Þjóðviljinn - 26.01.1955, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 26.01.1955, Blaðsíða 7
Miðvikudagur 26. janúar 1955 — ÞJOÐVILJINN — <7 STÆKKliN lANDHELGHVIVAR er brýnasta hagsmunamál Færeyinga Geta ekki hagnýtt fiskimið sín vegna ágangts brezkra togara Dndanfaruar vikur befur ðanski hagfræðinguriim Mogcns Korst birt í Land og Foik athyglisverðan greinaflokk uin ástandið í efnahagsmálum og stjóm- málum Færeyja. Við ís- lendingar fylgjumst allt of illa með því sem gerist með grönnum okkar Fær- eyingum, og í þctta skipti virðist óhætt að vitna í danskar heimildir um fær- eyskan þjóðfélagsveruleika, — Þjóðviljinn mun á næst- unni flytja fleiri af Fær- eyjagreinum Mogens Korst. Nær samtímis því að sést til fyrstu þverhnýptu höfðanna á Færeyjum, þegar við siglum inn til Þórshafnar, grillir í gegnum morgunþokuna í tvo stóra, gamla eimtogara. Aætl- unarskipið skríður rétt hjá þeim, en fánarnir, sem uppi eru hafðir, eru of skítugir til þess að hægt sé að átta sig á þjóð- erni þeirra. Hinsvegar má glöggt lesa nöfn heimahafna togaranna á síðum þeirra: Grimsby og Leith. Það eru Englendingarnir, sem hér liggja, og, ef svo má að orði komast, fleyta rjómann af fiski- miðunum við Færeyjar. — Og maður þarf ekki að hafa dvalizt lengi í Þórshöfn til þess að verða ljóst, að þessi fyrsta, einfalda mynd af sjávarútvegsmálum Færeyinga snertir vandamál, sem hinar áköfustu umræður snúast um, og er orsök veru- legrar gremju meðal fólks hér á eyjunum. Orlög fiskveiða Færeyinga eru í höndum Dana Auðugustu fiskimið Færeyja falla ekki undir valdsvið fær- eysku sjálfsstjórnarinnar held- ur dönsk stjórnarvöld — og það er augljóst, að slík skipan mála getur auðveldlega leitt til þykkju meðal þjóðar, sem að níu tiundu hlutum á afkomu sína undir fiskveiðum. Þeir Færeyingar, sem lengst ganga í þjóðernismálunum, segja sem svo, að Danir hafi selt Englend- ingum hin auðugu fiskimið við Færeyjar gegn því að fá sjálfir að njóta enskra markaða fyrir danskar afurðir. Það verður tæplega talið ánægjulegt að vera borinn ásökunum sem þessum! — En hverjar svo sem aðalástæðumar hafa verið fyr- ir því, að samningurinn milli Danmerkur og Englands varð- andi færeysku landhelgina var gerður 1901, virðist ljóst að núgildandi skipun tekur ekki nægilegt tillit til hagsmuna færeyskra fiskimanna — og einnig að þær breytingar, sem nú er lagt til að gerðar verði á þessum málum, eru allsendis ófullnægjandi. Gamli dansk-enski samning- urinn byggist á þriggja milna landhelgi. Innan landhelgislín- unnar mega erlend fiskiskip ekki veiða. En auðugustu fiski- miðin við Færeyjar eru ein- mitt utan þeirrar markalínu! Og í meira en 50 ár hafa ensk- ir eimtogarar — 50 eða 100 talsins — getað skafið þessi fiskimið. Þeir haía hreinsað tangur og tetur af þessum mið- um, smáseiði og botngróður, og botninn líka segja menn í Færeyjum — og oft hafa Eng- lendingamir ekki látið sig muna um að toga svolítið inn fyrir landhelgislinuna, þegar dönsku varðgæzlumennimir hafa verið að skemmta sér í Þórshöfn eða Þverá. Samkeppni útilokuð Færeyingamir verða þvi ann- aðhvort að snúa sér að frekar óarðbærum veiðum með strönd- um fram eða leggja í langferð- ir, jafnvel svo mánuðum skipt- ir, allt að ströndum Grænlands eða norður fyrir ísland. Keppa við Englendingana? — það er ó- mögulegt, segja Færeyingar. Enskir sjómenn. eru lítilþægir og njóta mjög hagstæðra kjara við kolakaup, auk þess sem þeir landa fiskinum nýjum beint á markað í Skotlandi og Norður- Englandi. Færeyingar, sem byggja fiskveiðar sínar á fram- leiðslu hálfverkaðs eða full- verkaðs saltfisks, geta því ekki lagt út í samkeppni á þessum grundvelli. Og nú vilja meira að segja Þjóðverjamir líka komast hér að! Vesturþýzkir útgerðarmenn hafa sótt um að nokkrir af hin- um stóru togurum þeirra fái leyfi til að athafna sig í Fær- eyjum. En færeyska landstjórn- in hefur samt sem áður sagt nei takk við þessu göfuglynda vesturþýzka tilboði. Og eitt af aðalmálunum í hinni oft á tíð- um snörpu þjóðfrelsisbar- áttu Færeyinga er sú, að nú verði að bægja ensku togurun- um frá landgrunninu. \ Á Danmörku hvílir mikil ábyrgð Þessi þjóðfrelsisbarátta bein- izt vel að merkja gegn Dan- mörku. Færeyjar eru nefni- lega í þjóðréttarlegu tilliti enn undir danskri stjórn, og danska ríkisstjórnin hefur því á hendi nauðsynlegar samningsgerðir gagnvart Englendingum varð- andi færeysku landhelgina. Gamli samningurinn er því einnig á þessum árum — slík mál verða ekki lagfærð á svip- stundu! — í endurskoðun. Englendingum er fullljóst, að þeir verða að veita einhverjar tilslakanir. Þetta liggur blátt áfram í loftinu eftir að ís- lendingar hafa, þrátt fyrir hin-’ ar harkalegustu gagnráðstafanir — m. a. margra ára löndunar- bann á íslenzkum fiski i Eng- landi — haldið fast við hina miklu stækkun íslenzku land- helginnar, en vegna hennar hafa enskir togarar orðið að hverfa frá beztu miðunum við strendur íslands. Samsvarandi norskar reglur, sem viður- kenndar hafa verið af alþjóða- dómstólnum í Haag, og nú síð- ast hin ævintýralega en þó að þvi er virðist árangursríka útfærsla landhelgi Suðurame- ríkuríkjanna, hafa hleypt kappi í kinn Færeyinga. Englending- arnir hafa líka orðið að gera tilboð, en auðvitað boðið eins lítið og frékast var unnt: Þeir bjóða færeyska „þjóðnýtingu“ ýfyrst um sinn til 10 ára) á Vogeyjarfirði ásamt friðun nokkurra fiskuppeldisstöðva. Meirihluti lögþingsins í Fær- eyjum hefur fallizt á þessa ákipun mfelanrta, qg er þá nokkuð til fyrirstöðu því að gerður verði dansk-enskur samningur á þessum grund- velli? Jú, svo sannarlega! Fólk, sem á elnhvern hátt er ’bundið færeyskum fiskveiðum, ræðir urn að lögþingið hafi verið neytt til að gera þessa sam- þykkt með símskeyti frá H. C. Hansen, utanríkisráðherra Dan- merkur, sem hafi lagt fast að Færeyingum að ganga að til- boði Englendinga. Danmörk hef- ur meiri áhuga fyrir að halda góðum samskiptum við Eng- land en að taka tillit til aðalat- vinnuvegar Færeyinga, segja menn. Stærsta verkalýðsfélag Færeyja, Fiskimannafélagið efndi til ráðstefnu skömmu fyrir jólin, og þar var upplýst að á fundum víðsvegar um eyj- arnar höfðu aðeins 8% af sjó- mönnum lýst sig fylgjandi enska tilboðinu, en 92% lýstu Skammt er milli fjalls og fjöru víða í Færeyjum, og teygja bæirnir sig upp í hlíðar. Hér er mynd frá Tvöroyri á Suðurey, einum stærsta útgerðar- og at- hafnabæ Færeyja. ______________________________> sig samþykka 'uppsögn samn- ingsins við England og stækkun landhelginnar þegar i stað eft- ir fyrirmynd íslendinga. Fulltrúaskipunin á lögþing- inu hefur lika gjörbreytzt síð- an þingið samþykkti samkomu- lagið á grundvelli éhska tii- boðsins á s.l. hausti. í fyrsta sinn hafa nú flokkamir, sem bérjast fyrir skilnaði Færeyja og Danmerkur, meirihluta á' lögþinginu. Og við lögþings-* kosningarnar síðustu þrefald- aði Þjóðveldisflokkurinn at- kvæðamagn sitt og jók mjög fylgi sitt meðal sjómanna, en. eitt aðalmál hans i kosninga- baráttunni var stækkun land- helginnar á sama grundvelli og íslendingar hafa gert með svo góðum árangri. „Það er verið að spila meé griuidvöll sjálfra bjargræðis- veganna", segir forystumaður Þjóðveldisflokksins, Erlendur Patursson, sem einnig er for- maður Fiskimannafélagsins, eö ég átti tai við hann um þessi mál. Og í þessu spili verða Dan- ir að gæta þess vandlega að Englendingar laumi ekki að þeim svarta-pétrinum, sem Fær- eyingar sætu síðan uppi með! Fiskifloti Færeyinga er orðinn ónýtur til langferða En hversvegna er þetta mál svo raunhæft núna? Fiskveiðar og útflutningur Færeyinga er jú meiri nú en nokkru sinni fyrr. Og svo svarar einhver Færeyingur spurningunni á þessa leið: Legðu leið þína nið- ur að höfninni og líttu á hinn stolta fiskiskipaflota FæreyjaJ Þar eru fyrst og fremst gömui skip, _ skútur og skonnortur, sem hafa vafalaust verið af- bragðs fleytur, þegar þær voru smíðaðar fyrir 70 til 80 árum, en eru nú annað hvort úr sér gengnar eða illa fallnar til að stunda hinar harðsóttu og á- hættusömu veiðar langt norður og vestur í höfum. Til þeirra ferða þarf betur útbúin lyað- skreiðari og fullkomnari skip, en þau kosta milljónir króna og Færeyingar fá hvergi lán til kaupanna. Hérna i Færeyjum verða menn líka varir við láns- f járbann og vaxtahækkunarpóli- tík dönsku stjórnarinnar! Sá fiskiskipafloti, sem nú er í eigu Færeyinga, er betur fallinn til veiða með ströndum fram, og Færeyingar sjá líká í því aukinn möguleika á stofn- un iðnaðar í sambandi við fiskveiðarnar. Erlendis er mikill og vaxandi markaður fyrir fryst fiskflök, og á þessu sviði vilja Færeyingar gjarnan fylgj- ast með, þvi að þorskurinn, sem veiðist við eyjarnar, er mikil gæðavara og þykir ein- staklega vel fallinn til fryst- ingar. Það eina sem strandar á er að Englendingar hirða obbann af öllu saman við Fær- eyjar, og núgildandi reglur ura færeysku landhelgina hindra því beinlínis endurskipulagn- ingu þá í fiskveiðimálum Fær- eyinga, sem fólk úr öllum póli- tískum flokkum hér á eyjunum telur nauðsynlega. Það hvílir því mikil ábyrgð á dönsku stjórninni við samn- ingsviðræður hennar og Eng- lendinga um landhelgi Færeyja. Vonandi verður sú ábyrgð tekin alvarlega og minni tilslakanir gerðar í þágu Englendinga en hingað til hafa verið gerðar, t. d. við dansk-ensku viðskipta- samningana. Samband Dgn- merkur og Færeyja getur alls ekki afborið mistök af. hólfii Dana, sem skaða myndu hags- muni Færeyinga.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.