Þjóðviljinn - 12.10.1954, Qupperneq 6

g) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 12. október 1954
þlÓÐVILIiNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sösíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Xvar K. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson. t
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavik og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
I Samvinna er eina ieiðin
Nú um alllangt skeið undanfarið hafa við og við birzt
einislega samhljóða leiðarar í málgögnum Framsóknar-
ílokksins, Alþýðuflokksins og Þjóðvarnarflokksins. Tíminn
segir: Yfirgangur íhaldsins er orðinn stórhættulegur, ráð-
ið er að allir vinstri sinnaðir menn sameinist um Fram-
eóknarflokkinn. Alþýðublaðið segir: Yfirgangur aftur-
haldsins er orðinn stórhættulegur, ráðið er að allir vinstri
Stnnaðir menn sameinist um Alþýðuflokkinn. Frjáls þjóð
segir: Yfirgangur afturhaldsins er orðinn stórhættulegur,
ráðið er að allir vinstri sinnaðir m,enn sameinist um Þjóð-
yarnarflokkinn.
Forsendur þessara blaða eru réttar, og það er sérstök
íástæða til að gefa því gaum, hvernig Sjélfstæðisflokkurinn
hagnýtir sér sundrung andstæðinga sinn og að hann hefur
raunverulega möguleika á að tryggja sér meirihluta á þingi
þótt hann sé stöðugt að tapa fylgi með þjóðinni, En álykt-
anir þessara flokksblaða eru auðvitað spaugileg fjarstæða;
það er ekki raunsætt mat á ástandinu að ímynda sér að
andstæðingar íhaidsins hlaupi allt í einu til einhliða stuðn-
ings við einhvern einn af andstöðuflokkunum. Og þetta vita
eðstandendur þessara blaða mætavel. Áskorunum þeirra
er ekki beint til manna utan flokkanna, heldur til flokks-
rnannanna sjálfra. Ráðamenn Framsóknarflokksins, Al-
býðuflokksins og Þjóðvarnarflokksins finna að það er að
íosna um flokkaböndin, iæ fleiri af fylgjendunum neita að
hlýða hinni einstrengingslegu stefnu forustumannánna og
krefjast þess að tekin verði upp ný vinnubrögð: að vinstri
Söílin taki upp samstarf um öll þau málefni sem þeim eru
sameiginleg í stað þess að leyfa afturhaldinu áfram að
deila og drottna.
Þessi straumhvörf birtast einkar ljóslega í kosningunum
jíl Alþýðusambandsþings. Árum saman hefur verið prédik-
uið yfir verkafólki sú meginregla að ekki megi hafa sam-
vinnu við „kommúnista"; reglan er auðvitað runnin frá
áhaldinu en hun hefur verið boðuð af sama kappi í mál-
gögnum Framsóknar, Alþýðuflokks og Þjóðvarnar. En nú
er reynslan fengin, Alþýðusambandið hefur lamazt til
hagsbóta fyrir auðmannastéttina eina saman; og verka-
lólk neitar nú að fylgja þessari reglu hvað sem leiðtog-
arnir hrópa. Samstarf allra andstæðinga afturhaldsins er
rm kjörorð verkafólks og mótar kosningarnar til Alþýðu-
sambandsþings í æ ríkara mæli, enaa er það hin sjálfsagða
leið til að mæta vandanum.
Sömu þróunar verður vart á öllum sviðum þjóðlífsins.
Menn minnast þess t. d. þegar bæjarstjórn Reykjavíkur
kom sarnan s. 1. vetur að afloknum kosningum. Þrátt fyrir
tíiraunir sósíalista hafði ekki tekizt að fá samvinnu and-
stöðuflokka íhaldsins um nefndarkosningar, en þeir höfðu
meirihluta bæjarbúa á bak við sig. Afleiðingin varð sú að
þeir stóðu uppi tvístraðir og ósamþykkir og gáfu íhaldinu
rnenn í nefndir að óþörfu. Almenningur reiddist mjög þess-
um vinnubrögðum — og mótmæli kjósenda úr öllum and-
stöðuflokkum íhaldsins komu því til leiðar að síðan hafa
þessir flokkar haft nokkurt samráð sín á milli, þótt það
sé enn allt of lítið. — Á Alþingi hefur upplausnin einnig
mótað öll vinnubrögð, þrátt fyrir stöðugar tilraunir sósíal-
ísta til að koma á samvinnu, og er mál að linni.
Verkafólk um land allt metur aðstæðurnar rétt þegar það
sriýr baki við fordómum og grýlum og tekur höndum sam-
an til að leysa þau viðfangsefni sem brýnust eru, og þeirri
stefnu mun vaxa óðfluga fylgi á næstunni. Samvinna er
eina ráðið til að hnekkja yfirgangi íhaldsins og peninga-
valdsins. Þeir menn, sem reyna að koma í veg fyrir slíka
samvinnu og hrópa í staðinn að sameining skuli fara fram
imnan einhvers eins flokks, eru aðeins að hjálpa afturhald-
inu með óraunsæju blaðri. Og þeir munu einangrast sjálf-
ír ef þeim tekst ekki fljótlega að draga réttar ályktanir af
jyeruleikanum og vilja almennings.
Leikritið á laugardagskvöld-
ið, Næturregn eftir H. C.
Branner, þótti mér ákaflega
leiðinlegt. Og það eru fleiri en
ég orðnir þreyttir á þessum
síendurtekna þvættingi um
hjónabönd, sem hefja göngu
sína ofar öllum skýjum, ganga
svo í gegnum framhjátökur
og rifrildi og enda í andlegum
og erótískum dauða. Það var
aldrei neitt, sem gat vakið á-
huga fyrir framhaldi, aldrei
neitt sem kom manni á óvart,
ekki eitt einasta atriði, sem
hitti í mark, og allra sízt
fannst mér til um þau sniðug-
heit að enda með því að láta
mann á bezta aldri fara að
kela við fresskött um miðja
nótt í hjónaherberginu, með-
an frúin var að loka glugg-
anum. En leikendur gerðu
þessum leiðindum undarlega
góð skil.
Við höfum fengið mikinn
og skemmtilegan fróðleik um
Grænland í skemmtilegu formi
í pistlum frá Guðmundi Thor-
oddsen, og ekki varð á betra
kosið með flutning þeirra en
að fela hann Andrési Björns-
syni. Les hann fipsta hluti á-
gætlega og allt vel. það sem
ég hef á hlýtt, nema Sturlu í
Vogum, sem sennilega er ó-
mögulegt að lesa vel, og svo
guðsorðið, sem hann hefur
lesið undanfaxna morgna, en
það efni mætti þó lesa með
ágætum, því að það er ^ott
orð. Andrési fer ekki vel svo
hástemmdur andagtartónn og
hann leggur inn í þann morg-
unlestur sinn.
Frásaga Jónasar Árnason-
ar um humarveiðarnar var
með ágætum. Jónas er ein-
stakur rithöfundur í allri
okkar bókmenntasögu og á
ekki sinn líka þótt víðar sé
leitað, og hans ritverk njóta
sín öllum öðrum betur í flutn-
ingi, því að lífæð hans frá-
sagnarstíls eru töfrar hins
mælta máls, eins og það ligg-
ur fegurst og látlausast á vör-
um alþýðu manna, og gaman-
semi hans, sem læsir sig eins
og runnið krydd um hverja
setningu, alltaf markviss, oft^
meinleg, það er sú gaman-
semi, sem yljað hefur brjóst
íslendinga i gegnum allar
þrengingar þeirra lífs öld
fram af öld.
Baldur Bjarnason kom í
skarðið á miðvikudagskvöldið,
er Gull Kvarans heltist úr
lestinni, og talaði um Endur-
reisnartímabil Miðaldanna.
Slík efni eru of rík af and-
legri dýpt til þess að Baldri
geti tekizt að gera þeim við-
lilítandi skil.
Erindi útvarpsstjórans um
Marco Polo var skemmtilegt,
en nokkuð losaralegt í reip-
unum.
Föstu dagskrárliðirnir voru
yfirleitt góðir. Séra Jakob
Jónsson talaði um daginn og
veginn. Séra Jakob er prédik-
ari mikill, þegar honum dett-
ur eitthvað það í hug, sem
hann vill segja. Hann hefur
t.d. prédikað af svo miklum
krafti móti herstöðvum á ís-
landi, að Morgunblaðið heimt-
aði, að af honum yrði tekin
hempan. Því miður hefur
prédikun hans slappast á því
sviði, og ætti hann þó að vita,
að fremur ber að hlýða guði
er\. Morgunblaðinu. 1 degi og
vegi prédikaði hann fyrir
byggingu háhvelfdra mustera
guði til dýrðar, og auk þess
örnefnasöfnunum víðsvegar
um vora hernumdu fósturjörð,
og væri þess þó sérstaklega
þörf um Suðurnes og annars
staðar, þar sem líklegt er að
jörð umhverfist fyrst ef ekki
tekst að hindra nýja styrjöld.
Séra Jakob er þess háttar
maður, að ég vil ætlast til,
að hann leggi frelsi fóstur-
jarðar okkar lið, hverju sinni
er hann kemst að hljóðnema
útvarpsins, En þótt hann
prédiki fyrir einhverju öðru,
þá kunnum við íslendingar
alltaf að meta eldmóð í pré-
dikunum.
í tilefni af þessum prédik-
imarhugleiðingum, hverfum
við um sinn frá föstum þátt-
um útvarpsins og víkjum að
fleiri prédikunum. Á sunnu-
daginn flutti séra Jón Auðuns
hörkuáróður fyrir framhalds-
lífi mannsálarinnar, og á
laugardaginn prédikaði sjálf-
ur biskupinn yfir aiþingis-
mönnunum, sem nú eru að
setjast á rökstóla til að ráða
fram úr máhim og raálsefn-
um þjóðarinnar Þá lagði
biskupinn út . af orðunum:
„Sannleikurinn mun gera yð-
ur frjálsa". Það er prýðilegt
umræðuefni við það tækifæri,
en hræddur er ég um, að
ekki munu allir þingmenn
hafa nægilega vel skilið, hvað
í þessum oi’ðum feist fyrir
okkar tíma, að ræðu biskups
lokinni. Ég hefði viljað, að
það hefði verið skýrar fram
tekið, að það er sannleikur-
inn einn um herstöðvamálið,
sem getur aflað þjóð okkar
frelsis, svona hluti er bezt
að segja blátt áfram og um-
búðalaust. Síðan hefði farið
vel á því, ef biskup hefði
vitnað til orða dómprófasts-
ins á sunnudaginn um örugg-
'leika annars lífs og hvílík
hætta vofir á eilífðarvegunum
yfir hverjum þeim, sem vikur
af sannieikans vegi í starfi
því, er þjóðin hefur falið
honum á hendur. Það hefði
rétt aðeins átt að geta þess,
að faðir lyginnar er sjálfur
djöfullinn og þeir, sem lyg-
ina ioka, eru hans börn í
anda og sannleika. Það hefði
ekki þurft að segja meira,
einhverjir háttvirtra þing-
manna hefðu ekki talið sér
þetta óviðkomandi. Þá hefði
ekki verið fjarri lagi að
víkja nokkrum orðum að
háttum híbýla þeirra, er
synir lyginnar og dóttur-
synir djöfulsins gista að
þessa lífs vegferð iokinni, en
þar er „endalaus angist og
örvænting án allrar vonar
um frelsun11. Hefði þá ein-
hverjum máske dottið í hug
að endurskoða afstöðu sína
til þjónustunnar við sann-
leikann.
En víkjum þá aftur að
föstu þáttunum. Ævar R.
Kvaran er alltaf jafn ágætur
úr sínum ýmsu áttum. Auk
mikillar skemmtunar er
maður alltaf stórum fróðari
að erindi hans loknu. — Bún-
aðarþættir hafa verið stór-
um þarfir tvær síðast liðn-
ar vikur, en þeir hafa fjall-
að um öryggi í meðferð
dráttarvéla. Þórður Runólfs-
son öryggismálastjóri hefur
annazt þá. Hann semur og
flytur skýrt og greinilega. —
Ingólfur Davíðsson leysti
skýrt og skemmtilega úr
spurningum um náttúrufræði.
— I þættinum „Úr heimi
myndiistarinnar flutti Björn
Th. Björnsson erindi um
Jóhannes Kjarval og Hjör-
leifur Sigurðsson annað um
Picasso, og voru bæði rösk-
leg og skemmtileg. — Jón
Magnússon ræddi um útlönd-
Framhald á 11. síðu.
Söifigskeiíimíiisi a Gamla bió
Ung söngkona, Hanna Bjarna-
dóttir að (jiafni, efndi til
fyrstu opinberrar söngskemmt
unar sinnar hér á landi síð-
astliðið fimmtudagskvöld. -—
Hún er nú nýkomin heim úr
árs námsdvöl í Bandaríkjun-
um og mun halda þangað aft-
ur innan skamms til frekara
náms.
Fyrst á efnisskránni voru lög
eftir Pergolesi, Donaudy,
Sarti, Schumann og Reger.
Minnisstæðust verður meðferð
söngkonunnar á.,Se tu m’ami*
eftir Pergolesi og „Vögguljóði
Maríu“ eftir Reger. Síðar-
nefnda lagið var sérlega fal-
lega sungið. Yfirleitt má segja
að rödd Hönnu njóti sín bezt
í veikum söng. Þar sem meiri
átaka er þörf, er hins vegar
eins og rödÚina skorti styrk
og öryggi, en úr því mun auk-
ið nám og þjálfun bæta, ef
að líkum lætur.
Fjögur íslenzk lög voru á
efnisskránni, „Svanasöngur á
heiði“ eftir Sigvalda Kalda-
lóns, „Sofnar lóa“ og
„Draumalandið11 eftir Sigfús
Einarsson, og svo „Mánaskin“
eftir Eyþór Stefánsson. Bezf
tókst „Sofnar lóa“, eins og að
líkum lætur samkvæmt því,
sem áður er sagt.
Tvö iög eftir Harriet Ware
og H. II. Beach og tvö óperu-
lög eftir Puccini og Verdi
voru síðast á efnisskránni. Um
hæfileika Hönnu Bjarnadótt-
ur sem óperusöngkonu verður
varla neitt ráðið með vissu af
meðferð hennar á óperulögum
þessum. En því er alveg óhætt
að spá henni, að hún mua
verða vinsæl söngkona.
B.F.