Þjóðviljinn - 29.01.1954, Qupperneq 5

h&ií M rú>3£ú. 'ViifiJuííiKi
Föstudagur 29, janúar 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (5
r
Fréttir frá Washiugton benda til þess að Bandaríkjamenn séu
að koma sér upp kjamorkuvopnabúri á Keflavíkurflugvelli
Heiur samitingum um endurskodun ker-
nómssamningsins verið frestað o£ því?
í Reutersírétt segir, að Bandaríkin undirbúi nú að
koma upp „keðju af birgðastöðvum fyrir.kjarnorku-
vopn, sem umljúki allan heim". önnur frétt frá
Washington bendir til þess, að a.m.k. ein slíkbirgða-
stöð eigi að verða hér á íslandi.
Að sjálfsögðu hefur ekkert
verið skýrt frá þvi, hvar þessar
birgðhatöðvar kjamorkuvopna
eiga að vera, eu allar líkur
benda til þess, að ætlunin sé að
hafa a. m. k: eina þeii-ra á
íslandi. Á bandiarískum kortum
yifir herstöðvar Bandaríkjanna
erlendis hafa verið sýndar fjar-
Isegðir frá þeim til árásarmarka
í Sovétriftjúnum, og hefur ver--
ið Ijóst áf þeim, að bandaríska
Kappræðafimdurimt
Framhald af 1. siðu.
„Varaðu þig á konimú.nistuin“
Stúlkan sneri sér til mánns
á vinnustaðhum, sem átti sætí
í fulltrúaráði Sjálfstæðisfkikks-
ins, og bað hann um að segja
sér eitt dæmi. Hann hugsaði
sig lengi um, sagði síðan: Það
eru margir ikommúnistar hér,
þú 'skalt vara þig á þeim.
Stúlkan fór þá niður á skrif-
stofu Heimdallar og spurði þá
sem þar voru. Þeir svöruðu því
til, að nú væri skrifstofutími
ferðadeildarimiar og því miður
væru þeir ekki vel kunnugir
þessimi málum. Stúlkan gafst
ekki upp og eftir langa leit
kom hún til baka með svarið;
Sjálfstæðisflokkurinn hafði for-
göngu tuh að reisa smáíbúð-
'ímar! En einnig það svar var
rangfí
Engin svör.
Guðmundur endurtók þá þessa
spurningu, sem hann hafði lagt
fyrir stúlkuna og skoraði á
ræðumepn Heimdallar að svara
hermi, áð nefna eitt dæmi þess,
áð Sjálfstæðisflokkurinn hefði
Stutt verkalýðinn í kjarabarátt-
unni. Af skiljanlegum ástæðum
varð ekkert úr svörum.
Mjög góður rómur var gerður
að máli Guðmundar og var nú
orðið ljóst, að Heimdellingar
höfðu enn eicru sinrd beðið ó-
sigur í viðureign viu tuiga sós-
íalista.
Magpús Jónsson, þingmaður
Eyfirðinga, fékk nú orðið og
eyddi öllxim ræðutima sínum i
að ikomast hjá því að svara
3himú markvissu ádeilu, sem fal-’
■■ ist hafði í ræðum þeirra Jónas-
ar, Bjárna og uðmundar.
Fundinum lauk svo með ræð-
um Ingá R. Helgasonar og Geirs
Hallgrímssonar. Höfðu ræðu-
menn ýfirléitt fengið gott hljóð,
'enda þótt Heimdeilingar hefðu
emi í frammi þau skrílslæti, sem
jafnan hafa verið þeím til ó-
sóma áður á slíkum fundum.
■■'""'■''■ ■ ás.
herstjómin telur KeflavikurQug-
völl heppilegan stökkpaU fyrir
loftárásir á ákveðna hluta So-
vétríkjanna.
^ Hækkuð íjárveiting
til herstöðva á fslandi
Undimefnd hermálanefndar
öldmigadeildar Bandaríkjaþíngs
tn.fði nýlokið við að áamþykkja
um 150 millj. kr. fjárveitingu ti1
framkvæmda á herstöfhnim
„norðauslurdeildar herstjórnar-
innar“,. þegar Reutersíréttin var
send frá Washington. Undir- þessa
deiid heyrir diernámsiiðíð hér Ög
bækistöðvar 'bess. .Áður .hafa á
sama fjárhágsán vexið yeittar
um 160 millj, í sáiiia skýni.
„Viðkomandi ríkis-
stjórnir haia
samþykkt"
í Reutersfi'éttinni segir enn-
fremur, að „viðkomandi rikis-
stjómir hafi Jieg.ar gefið sam-
þykki sitt til þess að komið
verði upp kjamorkuvopnabúram
í lönáum þeirra“.
Krefugöitgynum á
Spáni beint gegn
Franeo
í skýrslu, sem upplýsingamála-
ráðuneyti Fraueostjómarinnar
gaf út í gær um kröíugöngumar
-í borgum Spánar -undanfarna
(taga þar sem kraflzt hefur ver-
ið að Bretar- skiluðu Spánverj-
um aftur Gibraltar, segir að and-
stæðingar Francos hafi notað
þær til æsinga gegn stjóm hans
Fréttaritari Reuters í Madrid
segiL’, að kröfugöngunum hafi
einnig verið beint gegn nýgerð-
um hemaðarsamningi Bandarikj-
anna o-g Francos.
Holbergs
minnzt
200 ára ártiðar Holbergs var
mimízt víða i Danmörku í gær,
m. a. með hátíð i háskólanum i
Kaupmannahöfn og háflðarsýn-
ingu á Konunglega leikhúsinu.
Meðal þeirra sem lögðu kransa
á fótstali styttunnar af Holberg
fyrir framan leikhúsið, var Sig-
urður Nordal, sendiherra íslands
í Kaupmannahöfn.
^ögn ríkisstjóm&r-
innar ekkert nýtt
fslenzka rikisstjómin hefur
ekki, frekar en hinar ríkisstjórn-
irnar sem um ræðir, tilkynnt,
að slikt leyfi hafi verið gcfð.
En það er þá ekki í fyrsta sinn,
sem íslendingar fré.tta seinast
. allra um ráðstafanir, sem þá
varðar mest. Hins vegar má
vel vera, að. Bandaríkjastjóm
: telji sér óhælt að reikna með
samþykki Lslenzkra stjómar-
.valda án þess að spyrja þau
leyfis, og er reyndar fordæmi
fyrír því eirrnig.
Sú spurning hlýt'ur að
vakna í sambandi við pess-
ar fréttir, hvort. parna sé
í skýrslu WHO er m. a. komizt
þannig að orði:
Geðveikraiipítalar minna oft á
fangelsi, girtir háum múrum,
jámstengur fyrir gluggum og
sjúklingarnir læstir inni. Föt
þeirra eru eins og fangabúning-
ar og hvarvetna á göngunum
heyrist hringl í lykiákipþum,
Deildunum dreift
Þessu verður að breyta. í stað-
inn fyrir hin stóru spítalabákn,
ætti að dreifa spit.aladeildunum
yfir stórt svæði. Það ættu frek-
ar að vera sérfræðingar í bæja-
skipulagi en arkitektar, sem
réðu méstu um bygg'ngu' geð-
veikraspítaia. . :
Fáir á hverri deild.
Á hverri dcild ættu aðeins að
vera örfáir sjúklingar — í hæsta
lagi 10, og helzt allir í her-
bergi fyrir sig. Ef ekki verður
komizt hjá þvi að hafa sveín-
sali, þar sem margý- sofa sam-
an, ætti ekki aö h’áfa þar fleiri
■en 6—3 sjúklinga.
Alger hámarksstærð geð-
veikraspítala ætti að vera mið-
uð við það að þar kæmust 10.00
sjúklingar fyrir, en ákjósanicg-
ast að ípítalamir væru ekki
byggðir fyrir fleiri en 300.
Fyrstu dagaxnir eru eríiða.stir
í ákýrsiunni segir enníremur:
fundin ástœðan til pess, aó
samningum um endurskoð-
un h ernó mssam ningsi ns
hefur verið frestað — frest-
aó fram yfir bæjarstjórnar-
kosningar.
^ Viö höfum reynsluna
Það l 'ggur i augum uppi, að
æíli Bandaríkjamenn að koma
sér upp slíkriTceðjti kjamorku-
vopnabúra, sem um getur i
Reutersfréttinni, þá verður ís-
iiandi ekki isleppt úir þeirri
keðju. Og fvrri reynsla af samn-
ingum við Bandarikjamenn kenn-
ir okkur, að þeir munu hvergi
slaka til, ef þeim verður ekki í-
vilnað á öðrum sviðum.
Það er mjög mikilvægt, að sjúkl-
ingamir kimLii vel við sig þegar
eftir komuna. Á sumum spítölum
tíðkast það nú þegar, að sérstak-
ar stari'skonur 'taka' á móti sjúkl-
ingnum, þegar hann kemur á
spitalann og reyna þær að auð-
velda sjúkiingnum að sælta sig
við hið nýja umhverfi. Þaer
kyn-na hann íyrir öllum ■ þeim,
sorn hann mun hafa sainan við
að sælda, læknunum, hjúkrun-
arkonunum og öðrum sjúkiing-
um. Þetta er til fyrirmyn^ar.
Fái að hafa sín eigin föt
og smáhluii
Virða verður pcrsónuleika
sjúklingsins. Það er, siður á aílt
of Lnöiigum geðvei k ráspttölum,
segir í skýrslúnni, áð 'taká frá
sjúklingimum allar eigur þeirra.
föt þeÍLh'a og 'smáhluti atis kon-
ar. Á sunuim stöðúm eru þeir'
aldrei kaltaðir með nafni, heldur
aðeins númeri og víða gengið svo
langt að snoðklippa þá.
Sýna verður sjúklingunum
traust
Sýna verður sjúklingunum
traust eÍLis og framast er unnt.
Læstar dyr ör\'a til flótta og
það hefur oít orsakað sjálfs-
morðstilraunir, að geðsjúklingum
var bannað að hafa undir hönd-
um egghvöss áhöld
Tító segist
saiiiningsfás
í slcýrslu um innám-íkis- og
utanríkismál, sem Titó, forseti
Júgóslariu, lagðí fyri.r þingið í
Belgrad í gær, segu- hann, að
júósla-vneska stjórnin sé fús til
að taka upp samninga við al-
þýðuríkin um öll deidumál þcirra.
Það heíði auðveldað slika .samn-
inga, að stjórnmálasamband hef-
ur aftur verið tekið upp milli
þessara landa, gengið hefur ver-
ið frá samningum milli Júgóslav-
íu annars vegar og Búlgariu,
Rúmeníu og Ungverjalands hins
vegar sem eiga að hindra skær-
ur á ian&amærunmn og samn-
.ingar hefðu tekizt um sameig-
inlega stjórn á skipaferðum um
Dóná,
TakaviS föngum
Herstjórn norðanmanna í
Kóreu féllst í gær á að talca við
þeim 352 föngum úr liði Banda-
■rikjamanna og S-Kóreu, sem
ekki vilja snúa heim. Föngumun
verður ekki sleppt úr haldi, sagði
herstjómin, fyrr en stjórnmáila-
ráðstefnan um Kóreu hefur tek-
ið ákvörðun um framtíð þeirra.
Konur betur hæfar tU að gœta
geðsjúkliuga
Ef sjúklmgurinn brýtur gegn
reglunum, verður að sjálfsögðu
að flytja hann burt af deildinnl
— ekki í refsiskyni, heldur vegna
hinna sjúklinganna. Sérfræðing-
ar WHO eru.þeirrar skoðunar,
að konur séu betur fallnar til
■að gætá geðsjúklinga en karlar,
þeim veiti^t auðveldara að róa
þá. En gera Verður miklar kröfur
til ' hjúki-ur.aL'kvennaima, og á-
kjósanlegast væri, að hver þeirra
hefði .ekki fleiri en 3—6 sjúkl-
inga tól að annast.
SérfræðingamÍL- Ieggja áhcrzlu
á, að sjúklingarnir séu alltaf
látnir hafa eitthvað fyrir stafn.
Þær mæla með því að þeir séu
látni'r stimda tónlist, hlýða á fyr-
irlestra, og láiiVir taká þátt i
fræðsluhópum.
Sjúklinguiuun auövelduð
brottfönn
Að lokum er i skýrslunni f jall-
að um, hvei-nig auðvelda mcgi
sjúklingnum að ger-ast aftur
gildur borgari í samfélaginu. Það
hefur mörgum reýnzt erfiðara
en sjálf dvölin á spítalanum. Því
er lagt til, að sjúklingurinn sé
smám saman vaninn við tilhúgs-
unina um aðtiann eigi aftur að
fara af spitalanum. Hægt værí
t. d. að veita honum útivistar-
leyfi yfir helgi við og við, og
reyna mæti að láta hann sækja
um stöðu, áður en hann fer af
spítalanum. Það mætli jafnvel
g'anga svo langt, segja sérfræð-
ingar WHO að lokum, að sjúkl-
ingurinn dveldist aðeins á spítal-
■anum um nætur síðasta hluts
spítaladvalarinnar.
Geðveiki og taugaveiklim vex
stöðugt í auðvaldslöndunum
WHO gerír tillögur um algerSa breytingu á
tilhögun geÖveikraspitala
Geðveikissjúklingum f jölgar sífellt í auövaldslöndunum.
Talið er að 40 aí' hverjum 100 sjúklingum á spítölum í
Vestur-EtTÓpu og Bandaríkjunum séu geðveikir eða tauga
veiklaöir. Heilbrigöisstofnun SÞ (WHO), hefur af þessum
sökum látið' fara fram rannsókn á tilhögun geðveikra-
spítala og er niðurstaða rannsóknarinnar sú, að þeim
verði að gerbreyta frá því sem nú tíðkast víðast hvar.