Þjóðviljinn - 21.10.1953, Blaðsíða 4

i) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 21. október 1953
L^adii©!
Undirbýr rskissijérnin iú kaupsi
ísiendinga vegna annariegra hags
því að sticrnia var að lokuus
neydd til að taka npp liin hag-
stæöu viðskipti vlð Sovétrík-
in. Dylst ci.igum venjulegum
manni að Iöndunarbann Ereta
snerist þanaig Islendingum t'l
mikilla hagsbóta; jók atvinnuna
innaolands stórum og hækibaði
að mun gjaldeyristekjur landc-
manna.
Annarleg'r hagsmunir.
það nýlendufyrirkomulag að
senda fiskinn utan óunninn án
þess að atvinna fáist við hann
í laadi. Og Ólafur Thors var
að hugsa um s'nn hag og sína
hemámsstefnu þegar hann gaf
það loforð s.l. vor að leggja
sjálfa lífshagsmuni íslendlnga
undir dóm erlendra manna —
aðeins ef löndunarbanninu yrði
aflétt.

HÚftAfLÓ' 1
ið»iNC5,
k ‘
AKUREYRI
' »*ooárjO»otj»
HAAUNVO* '
•ilUVt'xuftTANG!
TÍTIBOoU;
ULUIi
\ttrLÓi
•>ccvo*v
H&MMCÍ '
ÍSAiMGuB
«ei«ru«i»B«AN«u*f o r-
Gf'jnnh'nusfadir
Grunnh'nur
Fiskviiditakmbrk
BCOAC.a«s>siNOu«
"OTLUIiNQ*
ÍCi«*U»LASl.C»
Það er ástœða til að leggja áherzlu á það að land-
helgismálið og löndunardeilan eru tvö óskyld mál,
og íslendingar mega aldrei íallast á að geraþau háð
hvort öðru. í landhelgismálinu haía íslendingar
þegar unnið fullan sigur. Þrátt íyrir mótmæli hafa
Bretar ekki kært hina nýju friðunarlínu Islendinga.
' Brezkir togarar hafa verið teknir innan hinnar nýju
iínu, fengið dóma, viðurkennt þá og greitt sektir
sínar, Með þeim viðbrögðum hafa Bretar fallizt á
friðunarlínuna og viðurkennt í verki óskoraðan réti
íslendinga. Landhelgisdeilunni er bví lokið með
. lullum sigri íslendinga.
Löndumarbannið hefði komið
samt.
Lötidunarbann ið í Bretlandi
' á sér allt annan aðdraganda
Það stafar af því að brezka
útgerðarauðvaldið taldi sér ó-
liagstætt að eiga í samkeppni
við Islendinga um f'sksölu á
brezkum heimamarkaði. Brezki
■ogaraflotinn var aukinr: til
muna eftir styrjöldina, og einn-
ig endurnýjuðu brezkir auðmenn
• hiu stóm togarafélög sin í Vest-
ítrþýzkalandi og-fengu.eil þess
rnikinn ameriskan "stýrk. Þegar
'þessi nýju skip liófu veiðar
varð samkeppni íslenz'.cu slpp-
anna mun tilfinnanlegri en áð-
•:ir. Varð þess þá vart að byrjað
var að amast við íslenzku tog-
urueium, þeir voru látnir sitja
á hakanum og bíða meðan allir
stðrir togarar voru afgreiddir.
• Og fyrir síðustu kosningar var
það eitt af loforðum brézka í-
haldsflokksins að stöðva inn-
ílutning á íslenzkum cogara-
fiski til sölu á brezkum iieima-
markaði. Það er því alveg full-
rvíst að löndunarbannið hefðí
-verið sett á alveg eins, þótt
í l’andhelgi Islauds hefði ekki
. verið stækkuð.
Boðinn kaupskapur.
Brezka útgerðarauðvaldió hag-
aýtti hins vegar tækifærið til
(£ð tengja þetta hagsmiinamál
«=itt i'ið landhelglsdeiluna. Med
því sá það sér einnig íeik á
borði að bjóða kaupskap, láta
veiðibannið imnan nýju frið-
unarlinunnar og löndunar-
bannið í Bretlandi mæt-
ast. Og þótt undarlegt megi
virðast hafa íslenz'.c stjómar-
völd fallizt á þetta annarlega
sjónarmið, og um alllangt skeið
hefur þessum tvennum gnálum
verið blandað saman á óheilla-
vænlegan hátt. Hefur sjálf rík-
isstj. Islands boðið kaupskap um
laUdsrétt'ndi íslendinga einnig
á þessu sviði,- í orðsendmgu
til Breta á s.l. vori bauð hún
að. eí löndunarbamiinu yrðí af-
lótt skyldi hún íallast á að
leggja 'friðun Faxaflóa undir
alþjóðadómstólinu' í- Haag.- Það
átti þannig að láta erlenda
menn kveða upp dóm um íslenzk
innanríkismál — þau mál sem
eru undirstaðan að lífi og
tilveru þjóðarinnar. Það var
sannarlega ekki lítið boðíð.
Löndunarbannið snerist
til hagsbóta.
Hvernig stendur á því að
stjómarvöldin bjóða landhelgi
íslendinga þannig fram í kaup-
skap og blanda saman tveimur
óskyldum málum til að réttlæta
þ'á afstöðu? Löndúnarbannið í
Bretlandi var að vísu talsverð
röskua á venjulegum starfshátt-
um sjávarútvegsins, cn það var
engan veg'nn óhagstæð breyt-
ing fyrir íslenzku þjóðina. Þaö
eru frumstæð vinnubrögð að
flytja fisi’x til útlanda óunn’nn,
sem hráefni. Það er mikið liags-
munamál íslendkiga að full-
vinna allan fislc hérlendis og
senda hann utan þarxiig að
hann gefi sem mest gjaldeyr-
isverðmæti, tryggi landsmönn-
um sem mesta vinnu. Öll hin
miikla nýsköpun í fiskiðnaðar-
málum 1944—47 var til þess
gerð að hægt væri að ná þessu
marki, en eins og kur.inugt er
hafa stjórnarvöldin árlega bann
að að þessi nýja tækni væri
hagnýtt nema að takmörkuðu
leyti. Með lönduaarbanninu
neyddust stjómarvöldin til þess
að láta hagnýta togarafiskinn
langtum meira í landi; af þeim
sökum var hafin hin mikla
skreiðarframleiðsla og freðfisk-
framleiðslan aukin, og einnig
stuðlaði þessi bre>-ting mjög að
En það voru mean sem fögn-
uðu ekki þessu fróhvarfi Is-
lendinga frá nýlendusk'pulag-
inu, mennirnir sem alla tíð hafa
hirt umboðslaun i Bretlandi af
öllum togarsfiski eem þar hef-
ur verið seldur. Það stóð einnig
heima að þessir sömu menn
stjórnuðu þeirri stefnu hér inn-
anlands að di-aga úr íslenzkri
atv'nnu til að tryggja Banda-
ríkjunum nægilegt vinnuafl til
hernaðarfran'.i'cvæmda. Væri all-
ur íslenzkur afli hagnýttur í
landinu sjáifu og fullunninn,
var þar með hægt að tryggja
öllum næga atvinnu ■— og þá
voru erigir merin eft'r handa
herriámeliðinu, aema þeir fáu
sem heldur vilja vinna á vég-
um þess. Það voru þessi tvö
atriði sem ollu úppnáminu út af
löndunarbaiminu og þe:m miklu
ráðstöfunum Sem gerðar hafa
verið til að taka aftur upp
Geipilegur milliliðagróði.
Nú er komið í ljós að lönd-
unarbannið heldur ekki lengur;
íslenzkir áhugamenn hafa feng-
ið í lið með sér víðkunnan brezk
an braskara og myndað með
hcnum samtök um að koma ís-
lenzkum f'ski á land í Bret-
landi. Hefur verið rakið í blöð-
um undanfarið hversu óhag-
stæð viðsidpti þessi eru Is-
lend'ngum, eru borgaðir 5 shill-
ingar fyrir hvert stone (6.35
kg.) af íslenzkum fiski en Tím-
inn skýrði frá því s.l. sunnu-
dag að verðið sem Dawson og
félagar hans fá sé „allt upp í
16 sliillkiga fyiir stone“. Þann-
ig meira en þrefaldast f:skur-
inn í verði í höndum þessa eina
milliliðar, og er sannarlega ekki
að undra þótt þeir menn séu
kátir sem að ’þessum gróða
standa.
Framhald á 11. síðu.
Þannig er nýja landheigisiínan nmliverfis Island. Er nú ætkuiin að bjóða hana fram í kaup-
skap vegna annarlegra hagsmuna í Bretlandi?
Sovétlistainéhn í utvarpinu — Túlkandi list og tii-
gangur — Inn að aftan, út að framan
HEIMAKÆR SKRIFAR: „Eg
er einn þeirra, sem á ekki
he'mangengt cg því kemst ég
ekki í tengsl v'ö erlent lista-
fólk sem gistir laad' okkar
nema í gegnum útvarpið, ea
oftast nær gefst útvarpshlust-
endum kostur á að hlýða á
söng og hljóðfæraiei.'.c þeirra
gesta sem að garði ber. Ég
var farinn að hlakka m'kið til
að hlusta á söng og hljóð-
færaleik sovétgestanna, scm
hafa dvalizt hér að undan-
förnu. En nú var ég að heyra,
að útvarpið hefði alls eklci
hirt um að láta gera upptöku
á því sem gestirnir liöfðu fram
að færa. Ég verð að segja að
ég trúi því ekki á forstjóra
tónlistardeildar útvarpsins, að
haon fagni eáki þessu góða
tækifæri til að flytja útvarps-
hlustendum ágæta tónlist, því
að þe'r sem átt hafa kost á
að hlusta á listamennina em
allir á einu máli um ágæti
þeirra. Getur Bæjarpósturinn
j ekki frætt mig á því, Rvort
v'ð megum eiga von á að
heyra í Sovétgestunum í út-
varpinu ? Ég trúi því ekki fyrr
en ég tek á, að við séiri heima
sitjum eigum að fara á mis
við þeunan tónlistarv.'ðburð.
— Heimakær“.
ÞVl MIÐUR getur Bæjarpóst-
ur'.i.i cngar upplýsingar veitt
ur.i þetta; tíminn verður að
skera úr því. Þó væri ekkert
cðlilegra en útvai-p'ð fagnaði
því að geta flutt hlustendum
sínum svo ágætt útyarpsefni.
Sjálfur J.Þ. skrifar í grein um
listamennina í Morgimblaðinu
að af þessari heimsókn megi
marka „að túllcandi list standi
stamdi mjög hátt í Spvétríkj-
uauna". Það mætti því ætla að
útvarpinu væri það sómi að
fiytja sýnishorn af þessari
túlkandi list. En ef til rill
svarar hún of vel „þeim t l-
gangí sem þessum heimsókn-
um er ætlaður", svo að nouuí
sé orðalag J.Þ. í sömu gagn-
rýni. En við bíðimi og sjúiun
hvað setur.
Hitt bréfið sem Bæjarpóst-
urinn birtir í dag er um stræt-
isvagnana. Það er ekiki nýtt
að Bæjarpósturinn fái bréf um
strætisvágna; það er ekki
fjarri lagi að um það bil
fimmti hluti aðsendra bréfa
séu um strætisvagna. Annað-
hvort er strætisvögnunum
svona ábótavant eða þeir eru
orðiníi svo ríkuf þáttur í lífi
fólksins að |>eir skipa einna
virðulegasta n sess meðal bréfa
sem það send'r frá sér. Ég
er alls ekki að amast við stræt
isvagnabréfunuin. þvert á
móti, þau eru '.Tikomin í dálka
Bæjarpóstsins eins og öll önn-
ur bréf um allt milli himins
og jarðar.
D.S. SKRIFAR: „Og nú ætla
þeir að gera tiiraun með að
láta oklcur ganga inn um aft-
urendann á strætisvögnunum
og út um framendann og
borga um Ie:ð og við föi'um úr.
Tímann í strætisvagninmn eig-
um við svo að rnota til að
leita að aurum fyrir fargjald-
inu. Æjá, hvað ætlið þið að
gera við okkur ef við finnum
engan aurinn? Verður okkiu-
þá alls ekki hleypt út úr
vagninum eða sleppum við
með áminningu? Það má þó
vera að þetta verði breyting
til bóta, ekki mun af veita
En hvenær ætlið þið a.ð lctta
undir þeim sem þurfa að
skipta um vagn til að komast
á áfangastað? Maður sem á
heimáT inni í Laugaraeshverfi
verður að borga tvær krónur
fyrir að komast inn í Hlíðar.
því að hann þarf að skipta um
vagn og borga krónu í hvert
sinn. Erlendis eru notaðir
miðar sem gilda ákveðinn
tíma hversu marga strætis-
vagna sem xnaður þarf að
nota á þeim tíma. Segjum t.d.
klukkutíma, — það væri strax
bót í máli. Þetta er aðeins
góðlátleg ábendiag vegna þess
að umbótatilrauair eru á döf-
inni hvort eð er. — D.S.“.
Strætisvagnabílstjóri er eini
maðurinn sem getur sagt við
konu: „Hingað og ekki
lengra!“