Þjóðviljinn - 01.09.1955, Blaðsíða 7

Finrnitudagur l: september 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Lækningatæki, þar sem gammageislum frá ,,kóbalt-60“ er
beint að hinu sjúka líffæri, — þetta er friðsamleg hagnýting
kjamorkunnar.
Þrír íslendingar sóttu kjarn-
•orkuráðstefnu Sameinuðu
iþjóðanna er haldin var í Genf
í síðastliðnum mánuði: Krist-
ján Albertson sendiráðunaut-
ur og eðlisfræðingarnir Þor-
‘bjöm Sigurgeirsson og Magn-
ús Magnússon. Þorbjörn er
formaður Rannsóknaráðs rík-
isins, og þarf ekki að kynna
hann frekar. Magnús er ung-
ur maður, er stundaði nám sitt
í Englandi og Bandaríkjunum.
Hann kennir nú eðlisfræði við
Menntaskólann og eðlis- og
stærðfræði við verkfræðideiid
Háskólans. Eg hitti þá Þor-
bjöm og Magnús að máli í
gærmorgun og spurði frétta af
Genfarráðstefnunni.
— Það vom Sameinuðu
þjóðimar sem gengust fyrir
henni, svara þeir, í samræmi
adð einróma ályktun allsherj-
arþingsins í fyrra; en Eisen-
hower Bandaríkjaforseti mun
hafa orðið einna fyrstur
stjómmálamanna til að kveða
upp úr um nauðsyn þess að
visindamenn skiptust á upn-
lýsingum um kjarnorkumál.
Sérstök nefnd, er skipuð var
fulltrúum ,,hinna 5 stóru
kjamorkuríkja": Frakklands,
Kanada, Ráðstjórnarríkjanna,
Bretlands og Bandaríkjanna,
undirbjó ráðstefnuna; forseti
hennar var síðan kosinn ind-
verski eðlisfræðingurinn Baba.
Tilgangur ráðstefnunnar vai’
sá að vísindamenn þjóðanna
skiptust á tæknilegum upplýs-
ingum um friðsamlega liag-
uýtingu kjarnorkunnar. Um
1400 fulltrúar af 73 þjóðum
sóttu ráðstefnuna, auk á-
he}Tmarfulltrúa og mikils
fjöida blaðamanna. Það voru
eðiisfræðingar, læknar, verk-
fræðingar, landbúnaðarsér-
fi'aðingar —• fulltrúar flestra
þeirra greina sem njóta munu
góos áf hagnýtingu kjarjiork-
unnar. Allar þjóðir sem aðilar
eru að Sameinuðu þjóðunum
áttu hér fulltrúa; ennfremur
nokkrar aðrar þjóðir- Vestur-
Þýskaland, Japan, Aibania, ít-
alía. Hér vorirvísindamenn úr
öllum álfum ■ heims; fulltrúar
Boiíviu og Indónesíu tókust
í hendur í Sviss.
—* Hvemig var störfum
hagað á ráðstefnunni ?
— Fyrstu tvo dagana voru
haldnir almennir fundir með
öllum þátttakendum, en eftir
það voiu fundir haldnir í
þrennu lagi, Dagskrá var á-
kveðin fyrirfram hverju sinni,
erindi lögð fram þýdd á ýms-
í þriðju deildinni var rætt um ar er framkvæmanleg. Stofn-
lækningar og líffræðileg kostnaður iðjuvera sem ganga
vandamál í sambandi við fyrir kjamorku er þó enn sem
notkun kjamorku: sjúkdóms- komið er meiri en þeirra sem
greiningar með geislavirkum nota kol og olíu, en reksturs-
efnum, hættu sem stafar af kostnaður er minni. Á ýmsum
geislaverkun og vamir gegn stöðum, sem þyrftu að sækja
henni, erfðaáhrif, jurtakyn- kol langar leiðir, getur kjarn-
bætur. Auk þeirra erinda, sem orkan leyst málið á auðveldari
flutt vora að hálfu eða öllu hátt en nokkur annar orku-
leyti var lagður fram mikill gjafi. Með hagnýtingu hennar
fjöldi erinda sem ekki vannst verður umit að breyta eyði-
tími til að flytja. Urðu erindi mörkum í akurlendi; á lands-
og skýrslur samtals upb á svæðúm þar sem hvorki er að-
16 þúsund vélritaðar síður. gangur að kolum, olíu né
Verður það allt prentað, og - ^
mun siðan verða til sölu.
— Hvernig bar bókum
manna saman?
—- Mönnum bar vel saman, j
bæði um niðurstöður og að- p s
ferðir. En hit.t. er nokkuð ||||||||
mismunandi á hvað hinar *W \
ýmsu þjóðir leggja mesta á- ; " «
herzlu. Bandaríkjamenn hafa
til dæmis smíðað margar gerð-
ir kjarnorkuofna; þeir fást
þjóða mest við tilraunir með
hagnýtingu kjarnorkunnar.
Bretar einbeita sér meir að
hagnýtum hlutum, þ. e. orku-
framleiðslu. Þeir eru háðir kol- ■
um, sem þrjóta í fyrirsjáan- . ■:
legri framtíð; nýr orkugjafi 1
er þeim lífsnauðsyn. Þeir hafa Þorbjörn Sigurgeirsson
notað kjarnorku til upphitun-
ar húsa umhverfis kjarnorku- vatnsafli kemur kjarnorkan til
ver sitt i Harwell. Rússar hafa skjalanna og knýr vélar í
haft í gangi í 1 ár litla kjarn- mannvirkjum sem nauðsynleg
fyrir í
Þorbjörn Sigurgeirsson og Magnús Magnússon segja
írá kjamorkuráðstefnu Sameinuðu þjóðanna
um málum áður en þau vom
flutt. Hverjum framsögu-
manni var skammtaður ákveð-
inn tími, og fluttu menn þá
stundum aðeins hluta af erind-
um sínum, en afganginn gátu
fundarmenn lesið. Að erindum
Magnús Magnússon
loknum voru boraar fram fyr-
irspumir og þeim svarað. í
fyrstu deildioni var f jallað um
kjamorkuver almennt. Önnur
' deildin tók til meðferðar efni
sem notuð em í kjarnorkuver-
um': hvernig.á að vinna þau,
magn þeirrá, hvemig á að leita
þeirra, hverníg fara skal með
úrgang frá kjamorkuverum,
áhrif geLslunar á efni, o. s, frv.
orkustöð er framleiðir raf-
magn, hina fyrstu í heiminum.
Á næsta árí taka þeir í notk-
un aðra miklu stærri; mun
hún framleiða 100 þúsund kíló-
vött. Bretar undirbúa einnig
smíði rafstöðvar er taki til
starfa næsta ár og framleiði
50 þúsund kílóvött. Banda-
ríkjamenn hafa svipaðar ráða-
gerðir á prjónunum; þeir hafa
einnig hleypt af stokkunum
kjarnorkuknúnum kafbáti.
— Það er þannig stefnt að
því að láta kjamorkuna koma
í stað olíu og kola sem orku-
gjafi ?
— Já, svarar Þorbjörn.
Menningin er nátengd orkunni
sem stendur mannkyninu til
boða, og er augljóst að kol og
olía geta ekki enzt marga
mannsaldra úr þessu. Vatns-
orkan nemur heldur ekki
nema broti af orkuþörf mann-
kynsins, jafnvel þótt hún væri
öll beizluð. Menningunni mundi
hraka ef ekki kæmi ný orka
í staðinn fyrir þær orkulindir
sem ganga til þurrðar. Um
tvær orkulindir er fyrst og
fremst að ræða: annarsvegar
kjarnorkuna, hinsvegar sól-
arorkuna, sem er of dreifð til
þess að unnt hafi verið að
nýta hana í stómm stíl hing-
að til. Kjamorkuvísindin em
nú komin á það stig að stór-
felld hagnýting kjarnorkunn-
em til ræktunar og gjörbylt-
ingar í náttúrunni; ég nefni
til dæmis áveitur. Yfirleitt má
segja að ýmsum þjóðum er
brýn nauðsyn að fá viðbótar-
orku á næstu áratugum, svo
sem Bretum og fleiri. Við ís-
lendingar höfum sérstöðu að^,
þessu leyti. Fallvötn okkarl
fullnægja orkuþörf okkar að
minnsta kosti þessa öld; þar
sem hægt. er að virkja fallvötn
við hagkvæmar aðstæður má
búast við að sú orka verði ó-
dýrari en kjamorkan. Sýnilegt
er þó að kostnaður við smíði I
og starfrækslu kjarnorkuverr. |
fer minnkandi, þar sem ekki
þarf lengur að nota úran eins
og það kemur fyrir í náttúr-
unni, og birgðir myndast af
öðrum kjarnakleyfum efnum.
— Hvernig var andríims-
loftið hjá ykkur?
— Eðlisfræðingai'nir töluð-
ust við sem vísindamenn;
pólitík var ekki blandað í um-
ræðurnar. Helzt var að for-
setinn, Baba, gæfi stjórnmála-
mönnum pillur; en hann út-
deildi þeim jafnt til austurs
og vesturs, svo ekki kom að
sök! Það var ekki minnzt á
sprengjur í Genf. Vísindamenn
hafa líka alltaf verið reiðu-
búnir að vinna saman —
þessi ráðstefna var þeim
kærkomin, Árangur ráðstefn-
unnar varð ekki sízt sá að
sýna fram á að leynd og puk-
ur með kjamorkumál eru
þýðingarlaus. Undirstaða
þessara vísinda er orðin svó
kunn vísindamönnum eystra!
og vestra að höfuðatríðuml
verður ekki lengur haldið
leyndum.
-— Það voru haldnar sýn-
ingar í sambandi við ráðstefn-
una?
— Já; þær voru í tvennu
lagi. Annarsvegar sýndu ein-
stök fyrirtæki frá ýmsum
löndum tæki í kjarnorkuver,
lækningatæki og þvíumlíkt;
nokkurskonar vörasýning.
Hinsvegar efndu ríkisstjómir
til sýninga, þar sem sýnd vom
til dæmis líkön að kjarnorku-
verum; Bandaríkjamenn höfðu
jafnvel kjarnorkuofn í gangi.
Sýningar þessar voru opnar
almenningi, og þóttu mjög
athyglisverðar.
— Þið hafið minnzt á þann
möguleika að framleitt yrði
þungt vatn hér á landi; hvað
viljið þið segja um það?
— Þungt vatn er eitt
þeirra efna sem notuð eru í
kjarnorkuverum, og er mikil-
vægt til framleiðslu ódýrrar
orku. Framleiðsluaðferðum
hefur til þessa verið haldið
leyndum að nokkru, en á ráð-
stefnunni komu fram allýtar-
legar upplýsingar um aðferðir
Bandaríkjamanna. Mönnum
hefur um skeið verið ljóst hér
heima að framleiðsla þungs
vatns gæti hentað vel islenzk-
um staðháttum, og hægt væri
að hagnýta jarðhitann í því
sambandi. Eftir þær upplýs-
ingar sem fram komu á ráð-
stefnunni standa vonir fil
að innan skamms tíma verði
hægt að gera sér nána grein
fyrir möguleikum þessa iðn-
aðar hér á landi. Það gæti
orðið stór atvinnuvegur og
mikil gjaldeyrislind, og verð-
ur senn undinn bugur að at-
hugun þessa máls. —
Þar ljúka þeir Þorbjörn o^
Magnús máli sinu, en ég he£
heyrt á hreimnum í ræðú
þeirra hve snortnir þeir em
af þeim möguleikum er frið-
samleg hagnýting kjarnork-
unnar býður. Þeir segja að
nafn sprengjunnar hafi ekki
verið nefnt í Genf. Er ekki
öld hennar og martröð senn
að 'baki ? B. B.
Uönsk békasýning
Framháld af 12. síðu.
fræði, læknisfræði o. s. frv.
Handbækur eru þarna mjög
margar og um allskonar efni,
bæði að því er varðar hinar
ýmsu atvinnugreinar og tóm-
stundaiðju. Ennfremur em á
sýningunni fjöldi bóka um dýr
og fugla, uppeldismál, heimilis-
störf, íþróttir og leiki. Auk
þess margskonar alfræðibækur
og orðabækur að ógleymdum
barnabókunum.
Stór sýningarskrá hefur ver-
ið gefin út og er bækurnar
þar flokkaðar niður eftir efn.i
eins og á sýningunni. I skránni
eru upplýsingar um verð hinna
einstöku bóka, en þær má
kaupa eða panta í Bókaverzlun
ísafoldar eða Norðra. Sam-
kvæmt upplýsingum verzlunar-
stjóranna í þessum bókabúð-
um mun verða hægt að fá
stærstu og dýrustu bækurnar
með afborgunarkjörum.
Danska bókasýningin. verðui
opin til 11. sept. n.k.