Þjóðviljinn - 21.11.1954, Side 3

--- SunnudaguF 21. nóvember 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (3
SaSka Valka glæsileg mysid,
en þjóðfélagsátökin vantar
Vafalaust ein bezta kvikmynd sem nokkru
sinm hefur verio gero i Svipioo
í dómum sænskra blaða um kvikmyndina Sölku 'Völtcu
má lesa mikið hól um leik, leikstjóra og myndatöku,
en fundið er aö kvikmyndaritinu, einkum seinni hluta
þess.
Nils Edgren ritar um Sölku
Völku í Morgon-Tidningen.
Hann segir m. a.:
„Fyrri helmingur sænsk-ís-
ienzku kvikmyndarinnar eftir
skáidsögu Halldórs Laxness um
Sölku Völku er engu líkt, sem
hefur áður verið birt í sænskum
kvikmyndum. Leita verður til
nokkurra hinna beztu rússnesku
og frönsku kvikmynda, sem
gerðar hafa verið, til að finna
aðra eins umhverfislýsingu ...
Jafnnakið raunsæi hefur áreið-
anlega ekki sézt áður í sænskri
kvikmyndagerð, hvorki í lýsing-
um á fólki né umhverfi, í sjálfri
atburðarásinni né í samtölum.
Laxness, kvimyndaskáldið Rune
Lindström og leikstjórinn Arne
Mattsson hafa í félagi við ljós-
myndarann, leikarana og tón-
skáldið búið til átakanlega
harmsögu, sem hefur að geyma
mikla mannlega eymd en einnig
gaman og unað“.
Birgittu hælt
Edgren heldur áfram:
„Lýsingin á dapurlegri æsku
Sölku Völku tekur hug manns
ailan. Það er að miklu leyti að
þakka Birgittu Pettersson, litlu
stúlkunni frá Uppsölum, sem
leikur Sölku unga, Birgitta er í
rauninni alveg framúrskarandi;
hún hefur svipmikið andlit og
augun eins og litlar skógartjarn-
ir en orðin hrjóta af vörum
hennar eins og svipuhögg“.
Of löng?
Edgren þykir of margt tekið
með í síðari helmingi myndar-
innar, sem fyrir bragðið verði
of losaralegur, og myndin í heild
of löng. Hins vegar er veiga-
mesta aðfinnsla hans sú, að í
myndinni sé gert allt of lítið úr
þeim þjóðfélagsátökum, sem
ganga eins og rauður þráður
gegnum skáldsöguna. Hann hef-
ur margt gott að segja um síð-
ari helminginn, átökin milli
Bogesens og þorpsbúa, milli
„karldýrsins“ Steinþórs og Sölku
Völku, fagrar landslagsmyndir
og hrífandi tónlist. Hann segir:
„Þetta er allt gott og blessað.
En þegar kvikmyndaskáldið og
leikstjórinn eiga að fara að end-
ursegja eitthvað meira af efni
bókarinnar en lýsinguna á um-
hverfinu, sem verður einnig á-
hrifamikil hjá þeim, þá verður
maður undrandi. Þar vantar alla
festu. Verkfallsátök fiskimann-
anna við kapítalistann og ein-
valdsherrann Bogesen eru án
efa mikilvæg í bókinni, í kvik-
myndinni eru þau algerlega
meiningarlaus. Salka berst gegn
verkfallinu og flettir ofan af á-
róðursmanninum og æskuvinin-
um Arnaldi, sem er úrþvætti,
kommúnistískur blaðrari sem
vantar reisn og raunsæi... Sjó
mannafélagið er algerlega utan-
gátta í kvikmyndinni“.
Leikurum hrósað
Leikurunum- er hrósað, a. m. k.
sumum. Edgren hælir Erik
Strandmark, sem leikur Stein-
þór og k^argaretu Krook, sem
leikur Sigurlinu. Gunnel Bro-
urstöðum i dómi sínum. Lýsing-
una á þjóðfélagsátökunum á
Óseyri, sem er svo ríkur þáttur
í skáldsögunni, vantar í kvik-
niyndina, a. m. k. er hún öll úr
lagi færð. Af þessu leiðir m. a„
að Arnaldur verður næstum ó-
þekkjanlegur. Af þjóðfélags-
átökunum er ekki annað eftir en
samhengislausar lýsingar á ein-
stökum atriðum. Þrátt fyrir
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir Gimbil að nýju ;
Gengið hefur verið frá samningum við '
hinn enska höfund
Þjóðviljanum barst 1 gær fréttatilkynning frá Leik-
félagi Reykjavíkur, þar sem skýrt er frá því, aö sýningar
á gamanleiknum Gimbli hefjist að nýju n.k. miðvikudag.
Birgitta, Uppsalastúlkan — „alin upp viö porsk og síld1'
Préttin frá Leikfélaginu er á
þessa leið:
„1 haust hóf Leikféiag Reykja-
víkur samninga við umboðsmann
gamanleiksins Gimbiis, Sigurð
Reyni Pétursson iögfræðing, um
sýningarrétt á leiknum, en sem
kunnugt er hætti féiagið sýning-
um á leiknum i júní-’ok í sumar.
Var síðasta sýning 1. júli, og mikil
aðsókn að leiknum, þó að svo
áliðið væri orðið. Litlu seinna var
kveðið upp úr með það, að höf-
undur leiksins, sem nefndi sig dul-
nefni Yðar einlægur, hefði haft
enskan sjónleik, vel þekktart og
vinsælan, til fyrirmyndar um ýms
atriði í gamanleik sínum. Varð
talsverður ú’faþytur út af þessu,
margar getgátur að því leiddar,
hver höfundurinn væri osfrv., en
þeim sem ekki höfðu haft tæki-
færi til þess að sjá hinn umdeilda
leik þótti verr að hafa iátið hann
fram hjá sér fara.
Leikfélag Reykjavíkur taldi sér
ekki skylt að greiða höfundarlaun
og heldur ekki rétt að sýna leik-
inn áfram, meðan nokkuð væri á
huldu um aðildarkröfu hins enska
höfundar og sneri sér því til um-
boðsmanns sjónleiksins til þess að
leikurinn í þeirri mynd sem Yðar
einlægur hefur gefið honum, yrði
sýndur hér á landi án íhlutunar
annarsstaðar frá. Samningar hafa
nú tekizt um þessi atriði og verð-
ur gamanleikurinn sýndur í fyrsta
sinn á miðvikudaginn kemur.
Fyrir jól verða fáar sýningar á
leiknum, líklega ekki f’eiri en 3-4,
vegna mikilla c.nna hjá félaginu,
sem þá hefur 4 leikrit til meðferð-
ar samtínjis. Knútur Magnússon,
sem kom heim frá söng- og leik-
námi í Vínarborg í sumar, hefur
tekið við hlutverki Guðmundar
Pálssonar í gamanleiknum, en
annars er hlutverkaskipun óbreytt,
Brynjólfur Jóha.nnesson og Emil’ía
Jónasdóttir í aðalhlutveikum leiks-
ins. Gunnar R. Hansen hefur anr,-
azt leikstjórn sem fyrr og endu,.'«
æft leikinn".
ström fær einnig hrós fyrir leik
sinn í hlutverki Sölku, en úm
Folke Sundquist í hlutverki Arn-
alds segir Edgren, að „elskhuga-
og æsingamannshlutverk hans
sé meingallað og Sundquist tak-
ist ekki að gera hann sennilegri".
Svipaður dómur
í Ny Dag kemst Gustav Jo-
hansson að mjög svipuðum nið-
þessa gagnrýni segir Johansson:
„Þetta er ný sænsk stórmynd,
byggð á safaríkri og miskunnar-
lausri frásagnarlist Laxness og
fegurð íslands og fátækt“. Jo-
hansson hælir einnig leikurun-
um. Birgitta er eins og hún
hefði „fæðst og alizt upp innan
um þorsk og síld“, og Gunnel
Broström var betri en við mátti
búast.
Formaður stjórnarinnar, Ragn-
ar Kjartansson, gaf ýtarlega
skýrslu um störf skólans á liðnu
skólaári, sem voru hin umfangs-
mestu. í kvölddeildum fullorð-
inna innrituðust 97 nemendur,
er voru við nám lengri eða
skemmri tíma. Farnar voru hóp-
Á stjórnarfundi Farmanna- og fiskimannasambands ferðir, undir íeiðsögn kennara,
fslands í gær var gjörð samþykkt í Grænlandsmálinu, á flestar íistsýningar, er haidn-
þar sem mótmælt var framkominni tillögu ríkisstjórnar- ar voru her a skoiaármu auk
innar á Alþingi.
Mótmælir tiílögu ríkisstjórn-
arinnar í Grænlandsmálinu
„Stjórn F.F.S.Í. leyfir sér hér
með að minna hæstvirta ríkis-
stjórn á samþykktir undangeng-
inna þinga Farmanna- og fiski-
mannasambands fslands, um að
ríkisstjórnin og Alþingi beiti sér
fyrir því að leita á alþjóða vett-
vangi úrskurðar um forn rétt-
indi íslendinga til Grænlands.
Vér skorum því fastlega á ríkis-
stjórnina og Alþingi það er nú
situr að notfæra sér nú tæki-
færið hjá Sameinuðu þjóðunum
til að koma þessum óskum á
framfæri á grundvelli tillagna
hr. alþingismanns Péturs Otte-
sen og að mótmæla þá um leið
aðgerðum Dana í Grænlandsmál-
inu, og þá sérstaklega innlimun
Dana á landinu án þess að rétt-
ur íslendinga sé reyndur.
í nafni þeirra hundraða sjó-
mannafulltrúa er með eiginhand-
arundirskriftum hafa sent Al-
þingi áskorun þessa efnis og í
nafni þúsunda landsmanna, sem
eru sama sinnis, mótmælum vér
því, að sendinefnd íslands hjá
Sameinuðu þjóðunum verði lát-
in sitja hjá yið umræður og at-
kvæðagreiðslu í þessu máli án
þess að hreyfa mótmælum“.
Ármann Kr. Einarsson.
Týnda !
flugvélin
Á morgun kemur út ný ur.g-
lingabók „Týnda fiugvélin“ efíir
Ármann Kr. Einarsson. Er þetta
framhald sögunnar „Falinn fjár-
sjóður“ sem kom út í fyrra og
varð mjög vinsæl. Þessi er ekki
síður læsileg og geta ungir les-
endur getið sér til að efnið er
spennandi ef þeir heyra kafla-
nöfn eins og Veiðiþjófarnir,
Fanginn í kofanum, Týnda flug-
vélin, Hættulegt ævintýri, Björg-
un úr gjánni, Ilvað var í kass-
anum, Óvænt jólagjöf.
Útgefandi er Bókaforlag Odds
Björnssonar og teikningar eftir
Odd Björnsson.
flllar deildir Myndlistaskólans
i Reykjavík nær fullskipaðar
I fyrra sóttu 97 fuilorðnir nám í kvöld-
deiidum skólans en 170 börn í barnadeildum
Aöalfundur Myndlistaskólans í Reykjavík var haldinn
7. nóv. s.l. í húsakynnum skólans aö Laugavegi 166.
þess sem farið var í Listasafn
rikisins. Ennfremur voru haldn-
ir fræðslu- og skemmtifundir í
skólanum.
Aðalkennarar skólans voru:
Ásmundur Sveinsson, mynd-
höggvari í höggmyndadeild,
Hjörleifur Sigurðsson, listmálari,
í teiknideild og Hörður Ágústs-
son, listmálari í málaradeild.
Eins og að undanförnu var
mjög mikil aðsókn að barna-
deildum skólans, en alls sóttu
170 börn þau 3 námskeið, er
skólinn gekkst fyrir. Voru þetta
aðallega börn á aldrinum 7—12
ára. Kennari þeirra var frk. Val-
gerður H. Árnadóttir. Haldnar
voru tvær foreldrasýningar á
verkefnum bárnanna, önnur £
desember en hin í apríl. Fjöldi
fólks kom á sýningar þessar og
lét það í Ijósi ánægju yfir þessu
tómstundastarfi barnanna.
Við stjórnarkosningu nú var
stjórn skólans öll endurkjörin,
en hana skipa: Ragnar Kjartans-
son, formaður; Jón B. Jónasson,
varaform.; Sæmundur Sigurðs-
son, ritari; Einar Halldórsson,
gjaldkeri og Þorkell Gíslason,
meðstjórnandi.
Skólinn hóf vetrarstarf sitt 1.
okt. s.l. og starfar nú af fullum
krafti, eru allar deildir hans .því
nær fullskipaðar, þ. e. a. s.:
málaradeild, teiknideild, högg-
myndadeild, listfræðsludeild og
ennfremur 6 barnadeildir. Kenn-
arar eru allir þeir sömu og áður.
Nýmæli er listfræðsla sú, er
Björn Th. Björnsson listfræðing-
ur annast. Um 30 manns sækja
að. staðaldri fyrirlestra hans, er
fjalla um þróun myndlistarinnar
frá aldamótum 1800 til vorra
daga.