Þjóðviljinn - 21.10.1953, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 21.10.1953, Blaðsíða 7
i. Mér íer líkt . og Aglí' forð- um, að mér verður tregt tungu - áð hræra er ég skal mintiast vinar míns Sigurgeirs Sigurðs- sonar biskups. Nóg er þó varð- veitt í sjóði minninganna, og allt gott. En manni finnst sem á stundum sé það svo að tóm leikinn yfirgnæfi lallt.. Það var haustið 1907 að fund- um okkar Sigurgeirs bar fyrst saman. Þegar hjá var liðinn mislingafaraldur sem þá gekk, þá söfnuðumst við saman, sem sitja áttum í fyrsta bekk Menntaskólans, ásamt öðrum ■skólasveinum. Ég hugði lítt að þeim sem eldri voru, í það sinn, -ég vissi að þeir voru mér of- viða um flest. En meðal hinna yngri var það einn piltur sem mér varð starsýnt á. Hávax- inn, mennilégur og bjartur á svip, og bauð af sér góðan þokka í hvívetna. Mér var sagf eað þessi piltur héti Sigurgeir ög væri sonur Sigurðar reglu- boða, sem þjóðin öll þekkti þá að því að hann væri heilhuga hugsjónamaður. En kynni mín <aí Sigurgeir urðu meiri en svo að ég aðeins þekkti nafnið eitt. Um nokkurnæstu ár vorum við bekkjarbræður og miklir félagar. Þegar hin nánari kynni hófust, þá fullreyndi ég það, að hin fyrsta svipsjón hafði ekki sagt mér ósatt tíl um eðli þessa manns, þar deiidi lit- ■ur kosti. Kynni okkar ’Sigurgeirs voru a.ð siálfsögðu mjög bundin skól- anum og náminu, en þó bar þar íleira til. Hann hafði hið mesta yndi af öllu sem ,að músik laut, lék vel á harmoníum og var söngvinn í bezta íag». Það mun .því hafa verið fyrir hans tilstilli fyrst og fremst að við fjórir piltar stofnuðum með okkur kvartett, og víst var um þáð, . að einmitt Sigurgeir var dlfið og sálin í þeim félags- ■ skap. Starfið sem þessu var sami'ara lenti þó mest á hon- um, en hann sýndi þá þegnr það, sem síðar varð svo áber- andi í fari hans, að hann \lldi •ekki gefast upp, ekki láta merkið niður falia, ef nokkur kostur var á iað láta það uopi vera. Og bessum félagsskap . var þá. líka uppi haldi.ð þar til Si'gurgeii-' fluttist sem prestur fil Ísafjarðar. Ég hef nú ekki minnzf á þennan félagsskap okkar hinna fiögurra skóla- bræðra vegna þess að þar v-eri - um svo merka stofnun að ræða, heldur vegna þess, að einmitt vegna þessa félagsskapar og í honum eignaðist ég nánust, kynnin af Sigurgeir Sigurðs- syni. Og öll voru þau kynn’i a einn veg. Hann var sérstaklega ljúfur og góður fóiagsbróðir, hann var sifellt reiðpbúinn fi! að leggja á s’g ómalc og: erfiði til þess að verða félögum liip- um ti] liðs, hann var óvenju- leg'a heils hugar í hvéviu þvi sem hann tók sér fyrir hendur og hann mátti í engu vamm sitt vita. Þessi voru kynnin. sem ég fékk af skólábróðurnum, þau kvnni lofuðu miiclu,: en nú •var eitir að vita hverjar efnd- irnar yrðu. Um haustið 1917 skildu leið- ir okkar. Þá um haustið vígðist Sigúrgeir sem aðstoðarprestur til Magnúsar Jónssonar, sem þá hafði yex-ið skipaður dósent - ýið; .guðfrseðideild Háskólans. Næsla’ vol' fluttist ég sýo til' Öræfa, svo að nú var komin MiðvjkuxJagTii’' 21; októbdr 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7 >& f \ : t :. Í >7. :f . . j.„'' ý-'V' vilt milli vina. Fundum okkar bar því sjaldan saman hin næstu árin, en þær spumir hafði ég aí honúm að hann -væri ágæta vel látinn þar vestra. Prófastur var hann kos- inn< 1927 og hélt því starfi á meðan hann var þar vestra. Um haustið' 1938 var hann svo kjörinn til biskups. Ég vil ekki bera brigður á það, að þá hafl verið fleiri góðra kostá völ, fjarri fer því, en hiklaust vil ég fullyrða það, að íslenzka kirkjan hafi valið vel þegar hún kaus hann til biskups. Hann yar lítt kunnur utan Vestí'jarða þegar hann var kos- inn, skólabræður hans ýmsir . voru að vísu hér og hvar, en allur þorri pi'esta þekkti þó lítt til hans. Þess ’varð þá ííka vart að þeir voru allmargir sem hugðu að hér væri sá biskup orðinn, sem ekki, mundi marka nein glögg spor, né láta mikið að sér kveða. En nánari kynni leiddu annað í Ijós. I biskupsstól var Sigur- geir Sigurðsson flestum ágæt- -ari. Hann lét slg allt það varðö, sem' hann taldi að á einhvern hátt mæíti verða kii'kjunni til gagns eða vegs, og að hverju starfi gekk hann með fádæma .alúð og dugnaði. Það sætir í rauninni hinni mestu furðu hve miklu honum auðnað;st að koma til vegar á þessum árum síðan hann. tók við biskups- embættinu. Þegar hann varð biskup, þá voru húsakvnni margra presta þannig, að þau máttu fi-emur feljast greni en mannabústaðir. SLgurgeir bisk- up lét það verða eitt af sínum viðfangsefnum ,að fá hér úr bætt Og nú er þá líka víða bót á ráðin í þessúm efnum. En hvað önn og elju það kost- aði, um það vissi raunar'eng- inn til fulls, nema biskup einn. Kirkjusöngurinn vai' eitt af því sem Sigui'geir biskup lét sig varðá, og miklu varð éinnig til vegar konxö þar um hans daga. Að vísu mátti segja að vinnan þar hvíld; fremur á herð urri söngmálastjóra þjóðkirkj- unnar en á herðum biskxxps, en ekki mun það fjarri lagi, að söngmálastjóri haii talið sig eiga dx’júga stoð í starfi biskups og í áhuga hans á þessum málum. En um Sigurgeir biskup var það : ?vo. að þó að. einu márki væri náð, þá var þegar af öilum mætti bai'izt fyrir að ná öðru. Nú síðast var honum ,það hugfólgnast áhugamál að stofnaður vrði öflugur sjóður, sem hefði það hlutverk með höndum að lána fé til bygging- ar kirkna. Hann fékk ekki að s.já hver yrðu úrslit þeirrar bar- áttu,. en vonandi. verður því. máli fy’gt til.sigurs þó að nú sé frá . fallinn sá maðurinn sem mest mæddi á. Hér hefuí' ekki veríð minnzt- á .nema fátt eitt.. af : á.huga- og baráttumálum Sigurgefes' bisk1’ nefna þó að því verði sleppt hér. En víst er um það, að ýmsum þótti Það með ólík- indum hve miklu hann gát af- kastað. Það var þó ekkert leyndarmál. Orsökiri var sú, að hann var óvenju mikill af- kastamaður, það mát’ti svo segja að hann væri naumast einhamur er hann ýekk að vex'ki, og svo var hann auk þess sivinnandi. Það mátti víst segja að margan daginn auðn- iaðist honum að afkasta márgra manna verki og vinna þó allt vel. Oít va r þó stoþlöt • næðÍ til storfanna, því margxXx- máði urinn átti erindi við biskup og öllum skvldi tekið vel. Hver maður se-m á fund hans leitaði, hvort heldur það voru prestar eða leikmenn, máttu eiga það víst, að þeim yrði tek’ð svo sem væri þar bróðir á ferð. . En störf Sigurgeii's biskups voru ekki öll unnin á skrifstofu hahs, öðru nærö Á hverju :ári <\ visitei'aði hann eitt eða fleiri prófastsdæmi og lá þá ekki á liði sínu frekar en endranær; auk þessa átti hann hinn mysta. fjölda ferða víðsvegár ; mri' landið í allskonar kirfcjulégu.m,: erindum. Það var oi’ðin föíjt venja, ef einhverja meiriháttar kirkjulega athöfn skyldi halda einhversstaðar á landinu, að biðja 'biskpp að koma þar óg taka sinn þátt i að; sú hát’ð mætti fara sem bezt úr garði. Og biskup taldi það skyldu sína að gera a’it sein í hans valdi. stæði, hinni íslerizku kirkju til végs cg sóma. í því efni spurði hann aðeins um það, hvort hann ræti gert gagn, ekki um hitt, hvort heilsu hans væri þétta nú ekki ofraun. Og þó var heilsan á þrotum, og hann vissi það vei sjálfur. Síð- tast þeg'ar fundum okkar bar saman, þá. vár .um. það rætt að hann kæmi austur í Öræfi og v.ígði Þar kirkiu, sem nú hefur verið endurbyésð. Hann var re’ðubú’na að- koma livénær sem kallað væri, 'en ég fami það á bonum að harin vissi það vel áð honum v.ar ekki talið hent, héilsur.nar vegna að • fe,rðast í i flngyél, Þpð. Var því' J svo.-: um íaiað,- að- lýta 'þessa ■ férð -biða,' þai'' ti’. xxnnt væri txps; en marg't fleira rnætti til að komast alla leiðina í bíl. Og það voru ekki aðeins ferðirnar innanlands; sem reyndu á j>rek hans og -krafta. Márgar voru þær ferðirnar sem hann átti til annarra landa eft- ir áð hann varð biskup; Eina slíka ferð íór hann sér til heilsubótax', en hinar allar voru farnar í þágu hinnar íslenzku kirkju, til þess að végur hennar mætti verða sem. xhestur. Já, það var í raunxnni furðu- legt hverju Sigurgeir biskup gat afkastað, en því má þá heldur ekki gleyma að hann átti sér styrka «toð í stárfi. Kona hans var Guðrún Pétursdóttir. frá Hrólfsskála á Seltjarnamesi, hin ágætasta kona í hverri ■grein. Heimili þeirra biskups- hjónanna var álveg sérstaklega gott, en mér ef alit annað en .auðvélt að gera mér grein íyrir þvf, hvort þeirra 'hjóna átti drýgri þátt í að svo var. Gest- rísnin á því heimili var bók- staflega með fádæmum. Þar voru allir velkomnir og alltaf. Ög’bæði voru þau samhent um það; biskupshjónin, að gera hverjum sem að garði bar, sem ánægjulegasta komuna þangað. Ég heyrðí ’ Sigurgeir biskupi fundið’ það til forattú, skömmu eftir að hann hafði veitð kjör- inn til biskups,. að hánn væri enginn lærdómsmaður. Og lær- dómsmaður var hann þó. En satt yar það, að margir prest- tar og guðfræðingar höfðu hærri próf en hann, þ. e. a. s. af þeim prófum sem tekin eru í Mériritaskóla cg Háskóla. En Sigux:geir biskup varð, eins og áðrir' menn, ,að ganga undir ömiör' próf miklu strangari. í skóla reynslunnar tók harin sin þrðf,' bg þar fékk hann ágætis- e'mkunn í hverju. fagi. Honum : v.o.ru falin rp'kil .störf. 03 v.axjda- ■ 'ííþm látþyf pg;jhanri'..Ieýsti’;jþ%u öl; ;a,f' héndi1 irj^e^ .ágaet'um..‘,jlá., . :harxn,.óx, af hyerju .stai'fi,. hanp var alla ævina vaxandi maður, var allfaf að verða meiri maður og' be.tri maðxir; og trú mín .er þá líka sú, að sagan muni meta hanri sem einn hinn bezta . biskup sem íslenzka kirkjan hefir átt. í Títusarbréfinu segir svo; ,.Því að biskup á að vera óað- finnan’egur, eins og ráðsmaður Guðs.“ Ég bekki engan íslenzk- en kennimann sem hafi komizt nær því að jiþpfyha þessa kröfu en cinm'tt Sigurgeir Sigurðsson biskup. Blessuð veri minning hans. Eríkur Helgason Bjarnanesi Menn setti hl.ióða, er þeir heyi’ðu análátsfi'egn byskups.'ns yfir íslandi, hería. Sigúrgeirs S’gurðssonar. Ekkj . eingöngu vegna þess,; að hann var sá , . maður-'sem gegndi elzta tignar- embæfti þjóðarinnar. Áður hafa býskupar kvatt þennan heim og sumir orðið lítill harmdauði alþýðu manna. Á þetta Þó ekki við byskupa í nýjum sið. Frá- íáll 'heira Sigurgéirs snart til- finningar manná'véáná’ ástsæld- ar hans og farsællar stjórnar ríkiskii'kjunnar. Með honum hverfur .góður drengur, Verður fátt betra ságt um látinn mann. Sigurgeir byskup var borinn i Túnprýði á Eyrarbalíka; binn 3. ’ dag ágústmánaðar 1890. Hafði hann því rétþa.,;.þrj,á um sextugt þegar hann léat.; Faðir hans var hinn nafnkunni jþraut- ryðjandi, Sigurður í'egluboði (f. 12. mai 1857, d. 26. júní 1925) Eiríksson 'bónda á ÓI- afsvöllúm á Skeiðum ( 27. júlí 1832, d. 13. október 1859) Ei- ríks'sonar. Móðir byskups var Svanhildur' ff. 25. mai 1858, d. 25. deséniber 1917) Sigurðar- dóttir- hafnsögumanns i Munda- 1 koti á Eyrarbakka (f/ 23 fe- brúar 1828 d 9. desember 1891) Teitssonar. vtar S'-gurð ji- regiu- boði einhver áhrifamesti alþýðu maður 03 hvers manns hug- . ljúíi, sem honum kynntyst. Herra Sigurgeir lauk stúd- entsprófi við Menntaskólamr árið 1913 og fjórum árum sið- ar embættispi'ófi í guðfræði við Háskóla Islands; Var hann fyi'stur byskup með prófi frá Háskólanum, en fyrirrennarar hans í nýjum sið höfðu sólt fræðslu ‘sína til hinriar stór- merku menntastofnunar, Kaup- mannahnafarháskóla. Er nú að- eins einn þjónandi pi'estur, rem lauk prófi. þar, séra Sveinbjöin prófastur Högnason á Breiða- bóistað. Hinsvegar dvrildist herra Sigurgeir við framhahls- nám erlendis 'oftar en einu sinni og ’;sótti þangað ýmsan - fróðleik’, srirn ekki va'rð veittur héx-. Hann var vígður 7. október 1917 aðstoðarpresíur til s>éra Magnúss Jónssonar . í Isafirði, er séra Magnús var settur til að' gegna dósentsembæ'.ti I guð- fræði. Honum var vertu,' Isa- fjörður 11. marz 193 3, en skip- aður pi'ófastur í Noyðúi’-ísa- fjarðarpx'ófastsdæmi frá 1 júni 1927 að telja. Gégridi hanri báð- um þessum embættuúr.af hitiuxn n-esta dugnaði og samvizku- semi þar til hann var kjörmn byskup. Auk þess þjónaði hann um stundax'sakir Ögurþingum og Staðarprestakalli i Súganda- .fjrði meðan pi'estlaust var þar. Hann var að lok iu kjör: skip- aður byskup yfir Ísiándí 29. rióvember 1938 lrá I. janúar 1939 að tejja. Fyrirrcnnari bans í embættinu, dr. theo'i. h..c Jón . bj'skup Heigason, yígði hann byskupsvígslu í dómlcirkjunni í Reykjavxk 24. júnx; 1939. Var það einhver hatíðlegasta guðs- þjónusta, sem gerð hatði verið, er 80 hempuklæddir klei'kar sátu í kór. Átti hinn nýi bvskup þó eftir að íly.tja enn hátíð’egri messu á Þingvöllum 17. júní 1944. enda þótt allar vonir ís- lendinga þann deg hafi ekkii ræzt. Sigurgeir byskup h’.aut þá giptu, að nema fræði sín hjá hinum ágætustu meisturum, þeim Jóni Helgasyni, Haixaldi Níe’ssyni oa Sigurði Síverlsen. Ailir voru þessjr, menn fyrir- mynd auðfræð’kprnara. Þeir vorú, ásamt Þórha’li bv«kupi Bjamarsyni. he’"tu fuiltrúar ,.a'damótaguðfræðinnar“ svo- nefndu. frjSlsrar hpgsurar og iimbuirðarlyndis í trúarefnym. Einstaka afturhaldsgárungar' hafa reyn; að ófrægja ,,a!da- Framhald á 11. síðu

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.