Þjóðviljinn - 09.08.1955, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 09.08.1955, Blaðsíða 5
Þriðjudagur 9. ágúst 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5 {\##«##«#<#^#v#\#<#'#^<#^n##n#v##s##s##s#^## Þetta er frásögn höllénzks stríðsfanga, sem var í Naga- saki til stríðsloka og lifði af fcjaiiiorkuárásina sem gerð var á borgina 9. ágúst 1945, fyrir réttum 10 árum, og varð sjónarvottur að afleið- ingum af þeirri árás. Hann hefur einnig teiknað mynd- irnar sem hér eru birtar. Kveldið 24, júní 1944 varð herfluiningaskip okkar fyrir tundurskeyti við Japansstrend- ur. Við urðum að velkjast 10 klst. í sjónum, en var loks bjargað af hvalveiðimönnum, sem fluttu okkur á skipi sínu til Nagasaki. Af 800 manns, sem á skipinu vorUj björguðust aðeins 211. En mestur hluti þeirra var hol- ienzkir stríðsfangar frá Indó- nesíu. Við vorum fluttir þar í her- fanga-tjaldbúðir, svo aumiega útlítandi og dimmar, og við höfðuni aldrei séð annað eins. Þessar tjaldbúðir virtust vera yfirgefnar, en þegar kvelda tók sáum við íb.úana korpa frá • verksmiðjum og skipasmíða- stöðvum, sem voru í 4—5 km. fjarlægð frá þeim. Ekki gat okkur órað fyrir þeim margvíslegu ógnum er við áttum eftir að upplifa þarna, þar á meðal atómsprengjuna, sem var hin ægilegasta og fyrir marga okkar hin síðasta. Um Nagasaki tjaldbúðirnar verður ekki annað sagt en að meðferð öll og næring miðaði að því að kvelja úr okkur lífið. Miklar barsmíðar, erfið vinna, lítill matur og engin lækninga- tæki. Fatnaðurinn var svo lé- legur að við veiktumst fljótt ,1 í' > ■■ og oftast nær af lungnabólgu. Ef sjúklingurinn hafði ekki meira en 39 stiga hita, varð hann undantekningarlaust að vinna, hvemig sem viðraði. Oftast nær féll hinn sjúki í yfirlið strax að morgni og var hann þá borinn heim af nokkr- nm sterkum hjúkrunarmönnum á bráðabirgðabörum. Venju- lega hækkaði hiti sjúklingsins þá upp í 41 stig og oftast nær var hann liðið lík áður en heim var komið. Á þennan hátt var tala dauðra komin upp i 125 af 500 þegar flokknum var skipt í þrennt í júlí 1945. Síðasti flokkurinn, 200 manns, varð eftir í Nagasaki við vinnu í stálverksmiðju. Næstum daglega sveimuðu yfir okkur allar tegundir flugvéla. Það leyndi sér ekki, að ame- ríski flotinn var nú kominn mjög nærri Japan. Japanir voru hættir að senda flugvélar npp sjálfum sér til varnar, vegna benzínskorts og loft- varnabyssurnar voru þagnað- ar fyrir vöntun á skýlum fyrir þær. 1. ágúst var hundruðum sprengna varpað yfir Nagasaki í þremur lotum og fóru tjald- búðir okkar ekki varhluta af þeim, því einn var drepinn og nokkrir særðust alvarlega. Þetta sífellda sprengjuregn reyndi mikið á taugar okkar, og við vissum að þetta mundi ekki vera síðasta hryðjan. Guði sé lof, að illviðri var næsta dag, og næstu fjóra daga var einn- ig þokuloft, svo að við gátum aftur dregið andann áhyggju- lítið. Stórrigningum var alltaf fagnað þvi þá stundina var «kki árásarhætta. Loksins kom orlagadagurinn 9. ágúst 1945. Ljómandi sumar- dagur. Allir voru í góðu skaþi. stríðið gekk vel, Japanir stóðu höllum fæti. Við sögðum hver öðrum sið- ustu stríðsfréttir, já við kunn- um þær. Nokkrir gátu lesið eitthvað í japönsku og talað haná svo mikið, að við gátum við vinnuna frétt nokkuð um gang stríðsins. Stríðinu hlaut að ijúka bráð- lega. Við vorum strax farnir að gera áætlanir um hvað gera skyldi eftir stríðið. Við unnum 10 saman úti og vorum látnir byggja hrísgrjóna- hlöðu undir stjórn japansks trésmiðs. Var það. sæmilegur maður, sem í mörg ár hafði unnið í Charfes Burki: Alltaf sama sólskinið og skarp- ir skuggar. . Nú væri gott að hafa sólgleraugu. Snögglega fellur yfir okkur eldur, eins og vítisbál!!! Eldur! Ofsabál!!! En sú birtall - Ólýsanleg birta allsstaðar! Gul birta svo mikil að skuggar sól- arljóssins hurfu með öllu. Við vorum staddir í skugga- lausum heimi. því allsstaðar var sama birtan. Allir hlutir virtust svo óraunhæfir vegna hinnar ægilegu birtu og skuggaleysi er hún olli. Hinn ægilegi hiti olli miklum loftþrýstingi. Eg fékk áhrif af svamp- kenndum funa er fór með eld- ingarhraða og geisáði alls- staðar. Eldurinn og birtan olli ýlfr- andi eldhafi. VITIÐ NAGASAKI Singapore og talaði því vel malajamál. Oft mátti sjá að. stríðsrekst- urinn lét hann sig litlu skipta og lét það álit sitt oft í ljós, án þess að Japani grunaði það nokkuð, því þeir skildu ekkert í malajamálum. Nú var hiaðan að verða fullgerð og bar öruggan vott um styrkleik, enda átti hún að geyma hrísgrjónaforða okkar gegn eldhættu. Hún var byggð í grískum musterisstíl með tvöföldum veggjum og leirtróði milli þeirra. Þakið var einnig tvö- falt og byggt eins og sterkustu neðanjarðarbyrgi. Við vorum að Ijúka verkinu með því að flytja jarðveg í körfum til þess að hylja þakið með honum. Flestir okkar voru aðeins klæddir í stuttbuxur, berhöfð- aðir. Alveg af tilviljun var ég alklæddur og hafði meira að segja þykka vetrarhúfu á höfði, er mér áskotnaðist i amerískri sendingu veturinn áður. Nú vantaði klukkuna nokkr- ar mínútur i ellefu....... Við litum hver á annan. Hvaða hljóð var þetta? Flug- vélar? Við hlustuðum í ofvæni, því Japanir gáfu sjaldnast loft- varnamerki Nei það var víst ekkert að óttast. Hún var víst frá verk- smiðjunum, þessi suða, og ekki tekur að vera órólegur út af einni flugvél. Það var víst. Við héldum því áfram verki okkar áhyggju- lausir.- Klukkan ellefu , . , , Eg var á leiðinni með tóma körfu til þess að sækja leir. Eg skjögraði vegna hins djöf- ullega hita og bograði til þess að leita skjóls fyrir þessari bölvuðu eldsprengju, sem nú hafði verið kastað á okkur, því fyrsta hugsun mín var: eld- sprengja!!! Djöfull, er þessi svona ofsalega heit? Guði sé lof, að ég get þó enn andað. Eg hafði þó einu sinni áður bjargazt á leiðinni til Japan. Burt! Burt! Það var mín fyrsta hugsun. Burt frá þessum funa. Annars stikna ég. Fljótt, annars verður það of seint. Á sama augnabliki sá ég Einkennilegt, hvað maður getur varðveitt vakandi hugs- un fram á síðustu stund! Enn- þá hugsaði ég: „Jæja, áttu að deyja þannig? En það koma engar kvalir." Svo vissi ég ekk- ert lengur, ég var víst áreið- anlega dauður. En eftir óákveðinn tíma, — ■það gat hafa verið mínúta eða heil öld —- gat ég' hreyft fingurna og þreifað á steinum. Nokkru seinna gat ég meira að segja hreyft hendurnar. Eg er þá ekki dauður. Eg lifi!!! En myrkrið ríkti umhverfis mig og bráðlega uppgötvaði ég að ég var blindur, alveg blindur! Eg gat ekkert séð leng- ur, guð minn góður, ég hef misst sjónina! Nú mundi ég aldrei framar geta séð konuna mina. Nú mundi ég aldrei framar geta teiknað. Blindur! Lífið verður mér einskis virði. Ef annars nokkur veruleiki er til og ef ég kemst úr þessu helvíti. Eg var lamaður af skelfingu. En hvað var þetta? Eg greindi fölan bjarma. Það var ljós, já sannarlega ljós. Djúp þakklætistilfinning bærð- ist i brjósti mér og gaf mér kraft til að reyna að standa upp og undirbúa mig til nýs lifs. Það birti alltaf og ég sá aftur opna hurðina á hlöð- unni. Eg reyndi að standa upp, en æ, það gekk ekki svo auðveld- lega, vinstri handleggurinn neitaði að hlýða og ég varð þess var, að það voru liða- mótin, sem voru í óiagi og or- sökuðu miklar kvalir. Eg var altekinn af bólguhellu og húð- flögnun. Eg týndi gleraugunum mín- um. Nokkru síðar fann ég þau opnar dyrnar á gríska must- erinu okkar. í fimm skrefum náði ég til dyranna og komst skjögrandi inn í hlöðuna. Á þessu augnabliki náði loft- þrýstingurinn okkur. Sprengju- eldurinn varaði nál. 2 mín. Ægilegur sprengjuhávaði var það eina sem ég mundi ennþá, meiri hávaði en nokkurt mann- legt eyra hafði áður heyrt. Ennþá hafði ég óljósa hugmynd um, að ég væri að fljóta burt á vaggandi bárum, meðan smám saman dimmdi allt í kringum •mig. alveg sundurtætt. Húfan mín var horfin. Eg var mjög kval- inn í bakinu og síðar upplýst- ist að bakið á jakkanum mín- um var með nokkrum bruna- götum á stærð við mannshnefa. Hrísgrjónahlaðan stóð ennþá. Hefði hún eyðilagzt mundi ég liggja sundurkraminn undir þúsundum kílógramma af grjóti og leir. Það smábirti. Eg varð þess var, að birta komst einnig bak við mig og að bakveggur „virkis“ okkar, sem hlaðinn var upp úr múrsteinum, hafði m m gersamlega hrunið vegna loft- þrýstingsins. Hvað olli þessum ósköpum? Var hér um að ræða hinar þyngstu fallbyssusprengjur, eða voru það hinar frægu „Block- lifters"? Eg hafði lítinn tíma til að hugsa. Eg sá nokkra af félögum mínum skríða stynjandi hjá mér. Til allrar hamingju höfðui þeir komizt hjá alvarlegum sárum. Hvað hafði í raun og veru gerzt? Allir voru með ágizkan- ir, en enginn vissi neitt með fullri vissu. Við skriðum út að dyrunum til þess að sjá hvernig öðrum hefði reitt af. Úti heyrðum við æstar raddir. Við litum í kringum okkur, en æ, hvílík sjón. Borgin var ekki lengur tii. Þar sem tjaldborgin okkar og hinar miklu verksmiðjur stóðu, var aðeins rúst við rúst. Úti í hinni gulgrænu birtu urðúm við þess áskynja, að við vorum allir meira eða minna brennd- ir. Allir vorum við kolsvartir og húðin hékk víða í strimlum. Nokkrir höfðu djúp brunasár, sem ekki blæddi þó úr, og öll föt voru með brunagötum. Japanirnir misstu alveg stjórn á sjálfum sér, þeir hlupit eins og æðisgengnir vitfirring- ar. Nokkrir okkar báru hina' særðu út úr rústunum, sumií þeirra voru helsærðir. Við mynduðum svo flokk, sem sameiginlega leitaði hælis við fyrsta tækifæri, áður en næsta hryðja dyndi yfir. Jap- anirnir ejtu okkur eins og hvolpar. Raunverulega vorum við frjálsir að fara hvert sem okk- ur sýndist, en enginn hugsaði um flótta. Við völdum skemmstu leið gegnum rúst- irnar til útjaðars borgarinnar, upp í hlíðar Nagasaki-dalsins. Þarna gróf fyrsti vinnuflokkur okkar 12 metra djúpan helli. Þangað bárum við hina særðu á börum eða baki og veittum þeim hina fyrstu að- hlynningu, sem unnt var að veita. Ekki gátum við haldizt þarna við nema litla stund, því að eftir sprenginguna gusu upp eldar víðsvegar um borgina, sem mögnuðust ægilega, því mikið er um timburbyggingar í Japan. Útgeislun frá eldum þessum varð brátt óþolandi. Við söfnuðum því saman öllu er við máttum sízt án vera og leituðum að nýju fylgsni hærra uppi í nágrenni borgarinnarý Hægt Og hægt tókst okkur að komast upp eftir höggnuna gangstíg, en ferðin spttist seint Framhald á 7. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.