Þjóðviljinn - 25.01.1955, Blaðsíða 8

8)^ .— ÞJÓÐVILJINN — Þríðjudagnr 25. janúar 1955
Alþýðulýðveldið Rúmenía
aukinni hlutdeild samvirkra
framleiðsluhátta í þjóðarbú-
skapnum. Efnahagskreppum
er útrýmt og atvinnuleysi. Af
þessari hraðfara þróun at-
vinnuveganna leiðir aukin eft-
írspurn eftir vinnuafli enda
hefur fjöldi verksmiðjuverka-
manna og skrifstofumanna
aukizt að meðaltali um 200.
000 á hverju ári að undan-
förnu. Átta stunda vinnutími
er löggiltur, en er þó minni
í ýmsum iðngreinum, eða allt
niður í fjórar stundir.
Almannatryggingar eru við-
tækari en nokkru sinni hafa
áður gilt í landinu. Á þessu
ári er veitt til almannatrygg-
inga í landinu 1.582.500.000
lei, en það er fjórðungi meira
en í fyrra. Læknisaðstoð, dvöl
á sjúkrahúsum og heilsuhæl-
um, fæðingahjálp o.s.frv. er ó-
keypis fyrir allt vinnandi fólk.
Skólaskylda gildir íyrir öll
börn í landinu og hún tryggð
með námsstyrkjum og þétt-
riðnu neti skólabygginga hvar
vetna um landið. Áður fyrr
var skólavist forréttindi hinna
ríku, sem sjá má m.a. af þvi
að einungis 0,1 af hundraði
stúdenta við háskóla landsins
voru komnir af vinnandi fólki.
Xemendur við æðri skóla eru
rú 2.000.000 og á síðastliðnu
ári útskrifuðust úr æðri iðn-
-skólum, tækniskolum og
kennaraskólum 83.000 nem-
endur.
Konur njóta sömu réttinda
og karlar og hafa sömu laun
íyrir sömu vinnu. Til að gera
í>eun kleift að sinna störfum
utan heimilis þótt þær eign-
íst böm hafa verið settar upp
vöggustofur víðsvegar um
jandið sem sjá um þvínær
250.000 börn. Á árinu 1953
námu fjölskyldustyrkir al-
mannatrygginganna 78.500.
000 lei. 50.000 konur eru vél-
fræðingar og tæknisérfræð-
ingar, 58.000 eru kennarar,
í>ar af 2000 háskólaprófessor-
ar, 66 eru þingmenn og 33.
000 eru fulltrúar í sveita-
etjórnum.
Þjóðernislegir minnihlutar
njóta fulls jafnréttis í efna-
iiagslegu og menningarlegu
tílliti á við rúmensku þjóðina.
Alþýðustjórnin hefur afnumið
ells um 400 lagaákvæði, úr-
ekurði og tilskipanir sem
>váðu á um misrétti kynþátta.
Það er refsivert athæfi í
Itúmeníu að gera sig sekan
v.m þjóðrembing og stuðla að
kynþátta- eða þjóðaliatri.
Þjóðernisminnihlutarnir hafa
nú í fyrsta sinni skóla, menn-
ngarstofnanir og bækur sem
ivota þeirra eigin móðurmál.
Sérstök sjálfsstjórnarhéruð
þjóðernisminnihluta hafa ver-
:ð stofnuð, og er ungverska
-jálfsstjómarhéraðið þeirra
stærst.
1 stjómarskrá Rúmenska
slþýðulýðveldisins er borgur-
•mum tryggt málfrelsi, félaga-,
íunda- og skoðanafrelsi. Öll
bessi réttindi eru nú daglegur
vemleiki í lífi fólksins, enda
sér ríkisvaldið um framkvæmd
allra efnalegra þarfa sem
áauðsynlegar eru framkvæmd
beirra. Fundahús, félagsheim-
31i, prentsmiðjur, blöð og út-
-.•arpsstöðvar eru allt þjóðnýt
fyrirtæki í eigu fólksins.
Meira en 300 dagblöð koma
nú út í Rúméníu og er sam-
anlagt upplag þeirra 5.300.000
Lesendur þeirra notfæra sér
út í æsar dálka blaðana til
gagnrýni á hverju því sem
betur mætti fara í atvinnulífi
daglegu lífi þjóðarinnar.
Kosningaréttur -er bundinn
við 18 ár og er óháður kyni,
þjóðerni, þjóðflokki, trú, upp-
eldi og búsetu. Kjörgengir
eru menn 23 ára. í koSning-
um sem fóm fram í desember
síðastliðnum kusu alls 9.418.
087 atkvæðisbærir kjósendur
eða 95 af hundraði þeirra sein
á kjörskrá vora. Af þing-
mönnum í þinginu 'e'ru 186
verkamenn, 132 vinnandi
bændur og 95 menntamenn.
.Stjórnarskrá landsins kveð-
ur á um rétt hvers þegns til
þersónufrelsis, rétt til heimil-
og rétt til að skjóta til dóirt-
stólanna brotum á almennum
lögum.
A
RlTSTJÓRl FRÍMANN HELGASON
Noregur vanu Svíþjóð 73:71 og
Holland 97:47 -- sama daginn
Landskeppni
milLi Svía og Hollendinga og
Norðmanna fór fram í Osló fyr-
ir nokkrum dögum. Lauk þeirri
viðureign svo að Norðmenn
unnu báða iandsleikina. Svía
unnu þeir með 73 gegn 71 stigi
og Hollendinga með 97 gegn 47.
Náðist góður árangur í mörg-
um greinum. Roald Aas bætti
norska metið í 1500 m hlaupi.
Sigge Eriesson frá Svíþjóð hljóp
5000 m á heimsmettíma Kees
Broekman. Álls voru 35 persónu-
skautahlaupi' met sett í keppninni og þykir
það lofa mjög góðu um að þessi
íþrótt sé að fá meiri fjölda,
sem nær betri árangri en áður.
Hblléndíngár vöru ékki eins
sterkir og oft áður, þá vantaði
t. d. v. d. Voort og Huiskes.
Munur Svía og Norðmanna var
aðeins 2 stig, en þar var það
Sigge Ericsson einn sem dró til
sín 23 stig.
Úrsli't í keppni Noregs og Sví-
þjóðar.

Vísindi og listir.
Áður fyrr bjuggu vísinda-
og listamenn í Rúmeníu við
hin kröppustu kjör, þar sem
ríkisvaldið veitti þeim engan
styrk og var þeim oft og tíð-
um fjandsamlegt.
En er alþýðustjórnin tók
við völdum leit hún á það sem
höfuðhlutverk sitt að efla
listir og vísindi í landinu. Ár-
ið 1952 var 17,5 af hundraði
útgjalda á fjárlögum varið til
menningarmála, og á þessu
ári eru þeim áætlaðar 3 billjón
ir lei, en það er 8,4% meira
en á síðasta ári. Ríkið hefur
byggt margar vísindarann-
sóknarstofnanir og vinnustof-
ur, og allir lista- og vísinda-
menn taka laun hjá ríkinu.
Akademia Rúmenska al-
þýðulýðveldisins er æðsta
menningarstofnun ríkisins.
Undir stjórn hennar eru nú 25
rannsóknarstofnanir, en þær
voru einungis 7 árið 1949.
Að tilhlutan akademíunnar
hafa vísindamenn beitt sér
fyrir rannsóknum í stærð-
fræði og birt fjölda verka um
þau efni. Merkastir höfundar
eru: Gaius Iacob, Carafoli,
Stoilov, Teodorescu og Vrín-
ceanu.
Fjöldi vísindamanna fæst
við tilraunir í eðlis- og efna-
fræði, landbúnaðarvísindum,
dýra- og plöntufræði, jarð-
fræði, læknisfræði o.s.frv. í
læknisfræði em einna fremst-
ir sjúkdómafræðingarnir I.
Parhon, Marius Nasta, A.
Brill og skurðlæknirinn N.
Hortolomei.
Rithöfundar njóta nú betri
starfsskilyrða en nokkm sinni
áður, enda em nú gefin út
fleiri bókmenntaverk á ári
hverju en þekkzt hefur hing-
að til. Á árinu 1953 voru 4.
100.000 bókmenntatímarit og
bækur bókmenntal. eðlis gef-
in út í Rúmeníu. Fyrsta vís-
indalega málfræði rúmenskrar
tungu hefur verið gefin út og
ný stafsetning lögleidd.
Frægastur núlifandi rithöf-
unda rúmenskra er Mihail
Sadoveanu, en meðal ann-
arra má nefna: Petrescu,
Calugaru, Stancu, Camilar og
f jölda annarra.
Fyrir valdatöku alþýðu-
stjómarinnar vom einungis 5
NOREGUR — HOLLAND
500 m hlaup:
Hroar Elvenes Noregur 43,6
Gerard Maarse Halland 44,0
1500 m hlaup:
Jan Kristiansen, Noregur 2,17,2
Knut Johannesen Noregur '2,17,4
5000 m'hlaup:
Knut Johannesen Noregur 8,22,5
Torstein Seiersten, Noregur 8,31,7
10.000 m hluap:
Knut Johannesen, Noregur 16,59,1
Torstein Seiersten, Nor. 17,07,2
leikhús til í Rúmeniu. Nú em
þau 29, og leikárið 1951-'52
SÓttu þau 3.500.000 áhorfend-
ur.
Tónlist.
Rúmensk tónskáld byggja
verk sín að mestu á þjóðlegri
tónlist, og semja einkum í
klassískum stíl og klassískum
formum. Frægustu núlifandi
rúmensk tónskáld em: Mihail
Andricu, Sabin Dragoi, N.
Buicliu, Matei Socor, C. Pal-
ade.
Árið 1938 var aðeins til ein
sinfóniuhljómsveit í Rúm-
eníu og ein útvarpshljómsveit.
Nú em 10 sinfónískar at-
vinnumannahljómsveitir starf-
andi í Rúmeníu og auk þeirra
fjöldi áhugamannahljómsveita
og tónlistarfélaga. Starfsárið
1951—1952 héldu þessar 10
hljómsveitir 843 hljómleika
sem 370.000 áheyrendur
hlýddu á. Áhugamannahljóm-
sveitir héldu auk þess um
2000 hljómleika er um það
bil milljón manna hlustaði á.
633.000 manns hlýddi á 791
óperusýningar á þessu starfs-
ári.
Málarar og myndhöggvarar
eiga ennfremur víð betri kjör
að búa en nokkm sinni fyrr.
Á sýningu ríkislistasafnsins
1952 voru 555 ný verk tekin
til sýningar, en 1953 930 ný
verk. Árið 1950 heimsóttu
500.000 manns listasafnið í
Búkarest og 1951 660.000.
öll verk vísinda og lista í
Rúmenska alþýðulýðveldinu
eru unnin fyrir fólkið og ætl-
uð hinni óbreyttu alþýðu
landsins. Ahugamannahópar
um allar greinar vÍBÍnda og
lista starfa innan verkalýðs-
félaga, skóla og stofnana
hvarvetna um landið.
Vísindamenn, rithöfundar,
listamenn og tæknifræðingar
starfa fyrir fólkið og fjöldi
þéirra verkamanna og alþýðu-
fólks sem tekur þátt í ýmsri
menningarstarfsemi eykst
stöðugt.
Alþýðustjóm Rúmeníu telur
það höfuðhlutverk sitt að
stuðla að síaukinni menning-
arstarfsemi fólksins, og þann-
ig einnig að nýrri menningu,
er hæf sé að nota vísindi og
menningu í þágu friðar og
framfara.
500 m. hlaup:
Bengt Malmsten, Svíþj. 43,1
Finn Holt, Noregur 43,4
1500 m hlaup:
Roald Aas, Noregur 2,15,8
Sigge Ericsson, Svíþj. 2,16,4
5000 m hlaup:
Sigge Ericsson, Svíþj. 8,06,6
SVerri Haugli, .Noregur 8,17,3
10.000 m hlaup: ,
Sigge Ericsson, Svíþjóð 16,53,6
Hjalmar Andersen, Nor. 17,10,6
Hakuiinen vin-
sælli en Kekkonen
Það er löngu vitað að íþrótt-
irnar eiga rriikil ítök í hugum
Finna og eru margar sagnir
til um það. Við atkvæðagreiðslu
finnska tímaritsins Viikosanomat
um það, hver sé vinsælasti mað-
ur Finnlands 1954, kom í ljós að
skíðakappinn Veikko Hakulinen
fékk langflest atkvæði, en næst-
ur kom Kekkonen forsætisráð-
herra og þriðji var Paasikivi for-
seti landsins. í fjórða sæti var
aðalbankastjóri Finnlandsbanka.
Asbjörn MSalrorsm látinn
Þeir íslendingar, sem fylgzt
hafa með norrænni knattspyrnu
undanfarna tvo til þrjá áratugi,
munu kannast við Norðmann-
inn Ásbjörn Halvorsen, aðalrit-
ara norska knattspymusambands-
Asbjörn Halvorsen
ins. Þeir sem hafa fylgzt með
samskiptum Noregs og íslands
í knattspymu undanfarin ár
þekkja hvem þátt Ásbjöm Hal-
vorsen hefur átt í því góða sam-
starfi. Þess vegna var það sorg-
arfrétt að heyra að þessi ágæti
forustumaður norskrar knatt-
spymu skyldi svo skyndilega
brott kallaður, en hann lézt af
hjartaslagi í rúmi sínu 16. þ. m.
á hóteli sem hapn bjó í í Narvík
í Norður-Noregi, en hann var
að skipuleggja sumarstarfið fyrir
félögin þar.
Asbjörn Halvorsen var fæddur
3. des. 1898. Hann tók snemma
ástfóstri við knattspymuna, og
þegar 15 ára gamall var hann
farinn að leika í A-liði knatt-
spymufélagsins Sarpsborg og
Noregsmeistari varð hann 1917.
Árin 1921 til 1931 dvaldist hann
í Þýzkalandi og lék þar með
„Harnburger Sportverein" og
varð það félag Þýzkalandsmeist-
ari 1923 og 1928 og í liði þessu
var hann fyrirliði síðustu 5
árin. Hapn lék alltaf sem mið-
framvörður og er talinn einn sá
bezti sem Noregur hefur átt.
Ásbjörn var ekki hrifinn af
stefnu Hitlers og fluttist til Nor-
egs aftur 1934 og réðist árið eft-
ir til norska knattspyrnusam-
bandsins sem aðalritari og gegndi
því starfi til dauðadags, nema
stríðsárin þegar starfsemin lagð-
ist niður.
Hann var 19 sinnum í lands-
liðinu norska.
Hann var ötull í baráttunni
gegn Þjóðverjum í Noregi 1940
—45 en fyrir það varð Halvorsen
að sitja þrjú ár í fangabúðum í
Þýzkalandi og segja kunnugir
að hann hafi aldrei náð sér eft-
ir þá meðferð.
Halvorsen var hér með norska
landsliðinu er það lék fyrsta
landsleik sinn. Það mátti sjá að
þar fór norrænn höfðingi, hvat-
ur í spori, reifur í tali og af
honum gneistaði viljakraftur og
skapfesta.
Hann var forustumaðurinn,
skipuleggjandinn og frumkvöð-
ull að nýjum æfingaaðferðum er
hann kom til Noregs 1934 og
ýmsir hafa þakkað honum hinn
glæsilega árangur Norðmanna í
knattspyrnu á OL 1936 (brons).
Þó knattspyrnan væri hans óska-
barn þá var hann einnig þátttak-
andi í skíðaíþróttum, frjálsum
íþróttum og fimleikum.