Þjóðviljinn - 28.10.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagiir 28. október 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
jalda almannatryggingan
a laaanna réftiæ
þeirra
Mri§h§éMs Mfarnasonar um
S&* Vaieiimarssonar rið 1» nmr
Þjóðviljinn liefur birt grein-
ar og greinargerð frumvarps
sem sósíalistar flytja í efrideild
um gildistöku heilsugæzlukafla
tryggingarlaganna og afnám
persónuiðgjalda trygginganna.
Hér fer á eftir framsöguræða
Brynjólfs Bjarnasonar við 1.
umræðu málsins.
Herra forseti.
Við flutningsmenn þessa
frumvarþs flubtum það í fyrsta
■skipti árið 1951. Það fékk þá
enga .afgreiðslu hér í þessari
háttvirtu deiid. Nefndin, sem
það var vísað til, tók það
aldrei til meðferðar og skilaði
ekkj nefndaráliti. Nú flytjum
við frumvarpið á ný og við telj-
um það sérstaklega t'.mabært
nú, vegna þess, að í ráði er að
á þessu þingi verði afgreidd
ný skattalög. Þetta eru mál sem
heyra saman og eiga að ,af-
greiðast samtímis. Það er nauð-
synlegt að afgreiða skattalög
á sama þingi og þetta mál og
við telium að skattalög'n eigi
ekki að endurskoða, nema um
leið verði ákveðið hvaða stefnu
eigi -að fylgia eftirleiðis að því
er varðar persónuiðgjöld al-
mannatrygginganna.
Frumvarp þetta eý mjög ein-
falt að formi, en það felur þó
í sér tvö miög- mikilsverð at-
riði, það er að öðrum þræði
tryggingarmál og að hinu léyti
skattamál. Fyrra atriði er þess
éfnis, að 3. kaflj laga um al-
mannatryggingar, kaflinn um
heilsugæzlu, skuli koma til
framkvæmda 1. ianúar 1954.
Framkvæmd þessa kafia hefur
verið frestað hvað eftir annað
en sámkvæmt núgildandi laga-
ákvæðum á hann að koma til
framkvæmda 1955. Með þessu
írumvarpi er lagt tiL að þessi
kafli komi til framkvæmda ári
fyrr, . og við teijum ,að ekki
ætti að vera neibt því til fyrir-
stöðu, ef vilji er fyrir hendi
og undirbúningur þegar hafinn
og hraðað með þennan frest í
huga. 'Enda er nú drátturinn á
framkvæmd þessa mikilvæga
þátíar almannatryggingarlag-
anna orðinn ærinn. Hitt atriðið
eru persónuiðgiöldin, að per-
■sónuiðgjöld, þar með talin ið-
gjö’id til íjúkrasamiasa, falli
niður. Þetta hvort tveggj.a þarf
að kom.a til framkvæmda sam-
tímis. Ef iðgjöldin falla niður
þá er einsætt að taka upp það
skipulag sem gert er ráð fyrir
í lögunum, eins og þau voru
, afgreidd 1946, ,að öll trygging-
arstarfsemi verði sameinuð í
eitt og sjúkrasam'.ögin þá lögð
niður.
Við álítam að mjög sterk rök
'hn:gi að því að fara þá ’eið,
■ sem hér er lögð til. Undanfarið
■ hafa iðgjöld til trýgginganna
og . sjúkrasamiagsiðgjöldin
hækkað alveg gifuriega og nú
er svo komið ,að kvæntur mað-
nr á fyrsta verðlagssvæði, eða
, þar sem sjúkrasam’ags'ðgjöid
eru 27 kr. fyrir einstaklinga á
mántiði eins og í Reykjavik,
greiðir 1362 krónur á ári til
trygginganna. Samtimis haf'a
hlunnindi sjúkrasamlaganna
verið stórlega rýrð. Þetta er
engin smáræðis upphæð, 1362
krónur á ári. Fyrir allan al-
menning er þetta miklu hærri
upphæð heidur en ailur tekju-
skatturinn.
Hvað þýðir þetta? Það þýðir
að verið er a_ð hverfa meir og
meir frá meginreglunni um
stighækkandi skatta, einnig við
álagningu hinna beinu skatta.
Brynjólfur Bjarnason
Þegar skattalögin voru sett þá
var ætlazt til þess að einmitt^
þeirri meginreglu yrðj fylgt,
að skab'.arnir væru stighækk-
andi. En þegar nú mikill meiri
hluti beinu skattanna, sem á
a’menningi hvíla, er orðinn
nefskattur, þá er horfið frá
þeirri reglu. Við flutningsmenn
þe-ssa frumvarps leggjum til að
hoi'fið verði til hennar aftur að
þessu leyti.
Þegar litið er á aðra fekju-
stofna ríkisins, kemur þó enn
skýrar í ijós, hversu lítið brot
hinn stighækkandi tekjuskattur
er >af öllum rikisítekjunum.
Tollar og óbeinir skattar, að
meðtöldum bátagjaldeyri, nerna
nú hvorki meira né minna en
milli 11 til 12 þús. kr. á hverja
5 manna fjötskyldu á landinu
og verða altt að 15 þús. ef
tekjur af einkasölum eru tald-
ar með. Sú fjárfúlga, sem rikið
innheimitir beinl'nis, er að
mlnnsta kosti fjórðungur eða
meira en fjórðungur af ötlum
þjóðartekjunum. En þar af er
tekju- og eignaskattur eini
■skatturinn sem iagður er á efit-
ir efnum og ástæðum, aðeins
um 10% ef tryggingargjöld.'n
eru talin með. Þessar tölur
sýna að bað er fvrir löngu
horfið frá þeirri reglu að skatt-
leggia þcgnana í hluffallj við
efnahagsgetu þeirra, það er
með stighækkandi skatti. Það
er að segja rikið er horiið frá
þessari reglu. Bæiarfé’ögin
fylgja hcnni hinsvegar mcð vit-
svörunum.
Enda þótt toTar séu rangtát-
ir þá tel ég að nefskattar, eins
og tryggingargjöldin, séu enn-
þá ranglátari. Það er þó hægt
að komast undan nokkru af
tollunum með því að láta vera
að kaupa hinar hátolluðu vör-
ur. En tryggingargjöldin er
ekki hægt að komast hjá að
greiða, að minnsía kosti ekki
nema 'siálfum sér til tjóns, og
því miður eru það nú samt .allt
of margir, ,sem gera það og
fal’a þannig út úr trygging-
um, o,g venjulega vegna þess
að greiðslan er þeim um megn.
Einkum eru brögð að þessu
þegar atvinnuleysi steðjar að.
Og er þá komið að einum rök-
unum enn í'yrir því, að taka
upp þetta fyrirkomulag, sem
að hér er lagt til. Almanr.a-
tryggingarnar eru því aðeins
raunverulegar -almanna-trygg-
ingar að allir séu í réttindum.
Þetta fyrirkomulag' mundi
vitaskuld hafa í för með sér
mjög mikinn sparnað fyrir
tryggingarnar. Allur kostnaður
við innheimtu gjalda mundi
falla niður. Kostnaður sá, sem
nú er við rekstur sjúkrasam-
laganna, mundi að mestu leyti
sparast, og það er ekki litil
upphæð.
Hvað hér er um mikið fé að
ræða, sem afla yrði á annan
hátt 'Og ríkissjóður yrði að
leggja fram, hef ég ekki tæm-
andi upplýsingar um. Persónu-
iðgjöld alþýðutrygginganna eru
nú um 33 millj. króna, sam-
kvæmt áætlun fyrir næsta fjár-
hagsár, og við þetía bætist ,svo
kostnaður við rekstur sjúkra-
samlagann,aT og það ætti 'að
vera tiltöl'ulega auðveit fyrir
þingnefnd að fá skýrslur um
það.
Hæstvirt r.'kisstjórn, hefur nú
boðað lækkun tekjuskattsins.
Það liggur því fyrir að ríkis-
stjórnin telur sér fært fjárhags-
ins vegna að lækka beinu
skattana. En sú skattalækkun
sem muhdi koma almenningi,
og fyrst og fremst þeím tékju-
minnstu, að Íangmestum not-
um, það er- einmiít sú, sem hér
er lögð til, eins og ég þykist nú
hafa sýnt nógs.am1ega fram á.
Auk þess myndi þetta miða að
því, ,að gera skattalöggjöfina
einfa’.dari og auðveldari í
framkvæmd, en elnmitt þetta
sjónarmið skal hafa í huga við
endurskoðun skattalaganna,
samkvæmt þeirri Þingsályktun
sem samþvkkt var hér á síð-
asta ári. Þar segir svo: „Lögð
■skal einnig áherzla á að gera
skattalöggjöfina svo elnfalda og
auðvelda í framkvæmd sem
fre-kast er unnt“. Eins og ég
hef áður sagt, þettá Verður að
vera einn þátturinn í þeirri
endurskoðun skattalöggjafar-
innar, sem ætiazf 'cr til þess
að framkvæmd verði á þessu
þingi.
Sumir munu nú ef til viíi
halda því fram. að það gegni
öðru máli um trvggingar en
aSra þjónustu hins opinbera.
Það sé sjálfsagi að menn greiði
iðgjöld til trygginganna, kaupi
,sér persónulega tryggingu.
Þessir menn líta á aiþýðu-
tryggingarnar eins og hverja:
aðra vátryggingu. Þetta sjónar-
mið álit ég alrangt. Við verð-
um að venia okkur á að líta
á almannatryggingarnar sem
hver.ia aðra opinbera þjónustu,.
nauðsynlega og óhjákvæmilega
í hverju nútímaþjóðfélagi.
Alveg eins og skóla, löggæzlu.
og svo framveg/s. Þaö er írá
mínu sjónarmiði ekki hótinu
meiri ástæða til Þess að kostn-
aður við tryggingar séu greidd-
ur með nefsköttum, en t. d.
kostnaður við skóla og iög-
gæzlu og aðra nauðsynlega op-
inbera þjónustu.
Ég igeri ráð fyrir að skatta-'
frumvarpið fýrii’högáða komíl
til fjárhagsnéfndar’ og vegna
þess sem ég-nef áður sagt um
samhengi þessara tveggja mála,
þá legg ég til, -að þessu frum-
varpi verði einnig vísað fit
háttvirtrar fjárhagsnefndar. Og
ég treysti því að það fái þar.
afgreiðslu. Ef háttvirtum alþing-
ismönnum þykir stigið of stór
skref með því iað afnema per-
sónuiðgjöldin. þá er að minnsta
kosti nokkuð fengið ef sam-
komulag gæti orðið um að
lækka.þau verulega um leíð og
allt trygglngarkerflð yrði sam-
einað eins og hér er lagt til. Ég
treysti hví að háttvirt nefnd
tak; málið itil vandlegrar með-
ferðar.
Viktozía Halldórsdóttir:
Grísir gjalda, göm
ss
Við íslendingar verjum há-
um fjárupphæ’ðum til kirkna,
skóiahalds og annarra menn-
ingarmála, sem hverri mc.nn-
ingarþjóð er skylt að hafa
í heiðri. En á sama tíma og
kristin ke.nning, bindindissemi
og hverskonar menningarleg
uppfræðsla er af beztu mönn-
um þjóðarinnar talin undir-
staða menningarþjóífélags
okkar blasir sú sorglega stað-
reynd við, að haldið er uppi
áróðri fyrir því að allt þetta
fagra og kristilega verði frá
okkur tekið. Ekki þurf lengi
að leita til að finna þessum
orðum stað. Gróðafíknir vín-
salar og aÞskonar angurgap-
ar, þar á meðal nokkrir full-
trúar þjóðarinnar á Alþingi,
linna ekki áróðrinum fyrir
meira áfenglsflóði, minna að-
haldi á sö’u áfengra drykkja
á skemmtistöðum vitandi það
að sl'íkar rýmkanir myndu
þýða fleiri ölæðinga og auk-
in banasl.vs af völdum áfeng-
isneyzlu. í dagblöðum bæjar-
ins má iesa ohuggnanlegan á-
róður fvrir því að gera bróð-
urkærleikann cg meðlíðanina
með þe:m sém verða fyrir
sorgum af vö’dum áfengis að
hlægiTegum smámunum.
Háskó'astúdentar, verðandi
embættismenn bessa lands
hafa sent frá ser óglæsilyga
samþykkt til Alþingis, er hún
slæmur vitnisburður um það
samkvæmislíf, sem gegnsýrt
er af áfengismenningu er á-
byrgir, fullþroska menn ha'da
uppi og ungmennin taka sér
til fyrirmyadar. Það er vitað
mál, að við hátíðleg tækifæri
svo sem móttöku gesta, inn-
lendra og erlendra, telja em-
bættismenn og aðrir leiðandi
menn þjóðarinnar sjálfsagða
kurteisisskyldu að hafa ótak-
mörkuð vínföng á veizluborð-
inu, enda þótt það komi á
þjóðina en ekki þá sem vínið
veita, að borga bæði vínföng
og af’eiðiclgar þess tjóns, sem
verður af völdum vínneyzl-
unnar.
Hin ungæðlngslega sam-
þykkt háskólastúdenta, sem
ég gat rm er vissulega berg-
mál frá skálarieðum vindýrk-
Viktoria HaUdórsdóttir

enda í feitum embættum, sem
á undanförnum árum hafa
ráðið mörg óheil'aráð fyrir
land og þjóð við veizluborð,
sem hafa verið ofhlaðin Sterk-
um drykkjarföngum. Þessi
samþykkt um áfengismál er
þjóðarhneyksli, eitt af mörg-
um sem særir það fólk sem
ann menntun og menningu og
þráir fagurt maanlif. Þar
sannast enn hið forna spak-
mæli: Grísir gjalda, gömul
svín valdá.
Morgunblacið birt'r 21. þm.
þá frétt, að stofnað hafi ver-
ið hér félag, sem nefnist „Fé-
lag raunsæismáinra tim á-
fengismál". Ég ætla að leyfa
mér að birta nokkrar g’efsur
úr gremargerð cr gerð var
fyrir stofnuninni. , Félagið
telur áfengismálin komin í
sl'kt öngþveiti. að til ath'æg-
is sé á erlendum vettvangi‘%
segir þar orðrétt. Þá er þár
sagt að ofstæki og bölsýni
skeúi skíi'dirni á rikisstjóra-
ina, bað cé að regjn almenn-
ine: í land’nn. . Þessi samtök
g'eðjast vfir því eð sk.ugga..
bnx’nu vi.ð ofdry]ck.iuna jer
lok’ð. V«ð vil.jum ekki gorast
liérar t:I fótunna þegar vanda-
mál, ekki aherieara i-n reyzla
áfenara drykkja knýja á dyr
okkar“. Svo mörg e’-u hnu'
orð, og engum, sem les þau
dylst að þessi félagsskapur
muni stofnaður við glitrandi
Framhald á 11. síðu. I