Þjóðviljinn - 18.04.1953, Page 6

í>) — ÞJÓÐVILjrNN — Laugardagur 18. apríl 1953
þlÓOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósxalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðtimenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
Fyrir röskum fjórum árum skipaöi bæjarráð Reykja-
víkur fimm sérnæðinga í nefnd til aö rannsaka rekstur
Hitaveitunnar og gera tillögur um sem bezta nýtingu
h i taveit uvatnsin s
í nefndina voru skipaðir tveir verkfræðingar, arki-
tekt, pípulagningameistari og slökkviliðsstjóri bæjarins,
sem einnig er verkfræðingur. Starf nefndarinnar tók
langan .tima. enda á ýmsan ’nátt vandasamt en nefndin
skilaði áliti sínu í hendur bæjarráðs 27. júlí 1952. Var
það hið ýtarlegasta og niðurstaða nefndarinnar hin at-
hvglisverðasta. Taldi nefndin í stuttu máli sterk rök
hníga að því að með breyttri rekstrartilhögun Hitaveitu
Reykjavíkur og vissum umbótum á starfsemi hennar
mætti, hagnýta heita vatnið langtum betur en nú er
gert og iafnvel að það myndi nægja til að fullnægja upp-
hitunarþörf alls bæjarins.
Ábendingn sína í þessu efni byggði hitaveá tunefndin
á því áliti sínu að hagkvæmast sé fyrir bæjarfélagið og
fvrirtækíð sjálft að nota allt hcita vatnið til upphitun-
ar rrt:ðað við 0° útihita en nota viðbótarhita frá vara-
hitunarstöð þann stutta tíma ársins þegar um frost er
að ræða.
Samkvæmt niðurstöðu nefndarinnar glatast geisileg
verðmæti í heitu vatni sem engum kemur að gagni um
eða yíir 300 daga ár hvert. Fer þá um % hluti heita
vatnsins foi gcrðum.
Taldi nefndin þarna um óverjandi sóun að ræða og
að ramisaka bæri hvort ekki væri tiltækilegt og réttlæt-
aniegt að stefna að því að fullnýta heita vatnið með því
að leggja tvöfalt pípukerfi í a.m.k nokkurn hluta bæjar-
ins til þess að unnt yrði að hagnýta að næturlagi þann
hitagjafa sem nú fer forgörðum í afrennslisvatni Hita-
.eitunnar.
Þá taldi nefndin að veruleg verðmæti færu í súginn
vegna galla á einangrun leiðslukeríisins. Rökstuddi
nefndin þá sknðun sína með ákveðnum dæmum og
tölum.
Aö sjálfsögöu vakti skýrsla hitaveitunefndar mikla
athygli. Sá stóri hluti bæjarbúa sem ekki hefur enn orö-
ið þæginda heita vatnsins aðnjótandi eygði nú þann
möguleika að að því drægi innan tíðar — yrðu tillögur
og ábendingar nefndarinnar teknar föstum og alvarleg-
um tökum af forráðamönnum Hitaveitunnar og bæj-
arins, — að hiiaveita yrði einnig lögð í þau hverfi er
urðu útundan í upphafi.
Guömundur Vigfússon, bæjarfulltrúi, Sósíalistallokks-
ins tók málið u.pp í bæjarstjórn 6. nóv. sl. og lagði til
að hitaveitustjóra yrði faliö að framkvæma nokkra
undirbúningsrannsókn í samræmi við álit nefndarinnar
Vísaði íhald;ð þeirri tillögu til bæjarráðs, sem á fundi sín-
nm 18. nóv. samþykkti aö fela hitaveitustjóra athugun
á nokkrum tilteknum atriðum tillögunnar. Síðan hefur
ekkert f»-á hitaveitustjóra heyrst, þrátt fyrir ítrekaöan
eftirrekstur sósialista í bæjarráði og bæjarstjórn.
Á bæjarstjórnarfundi í fyrradag tók Guömundur Vig-
fússon málið upp aö nýju í sambandi viö kröfur frá
Hlíöabúum um að hitaveita veröi lögð í þetta þéttbyggóa
og fjölmenna bæjarhverfi. Flutti hann tillögu um aö
bæjarstjómin ákvæði að hefjast handa þegar á næsta
sumri um lagningu hitaveitu með tvöföldu leiðslukerfi í
Hlíðarnar og að bæjarstjórnin legði jafnframt fyrir
hitaveitustjóra að framkvæma þegar ýtarlega athugun
á þeim atriðum, er rakin hafa verið hér að framan úr
álitsgerð hitaveitunefndar og þannig gengið úr skugga
um raungildi þeirra ábendinga er nefndin gerði.
En íhaldið í bæjarstjórn var ekki á því að taka slíka
ákvörðun. Það eendi málið aö nýju í ruslakistu bæjar-
ráðs, þar sern framfaramál bæjarins eru svæfð 'svéfninum
ianga. Það er því líklegast að Hlíðabúar og aðrir Sem
vænst hafa þess að verða heita vatnsins aðnjótandi
megi bíða enn um langa hríð eftir framkvæmdum,
nema bæjarbúar verði svo forsjálir aö nota tækifæri
bæjarstjórnarkosninganna á næsta vetri til þess að veita
íhaldinu lausn í náð frá stjórn bæjarmálefna Rvíkur.
ÁRNI OR EYJUM:
Nokknr Mtækleg orð um
tózilist ©g Sleirci

Deilur um Tosca, La Ti-avi-
ata, dr. Urbancic etc.
Að undanförnu hefur óvenju-
mikið sézt á prenti um tón-
listarmál og tónlistannenn
þjóðarinnar, enda mjög verið
deilt á þeim vettvangi. Það
'hefur verið deilt um dr. Ur-
bancic, Tosca og La traviata,
Jósi * Þórarinsson, Tyrkja-
Guddu, Tónlistarfélagið, dr.
Pál ísólfsson, tónlistarflutning
útvarpsins o.s.frv. —• Um þess-
ar deilur má vitanlega margt
segja, og sjálfsagt hafa deilu-
aðilar flestir nokkuð til síns
máls — og í rauninni er allt
í lagi að menn greini á um
slík mál. Ef í hlut eiga menn,
sem eiogöngu miða afstöðu
sína við það, sem þeir telja
framgangi og þróun menning-
arinnar fyrir beztu, þá má allt-
af finna úrlausn, sem hægt
er að una við.
Það skemmir engan mann
eða málstað, þótt rifizt sé um,
hvort flytja eigi Tosca eða La
traviata (En mér er spura,
því elrki báðar? Þurfti þær
endilega að bera upp á sömu
dagana?). Sama, er að segja
um deilu Tónskáldafclagsins og
útvarpsins. Það aetti engan að
saka (og enginn að ganga af
göflunum) þó að rætt væri
ujrt, hve oft ætti að leika í út-
varpið Litlu fluguha eða í dag
skein sól. Þetta hefði sem sé
allt átt að geta farið fram á
kurteisan máta og deiluaðilar
samið um málin af skynsam-
legu viti.
Ofsókn á hendur dr. Páli,
Jóni og Tónlistarfélaginu
Nú er skemmst frá því ao
segja, að þarna gerðist fátt
með skynsamlegu viti — og
þegar fram í sótti snerust deil-
ur þessar upp í hatramlega
ofsókn á hendur nokkrum mæt-
um mönnum. Helzt hafa orðið
fyrir barðinu á ofsóknum þess-
um þeir dr. Páll ísólfsson, Jón
Þórarinsson og auk þeirra for-
ráðamenn Tónlistarfélagsins,
einkum Ragnar Jónsson. —
Ugglaust má eitthvað finna að
störfum þessara manna eins
og flestra annarra — en hitt
er ég sannfærður um, að þeir
hafa orðið fyrir ómaldegum á-
rásum, og skal ég reyna að
fimaa þeim orðum mínum stað.
Meiuiingarstarf, sem allir
ættu aA viðurkenna og
þakka
Sný ég mér fyrst að Tón-
listarfél. en það hefur und-
ir stjórn Ragnars Jónssonar og
félaga hans unnið hér ómetan-
legt menningarstarf og átt
drjúgan þátt í framgangi tón-
listarmála. Nægir að benda á
Tónlistarskólann, Tónlistarfé-
lagskórinn og alla þá tónlistar-
menn, erlenda og innlenda, sem
fclagið hefur gefið mönnura
kost á að hlýða á. Eg skal
engan dóm á það leggja —
enda ekki umkominn þe3s —
hvort eitthvað mætti betur
fara um fyrirkomulag á stjórn
félagsins, en hitt held ég allir
ættu að geta verið sammála
um að viðurkenna og þakka
störf þess í þágu tónmennta
og tónlistar. — Um dr. _ Pál
Isólfsson er það að segja, að
hann hefur um áratuga skeið
verið ötull forystumaður í tón-
listarlífi þjóðariíinar, mikilvirk-
ur og snjall hljóðfæraleikari,
söngstjóri, frá upphafi leiðtogi
útvarpsins í þessari grein,
skólastjóri Tónlistarskólans og
ágætt tónskáld, :— og eru þá
ekki nærri öll störf hans í þágu
tónlistarmálanna upptalin.
Hverjar sem persónulegar til-
finningar maana til dr. Páls
kunna að vera, þá má það
furðu gegna ef þeir eru slegnir
bvílíkri blindu að skilja ekki
og viðurkenna, hverja þýðingu
slík störf hafa haft fyrir fram-
gang íslenzkrar tónmenningar.
Jóa Þórarinsson er yngri mað-
ur, en þann tíma, sem hans
hefur notið við er sama um
hann að segja og dr. Pál. Hann
virðist hafa unnið mikið og
gott starf við útvarpið, gegnt
söngstjórn með mikilli prýði,
átt drjúgan þátt í 4 stofn-
un Sinfóníuhljómsveitarinnar,
auk margra annarra starfa,
sem hór verða ekki upptalin.
Og éinnig hann er gott tón-
skáld.
Þó að ekki væri anncð ta’ið
en störf þessara manna v'S
útvarpið, mega allir af þeim
sjá, ;hve þýðingarmikil þau eru.
Af óþreytandi elju hafa þeir
unnið að því að músíkmennta
þessa þjóð, sem fyrir 20 árum
vissi eldært um músík og hafði
enga músík lieyrt — utan ör-
fáir menn, Vafalaust má enda-
laust deila um val tónverka
til flutnings í útvarpinu, en cg
sé ekki annað en það hafi í
aðalatriðum tekizt vel. Þessir
menn hafa sannarlega átt við
ramman reip að draga í starfi
sínu. Þeir hafa sífellt orðið að
lilusta á þá fulltrúa meðal-
mecmskunnar, sem alltaf og
allsstaðar eru æpandi niður,
það sem þeir einu nafni kalla
,,symfóníur“, „fúgur“ o.s.frv.
— og eiga þá við alla svo-
nefnda æðri tónlist — heimt-
andi meiri harmoníkumúsíkk,
meira léttmeti. En það má
segja þeim í útvarpinu til hróss
að þeir hafa sýnt furðulitla
undanlátssemi, því að það hlýt-
ur að vera erfitt að l;ggja
undir stöðugum áróðri varð-
andi e:gin störf. Þeir hafa
varla hvikað frá þeim kröfum,
sem þeir hafa sett sér um tón-
listarflutning fyrir fólk, sem
komið er af harmóníkustiginu,
(mér liggur við að biðja þetta
— að ýmsu leyti ágæta hljóð-
færi afsökunar á þessari nafn-
gift) og má það teljast vel
gert. Ar.aað er svo það, að
aðdáendur léttrar tónlistar,
dægurlaga o.þ.h. þurfa ekki að
kvarta undan því, að þeir séu
afskiptir í dagskrá útvarpsins
— það væru þá helzt jazzunn-
endur, sem ástæðu hefðu til
að malda í móinn. Otvarpið
hefur í ]>jónustu sinni hljóm-
sveit, strokkvartett, kór,
baraakór, Billich og Bjarna
iBöðvarsson — og það þyldi
vel að bæta á sig snoturri
jazzhljómsveit, til þess að full-
nægja öllu réttlæti.
íslenzka tónlist verðnr að
að meta eftir gæðum, en
ekki skv. reikningslist
Um íslenzku tónlistina semst
vonandi, svo að allir megi vel
við una, liana má tvímælalaust
auka og væri vel ef svo tæk-
ist til, en tillögur (eða kröfur)
Tónskáldafélagsins þykja mér
furðulega fráleitar. Á ég þar
við , ,reiknkigslistarregluna“,
þ.e. að hvert lag eða tónverk,
sem til er á plötum skuli leikið
52 sinnum, 12 sinnum o.s.frv.
— Mér finnst furðulegt, að
menn, sem vinna að svo göfugu
starfi sem sköpua tónverka
skuli detta slíkur mælik.varði í
hug. En hvað um gæðin? Skal
allt lagt að jöfnu, gott og lé-
legt — og mælikvarðinn aðeins
vera STEF-gjöldin? Nei, þetta
er ekki hægt, eins og unga
fólkið segir. Það getur engin
menningarstofnun með virð-
ingu fyrir sjálfri sér varpað
þanciig fyrir borð öllu listrænu
mati.
Það má kannske segja, að
már komi mál þessi eklii við
— og satt að segja hef ég
verið að búast við, að einhver
ábyrgur tónmenntaður tæki
þau til rækilegrar meðferðar.
Hitt skil ég vel, að þeir sem
orðið hafa fyrir þessum árás-
um nenni ekki að standa í því
að svara geðbilunarskrifum
eins og þeim t.ch, sem. birtust
í baðstofuhjali Tímans, þar
sem m.a. var talið sanngarnt,
að þeim Jóni Þórarinssyni og dr.
Páli væri drekkt í poka. Menn,
sem að slíkum skrifum standa
virðast alteknir blindu hatri á
þessum margumtöluðu tónlist-
arfrömuðum (og sennilega
jafnframt á allri nýtilegri tón-
list) svo að út af fyrir sig
eru þeir varla svaraverðir.
Ráðizt á þá, sem vel gera
og það, sem vel er gert
En skrif þessará maaina eiga
sór dýpri rætur en persónu-
legt hatur. í þessum ósmekk-
legu, gegndarlausu árásum
birtist, að ég held; háskaleg
veila, sem virðist allrík í þjóð-
lífinu. Á ég þar við þá fjand-
samlegu afstöðu, sem margir
menn taka til alls þess, sem vel
er gert og þeirra, sem vel gera.
Ég álít, að þetta fyrirbrigði
eigi meira en lítinn þátt í hin-
um fruntalegu árásum á út-
varpið og starfsmenn þess. Páll
ísólfsson og Jón Þórar’nsscta
hafííi ur.nið mikið og gott
menningarstarf — og kannske
er það fyrst og fremst þeirra
„sök“. Sama er að segja um
forráðamenn Tónlistarfélags-
ins.
Sanngjamt er að vænta þess,
að mörgum þyki þessi staðhæf-
ing rnín kynleg, og næsta ó-
sennilegt, að hún hafi við rök
að styðjast. ,,En hún snýst
nú samt“ var sagt um jörðina,
— Benda mætti á mýmörg
dæmi máli mínu til stuðnihgs,
Framhald á 11. siðu.