Þjóðviljinn - 26.04.1955, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 26. april 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Til þeirro sem
svÁfu hcimo
Þessar línur eru ekki ritaðar
fyrir verkfa]l 1 sverðina sem vakað
hafa við skyldustörf sín, verk-
fallsgæzluna. Þeir vita það sem
hér er sagt. Þetta er skrifað fyr-
ir ykkur í hópi þeirra 7 þúsunda
verkfallsmanna sem hafið sofið
lieima meðan félagar ykkar
vöktu á verðinum.
Náttmyrkur,
regn og rok
Það er nótt. í ljósinu sem bíll-
inn kastar fram á veginn sést
hvernig rokið skefur vatnið úr
pöllunum á veginum. Pramundan
grár iðandi veggur. Köld úr-
hellisrigning. Einmitt veðrið sem
rnenn gefa einkunina: ekki
hundi út sigandi. Vatnsausturinn
er svo mikill að ekki er viðlit
að sjá neitt út um rúðurnar,
nema bogana á framrúðunum
iþar sem vinnukonurnar hamast.
Bíllinn skekst til fyrir rokinu.
Um leið og ég skrúfa örlítið nið-
ur hliðarrúðuna lemst köld
skvetta i mitt innivana áhorf-
andafés. Ég loka sem skjót-
ast.
• Vökul augu í regn-
inu og nóttunni
Þarna birtast menn á veginum
framundan. Þeir standa þarna
á bersvæði. Rokið lemur þá.
Vatnið streymir af þeim. Þeir
horfa gegn regni og stormi
vökulum augum eftir því hverjir
hér séu á ferð. Þeir tala við bíl-
stjórann gegnum opna framrúð-
nna, en þótt þeir kalli er mér ó-
gerningur í aftursætinu að heyra
gegnum rokið nema það sem
bílstjórinn inni segir.
Við höldum áfram. Þeir standa
eftir og horfa vökulum augum
gegn náttmyrkri, regni og roki.
bareflið að kveðju á vegunum.
Það hefur verið smalað gegn
verkfallsvörðunum slagsmálaliði,
það hefur verið ráðizt á þá með
bareflum, það hefur verið spraut-
að á þá úr slökkvitækjum. Menn
eins og bílstjórinn á L 31 —
„bílstjóri Ingólfs á Hellu", eins
og hann er nefndur — hafa
hrækt á þá. Bílstjórar á BSR
hafa slegið þá með bareflum. En
aldrei hefur æðrulaus ró þeirra
brostið. Ég hef séð þá horfa
brosandi gegn reiddum hnefum.
— En það fylgir ekkert bros
höggum þeirra þegar þeir neyð-
ast til að slá.
• Höldum ferðinni
áfram
Við skulum halda ferðinni á-
fram, þar sem við hættum áðan
í ausandi regni, roki og myrkri.
Af venjulegri forvitni og frekju,
þessum tveim óhjákvæmilegu
förunautum blaðamennskunnar,
hef ég verið . að fJækjast um
og fylgjast með viðburðum næt-
urvaktanna. Það hefur verið ró-
legt. Lítil umferð. Hamstur-
benzínið (geymt í íbúðarhúsum,
skúrum, sumarbústöðum, hraun-
gjótum fjarri byggð sem lóðurn
inni í bæ) nú að mestu þrotið.
Þess eru jafnvel dæmi að sól-
arhringar hafi sézt labbandi, en
þá kváðu þessir ferhjólingar á-
líka burðugir og fýllinn þegar
hann villist inn yfir landið og
sér ekki sjó.
• Sólarhringamir
slá sér að
Það hefur frétzt til leiðangurs
Gvendar sólarhrings á leið úr
Borgarfjarðarreisunni. Og slags-
málaliðsbílar B.S.R. hafa hópazt
upp í Kollafjörð til móts við
fyrrnefndan foringja sinn. En
komu þeirra seinkar. Þegar tölu-
vert er liðið nætur skreppum við
því í þrem fólksbilum eins og
leið liggur upp Mosfellssveit.
Fyrir neðan Lágafell birtist mik-
il ljósamergð. Þar eru slags-
málaliðsbílar B S.R.-smyglaranna,
— við afleggjarann upp að
skemmunum neðan Lágafells-
túnsins.
• Kemur líf
í tuskurnar
Smyglbíllinn R 3555 o.fl. höfðu
farið upp að húsunum. En það
gefst liítill tími til að skoða
slagsmálalið B.S.R. að sinni, þvi
niður á afleggjarann og út á
veginn geystist Vöku-„björgunar-
bíllinn" R 3555. Samtímis kemur
líf í tuskurnar. Jeppi með tveim
vei'kfallsvörðum, er farið höfðu
fyrstir til móts .við þetta slags-
málalið, rennir sér fram fyrir
smyglflutningsbílinn R 3555.
Næstir eftir smyglbilnum slags-
málaliðsbilar. Þá tveir verkfalls-
varðabilar. Að baki okkar svo
öll slagsmálaliðsþvagan. Á slík-
um stundum virðist maðurinn
við stýrið og bíllinn verða eitt.
Hraðinn er aukinn og hersingin
brunar.
• Slingrar brotinn
og sligaður
Enn einu sinni er þessi marg-
nefndi Vökubííl, R 3555, kominn
í kast við verkfallsverði. Þegar
benzínið var tekið af honum um
nóttina í Hvalfirði fyrir skömmu,
höfðu farið undan honum bæði
afturhjólin. Þau eru nú að sjálf-
sögðu á sinum stað, en hann
hallast allur á aðra hliðina.
Hann skjöplast og haltrar líkt
og rifinn og tættur hundur sem
kemur úr lóðaríi. Pjaðrir brotn-
ar og farmurinn undir seglinu
slingrar. Og állt í einu fara að
héyrast ókennileg hljóð frá kvik-
indinu. Það fer af honum gass-
inn, líkt og vindur úr stungn-
um belg. Loks þagnar hann og
staðnæmist —: kemst ekki
lengra!
• Akandi blankskóar
á vinnufötum!!
Það néma allir staðar þar sem
þeir eru komnir. Bílaþvagan nær
góðan spöl. Við sitjum kyrrir
og horfum á viðbrögð smyglar-
anna. Þeir þyrpast nú fótgang-
andi framhjá okkur. Hópast
þungbúnir og áhyggjufullir utan-
um aflvana ófreskjuna sína fyrir
framan okkur.
Þarna birtast andlit manna
sem ég og þú hafa skipt við.
Nú eru þeir að þakka fyrir við-
skiptin, með því að gerast verk-
fallsbrjótar. Nú hafa þeir klætt
sig í nankinsföt til þess að geta
skaðlausar barið á verkamönn-
um! (menn kasta því á milli
sín hvar þessir blankskóar muni
hafa fengið gallana lánaða, eða
hvort þeir hafi hreinlega stolið
þeim!)
Það verður löng, löng bið.
Þessi nafnfrægi Vökubíll, R 3555,
á sök á mörgu andvarpi og
svitadropum í liði sólarhringanna
áður en vélin kemst aftur i
gang. Uppi í Hlégarði hefur ver-
ið samkoma. Innilokaðir sam-
kvæmisgestir flauta nú a.llt hvað
af tekur fyrir aftan bílaþvöguna.
Það tekst að greiða hana svo
að hinir friðsömu veizlugestir
geti ekið leiðar sinnar. Það hef-
ur birt —: við erum beint uppi
af Korpúlfsstöðum.
• Jóhann Ólafsson
& Co. líka með!
Það er einn bíll þarna í slags-
málaliðshópnum sem við áttum
ekki beinlínis von á: R 1948,
vörubíll, merktur Jóhanni Ólafs-
syni & Co. Þetta fyrirtæki hefur
nú af sínum litlu efnum lánað
einn bil i herferðina gegn reyk-
viskum verkamönnum., Ber að
þakka það og muna.
• Staurar felldir
Loks fer að heyrast líf i vél
Vökubilsins. Eftir nokkrar mis-
heppnaðar tilraunir kemst hann
í gang. Guðmundur J formaður
verkfallsstjórnar og Magnús
Bjarnason ritari Alþýðpsam-
bandsins hafa nú fært sig inn í
jeppann til verkfallsvarðanna
tveggja er fyrstir höfðu fa,rið
til móts við slagsmálaliðið. Þeir
fylgja Vökubílnum í hópi slags-
málaliðsins. Við hinir förum á
undan þvögunni niður að Smá-
löndum. Þar bíður næturvaktin,
reiðubúin til að taka kveðjum
slagsmálaliðs B.iS.R.
Vökubílnum, R 3555, miðar á-
takanlega hægt áfram. Það er
naumast að Borgarfjarðarreisan
hefur tekið á hann! Við hann
miðast allur hraði lestarinnar.
Loks kemur hún upp úr kvos-
inni hjá Gröf, silast inn á beygj-
una — og slagsmálalestin blasir
nú við okkur í morgunskímunni,
eins og hlykkjóttur höggormur.
Staurar eru felldir. Næturvakt-
in skipar sér í hóp á veginn.
Þögulan æðrulausan hóp.
• Verða ekki oftar í
förum að sinni
Vökubíllinn rennur að staurun-
um og staðnæmist. Lestin fyrir
aftan hann stöðvast einnig. Slags
málaliðið streymir út úr bilum
sínum, blankskóarnir sem nú
hafa klæðzt vinnufötum! Py'k-
ingar síga saman umhverfis
Vökubilinn. Orðalaust eru verk-
fallsverðirnir stokknir upp á
hann. Kaðlar eru leystir. Segli
svipt. Hrópum eins og: Hvern
fjandann eru þið að gera þarna
á bílnum! Fjandastu niður! Þú
átt ekkert með þetta! hrökkva
af þessum þögulu mönnum út í
tómið. Það er kurr og nokkur
kjaftháttur í liði B.S.R. liðsins.
Ofan á það að Gvendur sólar-
hringur kom tómhentur meS
brotinn og sligaðan bíl úr Borg-
arfjarðarreisunni bætist nú það
að tapa þessum kæru ílátum.
— Við viljum fá tunnurnar!
segja þeir eins og forstjórason-
urinn við Lónsbrú fyrír norðan.
— Það getur nú orðið bið á
því drengir mínir, heyrist Guð-
mundur J svara og brosir Ijúf-
mannlega.
— Þið sækið ekki oftar á
þessar tunnur i þessu verkfalli,
heyrist sagt i hópi verkfallsvarð-
anna.
• Lögreglan varð að
ýta smyglbílnum!
Það kemur hópur lögreglu-
þjóna. Þeim er slcýrt frá hvað
gerzt hafi. Enn verður troðn-
ingur. Þegar skoðun í smyglara-
bílunum er lokið er hliðið opnað
fyrir sólarhringunum. En Vöku-
bíllinn R 3555 er nú gersamlega
þrotinn að kröftum. Hann kemst
ekki í gang. Loks gengur hópur
lögregluþjóna að því að ýta hon-
um í gegnum hliðið. Þar er hann
tekinn á „slef"!
Eftir að hliðið hafði verið opn-
að létu slagsmálaliðsbílarnir ekki
segja sér það tvisvar að aka sem
skjótast á brott. En sagan end-
urtekur sig. Líka hér. Enn stend
ur einn B.S.R.-ingur framan í
lögreglunni og þrástagast: —
— Við viljum fá tunnurnar
okkar!
Framhald á 7. siðu.
1 nafni verkalýðsins: skrifið undir mót*
mælin gegn notkun kjarnorkuvopna
• Þeir eru
Dagsbrúnarmenn
Þetta voru ósköp venjulegir
menn. Enginn ofurmennisbragur
á þeim. Þegar þeir mæta í spari-
fötunum sínum í manngrúanum
á Arnarhóli 17. júní (ef þeir
verða þá ekki enn á verkfalls-
vakt) munt þú ekki geta séð að
þetta séu nolckuð meiri hetjur
, en aðrir menn. Þetta sýnast
ósköp venjulegír menn, líkt og
þú og .ég — en þeir eru Dags-
brúnarmenn. í vökuluni augum
, þeirra leynist glóð, — sem þú
e.t.v. tekur ekki eftir i fyrstu,
því hún er þeim mun heitari sem
hún lætur minna yfir sér. Glóð
þess óbifandi ásetnings að sigra
eða falla með sæmd.
j Þau eru mörg andlitin sem
; ág, áhorfandinn, hef séð á verði
nótt eftir nótt allt frá fyrsta
degi verkfallsins. Þessir menn
j vita að án verkfallsvörzlu er
■ ekkert verkfall. Þeir hafa erft
þann samruna seiglu og hörku
j er gegnum óáran og ísalög, eld-
Kos og hríðir, hungur og erlenda
áþján björguðu 'lífi þessarar
þjóðar á undanförnum öldum og
fra.m á þennan dag. Þeir eru arf-
takar beztu eiginleika þjóðarinn-
ar.
# Aðdáunarverð ró
Það sem ég lief undrazt mest
S þessu verkfalli 'er ró þessara
* manna. Æðruleysi þeirra og jafn-
■ aðargeS. Frá því verkfallsvarzl-
■ an á vegunum hófst hefur skiln-
. ingur hins almenna vegfaranda
| á nauðsyn vörzlunnar sett svip
sinn á umferðina: En það hafa
! líka verið einstaka gikkir, fifl
l og Xantar sem hafa hnefann eða
Á fundi þeim sem Samtök
íslenzkra friðarsinna boð-
uðu til í Austurbæjarbíói
sl. laugardag flutti Guðgeir
Jónsson ræðu bá sem hér
fer á eftir:
Góðir áheyrendur!
Félagar mínir í stjórn Full-
trúaráðs verklýðsfélaganna í
Re.yk.iavík hafa beðið mig að
seg.ia hér nokkur orð af hálfu
Fulltrúaráðsins.
Mér er bað bæði ljúft og
skylt, bví að verkalýður allra
landa er ok hefur yfirleitt
verið andstæður styrjöldum, í
hvaða mynd eða formi, sem
bær hafa verið.
Þessi afstaða verkalýðsins
til styrjalda er auðskilin, bví
að hvorttveggja er, að verka-
lýðshreyfingin er reist á
grundvelli bræðralagshugs.ión-
arinnar, og af beirri ástæðu
hlýtur hún að vera andstæð
styrjöldum osr öllu bví, er or-
sakar eða eykur hatur bjóða
í milli. En svo hlýtur verka-
lýðsstéttin einnig að vera and-
stæð styrjöldum vegna hags-
muna sinna, hún geldur yfir-
leitt mesta afhroðið, bæði
vegna f jöimennis og svo vegna
allrar afstöðu í bjóðfélaginu.
Eg get að vísu búizt við
að einhverjir dýrkendur bess
hetjuljóma, sem rangsnúin
saga hefur sveipað um betta
alb.ióða böl, muni skírskota
til beirrar atvinnuaukningar,
Guðgeir Jónsson
sem heimsstyrjöldin síðasta
hafi orsakað hér á landi og
víst er bað — og jafnvel
eðlilegt — að bað getur slegið
ryki í aupu margra. En ef
skyggnzt er dálítið niður fyrir
yfirborð beirrar „velmegun-
ar“, sem talið er að okkur
hafi fallið í skaut, sem afleið-
ing styrjaldarinnar, bá mun
koma í Ijós hversu ótryggur
grundvöllur betta er og að sú
fjárhagslega ,,velmegun“, sem
einstakir menn hafa orðið að-
njótandi, hennar vegna, er
ailtof dýru verði keypt fyrir
bjóðfélagið í heild.
Einhverjir munu ef til vill
spyrja: Hvað varðar okkur
íslendinga um, bó að beir
drepi hver annan úti í lönd-
um?
Guðmundur skáld Guð-
mundsson svaraði bessu í
ljóðaflokknum Friður á jörðu
á bennan hátt:
„Hvað kemur okkur íslending-
um við
bótt aðrar b.ióðir berjist
suður’ í iöndum?
Því hér ber aldrei ófrið neinn
að höndum.
Hvað varðar oss um allra
b.ióða frið?
Já, svo er spurt. — En
skammsýn, skilsljó bjóð,
bú skilur ei, hvað til bíns
friðar heyrir!
Þú veist ei, hvað bér auðnan
lengi eirir,
ef Norðurlöndin döggvar
dauðablóð".
Og enn segir í sama ljóða-
f lokki:
„Og munið eitt: að aldrei
smábjóð nein
er óhult meðan striðið loftið
sk.yggir, —*
rétt hennar engin vernd með
vopnum tryggir,
bað getur alheimsfriðar
fullgerð ein“.
Þetta orti Guðmundur
skáld, áður en f.yrri heims-
st.yrjöldin skall á.
Hvað mundi hann segja nú
um nauðsyn íslendinga á að
efla og hlúa að friðarhug-
sjón mannkynsins ?
En við þurfum ekki að
spyrja hvað einn eða annar,
sem genginn er, mundi segja
um bessi mál nú. Það liggur
svo í augum uppi að menning
okkar og ef til vill tilvera
okkar er undir bví komin að
ekki brjótist út briðja heims-
styrjöldin.
Það er ekki mikið framlag
til friðarmálanna, að skrifa
undir mótmæli gegn notkun
kjarnorkuvopna, en bað er
kannski bað eina, sem við get-
um gert eins og nú er komið
högum okkar. og bað er s.jálf-
sagt að gera bað, því bótt
við séum ekki fjölmenn b.ióð,
bá skulum við minnast bess
að hvert hár gerir skugga.
Og bó að lóð okkar verði ekki
bungt á metaskálum góðs og
ills bá skiptir bó mestu máli
að okkar litla lóð verði lagt
í rétta vogarskál.
Eg segi bví, i nafni verka-
lýðsins: skrifið undir mótmæl-
in gegn notkun kjarnorku-
vopna. Á