Þjóðviljinn - 02.09.1953, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 2. september 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (13L
Lýðræðiskempur ganga undir próf
Framhald af 7. síðu.
„Það væri fróðlegt að vita,
hvort Henderson í raun og
veru túlkar skoðanir stjórnar
sinnar. Hvað myndi verða um
Stóra-Bretland, ef Hitler iegði
undir sig öll landsvæði austur
að Svartahafi?"
Undir árslokin 1937 láta
B'retar sér ekki nægja með
slíkan sendi'herra í Berlín.
Þangað kemur einirg brezki
utanríkisráðherrann, Halifax
lávarður, í eigin persónu til
þess að ræða við Hitler sjálf-
an. 19. nóv. átti sér sta'ð
þýðingarmikil ráðstefna í Ob-
erzalzberg, þar sem iþeir hitt-
ust stórlaxarnir þrír: Hitler,
von Neurath utanríkisráð-
herra og Halifax lávarður.
Eftir styrjöldina faimst í
skjalasafni þýzka utatiríkis-
málaráðuneytisins opinberlega
staðfest skýrsla um trúnaðar-
viðræður þær, sem fóru fram
á þessum fundi. Um hlutverk
það, sem nazismanum var ætl-
að, er þar meðal aimars að
finna eftirfarandi yfirlýsingu
Halifax lávarðar:,
„Honum (Halifax) og öðr-
um meðlimum brezku stjórn-
arinnar er fullkomlega ljóst,
að foringinn hefur unnið mik-
ið afrek í Þýzkalandi sjálfu
með þvi að útrýma kommún-
ismanum í landinu og girða
þannig fyrir að hann flæði
yfir Vestur-Evrópu, og því
meetti nú réttilega skoða
Þýzkaland sem varnarmúr
vestrænna þjóða gegn bolsév-
ismanum".
Um tilgang ferðar sinnar
til Obersaizberg lýsti Halifax
hreinskilnislega yfir því, að
hann væri að leitast við að
bræða saman lýðræði Vestur-
Evrópu og fasisma Mið- og
Suður-Evrópu í eina mikla
fjórveldablökk. Um skilgrein-
ingu Halifax á þessu atriði
ségir skýrslan:
„Það mátti ekki lita þann-
ig út, að Berlín-Rómaröxull-
inn né heldur hið nána sam-
starf milli Lundúna og París-
ar biði nokkurn hnekki vegna
ensk-þýzkrar samvinnu, held-
ur áttu þessi fjögur stórveldi
í sameiningu að leggja grund-
völl að varanlegum friði í
Evrópu. Ekkert þessara fjór-
velda mátti fyrir nokkurn
mun standa utan við samtök-
in, að öðrum kosti myndi
enginn endir verða á núver-
andi öngþveitisástandi í álf-
unni“.
'Eins og sést á þessu fer því
fjáfri, að hugmyndinni um
samviriBiu milli iýðræðisríkja
og fasistarikja hafi fyrst skot-
*' Ið upp í Munchen. Þetta var
iöngu undirbúin brezk stjórn-
aráætlun ura nýskiptingu
heimsins milli þessara fjór-
velda, sem látti að framkvæm-
ast á kostnað smáríkjanna í
Evrópu og stefnt var fyrst og
fremst gegn Sovétsamband-
inu. Þa'ð átti að sameina tvær
höfuðstefnur auðvaidsheims-
ins gegn þeim liluta veraldar,
er valið hafði sér sósíalismann
að; leiðarstjörnu.
Til þess að ná þessu marki
hvatti Halifax lávarður bein-
línis Hitler til að færa út
veldi sitt. 1 ræðu, þar sem
'hanin fjallaði um takmörkun
vígbúnaðar og afstöðu Þýzka-
lands til Þjóðabandalags'ns,
'hélt þessi brezki utanríkisráði-
herra áfram að draga upp lín-
urnar fyrir hina væntanlegu
þýzkui útþenslu og mælti á
'þessa leið:
„ÖH önnur mál getum við-
táknað sem viðfangsefni varði
andi breytingar á skipun Evr-
ópu — breytingar, sem hljóta
að verða fyrr eða síðar. Undir
þennan flokk koma spurning-
arnar um Danzig, Austurriki
og Tékkóslóvakíu. Stóra-Bret-
landi er aðeins um það hug'að,
að þessar breytingar komist
í framkvæmd með friðsamleg-
um hætti og forðað verði á-
rekstrum, sem eru jafn-óæski-
legir fyrir alla málsparta..".
Varla er uncit að marka
brautina fyrir ágengni Hitl-
ers — það er að segja fyrsta
áfanga hennar -— af meiri ná-
kvæmni en þarna er gert af
utanrikisrá'ðherranum brezka.
Hitler gat verið alveg viss í
sinni sök, kröfur hans áttu
vísan stuðning frá London,
þegar allt kom til alls. 1
hæsta lagi voru það fram-
kvæmdaatri&in, sem þessa tvo
a'ðila greindi lítið eitt á um.
Samkomulagsumleitunum
þessum yar síður en svo lok-
ið meö fundinum í Obersalz-
berg. Nokkrum mánuðum síð-
ar, 3. marz 1938, snýr brezki
sendi'herrann Henderson sér
enn til Hitlers í sömu erind-
um. Hann byrjar á því að
koma sér í mjúkinn hjá for-
ingjanum með því að svipta,
lýðræðisgrímunni af húsbónda
sínum, Ohamherlain, og kynna
hann sem eins konar brezka
útgáfu af Hitler sjálfum. Eft-
ir honum f:nnst þetta bókað:
Chamberlain. hafði tekið . sér
fyrir hendur að leiða þjóð
sína, í stað þess að láta þ.ióð-
ina leiða sig. Hann hafði sýnt
stórkostlegt persónulegt hug-
rekki með þyí að afhjúpa
alþjóðleg vígorð um sam-
eiginlegt öryggi og annan
viðlíka ónytjuþvætting án
þess að skeyta hið minnsta
um afleiðingar slíkrar ber-
sögli. Það væri ekki hlaupið
• að því að finna í sögunni tvo
menn, sem ekki einungis vildu
hið sama, heldur voru á-
kveðnir í að framkvæma það
á éinu og sama tímabili....“.
Vi'ð þetta tækifæri var einn-
ig lagt fram af hálfu Breta
nýtt, freistandi tilþöð. Brezk
stjórnarvöld voru fús til að
stuðla að því, að Þýzkaland
fengi vænar sneiðar af belg-
isku og portúgölsku nýlendun-
um í Mið-Afríku. Nú var ekki
um að ræða brezka hlutann
af Nýju-Gíneu, sem Þjóðverj-
ar höfðu gert kröfu til, en
Bretar synjað. Þarna voru
lönd í annarra eign en Breta,
og þá lá allt lausara
fyrir. En í þetta sinn
er jafnvel foringjanum nóg
boðið. Þarna fær hann billegt
tækifæri til að leika siðgæðis-
postula gagnvart slíku sið-
lausu hrossakaupatilböði hins
lýðræðissinnáða brezka heims-
veldis. Hann svarar: „Þýzka-
land óskar ekki að ræna lönd-
um frá ríkjum, sem hingað til
hafa staðið utan við nýlendu-
viðræðurnar. Vel mætti svo
fara, að Belgía og Portúgal
neitu'ðu að samþykkja slíka
ráðstöfun, og trúlega litu þau
svo á, að Þýzkaland krefðist
þarna hluta, sem það ætti eng-
an rétt t:l“. Hitler kom því
með þá gagntillögu, að Bret-
!and og Frakkland létu í þess
stað lausar hinar fyrri þýzku
nýlendur.
Pólitískur hápunktur þess-
ara viðræðna var það, er Hitl-
er vék áð fyrirætlunum sínum
um að innlima Austurríki.
Hánn var hneykslaður yf'r
þvi, að brezki sendiherrann
í Vín virtist styðja austur-
rísku stjórnina í andstöðu
hennar gegn þessari ráðstöf-
un. Henderson var ekki seinn
á sér að reyna að breiða yfir
þessa staðreynd og vakti þeg-
ar athygli á, a'ð ekki væri
alltaf mikið að marka opinber
mótmæli. Um þetta er bókaö:
„Hann sagði, að yfirlýsing-
ar austurríska sendiherrans
þyrftu ekki endilega að túika
skoðanir brezku stjórnarinn-
ar og lagði áherzlu á það,
að hann sjálfur, Neville Hend
erson, hefði oftsinnis látcð í
Ijós samúð sína með ínnlim-
unaráformum Hitlers.. . “.
Þetta nægði til þess að
hleypa skricunni af stað. Að
níu dögum liðnum, 12. marz
1938, réðst þýzki herinn inn
yfir austurrísku landamærin,
og Austurríki var úr sögunni
sem sjlálfstætt ríki. Hitler var
hvergi banginn. Hann var full-
komlega öruggur um hina
brezku bakábyrgö.
Vitaskuld bar Bretastjórn
fram formleg mótmæli. En
brátt neyddist hún til að sýna
sinn rétta lit. 18. marz af-
henti ráðstjómin rússneska
orðsendingu til stjórnanna í
París, London og Washington,
þar sem farlð var fram á,
vegna árásarinnar á Austur-
ríki, að mynduð yrðu stór-
veldasamtök til þess að stöðva
frekari ágengni þýzku nazist-
anna. Fáum dögum síðar kom
svarið frá stjóm Chamberla-
ins. Það var þvert nei, ekkert
skyldi aðhafzt til að stöðva
Hitler. I svarinu er meðal
annars komizt að orði á þessa
leið:
„Tillaga hennar (ráðstjórn-
arinnar) virðist gera ráð fvr-
ir samningum um sarueigin-
legar skuldbindingar til að
stöðva árásir — skuldl. ind-
ingar, sem stjórn hans hátign-
ar vill ekki takast á nendur"
Lagið, sem kyrjað var í
Downing Street, var greini
lega eins konar bergmál frá
Berlín: „Gatan frjáis fyrir
stormsveitirnar!“ Nazistaher-
sveitir Hitlers gátu ósmeykar
hald:ð áfram að marséra, eftir
afrek sín á Spáni og í Aust-
urríki. Chamberlain hafði
gerzt opinber verndari þeirra
Beinið
vlOskiptiun ykkar til þetrr*
sem auglýsa f ÞjóO-
viljanuru
iil eldhússtarfa.
Þórsgötu 1 — Sími 7513
nfan
Starf einkaritara Flug'vallarstjóra ríkisins er
laust til umsóknar. Góö málakunnátta nauðsynleg.
Umsóknir sendist skrifstofu minni fyrir 15. sept.
n. k.
Flugvallarstjóri vikisins,
Agiiar KofoeebHaiiseu.
Frá barnaskólum Reykjavtkur
Börn fædd 1946; '45 og 1944 eiga aö koma til
ksnnslu í barnaskólana fimmtudaginn 3. sept. n.k.
sem hér segir:
KI. 2 e.h. börn fædd 1944
Kl. 3 e.h. börn fædd 1945
Kl. 4 e.h. börn fædd 1946
Skólast j órarmir.
B>jóðviljann vantar unglingt
til aö bera blaöiö til kaupenda v
í SKERJAFIRÐI
HÖÐVILJINNv sími 7500
Vinnið ykktir inn peninga
með því að selja Þ.jóðviljann
í
Komio snemma í afgreiSsínna
á Skólavörðustíg 19.