Þjóðviljinn - 11.07.1953, Qupperneq 8

:£) — ÞJÓÐVILJINN---Laugardagur 11. júlí 1953
Sænskir listamenn í Ráð-
stiórnarríkjunnm
Þekkt borgarablöð lifa á því
að rógbera Ráðstjórnarríkin.
Ferðamenn, sem þangað koma,
hafa aðra sögu að segja. Les-
endum Þjóðviljans er vafalaust
i fersku minni hin igreinagóða
írásögn Guðmundar Böðvars-
sonar, sem ibirtist i blaðinu
nýlega. Því hefur m. a. verið
haldið fram, að listir geti ekki
þróazt í Ráðstjórnarríkjunum
við það ófrelsi, -sem þar ríki.
Ekki hvað sízt hefur þetta ver-
ið sagt um tónlistina, sbr. um-
mseli Jóns Þórarinssonar, tón-
listarráðunauts rikisútvarpsins
lyrir nokkrum árum um tón-
skáldin í Ráðstjórnarríkjunum.
íslendingum hefur að nokkru
gefizt kostur a að kynnast
rússneskri tón- og sönglist af
sendinefndum þeim, sem hér
hafa verið á ferðinni á vegum
MÍR. Hafa þau ekki verið ó-
hagstæð fyrir Ráðstjórnarríkin.
Nægir þar að minna á lista-
menniria sem komu í síðustu
sendinefnd, söngvarann Lísítsí-
an og pianóleikarann Kravt-
senko, sem skemmtu hér við'
almenna hrifningu. Hér kemur
hins vegar dæmi um, hvernig
eriendum listamanni er tekið í
Ráðstjórnarríkjunum og hvern-
ig honum lízt á sig þar. Er það
sænski óperusöngvarinn Bern-
hard Sönnerstedt, sem er ný-
kominn úr söngför til Ráð-
stjórnarríkjanna. í eftirfarandi
frásögn eru rakin viðtöl sem
hann átti við sænsk blöð eftir
iheimkomuna. Borgaralega sinn-
.að fólk þarf ekki ,að óttast, að
hér sé um kommúnistaáróður
að ræða, þar sem viðtölin birt-
ast í ráðsettum sænskum borg-
arablöðum:
I
Óperusöngvarinn Bernhard
Sönnerstedt kom í síðastliðnum
mánuði .aftur til Stokkhólms úr
íör sinni til Ráðstjómarríkj-
anna, sem hann fór í boði
menntamálaráðuneyfisins í
Moskvu, en í förinni hélt hann
íimm hljómleika fyrir fullu
húsi, þar af þrjá í Leningrad
og tvo í Moskva. Þar að auki
söng hann sænsk lög í Moskva-
útvarpið og ennfremur söng
hann á segulband.
Sönnerstedt er mjög ánægður
með för sína til Ráðstjórnar-
rikjanna. — Það var einkar
fróðlegt iað kynnast .rússnesk-
um tónlistaráhuga, segir hann
í viðtali við Svenska Dagbiad-
et. Ekki aðeins það, ,að hljóm-
ieikasalirnir voru fullskipaðir í
hvert sinn, heldur hitt ekki
síður :að fólkið skyldi hrærast
■svo mjög með sem það gerði...
Einstakur er einnig blærinn
á þessum gullnu og hvítu
hljómleikasölum, þar sem lát-
3aust búið fólk situr í ljósa-
•dýrð kristalshjálmanna. En það
kann iað hlusta og það er þakk-
látt. Eimm til tíu aukalög varð
-ég að syngja á hverjum hljóm-
leikum.
Allt var gert fyrir okkur
sænsku gestina, heldur Sönner-
.stedt áfram. Ég fékk að sjá
tvær dásamlegar óperusýning-
;ar í Moskva, sem ég mun
seint gleyma, ígor fursta og
Hovansjtjina.
Áheyrendur voru slíkir sem
maður hefur nldrei þorað að
láta sig dreyma um, segir
söngvarinn í viðtali við Dag-
ens Nyheter. Meðan á hljóm-
leikunum stóð kom hrúga af
smámiðum er á voru skrifað-
ar óskir, oft á sænsku, t. d.:
„Viljið þér syngja sænska sjó-
mannsvísu?“ „Álfakóngurinn"
(Schubert) og „Porgy and
Bess“ (eftir ameríska tónskáld-
ið George Gershwin) voru
einnig lög sem ætíð var beðið
um. Það v.ar aldrei hægt að
komast af með minna en fimm
aukalög. Eftir hljómleikana
komu .allir áheyrendur þjótandi
móts við mann til iað þakka
’fyrir sig, í staðinn fyrir að
þjóta að fatagéymslunni eins
og hér.
Ég hlustaði á fílhurmónisku
hljómsveitirnar í Moskva og
Leningrad, og þær voru undur-
samlegar. Stóri salur fílharmón-
íunnar í Leningrad, þar sem
■ég sjálfur hélt hljómleika, var
líka dásemd byggingarlegrar
fegurðar'.. . Undirleikari minn
var Rússi. Það var sami mað-
ur allan timann. Furðumargir
voru þeir, sem töluðu sænsku
eða norsku. Þeir lesa skandi-
navísk mál í háskólum. Ég
hafði auðvitað túlka með mér
alls staðar, bæði í Leningrad
og Moskva, og sérstaklega tal-
aði moskvatúlkurinn óaðfinn-
anlega sænsku. í útvarpið
'SÖng ég eingöngu sænsk lög,
m. a. „Kung Heimer ooh As-
lög“. Til þess að áheyrendur
gætu eitthvað skilið var. inni-
hald kvæðanna dregið saman á
rússnesku ... Gestrisnin var
stórkostleg og þó að ég fengi
500 rúblur í vasapeninga var
mér aldrei leyft að greiða einn
kópek fyrir mig sjálfur.
Það var furðulegt hve mikið
fólk þekkti til sænskrar tón-
listar, segir Sönnerstedt í við-
tali við Morgon-Tidn'ngen. Um
söngskrána i förinni segir hann
lað þar hafi m. ia. verið lög
eftir Hándel, Schumann og
Schubert. Af sænskum tón-
skáldum voru Nyström, Rang-
ström, Stenhammar og Söder-
man. Einkum þótti mikið var-
ið í Söderman og þá sænsk
þjóðlög.
Sönnerstedt lét ekki hjá líða
að afla sér fræðslu um vinnu-
skilyrði starfsbræðr.a sinna í
Ráðstjórnarrikjunum, og segir
um það: Mér finnst að lista-
menn séu hátt launaðir þar
■austur frá, m. a. í formi Stalín-
verðlauna, sem ekki eru að-
eins heiðursmerki heldur einn-
,ig 100.000 rúblur út í hönd.
Sjostakóvitsj hefur til dæmis
fengið ekki færri en sex slík
verðlaun. Við slíkar aðstæður
er að minnsta kosti létt að
vera æfður listamaður. Útvarp-
ið greiddi 130 rúblur á min-
útu, svo að annað dæmi sé
nefnt.
Það var reglulegt ævintýri
að fá að koma til Rússlands
og syngja, segir sænski öngv-
arinn og Rússlandsfarinn að
lokum í viðtali sinu við stjóm-
arblaðið.
# ÍÞRÓTTIR
RITSTJÓRI. FRÍMANN HELGASON
Ry-—
Ekki er ósennilegt að þing
Í.S.Í. á Akranesi um s.l. helgi
verði lengi í minnum haft, og
kemur þar margt til. Góður
undirbúningur 'þeirra Skaga-
manna og móttökur allar og
ekki nóg með það: þeir leystu
Sambanöið út með veglegri gjöf
sem var stór og fögur mynd
af þeirra kæra bæ.
Margar tillagna þeirra sem
fram voru bornar ættu að geta
markað timamót í starfi sam-
bandsins og þá ekki sízt að því
er varðar fjármálin, því þau
hafa alltaf verið þessari stofn-
un — Iþróttasambandi íslands
— fjötur um fót.
Starfsemi stofnunarinnar
stendur og fellur með því áð
takast megi að finna öruggan
tekjustofn. En þessi tekjustofn
liggur ekki laus fyrir og hafa
þó margir rætt lun þessa nauð-
syn og þessu þingi tókst ekki
að benda á neitt slíkt og varð
fjárhagsáætlunin því svipúð og
aðrar hafa verið., sem sagt óör-
ugg, en tillögurnar sýna að
áhugi er mikill að leysa það
mál.
Eitt af því sem fuiltrúar
utan af landinu munu minnast
frá þessu þingi, var það hve
lítil áhrif þeir gátu haft á
stjórnarkjör, að vísu má því
umkenna að illa var mætt utan
af . landsbyggðinni. Fulltrúarn-
ir frá Reykjavík höfðu undir-
búið það og í krafti meirihluta
síns tóku þeir ekki tillit til vilja
þeirra og áætlun þeirra stóðst.
Engan vegin er hægt að kalla
það æskilegt og eðlilegt, og
lítt til þess fallið að brúa það
bil sem oft er talið vera milli
Reykjavíkur og landsbyggðar-
innar. Ef til vill á þetta enn
dýpri rætur en þegar hefur
komið í ljós svona opinberlega.
Því er ekki að leyna að það
kom fram hjá ýmsum fulltrú-
um sem þingið sátu, að kosn-
ingin hafi í fyrsta sinn borið
keim af þjóðmálaflokkapólitík.
Við skulum vona að þetta sé
ekki rétt, því komist slíkt inn
í raðir íþróttahreyfingarkmar
að menn séu valdir þar í stöð-
ur eftir pólitískum lit en ekki
eftir þekkingu og kostum, þá
er voði fyrir dyrum, sá voði
sem íþróttalireyfingin getur
ekki risið undir. Þetta eru því
töluvert örlagaríkir tímar sem
íþróttahreyfingin er að kom-
ast á og tíminn sker úr því
hvort henni tekst að hrinda
þessum orðróm af sér sem illu
heilli hefur á komizt. Það. er
því skorað á alla þá sem vilja
að pólitískra áhrifa gæti ekki
innæi íþróttahreyfingarinnar,
að vera vel á verði hvar sem
þeir annars standa í flokki eða
hvaða stjórnmálaskoðanir sem
þeir hafa, og fordæma slíkar
aogerðir.
Þá vakti það nokkra athygli
á þinginu hvernig atkvæðum
fulltrúanna frá Reykjavík var
skipt. Þeir höfðu sem sagt eitt
atkvæði hver, nema Gísli Hall-
dórsson formaður Í.B.R. og
framkvæmdastjórinn Sigurður,
sem höfðu 6 og 5 hvor eða 11
samtals! Sjálfsagt er þetta allt
samkvæmt reglum og sam-
þykktum. Má dást að hvílíkt
eftirlæti fulltrúartiir sýna for-
manni sínum og framkvæmda-
stjóra og láta þá fara saman-
lagt um % hluta allra at-
kvæða á þinginu.
Það er ekki kröfunum fyrir
að fara að þessum atkvæðum
sé skipt jafnt milli fulltrúanna.
Mun slíkt algjört einsdæmi um
eftirlátsemi og góðvild. Gagnr
vart framkvæmdastjóranum er
þetta alveg sérstök rausn, þar
sem hann hefur ekki heimild
til að fara með slíkt umboð á
ársþingi, ef að er gáð.
íþróttakennaraskóla Bslands
slitið 30. júní s.l.
Minnst 20. ám stasfs Bföms Jakohssonar eg 10 á;a
starfsemi- skéians
Þann 30. júní sl. fóru fram að Laugarvatni skólaSlit Iþrótta-
kennaraskóla íslands. Við þetta tækifæri var þess minnst að
liðin voru þá 20 ár frá því að Björn Jakobsson skólastjóri braut-
skráði fyrstu íþróttakennarana frá einkaskóla sínum, sem tók
til starfa að Laugarvatni 1. okt. 1932 og einnig þess, að nú
voru 10 ár liðin frá því að fyrstu íþróttakennararnir brautskráð-
ust frá íþróttakennaraskóla Islands, sem stofnaður var með lög-
um frá Alþingi 1942.
Nú voru brautskráðir 10 piltar
sem íþróttakennarar.
Frá skóia Björns Jakobssonar
og íþróttakenn.araskóla íslands
hafa Þá brautskráðst alls 165
íþróttakennarar — 55 konur og
110 karlar.
\
Nemendasamband stofnað.
í sambandi við þessi tímamót
í starfi Björns Jakobssonar fór
fram við skólaslitin stofnun nem-
endasambands beggja skólanna.
Formnður sambandsins var kos-
inn Hjörtur Þórarinsson.
Eftir að Björn Jakobsson hafði
lokið skólaslitaræðu sinni, gekk
fram formaður hins nýstofnaða
nemendasambands og skýrði frá
stofnun nemendasambandsins og
tilkynnti, að nemendasambandið
hefði 'gjöf að f-æra íþróttakenn-
araskóla fslands og bað Fríðu
Stefánsdóttur Eyfjörð, sem er
fyrsta konan, sem Björn Jakobs-
son útskrifaði frá skóla sínum,
að afhenda gjöfina. Afhjúpaði þá
Fríða St. Eyfjörð brjóstlílcan af
Birni Jakobssyni, skólastjóra.
Brjóstlíkanið hefur gert Erla ís-
leifsdóttir, iþróttakennari, en það
er steypt i bronce í Danmörku.
Gjafir til skólastjórans.
■'Birni iskólastjóra bárust við
þetta tækifæri gj.afir, t. d. frá
stjórn íþróttakennarafél. íslands,
kven-iþróttakennaradeild félags-
ins oig nemendum þeim, sem nú
brautskráðust. Auk þessara gjafa
bárust blóm og símskeyti.
Að loknum skólaslitum var
sezt að veizlu, sem skólanefnd
íþróttakennaraskólans hélt Birni
skólastjóra, gestum og heima-
fólki. Voru þær ræður fluttar af
Birni skólastjóra, Þorsteini Ein-
arssyni, form. skólanefndar,
Bjarna Bjarnasyni, skólastj. og
Hirti Þórarinssyni, form. nem-
endasambandsins.
ISerfer^ haffii í Ifyfum
Framhald af 1. sáðu.
Hafa notið fyrirgreiðslu bæjar-
yfir\aldanna.
Þrátt fyrir bann Fjárhags-
ráðs hafa bæjaryfirvöldin í
Vestmannaeyjum ekki talið sér
fært að leggja steina í götu
þessara ungu og dugmiklu
manna, sem neyddust t,il að
byggja yfir sig án þess að leyfi
Fjárhagsráðg lægi fyrir í hverju
einstöku tilfelli. Hefur bæjar-
stjómin úthlutað þeim lóðum
og samþykkt teikningar að hús-
unum eins og venja er þegar
ný íbúðarhús eru reist í kaup-
stöðum. i • i
Rannsókn í fyrra.
Fyrir um ári síðan varð
vart fyrstu afskipta hins opin-
bera af málinu. Munu þá ein-
hverjir mannanna hafa verið
kærðir og má'ið þá tekið til
rannsóknar fyrir atbeina Fjár-
hagsr. Eftir það var allt látið
kyrrt liggja þar til nú að svo
virðist sem það sé ætlun þeirra
sem telja sig eiga að gæta laga
og réttar á íslandi að láta hart
mæta hörðu og draga þetta
framtaksama fólk fyrir rétt
eins og um glæpastarfsemi væri
að ræða! Er almælt í Eyjum
að fyrirskipun um þetta muni
hafa borizt ti-1 bæjarfógetans
frá hærri stöðum og þá vænt-
anlega frá Bjarna Benedikts-
syni dómsmálaráðherra.
Burt með Fjárhagsráð!
Lægi vissulega nær að ríkis-
stjómin sæi sóma siein í að af-
létta byggingabanninu og gefa
Fjárhagsráði frí fyrir fullt og
•allt, heldur e.n áð láta elta fólk
á rönþum og neyða það til f jár-
útláta fyrir það eitt að reyna
að bjarga sér. Tjónið af starfi
Fjárhagsráðs er þegar orðið
svo gífurlegt að seint verður
fyrir það bætt. Málareksturinn
í Vestmatinaeýjum hlýtur að
verða til þess að herða á kröf-
unni um að Fjárhagsráð verði
lagt niður og íbúðarbyggingar
á Islandi gefnar frjálsar.