Þjóðviljinn - 14.08.1955, Blaðsíða 5

Sunnudagur 14. ágúst 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Síðasta friðarping var 'haldið í Helsinki, höfuðborg Finnlands, en par i landi nýtur
friðarhreyfingin almenns fylgis, enda pekkja Finnar af eigin raun stríðshörmungar.
1 Skúli Þórðarsoit, sagniræðingnr:
Friðorþingið í
Helsinki
Fyrir 7 árum hófust friðar-
samtök þau, er stóðu að frið-
arþinginu í Helsinki. Þá var
kalda stnðið í algleymingi, og
fjöldi hinna vitrustu og
menntuðustu manna taldi, að
þriðja heimsstyrjöldin stæði
fyrir dyrum. Á byrjunarstigi
hrej’fingar þessarar voru
Rússar og bandamenn þeirra
aðal-bakhjarlar hennar, og
margir einlægir friðarsinn-
ar, sem andvígir voru stjóm-
málaskoðunum kommúnista,
töldu sig ekki geta tekið þátt
í henni vegna hinna nánu
tengsla hennar við hinn rauða
heim. Kóreustríðið jók hætt-
una á heimsstyrjöld um allan
helming, en jafnframt óx frið-
arhreyfingunni fiskur um
hrygg svo undnun sætti.
Styrjöldin í Kóreu og aðstæð-
ur hennar urðu til þess að
vekja friðarsinna af dvala.
Menn sáu að til þess að vernda
friðinn þurfti að láta hendur
standa fram úr ermum. Það
varð að efla friðarsamtökin
svo að þau næðu til allra þjóða
heimsins. Menn af öllum stétt-
um, þjóðflokkum,trúarbragða-
og stjómmálaskoðunum tóku
að fylkja sér undir merki
friðarins, og hefur hreyfingin
þegar, þó ung sé, skapað víðs-
vegar um heiminn almennings-
álit, sem fordæmir allar styrj-
aldir og krefst þess að öll
deilumál verði leyst á friðsam-
legan hátt.
Á þeim stutta tíma, sem
heimsfriðarhreyfingin hefur
starfað, hefur hún unnið ótrú-
lega mikið afrek í þágu heims-
friðarins. Hún átti t.d. mikil-
vægan þátt í vopnahléinu í
Kóreu, friðarsamningnum í
Indó-Kína og fundi forystu-
manna stórveldanna í Genf.
Friðarþingið í Helsinki kom
saman hinn 22. júní s.l. og
stóð til 29. s.m. Þing þetta;
sóttu um 2000 fulltrúar frið-í
i arsamtaka viðsvegar um heim.fi
Þingíð setti Joliot-Curie,
heimsfrægur franskur visinda-
maður, sem er forseti friðar-
ráðsins í Wien. Þingið var sett
í sal einum miklum, er rúmaði
allan þingheim og marga aðra
er viðstaddir voru, svo sem
Heimsfriðarráðið boðaði til
pingsins í Helsinki með
pessari mynd eftir sviss-
neska listamanninn heims-
frœga, Hans Erni.
fjölda blaðamanna, túlka og
gesta. 68 þjóðir áttu þar.full-
trúa og þeim var svo skipað í
salinn, að fulltrúar hverrar
þjóðar höfðu þar sérstök sæti.
Fjölmennastir voru Finnar,
enda voru hæg heimatökin
fyrir þá að sækja þingið, en
af aðkomumönnum munu Bret
ar, Rússar, Kínverjar, Ind-
verjar, Frakkar og Þjóðverjar
hafa verið f jölmennastir. Með-
al fulltrúanna voru menn af
Öllum stéttxun. Ýmsir frægir
rithöfundar voru þar. Þar á
meðal Sartre og nja Ehren-
burg. Af stjórnmálamönnum
má nefna enska lögfræðinginn
D. N. Pritt. Mikill fjöldi
presta sótti þingið, voru marg-
ir þeirra klæddir hinum glæsi-
legasta skrúða með mítur og
bagla. Það munu aðallegá hafa
verið kaþólskir klerkar, sem
svo veglega voru skrýddir,
einkum þó grísk-kaþólskir.
Þar gat og að líta marga menn
suðræna og austræna svo sem
Kínverja, Indverja, Persa,
Sýrlendinga, Serki og kol-
svarta menn frá Blálandi.
Munkur einn var þar frá Cey-
lon, er ekki hafði annað klæða
en bómullarlak, er hann vafði
um sig. Þannig klæddur hafði
hann ferðazt alla leið frá
Ceylon til Helsinki.
Störfum þingsins var þann-
ig háttað, að því var skipt í
nokkrar nefndir og fjallaði
hver þeirra um sérstök mál-
efni. I þeim voru haldnir fund-
ir fyrir hádegi, en eftir há-
degi voru haldnir almennir um
ræðufundir í stóra salnum.
Voru þeir allir afar fjölsóttir
og ríkti furðulega mikill áhugi
meðal þingheims almennt.
Meðal hinna f jölmörgu ræðu-
manna voru margir heims-
kunnir stjómmálamenn og rit-
höfundar svo sem Kuo Mojo
frá Kína, D.N. Pritt frá Eng-
landi, Sartre frá Frakklandi
og Ehrenburg frá Rússlandi.
Um morguninn hinn 24.
júní hófust nefndarfundir.
Þeir voru flestir haldnir í há-
skólanum, og gátu fulltrúarn-
ir valið um á hvaða nefnd þeir
vildu hlýða. Ein þeirra f jallaði
um afvopnun og atómvopn,
önnur um hemaðarbandalög
og öryggisráðstafanir, hin
þriðja um þjóðfrelsi og frið,
hinar um fjármál, ýmiskonar
menningarmál og samvinnu
friðaraflanna í heiminum. 1
nefndinni um þjóðfrelsi og
frið var D.N. Pritt einn af
helztu leiðtogunum. Voru
fundir hennar mjög fjölsóttir.
Sóttu þá einkum margir frá
nýlenduþjóðunum og þjóðum,
sem hemumdar eru eða á ein-
hvera hátt undirokaðar af
stórveldum. Ræðumenn voru
sammála um, að enginn varan-
legur friður væri hugsanlegur
nema með því móti, að allar
nýlendur fengju frelsi, allar
herstöðvar stórveldanna utan
þeirra eigin landa yrðu lagðar
niður og öll viðskipti milli
stærri og smærri þjóða færu
fram á jafnréttisgrundvelli.
Allt misrétti milli kynþátta
skyldi afnumið. Öll skipting
landa, sem gerð er móti vilja
íbúanna, skyldi afnumin.
Hætta skyldi öllum hernaðar-
aðgerðum gegn þjóðum, sem
berjast fyrir frelsi sínu.
Nefnd sú, er fjallaði um af-
vopnun og kjarnorkumál gerði
ályktun um, að hafizt yrði
handa um almenna afvopnun
og að kjarnorkuvopn yrðu
bönnuð og eyðilögð. Margar á-
lyktanir voru samþykktar, er
of langt yrði upp að telja, en
þær miðuðu allar að því, að
auka friðsamlegt samstarf og
kynni milli þjóða til þess að
draga úr misskilningi og tor-
tryggni þeirra á meðal.
Með ályktunum þessum
markaði friðarþingið stefnu
hreyfingarinnar á komandi ár-
um. Til þess að tryggja friðinn
verður að stöðva hervæðingar-
kapphlaupið og snúa við blað-
inu. Almenningsálitið verður
að knýja stórveldin til að taka
upp samninga um að eyði-
leggja öll kjamorkuvopn og
draga úr öílum öðrum herbún-
aði smátt og smátt. En þetta
er þó engan veginn nóg til
þess að tryggja varanlegan
frið. Hver einasta smáþjóð,
hversu menningarsnauð sem
hún kann að vera verður að fá
algert fullveldi. Engin stærri
þjóð má leyfa sér að blanda
sér í innanlandsmál hennar.
Ennfremur á hún ein að hafa
rétt til að nytja auðæfi lands
síns — og af því leiðir auð-
vitað að hún hefur rétt til að
Bæjarráð samþykkti að verða
við þessum tilmælum á fundi
sínum í fyrradag.
í þessu efni hefur staðið stað-
hæfing gegn staðhæfingu.
Steypustöðin h.f. hefur haldið
því fram að steypan væri full-
komlega forsvaranleg þótt hún
harðnaði ekki og sé sýnilega
óhæf með öllu. Byggingameist-
arar sem fyrir þessu hafa orðið
Sigurgeir Jónsson
bæjarfógeti í
Iíópavogi
Kópavogsbúum hefur verið
skipaðUr bæjarfógeti, Er það
Sigurgeir Jónsson fulltrúi í
dómsmálaráðuneytinu.
Sigurjón er 34 ára gamall.
Varð stúdent 1939, lögfræðingur
1945 og hefur verið fulltrúi í
dómsmálaráðuneytinu frá því
haustið 1945, nema tíma úr ár-
inu 1949 er hann kynnti sér
lögreglumál hjá lögreglu New
York-borgar.
jj ákveða landhelgi sína. eins og
t stórveldin gera hjá sér —. Á.f
j þessu leiðir vitanlega f að öll
stórveldi, hvort sem þau eru
í austri eða vestri, verða að
afnema herstöðvar utan síns
eigin lands, gefa upp nýlendur
og hverskonar ítök í öðrum
löndum.
Margir þeir, sem unna friði
og frelsi þjóða og einstaklinga
munu vafalaust telja, að siík
stefna sé óframkvæmanleg,
enda liggur í augum uppi,'að
hún verður ekki framkvæmd í
einu vetfangi. En líti maður á
þá staðreynd, að mikill hluti
mannkynsins er beint eða ó-
beint háður fáeinum stórveld-
um og að nærri allar þjóðir
heimsins stynja undir óbæri-
legum hernaðarútgjöldum, má
sannarlega vænta þess, að
margar stoðir muni renna
undir slíka lireyfingu, ekkí
sízt þegar þess er gætt að
kjarnorkustyrjöld lilýtur að
þýða tortímingu meginhluta
mannkynsins. Nú þegar styðja
þrjár fjölmennustu þjóðir
heimsins þessa hreyfingu af
alefli þ.e. Kínverjar, Indverj-
ar og Rússar. Ennfremur öli
alþýðulýðveldin í Austur-
Evrópu. Allar hinar kúguðu
nýlenduþjóðir Asiu og Afríku
líta. á hana sem hreinan gleði-
boðskap og telja hana sinn
bezta bandamann í baráttunni
fyrir sjálfstæði sínu. Hinar
þjökuðu og arðrændu hálfný-
lendur í Suður-Ameríku taka
henni með miklum fögnuði,
Margir hinir mestu andans-
menn veraldarinnar telja hana
hinn einasta veg til bjargar
hrjáðu mannkyni. Fjölmargir
klerkar hinna ýmsu kirkju-
deilda fagna henni með
hrærðu hjarta, enda boðar
hún ást í staðinn fyrir hatur,
samvinnu í staðinn fyrir
sundurþykkju, jöfnuð í stað*
inn fyrir ójöfnuð, frið í stað-
inn fyrir ófrið, líf í staðina
fyrir dauða.
svo og byggingarfulltrúi bæjar-
ins munu hins vegar á nokkuð
öðru máli. Fæst nú væntanlega
úr þessu skorið þannig að það
verði ekki lengur deiluefni.
Kzafa uin flotahöfn?
Framhald af 1. síðu.
ef ríkisstjórnin hefði hafnað
kröfunum um flotastöð.
Það hefur einnig jafnan ver-
ið þáttur hernámsflokkanna að
láta þögnina dylja illvirki sin;
þjóðin fékk ekkert að vita um
hernámið fyrr en það var dunið
yfir og sömu sögu er að segja
um framkvæmdir hernámsliðs-
ins hér á landi.
Enn skal þó gert ráð fyrir því
að svör utanríkisráðherrans hafi
eitthvað tafizt, og því eru fyrir-
spurnirnar endurteknar. Er þess
að vænta að ráðherranum endist
helgin til að gera sér grein fyr-
ir því að hér er ekki um neitt
einkamál hans eða ríkisstjórnar-
innar að ræða, heldur mikið
stórmál, sem varðar þjóðina alla
og hún á kröfu á að fá full-
nægjandi vitneskju um án tafar,
Fagmenn verða kvaddir til að
rannsaka steypugalla
Fyrir nokkru samþykkti byggingarnefnd Reykjavíkup
a'ö fara þess á leit viö bæjarráð aö þaö heimilaöi ráðningu
þriggja kunnáttumanna til aö athuga þá steypugalla á
húsum sem komið hafa fram aö undanfömu.