Þjóðviljinn - 17.08.1955, Síða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN '4^ Midvíkudagur 17. ágúst 1955
N I
þjóeviuiNN
, tFtgefandi: '
Sameiningarflokkur aiþýðn —
Sóeíalistaflokkurinn
Verðbólgustefnan
Tíminn birtir í gær forustu-
grein og víkur þar m.a. að
þeim áróðri Morgunblaðsins að
sívaxandi verðbólga sé afleið-
ing af kjarabaráttu verkalýðs-
félaganna í vor og sigrum
verkafólks. Viðurkennir Tím-
inn þar afdráttarlaust þá stað-
revnd að þessi áróður Morgun-
blaðsins sé falsanir og blekk-
ingar og bendir á að áður en
til verkfallanna kom hafi ríkis-
stjómin verið „búin að koma
af stað nýrri dýrtíðaröldu".
Síðan heldur Tíminn áfram:
„Sannleikurinn er líka sá að
ve -kföllin voru afleiðing of-.
þe.islustefnunnar, og sézt
þetta kannski bezt á því, að
mjög viða er nú greitt hærra
ksup en hinir nýju textar gera
ráð fyrir og jafnframt unnin
•mikil eftirvinna. ,En Morgun-
fekðið vill v sýkna_ braskarana
eem hafa knúið fram ofþensiu-
Stí fnuna“.
Enda þótt þessar hugleiðing-
er séu ekki skrifaðar út frá
gj(’ narmiðum verklýðshreyfing-
arinnar, eru þær skýlaus viður-
ke.-íning stjómarblaðsins á því,
að verkföllin voru afleiðing en
ekki orsök, með Jþeim var
verkafólk að vinna upp aftur
h’uta af þvi sem það hafði ver-
ið rænt, komast nær þeim lífs-
ký.írum sem voru hér 1947.
Tíminn staðfestir þannig full-
komlega þau sjónarmið sem
fem koma í yfirlýsingu Al-
þýöusambands Islands í blöð-
nsum í gær.
Ef verið hefði ábyrg stjóra
i iandinu hefði hún lagt alla
áúterzlu á að halda verðlaginu
í skefjum, þannig að verka-
íólk héldi þeim hlut sem það
V£ :m í verkföllunum; þá hefði
ríHsstjórain að sínu leyti stuðl-
ac að þvi að vinnufriður héld-
tet um skeið í þjóðfélaginu og
sfai 5 margrómaða ,,jafnvægi“.
Sfe bröskurunum blæddi í aug-
!Mn að verklýðsstéttin endur-
iasimti aukinn hlut af þjóðar-
tekjunum — og þeir hafa feng-
Ið heimild til þess hjá ríkis-
stiórainni að ráðast á þjóðina
eir s og hungraðir úlfar. hækka
aJ.’t og hækka, og ríkisstjórnin
og Reykjavíkurbær hafa tekið
þétt í herferðinni af engu
Bsinni áfergju.
Alþýðusamband íslands hef-
m nú sagt ríkisstjóminni skýr-
orðum hvert þessi þróun
samni leiða: „Með ákveðnum og
rértækum aðgerðum gegn verð-
feffi-kkunum og vaxandi dýrtíð
getnr rfldsstjórnin haldið uppi
gengi krónunnar og varðveitt
vinnufrið í landinu. En ef hún
kýs heldur að þjóna bröskurun-
ssm og veita þeim fullt frelsi til
að féfletta almenning, kostar
það nýtt dýrtíðarflóð, hrörnun
at'.innulifsins, fall krónunnar
Og strið við alþýðusamtöldn i
Ja ri dinu“.
Sú ríkisstjórn sem nú situr
að völdum hefur þegar valið
Bfca leið. Það er nú brýnasta
vérkefni allrar alþýðu að
^j’ggja sér nýja ríkisstjóm
feern velji leið verkalýðssam-
fékanna gegn bröskurunum og
Verðbóigu&tefnu þeirra.
Á sumaríð að líða án
verði veitt til íbúðabygginga?
í>ótt komið sé fram í miðjan
ágústmánuð bólar ekki á því
að hin marglofaða húsnæðis-
málalöggjöf stjómarflokkanna
komi til framkvæmda. Með
þessum starfsháttum er verið
að sóa heilu sumri fyrir þeim
sem eiga hús eða íbúðir í smíð-
um en framkvæmdir stöðvast
vegna skorts á fé til bygging-
anna.
jÞessi vinnubrögð vekja eðli-
iega furðu 'almennings jsem
vænti þess að einhver litur
yrði sýndur á fjárhagslegri að-
stoð, eftir allar þær gyllingar
sem ríkisstjórnin og lið henn-
ar hafði í frammi í sambandi
við setningu laganna um hina
nýju „húsnæðismálastjórn“,
Eini árangur Laganna er hins-
vegar neikvæður það sem af
er, þ. e. smáíbúðaiánin hafa
verið felld niður en ekkert
’iííÍ „OVc.,
taki til starfa, stafi fyrst og
fremst af þrennu. í fyrsta lagi
gangi erfiðlega að ná sam-
komulagi milli Landsbankans
og „húsnæðismálastjórnarinn-
ar“ um verkefni þessara aðila
samkvæmt lögunum. í öðru lagi
átti samkvæmt lögunum að
draga þá upphæð frá stofnfénu
sem bankarnir hefðu sjálfir
lánað til íbúðabygginga. Þykir
nú sýnt að með þessu ákvæði
geti svo farið, þrátt fyrir svo
til algjört bann á lánum til
íbúðarhúsa úr bönkunum, að
lítið verði eftir til skiptanna
þegar þessi frádráttur hefur
verið framkvæmdur. í þriðja
lagi hefur staðið á reglugerð
um starfsemi „húsnæðismála-
stjómarinnar“ og þá ekki sízt
um það deilt hvort þeir gætu
orðið lána aðnjótandi sem flutt '
hafa í íbúðir sínar, jafnvel ó-
komið i“. frámkyæmdinni, ^ í^p^fullgerðar, eðá hvort lánin ættu
þeirra stað. eingöngu að miðast við nýbygg-
Fullyrt er að þessi langí ingar sem ekki væri flutt inn
dráttur á því að „húsnæðis- í.
málastjómin“, þ. e. helminga- Þetta skæklatog um fram-
skiptanefnd stjómarflokkanna, kvæmd íaganna og biðin eftir
Jolanna Guðmundsdóttir Smith
1922 — 1955
Við stúdentar frá árinu
1945 héldum hátiðlegt tívf ára
stúdentsafmæli síðast liðið vor
og gátum þá glaðzt yfir því
að hópur okkar var óskertur.
Margt og misjafnt hafði á
dagana drifið og mikið vatn
runnið til sjávar á þessum tíu
árum, en dauðinn hafði til
og glaðværð, fagra og góða
viðkynningu, sem engan
skugga bar á.
Það er þungbært að þurfa
að sjá á bak ungu fólki, sem
ætti að réttu að eiga lífið
framundan en ekki að baki, og
manni verður ósjálfrátt að
spyrja: Cui bono? Hverjum til
góðs ? En dauðinn verður aldr-
ei krafinn reikningsskiia. Og
um leið og við kveðjum Hönnu
og vottum eiginmanni hennar
og ungurn börnum innilega
samúð í hinum óbætanlega
missi, finnum við til þakklætis
fyrir að hafa fengið að kynn-
ast henni, þótt þau kynni yrðu
alltof stutt. Það er til einhvers
lifað, þegar endurminningin er
góð, og um Hönnu eigum við
aðeins góðar minningar.
A.
þessa sveigt hjá garði. En
gleðin yfir hinum óskerta hópi
okkar varð sorglega skammæ.
Nú í dag, tveim mánuðum síð-
ar, er skóiasystir okkar, Jó-
hanna Guðmundsdóttir, borin
til grafar, aðeins rúmlega þrí-
tug að aldri.
Jóhanna var fædd áð Litlu-
Brekku í Borgarfirði, hinn 22.
febrúar 1922. Að loknu stúd-
entsprófi lagði hún stund á
læknisfræði, dvaldist um skeið
í Noregi og giftist þar Thorolf
Smith blaðamanni. Þau eign-
uðust þrjú böm.
Skólasystkin lifa gjaman í
endurminningum skólaáranna,
og mér er ljúft að minnast
Jóhönnu sem hugljúfrar
feekkjarsystur, hinnar há-
vöxnu og glæsilegu stúlku
með heiða svipinn og bjarta
yfirbragðið, rif ja upp tryggð
feenaar og alúð, fjör hennar
í dag kveðjum við í síðasta
sinni Jóhönnu G. Smith, unga
konu sem horfin er brott frá
lífsstarfi sinu nýbyrjuðu, þrem
ungum börnum, því yngsta
nokkurra mánaða. Kynni mín
af Jóhönnu voru ekki löng, en
ánægjulegar stundir á. heimili
hennar og manns. hennar, Thor-
olfs Smith, sönnuðu mér að hún
var manni sínum og börnum
slík að við brotthvarf hennar
er sem sólin hafi slokknað á
himni þeirra. Á slíkum stund-
um verða öll kveðjuorð fátæk-
leg og vanmegna. En þótt Jó-
hanna G. Smith -sé horfin úr
hópi lifenda, og sorgin ríki í
hugum manns hennar og baraa,
mun minning hinnar horfnu
konu og móður halda áfram
að ylja og lýsa veg þeirra í
framtíðinni.
Eg þakka hin stuttu kytmi.
Vertu sæl.
i*‘***'«**« • .** J.’B«
setningu reglugerðarinnar er að
eyðileggja yfirstandandi sumar
fyrir því fólki sem vænti ein-'-"
hverrar fyrirgreiðslu í vand-
ræðum sínum frá „húsnæðis-
málastjóminni". Verður ekki
sagt að á hallist um setningu
laganna og framkvæmd; í vet-
ur‘ var Alþingi látið bíða að-
gerðarlítið mánuð eftir mánuð
meðan ríkisstjórnin og sérfræð-
ingar hennar unnu að samn-
ingu laganna. Þegar lögin sáu
loksins dagsins ljós upphófst
mikill fagnaðaróður í mál-
gögnum stjórnarinnar og stuðn-
ingsmenn hennar á þingi áttu
vart í huga sínum nógu litrík
og áhrifamikil orð til að veg-
sama sköpunarverkið! Voru
þó ljós á því stórfelld van-
smíði og lögin mikil afturför
frá gildandi löggjöf í þessum
efnum. Hitt er svo annað mál
áð afturhaldið hafði svikizt
um að framkvæma þá löggjöf
og gert hana að meira eða
minna leyti pappírsgagn.
Allar breytingartillögur
stjórnarandstöðunnar og ábend-
ingar þeirra um lagfæringu á
verstu agnúum hinnar nýju
húsnæðismálalöggjafar voru
látnar lönd og leið. Á ekkert
slikt var hlustað af hinum vísu
feðrum húsnæðismálalöggjafar-
innar. Verk þeirra var van-
smíðalaust og fullkomið!
Reynslan hefur svo orðið
sú sem allir þekkja. Smáíbúða-
lánin sem leggjast skyldu nið-
ur með nýju lögunum, eru
horfin. Þau hafa verið sam-
vizkusamlega afnumin. En ekk-
ert hefur komið í staðinn.
Trúnaðarmenn stjómarflokk-
anna hafa varið heilu sumri
í innbyrðis nart og skæklatog
um framkvæmdina. Á meðan
standa hús og íbúðir óhreyfð
Framhald á 7. síðu.
Hvernig
er niðurlagiS?
Eins og kunnugt er hafa
Morgunblaðsmenn hafið menn
ingarsókn á flestum sviðum og
sér hennar einnig merki í
Morgunblaðinu. Þannig birtir
blaðið í gær mynd af fegurð-
ardísum þeim sem tóku þátt
í samkeppninni í Tívolí og
letrar fyrir ofan stórum stöf-
um: „Þinn líkami er fagur
sem laufguð björk.“ Þessi orð
eru að sjálfsögðu sótt í bók-
menntaarf þjóðarinnar, nánar
tiltekið í landsfræga kvenlýs-
ingu eftir Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi, og birtist hún
upphaflega í Svörtum fjöðr-
um. Ber að óska Morgunblaðs-
mönnum til hamingju með
hugkvæmni þeirra í fögrum í-
vitnunUm, og er þess að vænta
að hlutafélag löggiltra menn-
ingarvina veiti þeim styrk til
frekari bókmenntarannsókna.
Væri þá t.d. vel til fundið að
þeir byrjuðu á því að kynna
sér niðurlagið á lýsingu þeirri
sem þeir letruðu yfir myndina
af fegurðardísunum, og munu
þeir þá komast að raun um að
þeir eru ekki aðeins hugkvæm-
ir, heldur er smeklcvísi þeirra
einstök í sinni röð.
Gey slr í Haukadal
— Leiðrétting — I
I leiðarlýsingu Ferðaskrif-
stofu ríkisins, „Að Gullfossi
og Geysi“, sem gefin var út
fyrir skömmu, er sú missögn,
að það hafi verið dr Trausti
Einarsson, sem hugkvæmdistl
árið 1935 að lækka vatnsborð*
Geysisskálarinnar með því að.
höggva rauf í skálarbarminn,l
en þetta varð, sem kunnugtl
er, til þess að hverinn, sem|
legið hafði niðri um langtjj
skeið, tók að gjósa að nýju.
Þar sem ég hefi orðið var'
við að missögn þessi munil
all-útbreidd hér á landá, þyk-1
ir mér hlýða að birta eftir-j
farandi leiðréttingu:
Þá hugmynd að endurvekjal
Geysi með því að höggva rauf,
í skálarbarminn átti Jón heit-?
að framkvæmd verksins.
Nokkru eftir að við komum
heim vildi Jón, að við gengj-
um hiklaust til framkvæmda.
En að tilhlutan minni varð
það að ráði, að við fengum
dr. Trausta Einarsson í lið
með okkur tii þess að gera
rannsókn á hvemum og hita-
svæðinu.
Dr. Trausta fór sem mér,
að hann var hikandi í fyrstu,
en eftir talsverðar hitaniæl-
ingar og rannsóknir á hvern-
um, staðfesti hann, að líkur
væru til þess, að hugmynd
Jóns um að gera rauf í skálar-
barminn myndi duga til þess
að koma Geysi til þess að
gjósa að nýju.
Eins og kunnugt er, varð
inn Jónsson frá Laug í Bisk-J þetta upphaf að margvísleg-
upstungum. jj um og merkum rannsóknum,
Hann var, sem kunnugt er, 2 sem ár Trausti hefur fram-
mikill áhuga- og athafna-j kvæmt á g°&verMn og hita-
maður. Jón ólst upp á Laug,l svæ®um_ ’v^®a um landið.
en Geysir er þar svo að segja f áán á er nu tallinn
við túnfótinn. Hann hafði j frá- en huSmy“í hans °S fur'
fylgzt mjög nákvæmlega með j usta um endurvakningu Geys-
Geysi og öðrum hverum í ná-i 13 er> a® mmum mí°S
grennmu frá bernsku og var,
eftir því sem ég bezt veit,'
sá eini maður, sem aldrei
missti trú á goshæfni Geysis.
Jón skýrði mér frá þessari
hugmynd sinni, þegar við
störfuðum saman í Græn-
landsleiðangri 1930—’31. S
ÍÉg var vantrúaður i fyrstu,
en lét hrffast af áhuga og
rökum Jóns, sem mæltist til
þesa, að ég- starfaði með sér .
þess virði að henni sé haldið
á loft.
TaJdi ég það skyldu mína að
gefa upplýsingar um hið rétta
í málinu, en mér er kunnugt
um, að bæði í rituðu máli og
manna á milli hafa fyrr og
síðar komið fram missagnir
um þetta atriði.
Reykjavík, 16. ágúst 1955,
' Guðmundur Gislason,
lækiflr. ,J