Þjóðviljinn - 24.04.1955, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 24.04.1955, Blaðsíða 4
4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 24. apríl 1955 AUir verdn að stattAn Min<in Fernandel bakar brauð — Skemmtileg gamanmynd — Hrókur sendir Röðli aímæliskveðju — ÞESSA DAGANA er verið að ! Á Hverfisgötu 21 þar sem verkfallsverðirnir hafa aðset- ur sitt eru verkfallskonur að hita kaffi. Ég brá mér þangað hér um daginn og hafði tal af þeim. Tvær konur voru þar að ganga frá eftir miðdags- kaffið. Ég snéri mér að .þeirri eldri og bað hana að svara nokkrum spurningum, og gerði hún það góðfúslega. ,,Þú ert sjálf í verkfalli?“ „Já, ég er í Iðju og við er- . um í verkfalli." „Viltu segja mér eitthvað frá kjörum ykkar þarna í Iðju?“ „Mánaðarkaupið er 2084,00 kr. eftir síðustu hækkun, það er að segja hæsti taxtinn, sá .taxti sem ég vinn á. I húsa- leigu borga ég svo 400,00 kr. fyrir utan ljós og hita, en það álít ég nærri sanni að álíta meðalhúsaleigu hjá einhleypu fólki hér í dag. ■ Þannig fer meir en y4 af laununum í húsaleigu, ljós og hita svo maður hefur ekki ráð á að veita sér mikinn lúxus fyrir afganginn; það er að segja afgangur launanna hrekkur rétt fyrir brýnustu lífsnauð- synjum og varla það, þó mið- að sé við hæstu launaflokkana í starfsgreininni. Enda munu margar konur sem vinna þessi störf þurfa að vinna meira og minna annað til að draga fram : iífið.“ „Heldur þú að það sé mjög algengt að konur vinni annað með, og hvað þá helzt?“ . „Allar konurnar sem vinna . með mér, og ekki eru giftar . konur sem vinna heima á heimilum sínum, vinna eitt- i hvað annað, t. d. er algengt að þær þvoi gólf að aflokinni aðalvinnunni; það virðist vera svo ástatt í okkar þjóðfélagi • í dag að engin ein laun . nægi til að sjá sér farborða með.“ ’ „En hvernig farið þið þá að ■ elda handa ykkur og þjóna ] ykkur, þegar þið vinnið svona ; mikið, þið borðið kannski ■ úti?“ J „Fyrirtæki það er ég vinn . hjá hefur matarfélag, þar . getur starfsfólkið fengið eina heita máltíð á dag á kostnað- ' arverði, tel ég það mikið hag- I ræði fyrir fólkið og það ættu 1 fleiri fyrirtæki að taka upp.“ f „Hvernig finnst þér stúlk- urnar í þínu stéttarfélagi líta 1 á þetta verkfall ?“ í „Allar stúlkur sem þurfa 'I að sjá um sig sjálfar eru á ' einu máli um það að kaupið 1 sé of lágt og ekki hægt að lifa af því. Við munum því 1 ’ allar sammála um nauðsyn ! þess að halda fast við þá - kröfu að fá verulegar kjara- bætur út úr þessu verkfalli, ! ég vona bara að enginn verði svo skammsýnn að semja um 1 neinar smánarbætur, það er ! sannarlega ekki svo gaman ' að standa í verkföllum að það ] sé gert nema í brýnustu nauð- j eyn. Ég er búin að standa í svo mörgum verkföllum - að ég veit orðið hvað það er.“ „Ertu búin að hita kaffið hér lengi?“ „Þetta er fyrsti dagurinn sem ég er hér, við skiptum því á okkur; það er okkar framlag til verkfallsins. Við teljum það sannarlega ekki eftir okkur, við vitum að ekk- ert vinnst nema eitthvað sé á sig lagt fyrir það og þetta er það minnsta sem við getum látið af mörkum“. Ekkjait í kJaSlaraimm Þá legg ég leið mína til ekkjunnar í kjallaranum sem býr þar með fjögur börn sín. „Þú ert í verkfalli, er það ekki ?“ „Jú, ég er í Iðju og við er- um í verkfalli". „Fer nú ekki að kreppa talsvert að hjá fólki sem úr litlu hefur að spila.“ „Jú auðvitað kreppir að, en ég er nú svo vöa að þurfa að herða sultarólina. Ég hefi fesjgiö peninga úr verkfalls- sjóði og ég get ekki sagt að um neina vöntun sé að ræða enn sem komið er.“ „Er veruleg björg að þessu sem þið fáið úr verkfallssjóði, mér skilst nú að það skiptist milli svo margra að þar muni ekki koma mikið í hvers manns hlut?“ „Já það er mikil hjálp að því, og það er meira en það, það er að finna huginn sem á bak við það liggur, finna að maður stendur ekki einn í baráttunni. Fólk sem stendur utan við verkfallið skilur kjör manns og tekur þátt í þeim, það getur stundum verið svo óendanlega mikils virði. Hvers dagslega finnst manni fólk svo sorglega skilningslaust á að lítilmagnarnir í þjóðfélag- inu þurfi líka að lifa mann- sæmandi lífi.“ „Hvaða áhrif heldur þú að svona langt verkfall hafi á þá sem standa í þeim?“ „Þau þjappa okkur tvímæla- laust saman, við finnum það betur en áður að við erum ein stétt sem hefur sömu hagsmuna að gæta. Ég get lítið lagt að mörkum til verk- fallsins yfirleitt, en ég hefi talað við margt fólk úr minni stétt, jafnvel fólk sem ekki fylgir verkalýðnum að málum venjulega og allir finnst mér vera á sama máli um það að nú sé lífsspursmál að halda saman og láta aldrei bugast. Það er það versta að sum verkalýðsfélög virðast ekki hafa skilning á þessu, t. d. er það sannarlega hart að stór félög hér í bænum eins og verkakvennafélagið Framsókn skuli ekki gera samúðarverk- fall. Mér er sagt að konur úr því félagi vinni karlmanns- verk núna á vinnustöðvunum og er það sannarlega hart af þeim að geta komið þannig að baki samherjum sínum.“ „Þú heldur þá að ekki sé veruleg hætta á að verkalýð- urinn gefist upp að svo stöddu?“ „Nei, nú má enginn gefast upp, allir verða að standa saman og það væri áreiðan- lega hreint glapræði að fara að semja um einhverjar hunds bætur núna, enda skil ég ekki að nokkrum detti það í liug. Það getur hver heilvita mað- ur séð að það þjóðfélag sem hefur efni á að flytja inn allt það skran sem hér sést í búð- argluggunum hefur efni á að borga þ'eim sem framleiða verðmætin mannsæmandi laun, og sem betur fer skilur al- menningur þetta fullkomlega, það þarf enga hagfræðinga til að reikna það út fyrir mann. Hitt er annað mál, verkfallið þarf að leysa sem allra fyrst, það er allra hagur. En hvað sem öðru líður, við gefumst aldrei upp ekki einu sinni þó verkfallið standi til 17. júní, við munum harðna við hverja raun og standa því fastar saman sem meira þrengir að okkur.“ María Þorsteinsdóttir. Fyrir nokkru flutti Karl Kristjánsson, alþingismaður frá Húsavík erindi í útvarp um daginn og veginn. Þessi þáttur vakti hjá mér, gömlum sveitamanni, ýmis- konar hugsanir, bæði vegna þess efnis, sem um var talað, en ekki síður hins, hver flytj- andinn var. Karl talaði um rótleysið í þjóðlífinu, hinar snöggu lífs- breytingar og afleiðingar þeirra, en innan um blandað siðaboðskap og nokkurri um- vöndun. Þetta var í sjálfu sér gott erindi, ekki síst tilvitnanir í H. Laxness og Eyjólf á Hvoli. Hið eina furðulega — jafnvel grátbroslega — var, að þingmaður úr tindátaliði ríkisstjórnarinnar skyldi ger- ast til þessa flutnings, sem er í svo æpandi mótsögn við at- hafnir þeirra og siðferði. Ef einhver algengur þing- maður stjórnarliðsins hefði flutt þvílíkt erindi, hefði um ekkert verið að tala. Engum myndi hafa til hugar komið að hafa orð um. Fólkið er löngu orðið leitt á blekkingaþvoglinu, falsinu og utangarnavaðlinum. Þá hefði ég ekki heldur eytt að þvílíku einu orði. Ekki á- litið það ómaksins vert. En þessum þingmanni virð- ist svo farið, að enn finni hann sýna skemmtilega kvikmynd í Nýja bíó, þar sem er myndin um þorpsbakarann með hinum óviðjafnanlega og manneskju- lega Fernandel í aðalhlutverk- inu. Myndin er þrungin góðlát- legri kímni, persónurnar eðli-* legar og líkjast venjulegu fólki, og því er lýst á skemmti- legan hátt hvernig einkaerjur milli tveggja fjölskyldna verða að feikilegu hitamáli í litla þorpinu og þorpsbúar skiptast í tvo andstæða flokka. Og ekki batnar ástandið við það að selja óvinumjyjujjú brauð, því að enginn hefur komið nálægt brauðbaksti’i í þorpinu nema póstþjónninn sem hafði verið vikapiltur hjá bakaranum fyr- ir þrjátíu árum og er þar að auki erkiasni og glópur. Eftir mikið þóf og mörg kátbros- leg atvik fellur allt í ljúfa löð eins og vera ber í slíkri mynd. Þetta er mynd sem allir ættu að hafa ánægju af. HRÓKUR skrifar: — „Kæri Bæjarpóstur. Eg yrði þér mjög þakklátur, ef þú vildir birta. þessa þakklætis- og afmælis- kveðju til Röðuls fyrir mig, því að nú er eitt ár síðan Röð- ull, sem nú er orðinn einn vin- sælasti skemmtistaður bæjar- ins, hóf starfsemi sína. Fannst mörgum í stórt ráðizt og eig- andinn taka upp í sig stór orð, er hann lofaði væntanlegum gestum innlendum og erlend- nokkuð háskann af rótleysinu, siðspillingunni, fjárglæfrunum og landsöluáhrifunum. Það er a.m.k. eins og hann vilji taka undir hin skapheitu og skáld- legu ummæli íhaldsskáldsins: „Mér fannst ég finna til“. Það er og nokkurt útlit fyr- ir, að Karli sé ekki með öllu grunlaust, hvar orsakanna sé að leita að þessum afmönnun- ar ófögnuði. Rótleysið er svo sannarlega einkunn dagsins í dag. Hvergi er það meira né átakanlegra, hvergi dýpra né geigvænlegra en innan alþingis — í hópi flokksbræðra og samstarfs- manna Karls sjálfs. Engir menn eru jafn sárlega slitnir úr sambandi við alþýðu þessa lands sem alþingismenn ríkisstjórnarinnar og hún sjálf, bæði nú sem á undan- förnum árum. Þetta hygg ég að Karl finni með sjálfum sér, þótt það — af sálrænum á- stæðum — brjótist út í álasi á aðra. Karl Kristjánsson er fremur nýsveinn í þingmennskunni, sprottinn úr rammíslenzkum jarðvegi og sennilega ekki enn orðinn samdauna andrúmslofti flokksherbúðanna og verzlun- aríþróttum valdabaráttunnar. j| Aldrei hefur bilið millij þingsins og þjóðarinnar veriðl breiðara en nú, og hefur þó* um skemmtikröftum á hverju kvöldi. En rekstur hússins hef ur sennilega farið fram úr vonum manna: Öllu er mjög vel við haldið, jafnt sölunum sem salernum, þjónusta öll fyrsta flokks og bæði innlend- ir og erlendir skemmtikraftar á hverju kvöldi. Ef hinir er- lendu skara fram úr hinum innlendu, ættu þeir að hvetja þá síðarnefndu til dáða, HJnir erlendu skemmtikraftar sem húsið hefur fengið, hafa verið ærið misjafnir, sem ekki er nema von, þar sem bæði dýrt og erfitt er að afla fyrsta flokks erlendra skemmti- krafta. I þetta sinn hefur mjög vel tekizt með val skemmti- krafta, en tríó Marks Olling- ton og söngkonan Vicky Parr bera mjög af fyrri erlendum kröftum hússins. Þetta er mjög samstillt og lifandi tríó, aldrei dauður punktur og ligg- ur vafalaust mikil vinna í þessu því að þau eru alltaf með ný lög handa gestum, sem eru skemmtilega útsett af M.O., og V.P. syngur svo mjúkt og viðkunnanlega. Að- alhljómsveit hússins er tríó Ólafs Gauks, sem ásamt Hauki Morthens gerir íslenzku dæg- urlögunum góð skil. Eg veit að ég mæli fyrir munn margra þakklátra gesta, er ég óska Röðli langra lífdaga og vona að hann haldi strikinu. — Með fyrirfram þakklæti fyrir birt- inguna. — Hrókur." ýmsum blöskrað áður. Próf. Sigurður Nordal segir m.a. um það í merkri grein fyrir nokkr- um árum: „Það er blindur maður, sem getur ekki séð, hversu langt er milli tilfinn- inga þjóðarinnar og yfirlýstrar stefnu meirihluta þingsins". Og litlu síðar í sömu grein segir hann ennfremur; ,,Hvað verður um þingræði og þjóð- ræði á Islandi, ef gjáin milli þings og þjóðar, bilið milli sanninda og velsæmis annars- vegar og málrófs og háttern- is sumra stjórnmálaleiðtog- anna hins vegar, heldur áfram að breikka.......“ Síðan S.N. reit þessi orð, vita allir að stórum hefur síg- ið á ógæfu hlið. Hinir rótslitnu þing- og flokksbræður Karls Kristjánssonar hafa ekki ó- sjaldan brotið lög og þingvenj- ur, jafnvel stundum sjálfa stjórnarskrána. Þeir hafa og neitað þjóðinni um sjálfsá- kvörðun í hennar dýpstu ör- lagamálum. Þeir hafa fjötrað hana við herskáasta vopna- veldi jarðarinnar og leitt þar með yfir hana hættur, sem vel gætu tortímt henni að fullu og öllu. Þessir menn eru rótlausir. Þeir eru hættir að skilja fólk- ið í landinu, hættir að virða Framhald á 10. síðu. Þegar rótleysingjar vitna

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.