Þjóðviljinn - 05.01.1954, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 5. janúar 1954 — ÞJÓÐVILJIXN — (T
Mansa ðlaisdóttii:
börn í þesstrai hiíscEkYnmmi1'
Rætt viS reykviska móSur í bragga
Eg kem inn í bragga í ein-
um Kampinum í RevkjavLk
e.tt g'óðviðriskvöld: tvær stoí-
ur, eldhús og salemi; það er
bjart inni og vistlegt. Þama
býr einstaeð móðir með 4 böm
sín. Hún er ung og íalleg og
kjarkmikil, þó að vonleysi sé
íarið að búa um sig í svipn-
um. Krakkamir eru háttaðir,
en allt kemst i uppnám þegar
ég kem inn og þau fara að
hlaupa um gólfið, eldri bömin
þykjast vera að siða hin yngri,
en taka þátt í ærslunum af
mikilli kátínu og hlaupa í stór-
um hringjum og allavega út-
undan sér, þegar þau reyna
að hafa hendur í hári litlu
systkinanna; svona gengur
noklcra stund, þá hefur móð-
irin lokið uppvask nu og kem-
ur fram og rekur þau upp í.
Eftir iitla stund eru þau
þögnuð.
Við setjumst við borðið.
„Mig langar tii að heyra
hvernig er að búa í bragga“,
segi ég. og er ekki laust við
að ég sjái eftir spurningunni.
En ég þarf ekki að vera mcð
vangaveltur, hún er aHtof raun
sae- og laus við sjálfsvorkunn-
semi, hún brosir lítið eitt og
segir; „Þú sérð að þessi braggi
er rúmgóður, að uian er báru-
jámið, að innan masonít, ekk-
ert annað. ■Óþilj.aður. Eg
kyndi dag og nótt þennan e'.na
ofn, hráolían kostar mig 500
—600 á mánuði. Þó er alltaf
gólfkuldi. Sleppti aidrei litla
drengnum mínum á gólfið
fyrsta árið vegna gólfkuld-
ans. Eins og þú sérð ná skil-
rúmin jnilli herbergjanna ekki
upp í 'loft. Eg hef það svona
til þess að hitinn frá þessum
eina ofni nýtist sem bezt. Fyrir
bragðið er lika erfiðara að
koma krökkunum niður ef gest-
ir koma. Þetta er þá eins og
eitt herbergi. Annars er það
nú aukaatriði. Fyrir nokkru
komu hingað tll min hefðar-
fiúr og voru hrifnar af hve
rúmgott væri hér. Við spjöll-
uðuni saman. Eftir tvo tíma
sagðist éin þeirra vera köld á
fótunum, já, dofin upp að
hnjám. Hinum fannst víst líka
orðið minna tH um húsakynn-
in- Eg sagðist ekki vorkenna
lullorðna fól'kinu, hvað segið
þið þá um börnin, sem eru
svona stutt í loftinu “
„Ertu eidhrædd?“ spyr ég,
mér virðist að svona braggi
muni rkki mikils virði, ef eitt-
hvað slikt bæri að höndum.
„Eg þori tæpast út á kvöld-
in af ótta við íkviknun, en
þori þó heldur ekki að slöldcva
á ofninum. Bömin sparka ofan
af sér og þá ei" ofkælingin vís.
Eí ég heyri í brunaliði þegar
ég er úti í bæ, er óg búin að
leita uppi sn'ma áður en ég veit
of til þess að saxmfærast um
að cldur sé ekki laus hér í
Kampinum. Eg reyni að vinna
á móti þessari hræðslu, hún
veldur manni erfiðleikum".
„Hvernig er aðbúnaðurnn
af hálfu eigenda íbúðarinnar,
bæjarins?“
„Hérna í Kampinum eru
líklega 700—800 manns. Ekk-
ert þvottahús, engin aðstaða
t'I þvotta og koriurnar verða
að fara í þvotfalaugamar eða
i Snorralaug og kaupa bil báð-
ar leiðir með þvottinn. Það er
dýrt að búa í bragga. Svo er
meira verk að halda braggan-
um hreinum en venjulegri íbúð
í húsi. Eg verð að ætla iniklu
lengri tíma til þess en ég hef
áður þurft t l • þeirra verka.
Það er engin gæzla á leikveil-
irmm. eldri börnin hjóla um
hann að vild og yrvgri börnin
eru ekki örugg þar. Vöilurinn
veit auk þess út að aðalgötu
og er ógirtur.
Hef aldrei sóð götusópara
koma í hverfið.
Hitinn frá þessum cina ofni
nær ekki inn á salernið, enda
ekki hægt að hafa opið þang-
að inn. Tvisvar síðan ég kom
hér fyrir 2 Vfc ári hefur bærinn
orðið að endumýja gólílð á
Hérna eru' 3 bxaggar sér, í
fyrra áttu samtals 25 böm
hór heima. Þeim hefur fækkað,
tvær fjöVslcyldur fluttu í annan
kamp. í einum bragganum
voru 3 fjöiskyldur, hver í
sínu smáherbergi. með þunnu
skilrúmi á milli, eins og hér.
Ein hjónin voru diykkfeid og
hvert orð sem þeim fór á milli
heyrðu þömin í öllum bragg-
anum. Það varð ekki hjá því
komizt.
Næstelzta telpan mín gafst
upp á skólanum. Tveir bekkj-
arbræður hennar elíu hana um
allt skó’aport'ð í fr'mínútun-
um og Skipuðu henni að hypja
sig heim í braggann. Eftir skól-
ann hröktu þeir han'a alla le'ð
heim. Eg hringdi í skólastjór-
ann og hann tók mjög alvar-
lega í málið. Þetía lagaðist.
En hin telpan mín varð stöð-
ugt fyrir aðkasti af sömu or-
sökum og þá tók óg þær báðar
úr skólanum og kom þeim
fyrir í öðrum skóla. Fyrir ut-
an það sem ég kemst að svona,
veit ég að bömin muni vcrða
fyr-r ým's konar hnjaski vegna
húsnæðisins, maður veit að
krakkar dylja með sér það sem
þeim finnst niðrandi og særir

og bústaður alþýðulólks í Beykjavfk
saleminu. Það er dýrt fyrir
skattborgarann að halda þess-
um vistarverum við og verða
þær þó aldrei mannabústaðir
vegna kulda. Þe&si viðgerð á
saleminu hefur kostað mik'.n
eftirgangsmuni, en ennþá hef
ég ekki gefizt upp við að
krefja bæj-arj'firvöldm um að
hafa gólf í bragganum‘‘.
„Uppeldisáhrif bragganna?"
„Hér er ekkcrt leikpláss,
enda cr eins og bömin vdji
ekki leika sér, þau æða um
sundin mllli bragganna. Stálp-
uðu telpurnar híma oít i sund-
•unum og kom einhverri sög-
unni á kreik — og eru þó bara
telpur ennþá. Böm i nágrenn-
inu kom>a inn í Kampinn til
þess að gera skammaistrikin.
Tveir drengir og telpa í skúr.
Kallað í lögregluna. Sýnir and-
anri, sem leikur um staðinn. ’
liusuulur embipttismanns í BeykjavBí
■— ©-<
þau. Verst hvað erfitt er að
hafa böm í þessum húsakynn-
tm. Áhrifin, bein og óbein,
verða varanlegust á bömin,
Það cru h'n hörmulegu sann-
indi um. braggana".
„Það er engin tilviljun að
leið svo margra e'instæðra
mæðra liggur í braggahverfin.
Eg má segia -að sjáif Hagstofan
hafi reiknað út, að af öilum
begnum þjóðfélagsins liafi ein-
stæðar mæður lélegasta af-
komu“.
„Þeim fjölgar stöðugt í
briiggunum. Og afkoman er
náttúrlega engin. Örygglsleysið
fullkomið. T. d. er hér i bragga
við hliðina á þessum 7 bama
einstæð móðir. Elzta barn'ð er
8 ára. Eldhúsglugginn hennar
er yið hliðina á minum að
kaUa. Svolítil snúruómynd er
strengd ú*.. .glugganum hennar
í næsta bragga. Eg tók eftir
. þvi að svo að segja á hverju
kvöldi héngu á snúrunni föt,
sem bömin fóru i morgunmn
eftir. Hún lifir a því,. sem hún
fær frá tryggingunum, hvem-
ig sem hún . ier að því. Svo
mikill e'nstæðingur er hún, að
þegar henni varð skyndilega
ilit í strætisvagni og varð að
flytjást á spitala, gerði hún
■mér brð, sem aðe'ns. var henni
málkunnug, og bað mig að
taka að mér bömin, þar til
hún kæmi heim. Þetta var í
fyrsta sinni sem ég kom inn
til hennar. Þar var bókstaf-
lega ekkert fata til, bömin
voru í þeim fötum, sem til
voru, annað fyrirfannst ekki á
héiiBÍIinu. Eg haiði samband
við föður þessara bama og
heimtaði blátt áfram að hann
gæfi tveim næstýrigstu börn-
unum eittiivað fatakyns, svo
að hægt væri að koma þeim
íyrir á dagheimili þennan
■tíma sem móðirin væri burtu.
Hann gerði það, en heldur
ekki meir. Yngsta barnið fókk
ekki einu sinni flílc og hafði
þó ríka þört fyrir. hana.
Hvemig heldurðu að sjö bama
móður sé innanbrjósts, vitandi
að ekkert má út af bera, þá
eru sjö litiu angárnir hennar
kömnir ó tvist og bast til ó-
kunnugra?"
„Það hefur oft verið ófriður
hér af dmkknum mönnum á
nóttunni, einkum fyrsta árið
m’.tt hér. Þeir lemja allt að
utan. Það er eins og þeim
finnisi Kampurinn áhrifasvæði
dóna og óþokka, Þá er ckici
góð hðan að vera e'n með 4
börn. Eg vaknaði eina nótt'na
við að maður var kominn hálí-
ur inn um gluggann hjá olck-
ur. Harin hrökklaðist til baka
við oísann 1 mér, en síðan hef
ég a’drei sofið við opinn
glugga. Maður er einhvem
veginn einangraðri hér en
annars staðar. Cg ég hef það
a. m. k. á tilfinningunrsi að
varnarleysi einstæðrar móður
sé meira hér en annars stað-
ar“. .
„Hvað kcvm þér hingað upp-
haflega?“
„Húsaleigúiögin, eða réttara
sagt afnám bindingarákvæða
þelrra. Við höfðum setið í i-
búðinni i skjóli húsaíe;gulag-
anna. Hún var hvergi góð, en
hátíð hiá þessari. Eg hefði
sizt kosið að fara í bragga,
en' úppeldi fjögurra bama er
éklci sicbðað neitt starf í okkar
þjóðfélagi, og einstæð móðir á
]>á ekteert val. Það vita allir
að barnmörgu fjölskyldumar,
einmitt þær er sizf skyldi,
lenda’ i bröggunum, ef þær
standa uppi vegalausar; von-
leysið grípur foreldrana og
bömin fbna fljótiega að for-
eldraroir hafa gefizt upp; þau
lenda í andstöðu við þjóðfélág-
ið, smáhnupl og annað slíkt
hefur innreið sina; dæmi um
þetta þeicki ég hér og fullyrði
að húsnæðið eigi aðalsökina.
Með þessu húsnæðisástandi
beinlínis elur bærinn upp
slæma borgara. Bærinn er eins
og fylliraftamir: braggahverf-
in eru staðim.r Þar sem hann
fær ónáttúru sinni útrás".
Bragginn er eins og áður
segir óþiijaður innan og ég er
fyrir löngu farin að finna
kuldann í bakið frá gluggan-
um, að ég tali nú ekki um
gólfkuldann, og konan finnur
hvað mér líður. Hún lítur'á
ofninn, hann er jafn héiturj
Hún brosir. Eg fer að tvgja
mig til bfottferðar. Kulda'nn
leggur einhvem veginn í gegn-
um mig. Allt i valdi Icven-
manns er gert til að hér geti
orðið vistlegt, en íslenzlct veð-
urfar hlýtur að komast inn úr
svo þunnum útveggjum.
Pramhald á 8. sSSu.
--------------------------\
Varavaravara-
r
0*
Alþýðublaðið heklur enn í
fyrradag fram þeirri nýstár-
Icru kenningti að þeir meun
sam gegna pólitiskum tfún-
aðarstörl'nni fyrir verkalýðs-
hreyfingunxi ffeti ekki verið
fulltrúnr verkalýðsins; þöð
séu engir nema þeir sem
\1nna verkanuumaviimu.
Þetta stendur á áttundu
síðu blaðsius, en á forsíðu
er hirtur listi alþýðuflolcks-
Ins í Háfnaríirði efiir 23 ára
völd. Þega.r listina er níhug-
aður kemur í ljós a;> á hon-
um er aðeins einn vérbá-
maður, og er hann í 13. sæti.
Þar sem Alþýðuflokkurinn í
Hafiuvrfirði fær eldd nema
fjóra menn kjörnu í hxesta
lagi, verður þessi eini verka-
maður varavarammhæjar-
fulltrúi ruests k.iörtímabil.
Og annað furðulegt kemur
í ljós þegar listinu er aiiiug-
tður. Yið síðnstu kosningnr
var æðsti trúnaðarmaður al-
þýðusamtakanna, llelgi
Hannosison forseíi Alþýín
sambands Islands, í s.yitta
sæti. Nú hefur honum al-
gerlega verið sparkað!