Þjóðviljinn - 29.01.1954, Qupperneq 6

<B) — ÞJÓÐVIIJINN — Föstudagur 29. j&núar 1954
llIÓfiyiUINN
Útgefandi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
i Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Toríl ólafsson.
í Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritatjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Síml 7500 (3 línur).
Askriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintaklð.
Prentsmlðja Þjóðviljans h.f.
Ötvarpsumræðurnar
Útvarpsumræðunum um bæjannál Reykjavíkur er lok-
ið og eftír lifir í hugum þeirra sem hlustuðu heildarmynd
af þvi sem fram fór, málstaö flokkanna og'hug þeirra fyr-
ir kosningarnar. Hvarvetna þar sem menn spjalla um
þaö sem fram fór í útvarpinu er enginn ágreiningur um
þaö aö ræöumenn sósíalista hafi borið af, þaö er einnig
viöurkennt af andstæ'öingunum. Því veldur ekki aðeins
að þeir eru snjallir málflytjendur sem kunna lag á því
aö koma sjónarmiöum sínum í ljósan og eftirminnilegan
búning; heldur fyrst og fremst málstaður þeirra, því
slæman málstað geta jafnvel ekki snjailir ræöumenn
flutt.
Þetta kom þegar einkar ljóst fram fyrra kvöldiö. Guð-
mundur Vigfússon ræddi bæjarmálin af ýtrustu þekk-
ingu og bar af öðrum ræöumönnum aö kunnugleika á
því sem hann fjallaöi um. Hann rakti jöfnum höndum
stjórn íhaldsins á öllum sviöum og hinar ýtarlegu og vel
unnu tillögur sósíalista. Síöan dró Jónas Árnason upp
mynd af því hvernig stjómarfar íhaldsins birtist í daglegu
lifi íbúanna, hvernig veruleikinn í kringum okkur spegi-
ar stjómarfarið. Og sóknin hélt áfram síðara kvöldið í
hinni rökföstu ræöu Petrínar um kynni kvenna af yfir-,
rá'ðuni íhaldsins, í hinni heitu ádeilu Jónasar Ámasonar,
i óbrigðulum rökum Inga R. Helgasonar og í hvatningu
Guömundar Vigfússonar um aö fylgja fordæmi verkalýös-
félaganna. Þetta voru góöar umræður og frambjóöendur
sósíalista sýndu á eftirminnilegasta hátt aö mjög vel
hefur tekizt til um val fulltrúa í bæjarstjórn Reykjavíkur.
Vlálflutningur íhaldsins var veikari en menn minnast
jiokkru sinni fyrr Það er nú hætt að reyna aö státa af
verðleikum sínum; þa'ö reynir að skírskota til vorkunn-
semi bæjarbúa og klifar á því aö stjóm íhaldsins sé þó
skársti kosturinn af tómum slæmum. Samstarfsfl. ílialds-
ins voru ekki míklu brattari. Áróöur Framsóknar var bol-
ur og innantómur, í fullkominni andstöðu við verk þess
ílokks, og bar einkenni þess aö forsprakkarnir vita aö
þeir veröa aö berjast af alefli til að halda einum manni í
hæjarstjórninni. Þjóövarnarmenn hófu stórþvott á heim-
ili sínu frammi fyrir kjósendum, skrúbbuöu og skófu
umræöumar út án árangurs, en höfðu ekki tíma til aö
ræöa bæjannálin sjálf, enda eiga þeir þar enga stefnu.
En þó var AlþýÖuflokkurinn aumastur allra, „ástúöin“
einber, og ræðumenn hans notuöu ýmist ekki tíma sinn
ieöá á svo furðulegan hátt aö hlustendur undruöust stór-
lega. Mikla athygli vakti það aö neðsti maöur listans,
Jón Axel Pétursson forstjóri, boðaði samvinnu viö íhaldið
að kosningum loknum í lokaræöu sinni; þaö var lær-
dómsríkt fyrir íhaldsandstæðingana í Alþýöuflokknum að'
heyra þau orö.
Sú sókn sem haíin er í verkalýöshreyfingunni mótaöi
einnig útvarpsumræöurnar, jafnt málflutning sósíalista
sem andstæðinganna. Sú sókn er fyrirboði straurnhvarfa
í bæjarstjómarkosningunum á sunnudaglnn.
í þjÓRUstu íhalds og erlends valds
Alþýðublaöiö játar í gær samvinnu hernámsflokkanna
um útsendingu bandaríska áróó'ursbæklingsins. Þaö seg-
ir að' bæklingurinn hafi verið afhentur „samtökum ungra
manna úr öllum stjórnmálaflokkum landsins nema
kommúnistaflokknum“. AlþýÖublaðið játar einnig aö Al-
þýðuflokkurinn hafi verið látinn hafa fomstuna um að
senda pésann út, því „samvinnunefndin heföi fengið' sal-
inn í Ingólfscafé léðan til þess að' setja ritiö í umslög“,
enda sagði Aiþýóublaðið í ramma á forsíðu á sunnudag-
inn var: „í dag þarf að ljúka mjög áríð'andi verki, sem
hafiö var í gær pg komst þá langt áleiðis. Er því eindregið
skorað á allt Alþýöuflokksfólk, eldra sem yngra, aö leggja
hönd á plóginn og koma til starfs í Ingólfscafé í dag.“
Það lá þaruiig mikið viö, enda húsbóndinn strangur.
En heiðarlegu Alþýöuflokksfólki ofbjóöa þessi vinnubrögö,
hæöi það' að’ flokkur þess skuli gegna beinum þjónustu-
störfum fyrir bandaríska sendiráðið og vera í innilegustu
samvinnu við íhaldið um hlægilega áróöursbæklinga sem
Hannés Jónsson félagsfræöingur er skráður höfundur aö!
SKIPULEGGJENDUR NEYDARINNAR;
Mörg börn í Reykjavík skortir mjölk
Og þaS er íhaldiS sem neifar þeim um hana
Það er ekki hægt að mótmæla því að íhaldið hefur knúið hluta
af alþýðunni í verra og verra húsnæði.
En það er ekki aðeins neyðin í húsnæðismáliun, sem íhaldið
leiðir yfir fólkið.
Jafnvel á brýnnstu nauðs>Ti alþýðufjölskyldnanna, mjólkinni,
er skortur á fátækustu heimilunum. Fjtít rá.ðstafanir íhaldsins
og fylgifiska þess stórmimikaði mjólkumeyslan í Reykjavík, ein-
mitt eftir að íhaldið lækkaði gengið þann 20. marz 1950. Eftir-
fai-andi töflu um sölu nv-mjóLkur frá Mjólkursanisölunni i Reykja-
vík 1950 til 1953 sannar það svo greinilega að ekki verður á móti
mælt. (Heimild Árbók Reykjavikur og Mjólkursamsalan, brotum
sleppt, e-kki hækkað né læklcað):
SALA MJÓLKUR í 1000 LÍTR. MÁNAÐARLEGA:
1950 1951 1952 1953
Janúar 1355 1344 1256 1354
Febrúar 1310 1273 1335
Marz 1471 1394 1409 1515
Apríl 1397 1408 1362 1444
Maí 1433 1198 1407 1493
Jtíní 1272 1220 1369
Júlí 1114 1108 1444 1292
Ágúst : 1112 1108 1133 1282
September 1216 1187 1215 1418
Október 1355 1359 1374 1627
Nóvember 1350 1325 1405 1545
Desémber 1381 1323 618 1596
Þessi tafla er mjftg eftirtekt-
arverð. Salan í mar/. 1950, síð-
asta mánuði gamla gengisins,
er bezta mánaðarsala á árun-
um 1950, 1951 og 1952. Heild-
arárssala á nýmjólk minnkaði
úr 15.762 þús. lítrum 1950 nið-
ur í 15.342 þús. lítra 1951 og í
14.822 þús. íítra 1952 (hefði að
líkindum verið ca. 15.500 þús.
líírar með eðlilegri desenuber-
sölu, verkfallið sagði til sín).
Og þessi nvinnkun mjólkur-
neyzlu gerist þrátt fyrir fólks-
f jölgun í bænum.
Og ]»að þarf engum gctum að
því að lcic/a, að þáð er fátækasta
fólkið, einmitt stærstu barna-
fjftlskyldurnar, sem Diaklsdýr-
tíðin gelik sárast út yfir og
gátu ékki veitt sc-r inega mjólk
og geta Jmð mörg ekld enn.
Það var cldii fyrr on verka-
I.v'ðssanftöidn fórn út í eitt harð
vítagasta verkfall, sem þau
hafa h,áð, þriggja vikna verk-
fall 20.000 verkamanna og
kvenna í desember 1952 að það
tókst, að auka svo kaupgetu al-
þýðunnar, að mjólkurncyzlan
óx aftur svo um munaði, eins
og tafian að ofan sýnir. Og árs-
neyzlan 1953 varð 17.274 þús.
iítrar Og það varð að berjast
lengi og hart ' ið íhaMið, til
þess að leggja það.
Er ekki tími tii kominn að
láta þetta íhald hælta að ráða
Reykjavík?
Allan þennan tíma hef-
ur Sósíalistaflokkurinn í
bæjarstjórn lagt til ao
hafa mjólkurgjafir i skól-
unum. Með því móti
hefcu mörg börn fengið
mjólk, sem orðið hafa að
vera án hennar undanfar-
in ár. En Ihaldið hefur'
alltaf drepið þær tiliögur.
íhaldið sér ekki eftir vín-
um í veizlurnar, en það
sér eftir bví að kaupa
■mjólk handa bömunum>
sem vantar hana. — En
það eru mörg börn, sem
enn skortir mjólk. Og enn
neitar íhaldið mjólkur-
gjöfum í skólunum.
BJÖSN KRISTMUNDSSÖM
Á sunnudag er tæklfæn skattþegnanna
Eins og venja er fv-rir hverj-
ar kosningar er nú íhaldið að
rifja upp hvað það hefur af-
rekað á síðastliðnu kjörtímii-
bili, og íinnst því flest harla
gott, en hafi eitthvað íarið
miður en skyldi, þá sakar það
andstæðingana, jafnvel Fram-
sóknarflokkinn, um að haía
staðið á móti eða þvælzt fyrir.
í þessum lofsöng kennir margra
grasa eins og vænta má, með-
1951 — 64,8 —
1952 — 83,0 —
1953 — 86,5 —
en reikningur fyrir það ár
iiggur ekki fyrir. Þetta sýnir
svart á hvítu hve íjarstaett
það er að halda þvi íram að á-
lögurnar hafi lækkað, þær
hafa aldrei áður hækkað með
slíkum risaskrefum, og á kjör-
tímabil.inu sem nú er að Ijúka.
Þá henti það árið 1951 að meiri-
hluti bæjarstjórnar ákvað að
bæta ekki minna en 6 m’lljón-
um ofan á „álöguraar" eftir að
njðurjöfnun.amefnd hafði geng-
ið frá þeim
Hverjir bera þessar byrðar?
Eins og kunnugt er-þá eru
útsvörin lögð á eignir — tekjur
og rekstur hja fyrirtækjum og
einstaklingum. Skipta tekjuút-
al annars halda málgögn ihalds-
ins þv’í fram að útsvörin lvafi
lækkað: „Álögur lækkaðar í
fyrsta sinn á íslandi um langan
aldur" sagði Morgunblaðið á
dögunum. Það er því ekki úr
vegi að xifja upp nokkur at-
riði um útsvarsmálin síðastliðin
f jögur ár.
Fyrst verður Þá vikið að
heUdarupphæð útsvaranna, sú
hlið málsins Litur þannig út:
— 72,8 —
— . 87,6 —
— yíir 90 —
syörin vitanlega mestu máli
fyrir almennng.
Við ákvörðun þeirna hefur
um alllahgit skeið verið hafður
til hliðsjónar svonefndur út-
svarsstigi, og var hann í meg-
inatriður óbreyttur allt frá 1946
)»ar til á siðastliðnu ári. Á
hverju einasta ári hala fulltrú-
ar sósíalista á bæjarstjóm borið
fram tillögur, sem gengið hafa
í þá átt að létta á þeim. sem
minnsta hafa gjaldgetu, skal
þó viðurkennt að þessar tillögur
Tláðu of skammt til að rétta
hlut þeirra eins og hefði þurft,
en engin þessara tillagna fókkst
samþykkt. Sdðasta tiilagan sem
bæjarfulltrúar sósíalista báru
fram (í nóvember 1952) v-ax á
þá leið, ,„að árstekjur undir
15.000,00 kr. verðl ekki útsvars-
skyldar enda verði Iægstu út-
svörin eftir sem áðiir kr. 200,00
og útsvarxstigiim breytlst sam-
kvæmt því, að útsvarslækkun
fjölsky'jdumanníi verði ekkí
minni en 500,00 kr. á hveri
barn á framfærslualdri, enda
koini sú lækkun jafnt tíl greina
á hærri. tekjur sem læ;gri.“
Eins og sjá má er hér ekki
um néina breytingartiilögu að
ræða, aðeins farið fram á að
sniðnir verði mestu vankant-
arnir af útsvarsstiganum, en
ekki gat íhaldið samþykkt
þetta. Það er, fyrst í verkfallinu
að samþykktur var í niðurjöfn-
unamefnd útsvarsstigi sá, sem
nú gildir, og það eftir tilmæl-
um frá sáttanefndinni á verk-
íalLnu. Breyting sú sem gerð
var á útsvarsstiganum gengur
mjög i sömu att og tiflaga sós-
íalista en þó skemmra. Má" þvrí
scgja að áhugi ílvaldsins á að
breyta hér til batnaðar hafi
ekkl v-erið úr hófi inikill á und-
anfömum árum. Það er því vist
að þrátt fyrir þessar lagfæring-
ar á útsvarsst'ganum þá lendir
meginþungi útsvarsbyrðanna á
iaunastéttunum, sem eiga þcss
engan lvost að skjóta sér undan
álögunum. Hinsvegar er Það vit-
að að margir af „máttarstólp-
um“ bæjarins leika þann leik
Xh-anvhald á 11. sIÖu
Ár 1950 voru útsvörin sem hér segir:
áætlun 56,8 miUj. — reikningur 60 millj