Þjóðviljinn - 28.10.1953, Síða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 28. október 1958
iBlðOVIUINN
Otgefandi: Sameinlngarflokkur alþýSu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsia, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
10. — Sími 7500 (3 línur). *
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Aburðarvsrksmiðjan og verkefni
• Hér í blaöinu hefur allmjög verið rakinn ferill áburðarverk-
smiðjumálsius á Alþingi og meðferð þess öll. Sýnt hefur verið
fram á hvermg h'a ósvífnasta aðferð var notuð til að opna þá
leið að afhenda áburðarverksmiðjuna úr eign ríkisins i hendur
annarra aðila með því að læða breyt'ngartillögu um hlutafélags-
form inn í frumvarpið á síðustu stundu, en láta samt standa
óbreytt ákvæð: frumv. um eignarrétt hins opinbera, sem þaanig
er orðað að ,,verksmiðjan sé sjálfseignarstofnun. Allir vita að
það crðalag þýðir sama sem opinber eiga, er eingöngu skal
rekin til að þjóna ákveðnu markm'ði, án þess að tilgangurina
sé að gera slíkt fyrirtæki nokkurntíma að gróðafyrirtæki.
Það hefui einnig verið rákið hér hvernig ráðherrar hafa síðan
úr ráðherrastólum gef'ð yfirlýsingar um það, að verksmiðjan sé
éign þessa hlutafélags, og þar með leyft sér að lýsa ógilt ákvæði
það sem stendur í þriðju grein lagaana, að hún sé sjálfseignar-
stofnun, og gefa þannig hluthöfum vopn í hendur til að krefjast
eignaréttar á verksmiðjunn' úr hcndum hins opinbera.
Þegar sósíalistar bæði á þingi og í blöðum sínum höfðu flett
ofan af þessu fjárplógshneyksli, og það var orðið mikið um-
ræðuefn: meðal almennings sáu stjórnarflokkarnir sitt óvænna
og þóttust eitthvað þurfa að gera til þess að réttlæta gerðir
sínar a.m.k. í augum bændastéttarinnar. Var þá tekið það r'áð,
;.:ð hefja fyrir því áróður að bændasamtökin og einstakir bændur
gerðust Muthafar í áburðarveriksmiðjunni. Skyldi óánægjan
deyfð á þennan hátt. Þarf ekki mikla glöggskyggni til að sjá
að það sem bak við þetta liggur er fyrst og fremst það að
slæva dómgreind bændastéttarinnar á því hvað langt megi ganga
í fjárplógsstarfsem^ á hendur ríkinu, og reyna að fá samtök
hennar tii að gerast meðsek í óhæfu eins og þeirri, sem hér hefur
átt sér stað. Réttlætiskennd bændastéttarianar í þessu máli á að
kaupa fyrir lítilfjörlegan hlut í fyrirtæk'nu. Hlut sem ekki verður
séð að tryggi hagsmuni lieanar á nokkurn hátt betur en þeir
væru tryggðir með því eignarfyrirkomulagi sem alltaf frá byrj-
un hafð’ veríð liugsað og ennþá stendur í þriðju grein laganna.
, Sé aú flitið á aðrar hliðar sem einnig snúa að þessu máli sést
ennþá be’tur hve litil ástæða er fyrir bændur landsins og samtök
þeirra að gína v'ð þessari flugu. Það eru þau verikefai önnur,
sm óleyst eru í sambandi við framleiðslumál hennar og afurða-
sölumál á fjölmörgum sviðum. Eitt allra nærtækasta dæmið
er það cfremdarástand, sem núna ríkir í gevmslu og sölumálum
garðávaxta og gróðurhúsaframleiðenda. Það er hart að það skuli
þurfa að viðurkennast, að ekki megi verðá allsherjargóðæri um
aldt land á einu ári hvað þessa framleiðslu snertir, svo ekki skap-
íst jafnframt horfur á því að uppskera sem nemur millj. kr. að
verðmæli ónýtist með öllu. Þetta er þó eklci fyr'r það að ennþá
sé þessi uppskera of mikil til iananlandsneyzlunnar, heldur ein-
göngu fyrir það að hepp'legt geymsluhúsnæði s'sortir á helztu
markaðsstöðum landsins þ.e. í stærstu bæjum og kauptúnum, eða
•'’erzluaarstöðum. Fyrir garðávexti þarf vönduð, sérstaklega út-
búin geymsluhús, svo sýnilegt er að þetta viðfangsefni verður
aldrei leyst nema með félagslegum átökum, og þá auðvitað fyrst
og fremst þe'rra félagssamtaka sem bændastéttin og bændur al-
mennt eru aðilar að.
Þetta eina atriði, er þó ekki nema brot af því, sem óhjá-
•kvæmilega þarf að leysa á aæstu árum til að trygg.ja fulla nýt-
ingu og sölu landbúnaðarframleiðslun.iar, eftir því sem me'ra
verður ræktað og framleiðslan vex. Það liggur að vísu ljóst
fyrir að bezti markaður landbúnaðarins mun alltaf verða innan-
lands, og því er það eitt allra stærsta hagsmunamál bændastétt-
ar'nnar að fjárhagsafkoma og kaupgeta almenniags í bæjum
landsins sé sem bezt. En lr'nu verður þó ekki neitað að aldrei
verður hægt að hnitmiða framleiðslumagn landbúnaðarins við
innanlandsþörfina eiua, e.ida gæti honum orð'ð þröiigur stakkur
skorinn á þann hátt.
Ein höfuðnauösyn íslenz' u þjóðarinnar núna er að halda sem
allra flestum einstaklingum cg fjclskyrdúim v'ð ísenzka atvlnnu-
vegi. Efling landbúnaðarins er þáttur í að fuilnargja þe'rri nauð-
syn. Nýting framleiðslunnar er grundvailarsk'lyrði þess að sú
efling geti tekizt. Hér liggur nauðsynlegra verkefn1 f>TÍr félags-
sámtökum bænda en að gerast skjöldur slíkrar fjárplógsstarf-
semi, sem fram hefur komið í sambandi við áburðarverksmiðju-
málið. : ■■■■■■■■•■ '
Flokkur alþýðun nar fimmtán ára
Greinin sem hér fer á eftir
birtist í Verkamanninum á
Akureyri 23. október s. 1.,
þ. e. daginn fyr'r 15 ára af-
mæli Sósíalistaflokksir/s.
Við stofnun Sósíalistaflokks-
ins fyrir fimmtán árum voru
tengdar margar bjartar vonir
um sókn og sigur í baráttu al-
þýðunnar á íslandi fyrir fram-
tíð sinni, fyrir framtíð sem
bæri í skauti sínu bætt kjör,
aukin réttindi og hvers konar
endurbætur til handa verka-
mönnum, bændum, sjómönnum,
iðnaðarmönnum og öðru vinn-
apdi fólki. Samhliða þes&um
vonum reis vitundin um loka-
takmarkið í sókn alþýðunnar,
sósíalisminn, hærra í hugum
hennar en nokkru sinni áður.
Við stofnun Sósíalistaflokks-
. ins byggði alþýðan á dýrmætri
og dýrkeyptri reynslu. Áður
hafði hún myndað Alþýðuflokk-
inn og bundið við hann sterkar
vonir, sem brugðust í vaxandi
mæli, þar til flestum beztu for-
vígismönnum alþýðunnar varð
ljóst, að hann yrð; ekki hlut-
verki sínu vaxinn og stofnuðu
Kommúnistaflokkinn árið 1930.
Ekki í þeim tilgangi að sundra
röðum alþýðunnar, heldur til
þess að tryggja það, að hún
ætti yfir þeim stjórnmála’egu
vopnum að ráða, sem rutt gætu
henni braut til vaxandi áhrifa
og valda. Allt starí Kommún-
istaflokksins miðaði að því
tvennu, að skapa alþýðunni
sterka íorystu, sem væri óháð
öllum nema umbjóðendum sin-
um og að því að sameina hana
stjórnmálalega og faglega. Ar-
angurinn af starfi Kommúnista-
flokksins og þeirra heilbrigðu
afla, sem enn bjuggu með Al-
þýðuflokknum, v.ar stofnun
Sósíalistaflokksins 24. okt.
1938.
Fimmtán ár eru ekki langur
'tími í þjóðarsögunni og ekki
heldur í sögu einnar stærstu
mannfélagshreyfingar og vold-
ugustu, sem UPP hefur ris.ið,
hinnar sósíalistísku verkalýðs-
hreyfingar, en engum getur þó
dulizt, að margt hefur áunnizt
í baráttusögu íslenzkrar alþýðu
á þessu tímabili og að ílokkur
hennar, Sósíalistaflokkurinn,
hefur haft örlagarík áhrif á
þjóðarsöguna á þessu tímabili
og að til hans má fekia ííest
það sem vel er um þá sögu.
Eftir, fjögurra ára '. aráttu
tókst Sósíalistaflokknum sð
hrinda einræði Alþýðuilokks-
ins yfir Alþýðusambandinu og
sameina öll íslenzk verkalýos-
félög í einu sambandi. Öllu öðru
fremur varð þetta undirstaoa
þess að á næstu árum, þegar
sósialistar fóru með stiórn sam-
bandsins, var kaupgjald hækk-
að meira en um helming, þótt
Alþýðuflokkurinn ■ og einvæð.s-
stjórn hans hefði ekkert hækk'-
að kaupið í nærri tvo áratugi.
Kauptryggingu var komið á
hjá hlutasjómönnum. 8 stunda
vinnudagur varð samnings-
bundinn um aitt-land. ,en áður
var 10 stunda vinnudagur ál-" ■
mennastur. Sumarleyfi \ oru
knúð á með samningum og síð-
ar lögfest. Togarasjómenn fengu
12 stunda hvíldartima viður-
kenndan.
Á ámnum 1944—1946 tók
Sósíalistaflokkurinn þátt í
■stjórn landsirts og mótaði
■stefnu hennar í atvinnumálun-
um. Þá varð bylting í atvinnu-
iífi þjóðarinnar. Á tveimur ár-
um var komið upp nýtizku tog-
araflota með 30 skipum, yfir
100 fiskibátar voru smiðaðir
eða keyptir til landsins, fisk-
iðjuver risu uPP, fullkomnar
síldarverksmiðjur voru byggð-
ar. Byggingar ábui'ðarverk-
•smiðju, . lýsisherzlustöðvar og
•sementsverksmiðju voru undir-
búnar. Afleiðing atvinnubylt-
ingarinnar varð sú, að nú varð
skortur á vinnuafli og verka-
menn, bændur og millistéttar-
menn bættu hag sinn meira og
Kveðýa fra
Ahureyri
hraðara en nokkur dæm; eru
til í sögu þjóðarinnar. Eftir að
sósíalistar fcru úr ríkisstjórn-
inni hefur hver afturhalds-
stjórnin af annarri tekið við og
kyrrstöðu- og afturhaldsöfl sett
mark sitt á þröunir.a, en samt
sem áður býr þjóðin enn að
þvi mikla átaki, sem gert var
fil atvinnulegrar uppbvggingar
á þeim tveimur árum, sem ný-
sköpunarstjórnin fór með völd.
Það varð eitt af fyrstu verk-
um Sósialistaflokksins að gera
tilraun til þess að fá ábyrgð
'Stórveldann.a fjögurra, Bret-
lands, Frakklands, Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna á frið-
helgi og fullveldi Islands, en
tillögu um þetta báru þing-
menn flokksins fram á 20 ára
'afmæli fullveldisins, 1. des.
1938. Þeirri tillögu var ekki
sinnt og Island var látið berast
eins og rekald inn í átök heims-
styrjaldarinnar og þeirra tíma,
■sem fóru í hönd að henni lok-
inni.
10. maí 1940 tóku Bretar ís-
land herskildi og frá þeim degi
hefur landið verið háð erlendu
herveldi. Það hefur verið hlut-
verk SósíaliStaflokksins að
reyna að fylkja þjóðínni gegn
þeirri hættu, sem henni hefur
staðið af hinni erlendu íhlutun
og hinum erlendu herstöðvum.
Það var Sósialist-aflokkurinn
einn, sem greiddi atkvæði gegn
nauðungarsamningnum um her-
nám Bandaríkjanna 1941. Það
var Sósía’.istat'.okkurinn, sem
kom í veg fyrir það, að Banda-
ríkjunum -yrðu leigðar hér her-
stöðvar um tíma cg eiiifð 1945
og það var hann sem hafði for-
ustuna um andstöðuna gegn
Keflavikursamningnum og síð-
ar gegn því að fsland yrði dreg-
ið inn í árásarbandalag það,
sem nefnt er Atlantshafsbanda-
lag. Og nú í dag stendur Sósíal-
istaf’-okkurinn í fýJkingarbrjóstj
fyrir _þe:m tugbúsundum Is-
lendinga, sem þrá það heitar
en n.okkuð annað að sjá land
sitt að nýju frjálst undan þeim
•hcammi. erlends valds, sem á
það hefur verið lagður af .ófyr-
irleítinni burgeisastétt, sem
gert hefur bandalag við land-
ræningjana af ótta við hina
rísandi verkalýðsstétt íslands
og í fyrirlitlegri von um að
tryggja sér vaxandi gróða á
hennar kostnað.
í stefnuskrá Sósíalistaflokks-
ins segir að flokkurinn telji
frelsisbaráttu verkalýðsins og
allrar alþýðu vera lokaþáttinn
í frelsisbaráttu íslenzku þjóðar-'
innar og álítur að með sósíal-
ismanum og fyrr ekki sé lagð-
ur traustur grundvöllur undir
frelsi hennar og yfirráð vfir
auðlindum landsins. Þetta eru
sannindi, sem verða að munast
þegar starf Sósíalistaflokksins
er metið. Meðan stríð alþýð-
unnar við auðvaldsskipulagið-
•stendur, er allt í hættu, sem
unnið kann að verða í einstök-
um átökum. I dag eru kjara-
bæturnar sem flokkur alþýð-
unnar hefur komið á, í hættu/
í dag er þjóðfre’sið, sem tók_
.aldir' ■að ' vinna, í hættu, í dag
er sjálf framtíð vor sem þióðar
í hættu. Alþýðan á í höggi við
óvin, sem er margefldur og
einskis svífst á feigðai'göngu
sinni, en hún þekkir mátt sinn
og véit, að þegar hann rís í
allri sinni hæð, fær ekkert
stað'zt. Vegna þeirrar vissu er
það fiarri henni að leggja árar
í bát, þótt móti blási um stund.
Sá, sem veit að hann vinnur
stríðið, lætur ekki hugfal’.ast
þótt orusta tapist.
Fimmtán ára ævi Sósíalista-
tlokksins hefur verið tími.
harðrar baráttu og um flokk-
inn hafa stað’ð stormar og
stríð. Andstæð'.ngar hans hafa
reynt öll þau brögð, sem þeir
gátu upp hugsað til þess að
knésetja hartn. Stofnað hefur.
verið til taumlausra æsinga
gegn flokknum, það hefur verið
haft í hótunum um að banna
hann og málgögn hans. For-
ustumenn flokksins hafa verið
dæmdir til fangelsisvistar fyrir!
þátttöku í verkföllum og fyrir
forustu sína í sjálfstæðisbarátt-
unni. Fylgismenn flokksins
hafa fengið að kenna á skoð--
lanakúgunum og atvinnuofsókn-
um. Láttaust hefur flokkurinn
verið rógborinn og loginn sök-
um af margföldum blaðakosti
og’ málaliði andstæðinganna.
En allt hefur komið fyrir ekki.
Eftir fimmtán ára starf stend-.
ur flokkurinn einhuga um þá
stefnu, sem móíuð var við
stofnun hans. Forustu hans.
rtijTida nú sem þá mikilhæfustu
leiðtogar, sem vaxið h.afa með
a’þýðunni. Hann nýtur fylgis
þros.kaðasta hluta alþýðustétt-
anna, þess hluta þeirra, sem
veit hvað hann vill og veit fyrir.
hverju hann berst Slíkur
f’okkur þarf vissulega ekki að.
kvíða komandi dögum. Hann
gengur heill og óskiptur til enn
harðnandi baráttu fyrir mál-
stað alþýðunnar í öruggri vis^u
um s'gur. — b.
t r l
LIGGUR LEIÐIN