Þjóðviljinn - 01.04.1953, Blaðsíða 4

4) — 1>JÓÐVILJINN — Miðvikudagur 1. apríl 1953
Hermann ©g herinn
Fjölskyldubætinr - Mæðralaun
Hermaan Jónasson birti grein
eftir síg í Timanum 21. marz
undir fyrisögninni ,,Á ísland
íað vera réttarríki- eða skril-
ríki?“
Grein þessi fjallar um stofn-
un íslenzks hers og forustu
Hermanns í því máli. Ráðherr-
ann reynir enn sem fyrr að
halda fram nauðsyn hers fyrir
íslendinga, þótt þeir hafi kom-
izt iaf án vopna til þessa dags.
En það nýstárlega við þessa
grein Hermanns er það, að
hann. vill ekki eiga hugmyndina
að herstofnuninni sjálfur, held-
ur vill hann igefa Gylfa Þ.
Gíslasyni hugmyndina. Þessu
til sönnunar tekur hann kaf-lia
úr þingræðu, sem Gylfi hélt
í sameinuðu þingi 22. obt. sl.
Þannig má í upphafi igrein-ar
Hermanns sjá, -að hann hefur
ekki mikla trú á þessu barátt-u-
máh sínu sem kosningabeitu,
lann-ars hefði h-ann v-arla .látið
Gylfa eftir slíkia hlutdeild í
málinu sem rau-n er á. Það er
einnig lathyglisvert að flokks-
þing Framsóknarflokksins var
sett í Reykjavík daginn áður en
g.reinin birtist og má á því sjá,
lað Herm'ann hef-ur vilj'að gefia
nánari skýringu á áramóta-
grein siinn-i og kvartar hann
jiafpvel yfir lað hún hafi -ekki
verið nógu g-a-umgæfilega les-
in. Þeim sem þan.nig er ást-att
fyrir, reynir hann -að skýra
ýmis -afcriði í greini-nn-i.
Nú eru Rússamir ekki Jeng-
ur það hættulega-sfca, sem að.
þjóðinn-i steðjiar, nú er sá her
sem stofna skal og taka á
vörzlu flugv-allanna, ekki l&nig-
ur tæki ti-1 þess að stemma
stigu fyrir vaíd-atöku Rússa hér
á landi, held-u-r eru það reyk-
viskir verkamenn. Þes-su til
sönnun-a-r skrifar Herm-ann
-langt mál um verkfallið sem
verk-alýðurinn háði i desember
sl. Þa-r lýsir -greiriárhöfundur
mikl'um lögbrotum Þess „skríls“
sem að verkfallinu stóð. Þeir
hlóðu götuvirki, sem hindruðu
það a-ð mangarar seldu mjólk
á okurverði í t-rássi við lög og
rétt, ‘þeir lögðu bílum sínum
j-afnvel þver-t fy-rir þá, sem
reynd-u að brjóta niður sam-
tök þess fólks, se-m hefur fram-
færi -af -að dreiía benzíni og
olíum um -landið. Svo mjög
voru þeir menn aðþrengdir, er
m-istókst prang þetta, að þeir
söfnuðu liði og komu með f jöl-
menni itil þess, eins og Her-
miann orðar það svo smekklaga,
,,-að brjót-a á bak af-tur umsátr-
ið um Reykjavík".
En, nú fer frásaga ráðherrans
að ver-a dálí-tið athyigl-isverð —
segir hann iað þeir sem að
sóttu, hafi verið ákveðnir í að
berj-ast með grjóti og verður
-ekki bet-ur séð en ráðherranum
hafi -verið k-unnugt um fyrir-
fram hvað til stóð og hvemig
berjast skyldi. Hitt e.r vitað, -að
þei-r sena stóðu vörð kölluðu
lögregl-u fcil -aðstoðar þegar þeir
sáu að hverju fór, og forðuðust
allt igrjótkast. Þessi hund-rað
m-anna hópur mun ver-a fyrir-
mynd -ráðherrans -að lögregl-u
og grjótkas-t sva-r til „skrílsins"
í lögregluríki hans. Ráðherrann
(talar líka um vald, sem igrípa
mæ-tti ti-1 ef til verkf-alls kæmi
og kennir þar grein-ilega uggs
hjá honum um -að verka-lýður
1-andsins láti ekk-i skammta sér
ú-r hnef-a meira en orðið er. En
þyng-sta dóminn fær þó ríkis-
stjórnin sjálf. Herm-ann segir
að fhún. hafi s-arnið -um -að fella
niður .refs-ingia-r fyri-r svo mikil
ilögbrot og óhæfuverk, sem eru
þess eðliis- í -augum -eins ráð-
herrans, að það þarf að s-tofn.a
vopn-aðan. her ti-1 þess að þau
endu-rtaki sig ekki. Lengi hefur
þjóðin vitað að ríkisstjórnin er
■aum stjóm, en að hún jéti
„skrílinn" þvinga sig til þess
>að kasta réttarfari la-ndsins út
í yz-tu myrk-ur, með jafn harð-
snúið lið -að bakhjarli og hundr
-aðmennimgana, því hefði eng-
inn trúað.
Þannig eru skýri-ngar ráð-
herr-an-s opinberun á því að
h>ann og hans samstarfsmenn
hafa mjög veikan málstað gegri
þjóðinni. Það kemur sérstak-
-leg-a fram í svartletraðri klausu
í grein ráðherrans, en þar seg-
ir:
„Ef kommúnisfcar eiga að
igeta náð völdum, er þ-að fyrsfca
skilyrðið, að lögreglan sé veik
og ekki sé -til neitt varalið til
hjálpa-r, ef á reynir.“ Þegar
Herm-ann talar um kommún-
ist-a á h-ann að sjálfsögðu við
sósí-alist-a, því það kalla stjórn-
arliðar .-sósíalisita.
Nú er það Vifcað, -að allt sitt
fylgi, bæði í verkalýðsfélögum
og á Alþingi, hafa þeir fengið
við kosninga-r og breyt-ir þar
engu hvort lögregla hefur ver-
ið sterk -eða veiik. En það eru
tvær hliðar á þessu máli, eins
og öllum. öðrum málum. Því er
þannig v-arið, að Sósíalistaflokk
urinn hef-ur vaxið mjög síðan
Herm-ann man fyrst effcir sér.
F-rá því -að ver-a áhrifalítill
flokku-r bæði á Alþingi og í
verkalýðshreyfingunni, hefur
hann vaxið til þess að vera
forustuflokkur íslenzkr-ar verka
-lýðsh-reyfingiar og sá flokkur
á Alþingi, sem allir þjóðhollir
íslendiniga-r setja -allt sit-t itraust
-á í -baráttunn-i gegn erlendri
ásæln-i og endurheimt sjálf-
stæðis, sem þríflokk-ami-r hafa
fargað með -afs-ali á stjórn: sinna
eigin fjármála, með mútum og
siíðast en ekki sízt tilraunum
til þess -að láta þjóðina, týna
sjálfri sér í -amerískum her-
búðum á íslenzkri gr-und.
Að þes-su -athuguðu sést glöggt
hótunin sem í sv'artletursklaus-u
Hermanns felsit. Það er með
öðrum orðum þetta, -að haldi
þjóðin áf-rarn að auka fylgi
Sósíalistaflokksins eins og hing
a.6 ,til, getur ha-nn tekið völdin
áður en varir og h-aldið þeim, —
„ef lögreglan er veik“. Her-
mann hefur -aldrei verið talinn
drenigilegur glímumiaður, sem
fcann -að falla með sæmd, han-n
vill h-afa — „v-aralið til hjálpar
ef á reynir.“
Nú er He-rmann þess ekki
du-linn iað sósíalistar mun-u
auk-a mjög fylgi sitt við næstu
kos-n-inga-r, samhliða því sem
fylgið hrynur af stjómarflokk-
un-um, þes? veign-a liggur svo
mikið á fyrir þá ,að stofna her
til þess að halda völdunum,
hv-að s-em það kost-ar. H-ann
ve-it, að það mund-i ekki mæl-
>ast vel fyrir að kall-a dát-ana af
Keflavíkurvelli til þess að
h-ald-a ho-num í ráðherras-tóln-
um efitir að haf-a tapað mei-ri-
•hl'Uifca á Alþingi. —
Magnús Magnússon.
Það er nokkuð algengt a'ð -heyra
réttarbót þá er einstæðar mac*3-
ur fengu með samningunum
eftir verkfallið í vetur nefnda
mæðralaun. Meir að segja kveð-
ur svo rammt að þessu að
Haraldur Guðmundsson segir
þa'ð blákalt í grein sinni í Al-
þýðublaðinu nýl.: „Mæðralaun
in eru jafn há fjölskyldubótun-
um og koma í staðinn fyrir
þær“. Þetta er hinn háskaleg-
asti misskilningur, fjölskyldu-
bætur geta aldrei komið í stað-
inn fyrir mæðralaun, og það er
^--------------------------
Raddir kvenna
háskalegt að nefna þær því
nafni, því a'ð það slævir vitund
fólks fyrir hvað átt er við
með orðinu mæðralaun, og
manni fer e. t. v. að finnast
að mæðralaun séu þegar fengin
og ekki þurfi lengur að berjast
fyrir þeim. Sannleikurinn er sá
a'ð einstæðar mæður fengu
engin mæðralaun með samning-
unum í vetur og standa enn
nlákvæmlega jafn langt frá að
fá það sem í því hugtaki felst
nú og áður en samningarnir
voru gerðir. Fyrir samningana
höfðu einstæðar mæ'ður ekki
rétt á fjölskyldubótum, þó að
þær hefðu fleiri börn en þrjú
á framfæri sinu, ef tryggingarn-
ar greiddu föðurmeðlagið, því
áð tryggingarnar máttu ekki
borga tvisvar !!! Það sem gerð
ist í vetur var að þær skyldu
framvegis eiga rétt á fjölskyldu
bótum auk fö&urme'ðlagsins.
Þetta ættum við að gera
okkur vel ljóst, því að yfir-
völdunum er sjálfsagt ekki ó-
ljúft að þetta verði kallað
mæðralaun áfram og krafan
um þau þar með úr sögunni.
Mæðralaun eru auðvitað eins
og gefur að skilja framfærslu-
eyrir til einstæðra mæðra, svo
að þær geti helgað vinnu sína
uppeldi barna sinna. Kæmi það
þá að sjálfsög'ðu auk barnameð
lags, sem er þáttur föðurins í
uppeldi barnsins, einnig auk
fjölskyldubótanna, sem gift
konan fær einnig, þó að hún
njóti vinnu manns síns við að
sjá -börnunum farborða og geti
því fremur en sú ógifta helgað
starf sitt heimilinu.
1 tilefni af þessu væri fróð-
legt að hugleiða hvenær það
ranglæti verði afnumið, að ein-
stæðu mæðurnar verði að telja
föðurmeolög barna sinna sér til
tekna. Virðist það harla ein-
kennilegt réttlæti að þá upphæð
sem faðirinn greiðir mcð börn-
um sínum, og reiknast hoaum
til frádráttar frá skatti, skuli
móðirin, sem tekur við upp-
hæðinni og ver heani til fram-
færslu fyrir barnið, sem hún el-
ur önn fyrir, verða að telja sér
til tekna. Hitt fyndist mér sönnu
nær, að með allri sanngirai ætti
hún heimtingu á að draga tilsvar
andi upphæð frá skattslcyldum
tekjum sínum, enda þarf hún.
að borga sömu upphæð og fað-
irinn, ef barnið er fóstrað upp
annarsstaðar en hjá henni
sjálfri, og er þá meðlag hennar
væntanlega talið lienni til frá-
dráttar. Mér finnst þetta fyrir-
komulag svo ranglátt að það-
sé okkur ekki vansalaust að
una við það ár eftir ár, og eig-
inlega furðulegt að það skyldi
ekki vera tekið upp í samning-
ana í vetur eins og fjölskyldu-
bæturnar, virðist mér að meiri
þörf hefði verið á því, en að
láta hátekjufólk hafa fjölskyldu
bætur með öðru barni.
María Þorsteinsdóttir.
Nýkomið:
Sérstaklega vönduð þýzk
vöflujám, hraðsuðukatlar og
könnur, 5 gerðir af strau-
járnum. Amerískar hrærivé'l-
ar og ísskápar, enskir raf-
magnsþvottapottar og hrað-
suðupottar.
IÐJA h.f.,
Lækjargötu 10B, sími 6441 og
Laugaveg 63, sími 81066.
Varðveizla staðarins þar sem sagt var
’.Véi mótmælum allir”
„REYKVÍKINGUR“ skrif-ar:
„Kæ-ri Bæj-arpós'tu-r! Loksi-ns
s-endi óg þér nokkrar lín-ur um
efni, sem ég bafði víst lofað
að m'inn-ast á fyrir löngu —
by-g-gðasafn Reykjavíkurbæj-ar.
Hvað er nú byiggðasafn? mun
m-argu:r spyrj-a. — En orðið
skýrir sig sjálft. Það er safn
fomminj-a og heimdda um
störf og lífsskilyrði takmarkaðs
svæðis, byggðarm-nar sem um
er að -ræða. Hvorfc heldur
by-ggðin. er borg, þorp eða
sveifcahérað hlýt-ur -safnið -að
miðasfc við það sem einkum
hefur verið sérkennilegt og
sögulega fróðlegt um staðinn.
Sums sfcaðar úti á landi bafa
risið upp slík nöfn, sum fiurðu
góð, ei-ns og saf-nið sem -kvað
ve-ra fcil húsa í Skógaskóla.
Segja má einni-g, iað vísir að
slíku safni sé til hér í höfuð-
borginni, þar sem eru heim-
áldir um sögu hennar varðveitfc-
ov í myndum, ýmist teiknuðum
eða fceknum, í vö'rzlu skjala-
safns bæj-arins. Það -sem fyrir
mér vakti með fcillögu um
bygigðasafn hér, var bó í nokk-
-uð víðari skilningi. Eg vil
nefnilega lófca varðveita gömul
hús, tæki, jafnvel mannvirki
þar sem slíku verður við kom-
'ið. Ef ég man rétt, henti ég
eitt sinn á Unuhús við Garða-
stræti. En til viðbótar má nefna
fc. d. igamla -húsið í Aðalsfcræti
þar sem verzlun Silla og Valda
er fcil húsa, en það er í senn
elzta hús höfuðborgarinnar, ef
ekki á öllu landinu, hefur ver-
ið biskupssetur og meira að
s-eigja íbúðarhús forstjóra
sjálfra „innréttinganna". Að
vísu er húsið stórlega -brey-tt
frá því sem áður var. En það
má færa það til síns fyrra
horfs með tiltölulega litlum
kostnaði.
★
EINNIG vil ég í þessu s-ambandi
gera iað tillö-gu minni, að saln-
um í Menntaskólanum verði
bj-argað frá eyðileggingu. Eins
og öll-um mun kunnugt, er
hann einhver sögufrægasfci stað-
iur landsins, sfcaðurinn þair sem
Jón Sigurðsson forsefci sat öll
þau þing, er hann gótfci, og þar
sem hann reis upp til -mótmæla
gegn hi-nu erlendia v-aldi. Ekk-
ert er a-uðveldara en að viarð-
veita þenna-n hluta hússins,
-end-a þótt skólinn -sjálfur yrði
rifi-nn — sem ú-t -af fyrir si-g
er síður en -svo æski.legt. Hins-
vegar er ólíklegfc, -að nokkurn
tíma verði að því horfið að
flytja hann buidu, held-ur 'beð-
ið eftir þvi, -að hiaTm fuðri upp
einn góðan veðurdaig, ef ég
þekki landann irétt.
★
MEGINTILLAGA mín er í því
fólgin, að áðurnefnd hús — og
reyndar fleiri — verði varð-
veitt frá glötun og flutt hurt
úr bænum, út fyrir bæinn. En
hvert? munu menn spyrja. Bg
svar-a því hiklaust: Öfc í Viðey.
— Viðey er sjálf nátengdari
sögu okbar en svo, að ég þurfi
að rifja það nánar upp. —
Fegurð hennar, lega og sögu-
frægð ætti allt að hvetja okk-
ur til þess lað viðurke-nna hve
-heppileg hún hlýtur að ver-a
einmitt fy-rir -reykvískt by-ggða-
safn >aí því fcaigi, sem ég minnt-
ist á. Þar m-æ-tti kom fy-rir í
igömlum (og nýjum) húsum
heimi-ldum -um íbúa þessa lands
hlufca -allt frá fyrstu tíð, hús-
m-unum, verkfærum, klæðnaði
o. þ. h., -og -ge-ria st-aðin-n eftir-
sóttan bæði >af landsmönnum
og erlendum ferðamönn-um. I
samráði við sérfræðinga værí
hæ-gt -að kom.a þessu í kring
mjög bráðlega, því .að eftir
en-gu c-r að bíða. Þetta þy-rffci á
-en-gan hátt -að ver-a Þjóðminja-
safninu fcil baga. Síðu-r en, svo.
Eg fæ ekki -annað séð -en þetta
yrði beinlínis víkkun þjóð-
minjas-afnsins og heyri undir
v-erksvið þjóðminjavarðar að
st-uðla að og vemd-a byg-gða-
s-afnið, ef -af framkvæmdum
verður. Læt ég þefcta nægja í
bili. — Reykvíkingur",