Þjóðviljinn - 06.05.1954, Qupperneq 7

Fimmtudagur 6. maí 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Einar Olpreirsson
Brynjólfur Bjarnason
þessa.ii baráttu undir forustu
Sósíálistaflokksins, þótt ekki
hafi tekizt að halda þeim lífs-
kjörum er náðust 1!M2—1946
og er orsökin sú að það vantar
eining'u vei’kalýðsins á stjórn-
má'asviðinu líka, til þess að
hindra að ávöxtum hvers sig-
ursæ's verkfa'.ls sé jafnóðum
rænt með vélabrögðum va d-
hafanna.
Verkalýðshreyfing Is'ands
hefur undir forustu Sósíalista-
flokksins, háð harða baráttu
síðasta áratug, gegn ásælni
amerisks auðvads til yfir-
drottnunar yfir landi voru. En
sökum þess að verlcalýðurinn
hefur verið pélitískt klofinn í
þessari baráttu, hefur amer-
ísku auðva'.di orðið það ágengt
með að legg-ja Is’and undir
sig sem raun ber vitni um.
Þessari baráttu allri þarf að
Alþýðusomtökin gegn ofsiðun-
orherferð auðvolds og hernóms
Nýtt hefti af Rétti er að
þessu sinni eins og svo oft
áður borið uppi af greinum
þeirra félaganna Einars Ol-
geirssonar og Brynjólfs Bjarna-
sonar, hvað innlent, nýtt efni
snertir.
Heftið hefst á grein eftir Ein-
ar: „Eining alþýðunnar og
manngiIcU íslendinga“. Er þar
tekið til merðferðar brýnt
vandamál verkalýðshreyfingar-
innar og þjóðarinnar allrar:
Afmenningarábrif auðvaidsins
almennt og þó einkum þess
auðvalds, sem hreinraektaðast
hefur orðið, bandaríska auð-
valdsins. Rœðir Einar nokkur
fyrirbæri úr íslenzku þjóðlifi
undanfarið, svo sem hótunar-
herferð Sjálfstæðisflokksins
gegn kjósendum vissra kjör-
dæma i alþingiskosningunum
síðustu:
..... En. með hinni skipu-
lögðu herferð, sem birtist í
hagnýtingu ól.tans i síðustu
A’þingiskosningum, er lagt til
atlögu að manngi-di hvers
einasta Isjendings.
,,Röksemdin“ sem auðva'dið
beinlínis notaði við kjósendur,
var þessi: Vertu ekki að
hugsa um að skapa þér skoð-
un eða sannfæringu i stjórn-
málurn. Gerðu þér ljóst, að ef
þú ekki kýst auðvaldlð, þá
verður býggðarlag )>itt 'agt í
atvinnulega auðn, hús þitt gert
einskisvirði. atvinna þ'n eyði-
'lögð og þú og börn þín lenda
á flæking sem endar í brögg-
um Reykjavíkur eða herbúð-
um Suðurnesja.
Eða, ef menn vilja orða
þessa „röksemd" Ihaidsins enn
skarpai-, þá lítur hún þannig
út: Láttu vera að beita hugs-
un þinni til aö draga á’yktan-
ir og þreyta samkvæmt þeirn.
Kættu að vera hugsandi mað-
ur, en gerztu auðsveipur þræ 1,
sem gerir það, sem sá, er ræð-
ur rikinu og auðnum, segir
þér að gera-
Með" bardagaaðfecð auðva'ds-
ins or pví öxiri reidd að rót-
um þess, sem is enzk þjóð
hingað til hefur fyrst og
fremst táið sér til gildis. —
að manngildinu sjá:fu, að öll-
um manndómi, öl’.u þvi fre’si
til að hugsa og álykta, sem
oss hefur þótt aðal mannsins
hingað ti'. Og þessari bardaga-
aðférð er einbeitt að verka-
lýðnum. Það er tilgangurinn
að spilla honúm svo, með því
að ala upp huglevsi og undir-
’ægjuhátt, í röðum hans. að
það takist að hindra tvennt
í senn: Anna.rsvégár að verks-
lýðurinn verði fær um að
heyja stéttarbaráttu sina gegn
innlendi auðva.‘.dimi og hins-
vegar að liánn geti tckið for-
ustu fyrir þjóðinni i barátt-
unni gegn ameriska hervald-
inu.
Og það, sem áuðmannastétt-
in ís’enzka notar svona í kosn-
ingum, notar ameríska vaídið
á Islandi hvern einasta dag,
við skipverja flutningaskip-
anna, við verkamenn hernáms-
vinnunnar og við al’a þá ís-
lcndinga, sem það kemst í tæri .
við.
Einar sýnir með skýrum
dæmum og skarplegum athug-
unum hættuna af spillingaröfl-
um auðvaldsins og leggur jafn-
framt þunga áherzlu á nauðsyn
vamar og þau öfl með íslenzku
þjóðinni, sem til varnar mega
verða manngildi fslendinga.
Þar treystir hann verkalýðs-
hreyfingu fslands til íorystu,,
og til sigurs, takist herini að
skapa einingu i verkalý'ðssam-
tökunum og á stjórnmálasvið-
inu:
Ve rkaýðsh reýf ing Islands
verður a.ð risa upp i öllu því
veldi, sem. hún býr >-fir, og
með alda erfð Islands að baki
sér, ti’ baráttunnar. gegn ótt-
aiium bg þræ’Cyndinu, ti varð-
veizlu og endursköpunar mann-
gi’dis Islendinga.
Vcrka’.ýður Is'ands hefur
siðustu sjö árin háð harða
varnarbaráttu gegn árásuni
innlends og erlends auðva ds á
hag'smuni sina. Verkalýðurinn
hefur sýnt. ágaeta samhe'dni í
halda áfram. herða hana og
lyf-ta henni á hærra stig með
því að tvinna saman betur
í nýtt Héttarhefti
skrifar Einar
Olgeirsson um
„eining alþýð-
unnar og
manngildi
íslendinga"
hina faglegu og pó itísku bar-
áttu.
En jafnframt verður verka-
lýðshreyfingin að taka upp
baráttu á hinu siðferðilega
sviði gegn skoðanakúguninni,
gegn þvi niðurrifi a.uðva’dsins
á manndómi, persónuleik og
hugsanafrelsi, sem nú fer
fram. Þessa baráttu verður að
heyja með ö lum jæim krafti,
einingu og hörku, sem ein-
kennt hefur verkalýðinn í
stórfenglegustu verkföllum
hans.
Og þessa baráttu er því að-
eins hægt að heyja með ár-
ooigri að það náist pólitísk
eining meðal verkalýðsins um
viðnám og sókn gegn auðvaJcl-
inu, innlendu sem útlendu, í
þessu mái, því pólitísk eining
a'.þýðunnar er eina valdið, sem
er nægi'ega sterkt til þess að
beita gegn bardagaaðferðum
auðvaldsins.
Greininni lýkur með þessum
orðum:
„Alþýða Is'ands mun risa
upp í krafti einingar sinnar,
til þess að vinna sitt söguiega
hlutverk, sigra íslenzka og
ameríska auðva'dið. Það er
enginn efi til um þann sigur.
Auðvaldskipulagið skapar og
eflir sjálft verka’ýðinn, þann,
sem grefur því gröfina, og
eykur i sífe lu fjölda hans.
Auðvaldið er fu'ltrúi dauða-
dæmds þjóðfé'agsstigs, — og
„það vinnur aldrei_ neinn sitt
dauðastríð.” En hver stundar-
töf getur orðið þjóð vorri dýT.
Auðvaldsþjóðfélagið getur eyði-
lagt verðmæti, sem seint verða
' sköpuð aftur.
Þessvegna er eining alþýð-
unna.r boðorð dagsins i dag,
vegna hagsmuna a þýðunnar,
frelsis landsins og manngildis
Is’enainga."
Hér er aðeins gripið niður í
grein Einars (hún er fjórtán
þéttprentaðar blaðsíður), til að
gefa hugmynd um efni hennar,
það efni á svo brýnt erindi til
hvers sósíálista, til hvers fs-
lendings nú á þessum alvöru-
tímum, að ástæða er til að
vekja sérstaklega athygli
manna á að láta þetta Réttar-
hefti ekki framhjá sér fara;
Grein Brynjólfs heitir að
vanda því yfirlætislausa og dá-
lítið slitna náfni Innlend víðsjá.
Þar er fjallað um vaxandi and-
stöðu gegn hernáminu, úrslit al-
þingiskosninganna, samfylking-
artilboð Sósíalistaflokksins,
verzlunarsamningana við Sovét-
ríkin, breytingar á ríkisstjórn-
inni, 9. þing Sósíalistaflokksins,
samfylking stúdenta gegn her-
náminu, sjómannaverkfallið,
kosningar í verkalýðsfélögun-
um og bæjarstjórnarkosning-
arnar,. ,
Efnið er mikið, og felst í
greininni góð upprifjun og mat
á helztu viðburðum þjóðlífsins
um nærfellt árs skcið.
★
Ekkert tímarit hefur látið sér
jafnannt um minningu og ævi-
starf Stephans G. Stephans-
sonar og Réttur. Nú birtir rit-
ið Kolbeinslag;. allan kvæða-
flokkinn. f stuttum inngangi
segir:
María Þorsteinsdóttir:
i Sötnu loun lyrir sömu vinnu!
Nú er’ hún loks komin sem
! ályktun frá. Alþingi launfi-
; jafnréttistillegan, sem íhaldið
stærði sig mest af í vetur.
Hún var birt í Morgur.biai-
inu á miðvikudaginn fyrir
páska. Þá,r vaf, sem jafnan
ef á að biekkja okkur, að
efni álykt.unarinnar stangað-
ist við fyrirsögnina. Af fyrir-
> sögninni mátti ráða að launa-
i jafnréttið væri orðið að lög-
um, en numveruleikinn er,
að Alþingi hefur aðeins skor-
að á ríkisstjérnina að „heí'ja
undirbúning“ á því að launa-
jafnréttið nái frafljjývgmd.
Þannig hyggjast hinir háu
liernar sem skipa meirihluta
Alþingis s)á ryki í a.ugu okk-
ar í krafti þess hve \ið sýn-
$ um ha.gsmuncm álum okkar
mikið tómlæti.
Fvrir skömrou síðan var ég
á aðalfundi Vcrkakvennafé-
lagsins Framsókn, liér í bæn-
um. Minntist formaö’ur þd lít-
iilega á þetta atriði um sömu
laun fyrir sömu vinnu. Taldi
húii þ\i máli betur borgið með
því að fundurinn lýsti yfir
stuðningi sínum við frumvarp
Alþýðuflokksins þar að lút-
andi, heldur en ef sagt yrði
upp samningum, taldi ' að
j'essu frúmvarpi gæti ekkert
orðið- til tafar. Var síðan
stúðnmgur við þaó samþykkt-
Ur, ýh ákveðið að segja ekki
upp samningum.
Skömmu seinna gerðist það,
a5 blöðin birtu feitletraðar
fyrirsagnir um að búið væri
að semja um sömu laun fyrir
sömu vinnu við spyrðingu á
fiski í Iiafnarfirði. „Þeir eru
svei mér kræfari kratarnir
þar en hér i Reykjavík,“ hugs
aði ég og greip blaðið og fór
að lesa þessa rómuou samn-
inga. Sá ég þá að þar var alls
ekki um la.una jafnrétti að
ræoa við það verk, sem sl-
gengast er að unnið sé af
kvenfólki jöfnum höndum við
karla, nefnilega blóðhreinsun,
hreistrun og spyrðingu á fiski
til herz'.u. Er þar að vísu um
talsverða kauphækkun að
ræða, eða rúma krónu um
tímann við þessi veík, en tals-
vert vantar þó til að launa-
jafnrétti sé náð, þar sem
þessi vinna er greidd konum
með kr. 11.93 um tímann, en
karlmannskaupið er kr. 14.60.
Þeir kveðast á um Island i
dag Kölski og Kolbeinn, amer-
iska peningavaldið og- andi
Stephans G. Sú hó mganga
mil’.i islenzkrar a'þýðu annars-
vegar og amerisks og islenzks
auðvalds hinsvegar, sem fram
fer nú á Garðarshóllma í
hverjum hagsmuna- og stjórn-
málaátökum, er um leið einvígi
ís'enzks anda og íslenzkrar
erfðar við ameriskt dollara-
va'd, persónugerfing alls þess,
sem þjóðirnar hingað til hafa
tengt við hugtakið Mammon.
Stephan G. Stephansson hef-
ur í myndinni af „höfðingjav
þessa heims" og hinum fá-
tæka, vinnandi bónda, þjóð-
skáidinu, meit að þessar and-
stæður þannig að þær brenna
sig inn í meðvitund hvers Is-
lendings, sem skilur um hvað
er barizt.
Annað kvæði flytur heftið:
„17. júní 1944“ eftir skáld-
konuna Jakobínu Sigurðardótt-
ur. Jakobína varð bjóðkunn af
kvæðum sínum sem birtust í
fyrra í Þjóðviljanum, Rótti og
víðar. Oft er spurt um ljóða-
bók hennar og er hennar áreið-
anlega beðið með eftirvæntingu.
í „17. júní 1944“ er betta er-
indi:
Islandsljóð með lífsins vonum
glitað
leynt i vetrarhríð,
frelsisljóð með þrælsins þján-
ing hitað,
þrumað daufum 'ýð,
raulað ljúfling, hvíslað hu’d
og blómi,
hjartans dýra Ijóð.
Eoksins sigursönginn einum
rómi
syngur íslenzk þjóð.
Hér verður aðeins minnzt á
erlenda efnið. Þar er veigamest
ræða de Vittorio, forseta Al-
bjóðasambands verkalýðsfélag-
anna, „Forusta verkalýðsins í
baráttu fólksins gegn einokun-
arauðvaldinu", flvitt á þingi Al-
þjóðasambands verkalýðsfélag-
anna í Vín. „Svarið við vetnis-
sprengjunni“ eftir J. D. Bernal,
enska prófessorinn heimskunna,
er þörf og snjöll hugvekja.
Heftinu lýkur með frásögn a£
nýjum, erlendum bókum um al-
þjóðastjórnmái, sósíalismann og
mannkynssögu, rituð af ritstjór-
unum Einari og Ásgeiri Blön-
dal Magnússyni.
Áskriftarvefð að Rétti er að-
eins 25 kr. á ári. Enginn þarf
að sjá eftir þeim fjármunum,
hinu er öllum sósíalistum og
alþýðumönnum mikil eftirsjá í
að missá af-því efni, sem þetta
einstæða tímarit flytur ár hvert.
Kinsvegar er vinna við upp-
þvott og köstun á bíl á skreið
og upphengingu á skreið í
hjalli greidd mcð karlmanns-
kaupi.
Eg hélt í einfeldni minni,
að uppþvottur á skreið færi
fram um leið og blóðhreinsun
og væri framkvæmd af sömu
höndum og blóðhreinsunin.
Skildi ég því ekki, hvernig
þetta tvennt ætti að sundur-
liðast og vera greiddur sinn
taxtinn fyrir hvort verk. Fór
ég því til kunningjakonu
minnar, sem vinnur við þetta
og bað hana að segja mér,
hvernig bæri að skilja þetta.
,.Þetta,“ sagði hún „er
mjög villandi. Það. sem þarna
er sagt um uppþvott á ekki
\-ið uppþvott á blóðhreinsuð-
um fiski, sem hengjast skal
upp tU spyrðingar, heldur að-
eins þvott á óflökuðum fiski-
Þ\'otturinn á flöttum og blóð-
Framhald á 8. síðu.