neðar.
I suznarldæðum á skautum.
Loftslagið í Medeo er ,/kali-
fonn'skt" þótt staðurion sé í
1650 m hæð yfir sjó.
Yfir dalnum sem næstum
aldrei er hulinn skýjum, sk'n
sólin heit og . björt. Samtímis
og maður gétui’ tekið sér bað
og geogið í stuttum buxum og
lóttum sumarklæðum á botni
dalsius, geta menn rennt sér á
skautum uppi í hliðunum. Og
uppi á brautinni getur sólin
orðið svo heit að skautameon-
ii-nir geta æft sig berir í belt,-
isstað. Sólin er heit og lifgandi
þrátt fyrir kuldastigin. Medeo
er opin mót sól og suðii en
hinar þrjár hliðaruar hafa
skjól á ,alla vegu, af háum
fjöllum. Það er þessvegna næst-
um alltaf logn þama á Medeo-
brautinni.
Leyndardómarimn.
Það bezta við brautina er
samt sem áður ekki loftslagið
heldur ástand íssins. Vatnið al
gerlega laust við kalk, öfugt
við vatnið í St. Moritz í Sviss.
Vatnið er fu’lkomlega kristal-
tært og hreint eins og rigning-
arvafn. Skautamennimir verða
varir við þetta m.a. við skerp-
ingar.
Eftir venjuleg skautahlaup á
öðrum skautabrautum er nauð-
synlegt að skerpa skautana
fyrir hvem dag og oft eftir
hvert hlaup. Á Medeo er stálið
eins hvasst og óslitið eins og
það var áður en keppni hófst.
Núning'smótstaða milli stáls-
ins og íssins er liverfandi en
Pramhald & 7. síSu.
Raddir kvenna
;í,I. '0:C- rC
Fimmtudagur 18. desembcr 1952 *— ÞJÓÐVTI.JIMN— (3
V erkf allsrabb
HÁLFA þriðju viku er verk-
fallið búið að standa, og ekki
væri ófróðlegt að skrex>pa inn
til einhverrar verkamanns-
konu og heyra hvemig hljóðið
er í lienni, því að nú er fyrst
farið að rejæa á þrek og sam-
takamátt fólksins og grunur
miim er sá að víða sé orðið
þröngt fjæir dyrum.
Kona Iíagsbrúnarverka-
manns.
Ég fer því út í bragga og
heimsæld þar konu eins Dags-
brúnarverkamannsins. Hún sit-
ur þar ein heima með fullt
hús af börmim, þáö elzta 7
ára telpa lítur eftír yngri syst-
kinnm sínum meðan ég tala rið
móðurina.
„Hvemig lízt þér á þetta
verkfall ?“
„Ula, það er orðið bæði langt
og erfitt, en nú er ekki um
annað að gera en dnga eða
drepast".
„Keldur þú að fólk sé farið
að svelta?“
„Efaiaust eru margir orðnir
mjög iila staddir. Það hafa
ekki verið þeir timar að verka-
menn hafi lagt fyrir, siður en
svo, og þeir sem hafa fyrir
mörgum börnum að sjá hafa
átt nógu erfitt með að láta
tekjur sínar hrökkva • þó ekki
væri verkfall. En nú fer víst
Dagsbrún að úthluta úr verk-
fa'lssjó'ði sínum, svo fáum við
eitthvað frá Alþjóðasambandi
verkamanna bráðum og að
siðustu er verið að safna hér í
Reykjavík. Það er víst engin
hætta á að við verðum látin
svelta. Það verður að vísu lík-
lega ekki mikið um jól hjá al-
menningi sem í þessu stendur,
en hvað gerir það, ef við fáum
einhverjar kjarabætur á eft-
ir“.
„Heyrist þér nofckur upp-
gjöf í fólki enn?“
„Nei, það er öðru nær, upp-
gjöf má all3 ekki koma til
greina, allra sízt nú fyrst
þetta er dregið svona lengi,
um það held ég allir séu sam-
mála, enn ákveönari, finnst
mér, en þegar verkfallið byrj-
aði, þá var mikið frekar að
maður heyrði fólk óánægt méð
það. Nú dettur engum í liug
að gefast upp eða að ganga
að einhverju smánartiiboði, þó
slíkt kæmi fram“.
Afgreiðslostúlka í mjólk-
urbúð.
Næst fer ég til afgreiðslu-
stúlku úr mjólkurbúð.
„Hvað segir þú um þetta
verkafall nú eftir tvær vikur".
„Mér lizt ekki vel á það, það
er síður en svo. Þetta er e;g-
inlega í fjrrsta sinn sem við í
A. S. B. erum í verkfalli. Við
vorum að vísu í verkfalli í
tvo eða þrjá daga 1951, lengra
en það hélt ég ekki að þetta
verkfall yrði heldur, þegar það
varð svona víðtækt".
, Heldur þú ekki að fólk sé
yfirleitt orðið voðalega að-
þrengt?“
„Jú, en ekki heid ég þó áð
bað sé fariö að svelta enn sem
komið er. Margur er orðinn
AP FJÖKRUM
LÖNDUM
Ognaröld í Kenya
Aldursforeeti ráðgjafaþíngsias S
brezku Auetur-Afrikunýlend-
unni Kenya, brezki ofurstinn
Ewart Grognn, sem er 78 árn
ganffliC RigCi hýlegir 15. þirtyfumii
»inn skeií til lausnar átakanna
milli brezku nýlendustjómartnnar
og brezkra landnema annarsveg-
ar og Kíkújuþjóðarinnar hinsveg-
ar. ,J>að á að hengja Kikújúa
opinberlega í tuttugu og fimm
manna hópum og senda áhorfend-
ur að aftökunum tíl sérsvæða
Kikújumanna til að breiða út
g’eðitíðíndin", sagði ofurstinn.
Ekki er þess getið i fréttum, að
meðþlngmömmm hans hafi þótt
tillaga hans nein fjarstœða. 1
raun og veru er líka einungis
stigmunur en ekki eðlis á henni
og aðförum þeím, sem sir E\’elyn
Baring, landstjóri Bretlandsstjóm-
ar í Kenya, hefur fyrirskipað.
Hann befur mælt svo fyrir, að
hvar sem brezkir lar.ílnemar eðn
umboðsmenn nýlendustjórnar scsti
yfirtroðs'nm af hálfu Afríku
nmnna skuli allir Afrikvunenn í
næsta nágrenni rændir nautgrip
um sínum, geitum og öðr-um bú
peningi og reíðhjóium, sem eru
eir.u farartæki þeirra.
•
•ISfTýlendustjörnin lct snemma i
þessum mánuði brezkt herllð
gjöreyða 640 ferkílómetra s\*æðí í
nánd við bæinn Thompson’s Falis
eftir að brezkur I«.ndnemi Uafði
vcrið myrt.ur þar. F.kki var ver-
ið að hafa fyrir því að leita oð
morðlngjanum, brezka hernum va.r
att á alla Afríkumenn, sern
bjuggu I nánd við morðstaðinn og
ckki var látið við það sitja að
taka af þeim allan kvikfónað og
annað lausafé he’áur var gengið
skipulega að því að jafna við
jörðu hvem einasta kofa Kíkúju
manna á þcsem 640 ferkílómctra
svæði, Brczku Verkamannar<)kks-
þingmennírnir Brockway og Halö,
sem nýlegn voru á ferð í Kenya,
sögðu er til London kom að her-
lið og lögregla S Kenya tiðki á
refsiloiðöngrum sinum hinar
verstu miaþyrmingar á Kikúju-
mönnum, ungúm jafnt og göml-
um, körlum eem konum. Sama
segir Kings'oy Martln, ritstjóri
vikub’öðsins New Statesman and
Nation, sem einnig hefur kynnt
sér ástandið S Kenya of eigin
raun.
•
't’tjdrf? TS&ta* á Kenya hefur
verið sígilt dœmi um nýlendu-
kúgun, arðrán og kynþáttamis-
rétti. Nýlendustjórnin sló eign
sinni á allt landið, sem áður hafði
tilheyrt hinum ýmsu ættflokkum
Afríkumanna, og ofhent Hálönd-
in, frjósamasta og heilnæmasta
héraðið, brezknm landnemum.
Kingslcy Mártín segí'r' “í' ’bláði
sínu 29. nóvember, að talið sé oð
3000 brezkir boindur eigi nú
þriðjung til helming alls frjó-
samasta landsins S Kenya. Al’s
eru um 40.000 manns af evrópsk-
um ættum S landinu en fimm
milljónir Afríkumanna fá engin
álirlf að hafa ' á landstjómina.
Æktflokkum Afrikumanna hefur
nýlendustjórnin úthlutað sér-
svæðum, en séð um að þau eru
svo þröng og hrjóstrug, að eng-
in leið er fyrir þá að draga þar
fram láfið. I>vi ncyðast Afriku-
menn til að þræla fyrir brezku
bænduma fyrir siiltarkjör, árið
1951 var lögboðið lágmarkskaup
fulltíða manns í Kenya um 60
krónur á máuuðL
"g' af nf ramt raka brezku land-
nemarnir saman fé á kaffi,
Hampi og öðrum verðmætum af-
urðum, sem dafna vel í Kenya.
Hinsvegar er Afríkumönnum
hannað með lögum að rækta
verðmætustu kaffitegundirnar og
hampinn. Ef þeir fengju það
myndu þeir íá meiri afrakstur
af eígin landi og færri neyðast
til að þræla fyrir brezku land-
nemana. Á fjölda búgarða er farið
með Afríkumennina sem þræla
Kingslcy Martin skýrir frá þvi
ekki eé ótitt að heyra brezka
landnema ræða það fram og aft-
ur, hvort rétt sé að konur þeirra
leggi það S vana sinn að hvða
vinnufólkið á búgörðunum.
Hversu vel gefnir og menntaðir
sem Afríkumenn cru geta þeir
enga von gert sér um að fá að
gegna neinu ábyrgðarstarfi S em
bættiskerfi ný’endunnar. Eitt af
fyrstu verkum nýlendustj. i
haust, er bera tók á ókvrrð i
Kcnya, varð að loka. skólum
Afríkumanna og t>anna biöð
þeirra. Það er erfitt áð halda
fólki S þrældómi ef þvS er látið
haldast uppi að afla sér mennt-
unar.
•
•fif bókínni Jöjrð í Afríku, sem ný
komin er út hjá Máli og menn-
ingu, lýsír danska skáldkonan
Karen Blixen dvöl sinni á búgarði
méðal Kikujúa S Kenya, Hún seg-
ir þar frá þvi, er brezkur dóm-
stóll sýknaði brezkan landnema
af að liafa myrt Afríkumann, sem
hann hafði barið til bana. Hinn
vitri dómari úrskurðaði, að
Afríkumaðurinn hefði tekið það
í sig að deyja, hann hefði ekki
viljað lifa lengur. Ekki er að
furða þótt s’ik réttvísi ásamt land-
ráni og niðurlægingu hafi alið á
andúð Afríkumanna í garð hinna
erlendu húsbænda. Brezka ný-
lendustjórnin sá um að engin
stjórnmálahreyl'ing Afríkumanna
kæmist á legg og hcfur nú upp-
skorið það að andstaða gegn er
lendum yfirráðiun birtist í mynd
hermdarverka.
Segja má að sagan endurtaki
sig í Kenya. Aðferðirnar,
sem brezka nýlendustjórnin beitir
þar eru næstum hinar sömu og
brezki landaðallinn beitti fyrir
mörgum öldum til að undiroka
sveitaalþýðu Bretlands. Almenn-
ingarnir, sem höfðu verið sam-
eign byggðarlaganna frá a’daööli,
voru girtir af og teknir til sauð-
fjárræktar eðn kornræktar í þágu
stórjarðeigendanna. Smábændurn-
ir, sem ekki fengu lengur að-
gang _ að alménningnum, f'osnuðu
upp og gerðust hjú landeigend-
anna eða fóru í vinnu til iðnrek-
endanna. Þánnig skapaðist ör-
eigalýður Bretlands og nú er það
sama að gerast í Kenya, aðeins
langtum örar. Nýlenduskipulagið
grefur sína eigin gröf, smiðar
sjálft vopnin, sem vcrða því að
falli.
SL T. Ó.
vanur að hafa Htið fyrir íram-
an hendumar. Ef valdhafam-
ir halda að þeir geti svelt félk-
ið til hlýðni þá sfcjátlast þeim
algerlega. Allir sem ég hefi
heyrt tala um þetta ségja::
„Mér er ekki vandara um en
öðrum, nú er um að gera a&
haida þetta út hversu langt
sem það verður.“ Allt vinnandi
fólk skilur mæta vel hvar skór-
inn kreppir að, og finnur hvem-
ig dýrtíðin heldur stansláust.
áfram án 'þess að fólki sé gert
kleift að mæta henni Áður
fyr spurði maður, af hverju
hækkar þetta og þetta, nú er
maður hættur áð spjTja, það
er orðið svo daglegt brauð að
allt hæfcki. Og hvað lengi held-
ur ríkisstjórnin að hún geti
rakað peningum af atvinnuveg-
unum og hinum vinnandi stétt-
um í sín botnlausu hít? Hvert.
fer hún þegar pyngja hins
vinna.ndi manns er t.æmd? Ótt-
ast hún ekki að sfcútan fari
þá bráðlega að sökkva? Eða aö
vinnandi stéttunum detti í hug
að fá aðra tit að stýra henni?“
„Eiga efcki verkalýðsfélög:
hér yfirleitt verkfallssjóði, þé
vel gangi nú að safna veitti
ekki af einhverju meiru“.
,.Jú, flest félög eiga ein-
hverja verlrfallssjóði, sem ef-
’aust verður gripið til núna.
Svo kemur iijálp frá Alþjóða-
sambandi verfcalýðsins og söfn-
uninni hér innanlands, það þarf
enginn að svelta, ef skilningui'
fólks er með, og vonandi kem-
ur verkaljY/urinn út úr þessari
eldraun stexkari en áður. Ósk-
andi er að vinnandi fójki s'kilj-
ist nú ioks að allt kemur þetta
til.. af þvi að afætustéttimar:
hirða allan ágóðan af strití.
okkar. Ef þetta verkfall yrð?'
til að opna augu fólks fyrir
þ\:í fyrir hverja við eram ali-
taf að mala gull, þá hefðS þaö
ekki til einskis verið háð.“
Verka.konatv.
Að sfðustu fer ég til verka-
kónu sem unnið hefur við fisk,
og bið hana að segja mér síns
sögu.
„Mín saga er fjrst og fremst
sii, að einhleypt fólk hafi ekki
leyfí til a.ð kvarta. A. m. k,
tel ég mig ekki hafa það. Okk-
ur leggst alltaf eitthvað til, ég
elda mér hér á rafsuðup’ötu í
herbergi minu og gengur ágæt-
’ega. Raunar hefi ég engan
liejTt kvarta exm sem komi'ð er.
Og hvað er svo sem að fást
um þó við verðum að leggja á
okkur nokkra- erfiðleika. Hugs-
nm okkur Kóreu og allt sem
bar er að gerast, þar sem fólk-
ið er tætt sundur með benzín-
sprengjum og því er sálgað
með sýklum sem dreift er út
vfir það. Hvers vegna í ósköp-
unum skj'ldum við kvarta hér“,
Söfnunfn.
Á leið'nni heim mæti ég
skrifstofustúlku. Hún sagðist
hafa verið að fá útborguð
hálfsmánaðar laun sin og hafa
farið með allveru’ega upphæð
til að gefá í' verkfa’lssjóðinn,
Áður en hún fór af stað kvatet
hún hafa borgað liúsaleigu
sína og látið þess jafnframt
getið hvert hún ætláði ú eftir.
Hafði þá kona sú er hun leigir
hjá tekið helming húsale;gunn-
ar og bcðið hana að borga það
í verkfallssjóð frá sér. Kom
heim saman um það væri sj.ilf-
sagður sfcattur sem hverjum
iiíanhi. sem ekki væri í verk-
falli, bæri að greiía.
Maria, Þorsteinsdóttir.
Listvmasalurinn
á Freyjugötu hefur opnað jóla-
sölusýningu og er þar margt
eigulegra mynda á boðstólum.