Þjóðviljinn - 28.10.1953, Síða 5

Sterk rök leidd að því að
háþróað plöntulíf sé á
Miðvikudagur 28. október 1953 — ÞJÓÐVILJINN
Sovézhir vímudmnenn ryð§a úr regi
helztu móthárum gegn því
Fréttaakeyti, sem bárust fra Moskva í síöustu viku.
hermdu að sovézkir vílsándamsnn heföu leitt sterk rok aö
því, aö á Marz væri aö finna háþróaö plöntulíf.
. Eins og kunnugt er, hafa vís-
índamenn lengi deilt um, hvort
hugsanlegt væri, að líf ætti sér
stað á Marz eða ekki. Ýmislegt
hefur þótt benda til þess, .en
vísindamenn hafa haft mótbár-
ur gegn því á reiðum höndum.
Skömmu eftir seinni heims-
styrjöldina var í Sovétr.’kjunum
lagður grundvöllur að nýrri vís-
indagrein, sem hlaut nafnið
astrobotanik, eða stjarngrasa-
fræði, og voru upphafsmennirn-
ir prófessorarnir G. Tikoff og
N. Kútéroff.
11. nóvember 1947 var sett á
stofn sérstök deild fyrir stjarn-
grasafræði við vísindaakademíu
Kasakstans, en þar í háfjöllun-
um voru skilyrði til tilrauna
talin sérstaklega hentug.
Sami snjór og ís og á
jörðinni
Prófessor Tikoff hóf rannsókn-
ir isínar á Marz þegar árið 1909.
Hann komst að raun um, að sömu
árstíðaskipti áttu sér stað á
Spara, spara!
í Frakklandi situr nú að völd
um ríkisstjórn sem vill láta telja
sig sparnaðarstjórn og er öðru
hverju með tilburði til að gera
sig verðuga þeirrar nafngiftar.
Þetta bitnaði nýlega á hermönn-
um í franska hernámsliðinu í
Þýzkalandi á þann hátt að
hverjum hermanni var skömmt
uð ein rúlla af skeinipappír.
Skýrslur verða haldnar um það
hversu lengi hverjum og einum
endist skammturinn og er það
von herstjórnarinnar að af verði
mikill pappírssparnaðUr.
Marz og á Jörðinni: við heim-
skautin urðu stór svæði þakin
af ísi og snjó á veturna, sem
bráðnaði og hvarf á sumrin. Um
tíma var haldið, að hér væri um
að ræða frosinn kolefnistvísýr-
ung, en Tikoff komst að þeirri
niðurstöðu, að þetta væri sams
konar sniór og r’s og á Jörðinni
finnst. Rannsóknir bandaríska
stjarnfræðingsins Kuipers, sem
notaði aðrar aðferðir, staðfestu
þessa niðurstöðu Tikoffs árið
1943.
Litaskipti benda til
jurtalífs
Um 1920 komst prófessor Ti-
koff, sem þá stundaði rannsókn-
ir sínar í hinum fræga Pulkovo-
stjörnuturni, að því, að hin
dökku svæði á Marz voru græn
eða blá að vetrarlagi, en brún.
lei-t á sumrin, Þetta renndi stoð
um undir þá tilgátu, að á Marz
væru jurtir, sem felldu blöð á
haustin og einnig sígrænar jurt-
ir, eins og þær þekkjast frá hin-
um köldu héruðum Jarðarinnar.
Visindamenn voru þó langt frá
því sannfærðir um réttmæti
þessarar tilgátu.
Þrjár höfuðmótbárur
Mótbárur gegn henni voru
einkum þrjár, og það voru þær
sem teknar voru til atbugunar
við stjarngrasafræðideild vísinda-
akademíunnar í höfuðborg Kas-
akstans, Alma Ata, árin eftir
1947.
.Fyrsta mótbár.an var 'SÚ, að
jurtir Jarðarinnar endurkasta
miklu fleiri af hinum ósýnilegu
útrauðu geislum en endurkastast
frá hinum dökku svæðum á
Marz sem talin eru vitna um
Hárskerar skaðabófaskyidir
fyrir siœma klippingu
Sé Ástralíumaöur óánægöur meö þaö hvernig hann
hefur veriö klipptur eöa rakaöur, getur hann fengiö rak-
arann sinn dæmdan til aö greiöa skaöabætur.
Rakarar í Ástralíu þóttu svo
illa að sér og óvandvirkir að
þingið setti lög, sem munu ekki
eiga sér neinn líka á jörðinni.
Lögin, sem tóku gildi um sið-
ustu mánaðamót, koma á opin-
beru eftirliti með vinnu rakar-
ánna. Snyrtiráð nefn.ist yfirvald,
sem sett er til að fylgjast með
því hvernig fólk er klippt og
rakað. Sé einhver óánægður með
hand.averk rakarans síns getur
hann snúið sér til ráðsins, sem
heíur vald til að rannsaka mál-
ið og dæma í því. Þyki snyrti-
ráðinu kæran á rökum reist
getur það dæmt kæranda skaða-
bætur úr vasa rakarans og auk
þess svipt hann atvinnuleyfi um
ákveðinn tíma ef sakir þykja
ærnar.
. Auk þessa ber snyrtiráðinu að
f.vlgjast með hollustuháttum í
rakarastofum og viðskiptavinir
geta kært það fyrir ráðinu ef
rakararnir handleika skæri,
klippur og rakhnífa þannig að
viðskiptavinunum stafi háski af.
plöntullf. Rannsóknir í háfjöll-
um Kasakstans leiddu hins 'veg-
ar í ljós, að jurtir. sem lifa í
köldu loftslagi á Jörðinni, gefa
frá sér mjög lítið af útrauðum
geislum, og að útgeisljin barr-
trjáa er t. d. helmingi minni á
veturna en á sumrin. Skýringi’a
er sú, að plöntur í köldu lofts-
lagi 'soga að sér útrauðu geisl-
ana til að halda á sér hita.
Illaðgræna ekki útilokuð
Önnur mótbáran er sú, að
grænu jurtirnar á Jörðinni
g’eypa nokkurn hluta .af hinum
rauðu geislum litrófs'ms. Það er
blaðgrænan sem sýgur þá í sig.
í litrófi þess ljóss, sem endur-
kastast frá hinum dökku svæð-
um á Marz, vantar hins vegar
enga rauða geisla. Þetta bendir
til þess, að blaðgræna sé ekki
til á Marz. Rannsóknirnar í há-
fjöllum Kasakstans leiddu hins
vegar í Ijós, að blaðgræna í jurt-
um, sem lifa í kuldahéruðum,
drekki ekki í sig nema lítið eitt
af hinum rauðu geislum litróís-
ins. Ástæðan er sú, að þessar
jurtir verða ekki einungis að
nota rauða, heldur einnig orange-
lita, gu!a og græna geisla til að
fá nægilega orku til að vinna
koltvisýrunginn úr loftinu. Þess
vegna er alls ekki útilokað, að
blaðgrænan sé til á Marz.
Bláar jurtir í köldu
loftslagi
Þriðja atriðið, sem olli vís-
indamönnum heilabrotum, var að
jurtirnar á Marz virtust vera
ljós- eða jafnvel dökkbláar. En
þetta skýrist, ef haft er í huga
það sem sagt var áðan: að
jurtir í köldu loftslagi soga til
sín bæði rauða, orangelita, gula
og græna geisla. Þá er skiljan-
legt að ljósbláir, dökkbláir og
fjólubláir geislar séu yfirgnæf-
andi í litrofi þess ljóss, sem þær
varpa frá sér. Rannsóknir í há-
fjöllunum staðfesíu þetta einnig.
Líkur á dýralífi
Að sjálfs.ögðu hefur hér aðeins
verið drepið á höfuðatrið'n. í
rannsóknum sovézku vísinda-
mannanna, en óhætt mun að
fullyrða, að með þeim hafa vcrið
leitt miög sterk rök að þv', að
til sé háþróað p’öntulíf á Marz.
Og þá eru um leið ærnar líkur
fyrir því, .að dýralíf kunni að
eiga sér þar stað.
FyrSr skömmu íundust tá göíii í Kaupmannahöfn flugmiðar,
fa' 'Ir í gúmmiblöðrum, þar sem vesturþýzkir scsíaldcmákratar
hvöttu fóiaga sína í austurhéruðum ÞýzkalanJs tll upphlaupa og:
i k'jmmdarvcrka. Myntl’n cr af eirizi slíkri blöðru og iniðum þehnxi
se .n i lienm voru.
r iskkaupmeim í ASserdeeii
óttast skort á ísfiski
Fiskkaupmenn í Aberdeen hafa í hyggju aö stofna
togaraútgeröarfélag meö allt að 3 tmillj. sterlingspunda
hlutafé.
í 'síðasta tölublaði brezlca
fiskiritsins Flshing News er
skýrt frá því, að fiskkaupmenn
í Aberdeen hafi í hyggju að
stofna togaraútgerðarfélag. Ætl-
unin er að saína 2—3 millj.
sterlingspunda hlutafé, en auk
þess mun leitað til stjórnar-
-----------------------—-------\
Verkiall 250.000 í
Clydehéraði
Á miðvikudaginn í síðustu
viku lögðu 250.000 verkamenn
í G asgow og aruiars staðar
í C*ydehéraði ni’ur vir.nu í
hálfan dag til að fylgja á eft-
ir kröfu sinni um 15% kaup-
hækkun. Þetta var mesta
vlimustöðvvn, sem þar hefur
átt sér stað síðan í allsherjar-
verkfallir.a mikla árið 1926.
Upp úr hádeginu héldu tug-
búsunlir verkamanna á
fjö .iafund í Glasgow cg
hiýddu þar á lciðíoga sína,
sam sögðu að þessi v'miu-
stöðvun og þessi furGur
niætti vera atvinnurekend-
cm til viðvörunar. ,.Við get-
um ekki þolað“, sagði einn
þeirra, „rl örfáir auðugir
vinnuveiter.riar segf þrem
milljónum verkamanna, að
þeir geti enga. kauphækkun
fengið".
V_____________________________
valdanna um ríklsstyrk til tog-
arakaupa. Þessi hugmynd er
komin upp vegna bess að fisk-
kaupmenn í Aberdeen óttast að
þeir togarar sem nú landa i
bænum, geti ekki fullnægt eft-
irspurninni. Nú þegar er mis-
brestur á þessu og fyrirsjáan-
legt, að inr.an nokkurra ára muni
aðeins heimingur þe'rra 200-
•fiskkaupmanna sem í borginni
eru fá nægilegar fiskbifgðir, ef
ekkert verður að gert.
Tcgurum sem gerðir eru út
frá Aberdeen, hefur fækkað úr
328 árið 1938 í 217 • nú. Og það
sem meira er. iangflestir þeirra
eru úr sér gengnir; þann'g er.u
170 þeirra eldri en 30 ára og
56 eldri en 40, ag litlar líkur á
að hægt verði að gera þá út x
meira en 10 ár enn.
tMIsipIágaia
M
Urgangsoiían sem.skip slepp-a
frá sér á höfum úti verður þyi
meira vandamál sem diéselskip-
unum í'jölgar. Oiíubrákin banar
sjófuglum ; m:l];?nata’.i og óþr'f-
ur heilar st"and’.engjur svo að
þar. er ek’.ci stígandi. Nú er að
koma saman i London alþjðð-
’eg ráðstefna, þar sem ræða á
hvað hægt sé að gera t.'l að
bægja frá olíuplágunni.
Ein síðasta nýungin í sýra*
ingartsfkni kv’kmyada e-
bré:ðtiald'ð, sem kal xst é
útlonzku c’ncmascope. Þaí
vo.r ný’ega tok’ð í noíkuc
í ei'nu stærs ia l;v'kmyr-Ja
húsi Kaupmannahaf na
og þs»r ©r þessi mýnd tek
:n af ]>ví. Tjaldð er 1
metra breití en 0 mýr
hát'-. Sterð þess m
marka nf samanbnrði v5
mennina scm undir þ>
standa.