Þjóðviljinn - 10.03.1955, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 10. marz 1955
*a
Benjamín Eíríksson;
a
utrygginganna
eitf af undrum veraldar
Benjamín Eiríksson, banka-
Etjóri Framkvæmdabankans og
bandarískur doktor í hagfræði,
birtir grein í stjórnarblöðunum
j gær um þjóðartekjurnar. Við-
•urkennir hann þar að „enginn
ágreiningur ríki um það, að
þjóðartekjurnar jukust á s. 1.
ári. Tölulegar upplýsingar sem
fyrir hendi eru sýna ljóslega
a.ukningu“. Eftir þessa játningu
beldur doktorinn og bankastjór-
jnn því svo fram að öll þessi
sukning hafi runnið til verka-
íólks, skipting þjóðarteknanna
sé fullkomlega réttlát, hún sé
„í fyllsta samræmi við lögmálin
um sköpun og skiptingu þjóðar-
•ieknanna. Þær renna til þeirra
sem skapa þær“. Svona einfalt
er þetta og bankastjórinn og
ioktorinn skýrir mál sitt sem
dæmi.
„Sköpun þjóðarteknanna og
skipting þeirra er í rauninni
eitt og sama mál. Sjómaður,
sem veiðir fisk fyrir 100 þús.
kr. fær í sinn hlut það afla-
verðmæti sem hans vinna skap-
ar. Frá þessum 100 þús. kr.
dregst kostnaður við eldsneyti,
veiðarfæri, notkun skips o. s.
frv. sem eru verðmæti, sköpuð
af öðrum. Skipasmiðunum var
greitt þegar þeir byggðu skipið
o. s. frv. Afgangurinn af verð-
mæti aflans er það verðmæti,
sem vinna sjómannsins hefur
skapað. Þegar útgerðin er rekin
með tapi fær sjómaðurinn
meira en það verðmæti sem
hann skapar“.
Já, það er alltaf munur að
vera langmenntaður hagfræð-
ingur. Tap útgerðarinnar stafar
ofur einfaldlega af því að sjó-
menn fá of mikið kaup. Það er
ekki til nein gróðamyndun í
þjóðfélaginu, engir sem hirða
arðinn af vinnu annarra, engar
afætur, engir milliliðir. Það fá
allir sjálfkrafa í sínar hendur
það sem þeim ber, og því er
ástæðulaust að deila um kaup
og kjör.
Svona vitringi er ekki hægt
áð svara. Maður starir aðeins
á hann í forundraa. Einhver
kann að vilja vefengja heiðar-
leik hans með því að spyrja
hversvegna hann fylgi ekki
;kenningu sinni og ráði sig á
sjóinn, til þess að hann geti
hirt meiri hlut af þjóðartekj-
unum en honum ber. En eflaust
stafar það af heiðarleik. Dokt-
orinn vill aðeins fá sinn af-
skammtaða réttláta hluta —
sem bankastjóri Framkvæmda-
bankans, sérfræðingur ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum
og umboðsmaður bandaríska
Alþjóðabankans á íslandi.
Hinn 20. apríl sl. var ég
sendur inn á skrifstofu
Sjúkrasamlagsins til að ná í
barnsmeðlög fyrir konu hér
á Akureyri. Bamsmeðlög þessi
hafði hún fengið greidd fyrir
þrjú börn sín, að upphæð
855 kr.
Ég var spurður hvort hún
byggi ekki með manni. Ég
gat ekki annað en sagt eins
og satt var að svo hefði ver-
ið undanfarin ca 8 ár, en þau
væm ógift.
Þess skal getið til skýring-
ar að áðurnefnd 3 börn átti
konan með manni sínum sem
hún bjó með í 13 ár en var
búin að vera löglega fráskil-
in í ca 8 ár.
Eftir að ég hafði gefið áð-
urnefndar upplýsingar á skrif-
stofunni, var mér tilkynnt að
búið væri að svipta konuna
áðurnefndum styrk. Það væri
gert samkvæmt lögum frá
1951 og komið hefðu til fram-
kvæmda um áramót 1953-54
og fengi hún því ekki þetta
greitt eftirleiðis. Ég sá að
engu varð umþokað og fór
því til konunnar og tilkynnti
henni þetta. Þetta kom henrá
mjög á óvart. Hún hafði eng-
Burt með imdanþágurnar!
ósturtm
„Hafnfirðingar í sunmidagsmatinn'' — Erfiðir að-
drættir — Aukagjald ofaná mjólkurverð
AUGLÝSINGAÞULA útvarps-
Eitt af því einkennilega af
afrekum stjórnarvalda vorra
eru hinar ýmsu undanþágur
sem veittar eru við að segja
má öll möguleg og ómöguleg
lækifæri. Oft mun það vera til
j dæminu að ýmsum félögum
<er veitt leyfi til vínveitinga á
þeim stöðum sem annars má
ekki selja vín. Þá má einnig
iminnast á undanþágur þær
sem veittar hafa verið vegna
hinna nýju og stóru bíla sem
t.ú eru sem óðast að ryðja sér
til rúms á flestum leiðum
landsins. Sem dæmi ætla ég
að nefna nokkur dæmi sem
til eru hérna sunnanlands.
Kaupfélagið Þór á Hellu fékk
•einn stóran og mikinn vörubíl
iyrir nokkru síðan, og varð
auðvitað að fá undanþágu til
að mega nota hann. Undanþág-
an fékkst, en aðeins á leiðinni
xnilli Reykjavíkur og HellU. Á
likum tíma fékk Kaupfélag
Eangæinga á Hvolsvelli annan
bíl af sömu gerð. Fyrir hann
varð einnig að fá undanþágu,
sem hann og fékk, á leiðinni
xnilli Hvolsvallar og Reykjavík-
ur. En sagan er ekki búin enn.
3>að þurfti líka að flytja vörur
austur í Vík í Mýrdal, og það á
samskonar bíl, fyrir hann varð
að fá undanþágu á leiðinni
:milli Víkur og Reykjavíkur.
Hversvegna eru nú svona
heimskupör framin? Hvers
vegna fær bíllinn frá Hellu
•ekki að fara austur um Eyja-
ijöll og Landeyjar, og hvers-
vegna fá ekki bílarnir bæði frá
Hvolsvelli og Hellu leyfi til að
aka sömu leið og bílar frá Vík?
Svo eru dæmin líka til frá
Mjólkurbúi Flóamanna og
Kaupfélagi Árnesinga, sem
'bæði eiga mikið af gtórum
íjutningabílum. Sumir þeirra fá
,'leyfi til að fara um allar götur
Heykjavíkur en aðrir ekki
Bertia aðeins í Mjólkurstöðina.
Allt eru þetta stórir bílar serrt
þurfa mikið pláss og allir
þurftu þeir að fá undanþágu til
aksturs og fengu hana á leið-
inni milli Selfoss og Reykjavík-
ur, sennilega hvort sem ekið
er um Hellisheiði, Þingvöll eða
Krýsuvík. Ekki er því heldur
til að dreifa að það séu allt
stærri bílar sem aka í Mjólk-
urstöðina, nema síður sé, breidd
þeirra mun vera sú sama, en
tankbílarnir, sem flytja mjólk-
ina aðallega, eru yfirleitt held-
ur styttri en hinir sem byggðir
eru með pall til vöruflutninga.
Nú fer einnig að líða að því
að stærri bílar verði notaðir
á ýmsar leiðir út um sveitirnar
eftir því sem mjólkin og flutn-
ingaþörfin vex, og verður þá
sjálfsagt að fá sérstaka undan-
þágu fyrir einn og einn bíl á
hverri leið. Alltaf geta bílar
einnig bilað og þarf þá að
senda annan í þeirra stað, Og
hvað á þá að gera? Eftir þessu
undanþágufargani öllu saman
að dæma má ekki neinn af
þessum stóru bílum fara aðra
leið en honum er veitt undan-
þága á, og virðist því helzt að
sækja verði um nýja undan-
þágu í hvert sinn sem senda
þarf undanþágu-bíl aðra leið en
hann er skráður á í fyrstu.
Það er erfitt að hugsa sér
að nokkur maður sé til sem
ekki skilur jafn einfaldan hlut
og þessi mál. Allt bendir til
þess að á næstu árum verði
fluttir til landsins stærri og
stærri bílar og eigi þetta und-
anþágu-fargan að halda áfram
í svipuðum stíl og verið hefur,
þá getur orðið dálítið erfitt að
ferðast um landið og oft að
skipta um bíl. Vonandi er að
þessu verði bráðlega breytt og
allar undanþágur afnumdar
fyrir fullt og allt, hvort sem
um vínveitingaleyfi eða bif-
reiðaakstur er að ræða. Burt
með undhnþágurnar!
Sunnlendingur
ins getur verið hið mesta
skemmtiefni, ef á hana er
hlýtt með réttu hugarfari, og
maður er kominn yfir það
stig að láta hana fara í taug-
amar á sér. Og þegar maður
hugsar um það að hvert orð
sem drýpur af vörum lesarans
kostar fimmkall, þá verður
hlustunin enn skemmtilegri.
En það er varlegt að trúa
auglýsingum um of, hvort
heldur er í útvarpi eða blöð-
um. Ef maður tæki hvert orð
bókstaflega mætti halda að
Hafnfirðingar væru blóðþyrst-
ir með afbrigðum og mannæt-
ur þarofaná. Fyrir nokkrum
árum gerði Spegillinn sér
mat úr hafnfirzkri blaðaaug-
lýsingu, þar sem stóð að á
tiltekinni skemmtun yrði borð
aður kaldur maður og fólk
var beðið að hafa með sér
hnífa. En í útvarpinu um dag-
inn var tilkynnt hátíðlega í
fimm krónu orðum: „Hafn-
firðingar í sunnudagsmatinn."
Já, það er vissulega ástæða
til að hlusta á auglýsingar
með réttu hugarfari.
•
RÓSA skrifar: — Víða í bæn-
um er erfitt um aðdrætti, ekki
sízt á mjólk, fiski og þess
háttar. Ég sæki daglega mjólk
í Hlíðarbakarí og þar hitti
ég stundum litla vinkonu
mína í mjólkurkaupum. Hún
er bara tæplega sjö ára, en
hún kemur innanúr Smáíbúða-
hverfi með strætó til að kaupa
mjólk. Þegar ég sem er all-
sendis ókunnug í því hverfi,
spyr hana hvort engin mjólk-
urbúð sé nær en þarna á
horninu á Miklubraut og
Lönguhlíð, svarar hún því til
að það sé að vísu mjólkur-
búð alveg hinum megin í
hverfinu, en það sé fljótlegra
að sækja mjólkina í þessa
búð, vegna þess að hægt sé
að fara í strætó og svo muni
sáralitlu á vegalengd. — Ég
hef stundum sjálf verið að
fjargviðrast yfir þeim tíma
sem fer í það að sækja mjólk
og í matinn á morgnana og
verðinu á þessum allra brýn-
ustu nauðsynjum. En hvað
mætti þetta fólk segja sem
þarf að fara svo langan veg
til aðdrátta og borga auk þess
strætisvagnafargjöld ofaná
mjólkurverðið sem manni
finnst nóg fyrir. Væri ekki
hægt að gera eitthvað til að
létta undir með þessu fólki?
Væri ekki hægt að taka upp
heimsendingu á mjólk í þau
hverfi sem verst eru úti hvað
mjólkurbúðir snertir? Fólk
vildi fremur borga smáauka-
gjald fyrir að fá mjólkina
senda heim að dyrum en að
borga strætisvagnafargjöld of-
aná mjólkurverðið og þurfa
þar að auki að eyða dýr-
mætum tíma á hverjum
morgni í ferðir. Einnig væri
hagkvæmt að fiskvagnar væru
á ferð á þessum slóðum á
vissum tímum. — Ég veit
ekki hvort hægt er að koma
þessu við, en manni finnst
að eitthvað verði að gera til
að létta undir með húsmæðr-
unum í þessum hverfum með-
an búðaskorturinn er svo til-
finnanlegur sem raun ber
vitni. — Vinsamlegast.
Rósa.“ ,
ar fregnir fengið um nein lög
í þessu efni. Henni féll það
þyngst vegna barnanna sem
eru þrjú eins og áður er get-
ið: drengur sem þá var 14
ára og tvíburasystnr þá 11
ára gamlar og sem hún þarf
að kosta á barnaskóla og sem
verður eftir því kostnaðar-
samara sem börnin eldast, út-
heimtir bæði rlýrari föt, auk-
inn bókakost ofl.
Það fyrsta sem konan gerði
var að hún :!ór til framfærslu-
fulltrúans hér til að vita hvort
hann gæti rétt hlut hennar í
þessu máli. Hann vildi ekkert
ltðsinna henni. Vjrðist þó
liggja beint við að það heyri
helst undir hann að lagfæra
þetta.
Eftir þá útreið sem hún
fékk hjá honum fór hún í
lögfræðing og fékk hann til
að hefja málsókn gegn Akur-
eyrarbæ í von um að eitthvað
ynnist.
Síðan hefur staðið í þófi
með málið þar til nú, að ég
held, fyrir jól var kveðinn
upp dómur í málinu, sem féll
á þann veg að konan fékk
enga leiðréttingu sinna mála.
Síðan hef ég ekkert af málinu
frétt, nema það að það mun
eiga að leggja það fyrir
Hæstarétt. Hvenær dómur
fellur í málinu er ekki gott
að reikna út, en ekki er hægt
að segja að bæjarfógetinn
hérna á Akureyri hafi verið
að hraða málinu eða komast
að áðurnefndri niðurstöðu. —
Svo fékk hún þetta í jólagjöf.
Annars virðast sumir dóm-
ar skrýtnir og ekki gott að
skilja þá fyrir ólöglærða. Ég
á erfitt með að skilja að hér
á Akureyri gildi önnur lög en
í Reykjavík. Hafi Reykjavík
þurft að greiða gífurlegar
fjárupphæðir undanfarin ár
og á f járhagsáætlun þessa árs
eru áætlaðar nær 3 milljónir
króna sem greiða þarf til
mæðra í barnsmeðlög, þá virð-
ist eitthvað bogið við það að
dómur falli á þá lund er að
ofan er frá sagt: að Akur-
eyrarbær sé leystur frá að
greiða slík meðlög.
Þess skal ennfremur getið
að umrædd kona er biluð að
heilsu og óvinnufær, og mað-
urinn sem hún býr með er
einnig heilsutæpur en á að
heita vinnufær ennþá. Þau
eiga tvo drengi 7 og 8 ára
sem þau fá enga meðgjöf með.
En maðurinn sem hún var
gift var og er ofdrykkjumað-
ur sem drekkur út nær því
hvern eyri sem hann vinnur
inn og hefur þó unnið fyrir
háu kaupi, er alltaf á skipum
síðan þau skildu, svo það er
ekkert af honum að hafa
sjálfum. Með honum var hún
búin að búa í 13 ár við
hörmuleg kjör. Ég lýsi því
ekki nánar hér.
En þegar á allt er litið virð-
ist þetta lýsa frámunalegu
skilningsleysi á kjörum fá-
tæklinga í landinu hjá þeim
þingmönnum sem hafa getað
fengið sig til þess að sam-
þyklcja lög sem þessi er svipta
fyrirvaralaust margar mæður
réttmætum meðlögum með
börnum sínum án þess að
semja önnur lög sem yrðu til
Framhald á 9. síðu.