Þjóðviljinn - 21.09.1954, Blaðsíða 4

ifmiunvmjbq. — lauœajqðB .xu ttirg.sbu[ðnc
4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 21. september 1954 -
SIG. JÚL. JÓHANNESSON:
EINAR S>VER
Hann kom á Lögberg þegar þing var sett,
hann Þórarinn — um landið barst sú frétt.
Það allir vissu að hann kveðju bar
frá Ólafi kóngi —- fæstir hver hún var.
En hún var svona: „Skilji þjóðin þín
að það er kveðja bæði Guðs og mín,
j ' er heim þú flytur öllum landsins lýð,
með lögum — hvorki kúgun eða stríð.
Eg vænti liðs hins mikla, ríka manns
frá Möðruvöllum. — Eftir ráðum hans
það hef eg spurt, að breyti lýður lands
og leiðist eftir sporum höfðingjans“.
Með kveðju Guðs og konungs Guðmundur
reis klökkur; steig á pallinn orðhvatur.
Hann fylgdi í máli þessu Þórarni
með þungum orðum, hlyntur konungi:
Og Grímsey — þetta gæðasnauða sker,
sem gagnar ekki neinum hvort sem er:
við látum það, og skárri skerin hin
að skaðlausu — með konunginn að vin“.
Eln einliver sagði: „Dauft er þetta þing,
ef þar ei heyrum Einar Þveræing:
Því einkar fróður hann er hér og þar,
og hann er líka bróðir Guðmundar.“
Hann Þveræingur þá á fætur stóð
og þingheim allan bað um stundar hljóð:
Þó kóngurinn sé góður —• sé það satt —
þá sýnist mér við greiðum engum skatt.
Því þó við ættum engilstjórn í dag,
þá yrði á morgun kannske breytt um lag.
Að því er snertir þetta eyði sker.
má þangað flytja’ og ala stóran lier.
„Eg ræð hér engu meiru en aðrir menn: —
— En margir gefa ráðin tvenn og þrenn.
Hér væri þögn að missa manndóm sinn
og móðga bæði Guð og konunginn.
Nú varðar allan þingheim þetta mál —
já, þjóðina með hjarta, líf og sál.
Nú gagnar engin hálfvelgja né hik,
því hér er kannske teflt um augnablik."
Hann þagnaði, og þingið studdi alt
með þögninni — fanst talað rétt og snjallt.
Og nú var enginn lengur beggja blands, —
þeir beygðust allir fyrir 'ræðú hans:
„Já, kjarngóð ræða, kröftug: Heyr! heyriheyr!
Hvað kóngurin er góður!“ sögðu þeir:
„Hann heimtar hvorki gull né grænan skóg,
en góðvild fólksins — það er honum nóg.
Nú varðar allan þingheim þetta mál,
já, þjóðina með hjarta, líf og sál.“ —
Og nú var enginn lengur beggja blands,
en blessað sérhvert orð á vörum hans:
„Við teljumst þó með öllu ráði enn,
og ekki neinum háðir,“ sögðu menn.
En ef að kæmi hingað æfður her
þá hyrfi alt, sem bezt og göfgast er.
Hann Einar hefur okkur ráðið heilt,
og um það skal ei lengi rætt né deilt,
að kónginum við gefum enga ey,
í einu hljóði segjum margfalt nei.
Á báðar hliðar, heil og lærdómsrík
er hérna saga úr ok.kar pólitík:
Ef slysast skyldi Þórarinn á þing,
á þjóðin altaf nýjan Þveræing.
(Úr Heimskringlu 30. júní 1954).
Friðrik, Ingi og allir Guðmundarnir — Gömul saga
um skákkeppni — „Fallega spillir írillan
skollans öllu"
HUGUR margra dvelur þessa
dagana úti í Hollandi, þar
sem Friðrik, Ingi og allir Guð-
mundarnir standa í ströngu.
Allir bíða með eftirvæntingu
eftir hinum daglegu fréttum,
jafnvel þeir sem aldrei hafa
kunnað mannganginn, því að
Guðmundur Arnlaugsson hef-
ur með pistlum sínum tekizt
að vekja áhuga allra fyrir
mótinu í Amsterdam. Og öll
vonum við að strákarnir okk-
ar spjari sig í glímunni við
aila þessa stórmeistara og ef
hiýjar óskir hafa eitthvað að
segja, þá er þeim borgið. En
aldrei hefði ég trúað því að
skák gæti verið svona spenii-
andi. Hingað til hef ég hald-
ið að tveir menn við taflborð
væru það rólegasta í lieimi,
þeir geta setið lon og don
með spekingssvip rétt eins og
þeir væru að hugsa um eitt-
hvað merkilegt en gera þó
aldrei annað að loknum vanga-
veltunum en færa til mann.
En svo kemur það á daginn að
skákkeppni er svo skelfilegt
taugastríð að jafnvel róleg-
ustu menn geta misst jaín-
vægið og leikið af sér.
OG MAÐUR fer að rifja upp
allt það kynlega sem maður
hefur heyrt og lesið um skák.
Sagan Manntafl eftir Zweig
lýsir því hverjum tökum skák-
jn getur náð á mannskepnunni.
Og fyrir löngu heyrði ég æva-
gamia sögu um gamlan skák-
snilling sem átti eina dóttur
barna, hinn mesta kvenkost.
Karl hafði látið það boð út
ganga að hver sá sem gæti
mátað hann í skák skyldi
hreppa dóttur hans fyrir konu
en týna lífinu ella. Og vegna
þess hvílíkur forláta kven-
maður dóttirin var freistuð-
ust margir til að tefla við
karl, en hann bar ævinlega
sigur úr býtum og ungu menn
irnir urðu höfðinu styttri. En
svo bar það við einn góðan
veðurdag að ungur maður
kom til að freista gæfunnar.
En þessi ungi maður var svo
mikið glæsimenni að hið harða
hjarta dótturinnar bráðnaði
og hún mátti ekki til þess
hugsa að hann tapaði skák-
inni, því að þarna var loks
kominn maður sem hana lang-
aði til að eiga. Svo hófst skák-
in og allt gekk rólega fyrir
sig fyrst í stað. En dóttirin
sem var sömuleiðis mikill skák
snillingur eygði allt í einu
gildru sem karl faðir hennar
var að leggja fyrir unga mann-
inn, og til þess að hjálpa hon-
um fór hún með eftirfarandi
vísu:
Fallega spiliir frillan skoll-
ans öllu
frúin sú er þú ert nú að snúa.
Heiman laumast hrumur úr
slæmu skrumi,
hrók óklókan krókótt tók úr
flóka.
Riddarinn studdur leiðar lydd
ur hræðist,
reiður veður með ógeði að
peði.
Biskupsháskinn blöskraði
nískum húska
í bekkinn gekk svo kvekkinn
þekkir ekki.
UNGI maðurinn áttaði sig sam-
stundis á því að hann ætlaði
að fara að leika af sér, brá við
skjótt og svo fóru leikar að
hann mátaði karl, fékk dótt-
urina fyrir konu og þau lifðu
saman sæl og ánægð til ævi-
loka. En nú er eftir að vita
vita hvort skákmenn dagsins
í dag geta lesið eitthvað af
viti út úr þessari furðulegu
vísu, sem getur jafnvel verið
orðin eitthvað brengluð í með-
förunum.
átvSanuSeysi i USA
Framhald af 1. síðu
35 stunda vinnuviku í stað 42
stunda nú. Sjálfvirkum vélum
og vélasamstæðum fjölgar sí-
fellt í iðnaðinum og eins og
nú er háttað verða þessar
tækniframfarir til þess að fyrir-
tækin geta fækkað starfsfólki.
Stjórn AFL bendir á að leiðin
til þess að tryggja að tækni-
framfarirnar bæti hag verka-
manna en ekki atvinnurekenda
einna sé almenn stytting vinnu-
tímans með óskertu kaupi.
Siúdentaíimáunim
Framhald af 1. síðu. ,
á Laxness fyrir afstöðu hans
til ungu skáldanna.
Að lokinni ræðu hans talaði
Þorsteinn Thorarensen og var
þá liðið mjög að lokum fund-
artíma. Síðastur átti- Laxness
sjálfur að tala.
Frá Fegrunaríélagi Reykjavíkur:
Leiðbeiningar um hauststörf
í skrúðgörðum
I. grein: Geymsla á hnúðrótum
Skáblað (Begoníur).
Þegar eftir að frost hafa
tortímt blómskrúði Skáblaðs-
ins, brjótum við ofan af því
við neðsta blað og tökum
hnýðið upp úr moldinni, hrist-
um .af því jarðveginn og
þurrkum með svipuðum hætti
og kartöflur. Síðan komum
við því fyrir í kassa og geym-
um í þurrum sandi, þar sem
hvorki frost né raki nær til
hans.
I apríl tökum við svo hnýðin
úr kassanum og setjum þau
1 4 tommu jurtapotta, í mjóg
létta mold (t.d. ágætt að
blanda góðri garðmold móti
y3 hluta af muldu hrossataði
°g %» hluta smáum hefil-
spónum). Gæta verður þess
að hnýðin hafi ávallt nægan
raka. Vatnið verður helzt að
hafa staðið nokkra stund, áð-
ur en vökvað er. Strax og tíð
leyfir, flytjum við svo pottana
út undir vegg á daginn til
þess að herða plönturnar, og
þegar öruggt má teljast að
vorfrost komi ekki meir, þá
tökum við Skáblaðið úr pott-
unum og gróðursetjum það í
garðinum.
Glitfífill (Dahlíur).
Strax eftir fyrstu nætur-
frost er nauðsynlegt að skera
ofan af rótinni og leggja eitt-
hvert skjól yfir rótarhnúðinn,
sem við látum óhreyfðan í
moldinn í 1-2 vikur, en þá tök-
um við hann upp og þurrkum.
Þegar rótarhnýðið hefur náð
að þorna, hristum við af því
moldina (en myljum ekki með
höndunum) og geymum það
í kassa með þurri mold (helzt
torfmold). Kassinn geymist á
köldum raltalausum stað, þar
sem frost nær ekki til. Um
ræktun Glitfífils gilda svipað-
ar reglur og um Skáblaðið.
Maríusóley (Anemonur).
Maríusóley getur lifað úti
árum saman, ef hún fær milda
vetur og er varin með ein-
hverju skjóli. Bezt er að
breiða yfir hana moð og
leggja þar á ofan þykkar tún-
þökur og láta grassvörðinn
snúa upp, en með því fæst
meiri einangrun. Nauðsynlegt
er þó að taka hnýðin upp ann-
að eða þriðja hvert ár og
kljúfa rótarhnúðana hvorn
frá öðrum, og er bezt að
leggja þá strax aftur í mold-
ina með hæfilegu millibili
(sem má vera 10-15 cm) og
í 5-8 cm dýpt. Einnig má taka
hnýðin upp og setja þau
strax í vel þurra mold og
geyma síðan á þurrum en
köldum stað. Sé þetta gert
verður að setja hnýðin niður
að vorlagi, svo fljótt sem
mögulegt er.
Asíusóley (Ranunculus).
Rótarhnýðið er það lítið að
erfitt mun reynast að verja
það fyrir ofþomun í geymslu
inrianhúss og því mun hyggi-
legast að búa um það úti á
váxtarstað, eins og bezt má
verða. Hnýðin eru gróðursett
grynnra en nokkur önnur rót-
arhnýði eða í 3-4 cm dýpt.
Það getur því verið nauðsyn-
legt að hylja beðin sem þau
eru í, með sandi, svo að hol-
klaki hafi sem minnst áhrif á
stöðu þeirra í moldinni, nota
að öðru leyti svipaðan aðbún-
að við Asíusóleyjuna og við
Maríusóley.
Frekari upplýsingar um
meðferð og notkun hnúðróta
má fá í:
Garðagróður, eftir Ingólf
Davíðsson og Ingimar Öskars-
son.
Blomsterlög og Blomsterk-
nolde, eftir Tönnes Bacher.
Fagstof for Fagfolk, útg. af
J. E. Ohlsens Enke.
Blomsterdyrkning, eftir:
Hother Paludan.
Næsta grein f jallar um með-
ferð á ágræddum rósum og
alparósum.
Hafliði Jónsson.
Sjómenn lá ÍMI% kaMpIiækkisit
Framhald af 1. síðu.
peninga. Fæðispeningar í hafn-
arfríum hækka úr kr. 15.00 í
kr. 18.00 á dag, auk verðiags-
uppbótar. Áður voru hafnarfrí-
in ákveðin aðeins einn sólar-
hringur að lokinni hverri veiði-
ferð sem að jafnaði gerði 1—3
daga í mánuði.
Félagar í sjómannafélögunum
sem standa að samningnum
hafa nú forgangsrétt til skips-
rúma á togurunum hvert á
sínum stað. Forgangsréttinn
höfðu áður öll félögin nema
Sjómannafélag Reykjavíkur og
Sjómannafélag Hafnarfjarðar.
Hinn nýi samningur gildir
frá undirskriftardegi til 1.
júní 1955 og er uppsegjari-
legur með eins mánaðar fyrir-
’vara, en framlengist í 3 mán-
uði í senn sé honum ekki sagt
upp af öðrum hvorum aðila.
Samninganefnd sjómannafé-
laganna skipuðu: Tryggvi
Helgason, Akureyri; Gunnar
Jóhannsson, Siglufirði; Jón
Sigurðsson, Reykjavík; Sigfús
Bjarnason, Reykjavík; Ililmar
Jónsson, Reykjavík; Magnús
Guðmundsson, Reíykjavik og
Pétur Óskarsson, Hafnarfirði. I
samninganefnd útgerðarmanna
áttu sæti; Hafsteinn Berg-
þórsson, Reykjavík; Aðalsteinn
Pálsson, Reykjavík; Guðmund-
ur Guðmundsson, Akure.yri;
Ásberg Sigurðsson, ísafirði;
Ólafur Tr. Einarsson, Hafnar-
firði og Loptur Einarsson,
Hafnarfirði.