Þjóðviljinn - 16.09.1955, Side 7

Föstudagur 16. september 1955 — ÞJÓÐVTLJINN — (7 -
Síðnstu Indlandsnýlendur
Evrópuríkja á leið til frelsis
Með sverS og kross i höndum rœndu Porfúgalar
indversku landi og reyna enn oð halda
þvi i kúgunarfjöfrum
Portúgölsku nýlendurnar Goa,
Damao og Diu eru síðustu
leifar nýlendna Evrópurikja á
indverskri jörð. Þær lentu
í „eigu“ Portúgals ásamt
nokkrum fleiri indverskum
landssvæðum snemma á 16.
öld, eftir aðra Indlandsför
Vasco da Gama.
Portúgalar höfðu á reiðum
höndum afsökun fyrir því að
leggja undir sig indverskt
iand. Þeir voru að bjarga ves-
lings Indverjunum í faðm
hinnar kristnu siðmenningar!
Ásamt fyrstu portúgölsku
hérmönnunum stigu munkar á
land í Goa, Damao og Diu.
Þeir neyddu kristinni trú upp
á íbúana og höfðu jafnframt
með höndum verzlegri sýslur.
Tf.inn portúgölsku landstjór-
anna í Indlandi, Joao de
Castró lýsti þeirri starfsémi
þeirra þannig:
„Portúgalsmenn komu til Ind-
lands með sverð í annarri
hendi en kross í hinni. Og
þegar þeir fundu nóg af gulli
lögðu þeir kfossinn afsíðis en
tóku að fylla vasa sína með
gullínu“.
Enda þótt hinir erlendu inn-
rásarmenn hefðu ekki lengi
vel vald á stærra landi en
svo að þeir drægju yfir það
með skipsfallbyssum sínum,
græddu þeir á tá og fingri af
nýlendunum. Þeir fluttu til
Evrópu kókosolíu, kopra, gull,
vefnaðarvörur, skrautmuni og
dýrmætar trjátegundir.
Á seytjándu öld unnu Hol-
lendingar og síðar Englend-
ingar nokkrar portúgölsku ný-
lendurnar. Nýlendur Portú-
gais, sem enn eru eftir, eru
aðeins áttahundraðasti hluti
Indlands. Samanlögð stærð
þeirra er um 3500 ferkílómetr-
ar. Mikilvægastar þeirra eru
Goa, Damao og Diu.
Goa er 400 km suður af
Bombay, mitt á Malabar-
ströndinni. Snarbrött Ghats-
fjöllin í eystri hluta Goa eru
klædd hitabeltisskógi, þar
vaxa teaktré, areca- og tali-
potpálmar. Á sléttunum við
ströndina eru rísekrur, betel-
og piparekrur og víðáttumikil
beitilönd. Skilyrði eru þar af-
bragðs góð fyrir til kvikfjár-
ræktar. Nafnið Goa þýðiv
„land kúasmalanna".
Höfuðborg Goa, Pangim, stend-
ur \ið breiða vík inn úr Ara-
bíuflóanum, og fellur fljótið
Mandávi þar til sævar. Portú-
galar kalla Pangim „Nýju
Goa" til aðgreiningar frá
„Gömlu Goa“ sem eitt sinn
var blómleg börg en er nú í
eyði, borgarrústimar á kafi í
frumskóginum.
Partgim líkist Öðrum indversk-
um borgum sem spruttu upp
undir nýlendustjómutn. Það
helzta sem minnir á erlent yf-
irvaid eru tumar kaþólsku
kirknanna, portúgalska flagg-
ið yfir aðsetursstað landstjór-
ans og minnismerki um portú-
gölsku landræningjana í görð-
um borgarinnar. Goa er
stjórnaraðsetur og trúarleg
miðstöð fyrir allar portú-
gölsku nýlendumar í Asíu.
Nýlendusvæðið Damao er að-
eins 350 ferkílómetrar; það
liggur norðar en Bombay, við
Cambayvíkina. Fljótið Daman-
Gangas rennur gegnum höfuð-
stað héraðsins til sjávar og
myndar þægilega höfn. Á flóði
geta skip siglt allt upp að að-
algötu borgarinnar. Eitt sinn
vom skip þau sem byggð
vora úr teaktré á skipasmíða-
stöðvum í Damao víðfræg.
En skipasmíðaiðnaðinum er
fyrir löngu hnignað. I Damao
era nú um 70 þúsund íbúar,
og er aðalatvinnuvegur þeirra
tóbaksrækt, fiskiveiðar og
handvefnaður.
Litla fiskimannaeyjan Diu ei
ekki nema 52 ferkílómetrar og
eru þar um 20 þúsund íbúar.
Hún er við suðurodda skag-
ans Kathiawar og er milli
eyjarinnar og skagans mjótt
sund. Fiskimannaþorpin vifc
ströndina era umkringd af
hitabeltisskógi. Langt að séð
virðast trén vaxa beint úr
sjónum.
Frá Goa tii Damao eru 500
km, og Diu er enn lengra frá
Goa. Það hérað er byggt
marathi-þjóðfiokknum, sem er
einn hinn fjölmennasti ind-
verskra þjóðflokka. Marath-
amir era í miklum meirihluta
af ibúum Goa, en þeir era alls
um 600 þúsund. I Damao og
Diu era gujaratar meirihluti
íbúanna.
Enda þótt portúgölsku hafi
verið troðið inn á fólkið með
valdi, og sömuleiðis kristin-
dóminum, hefur fólkið varð-
veitt mál sitt og menningu.
Samkvæmt portúgölskum
skýrslum era allir íbúar ný-
lendna Portúgals á Indlandi,
nema 1438, af óblönduðum
indverskum ættum, en íbúarn-
ir era alls 638 þús. Þeir era
i fáu frábragðnir landsmönn-
um sínum handan landamær-
anna hvað mál, venjur og lifn-
aðarháttu snertir. Meir en
60% íbúanna era búddh'atrú-
ar og 37% era kaþólskrar trú-
ar. Nokkrir eru Muhameðstrú-
ar. Aðeins fáir af hundraði
kunna að lesa og skrifa portú-
gölsku. Otbreiddust eru ind-
versku málin marathi og guj-
arati.
Portúgalar flytja enn út frá
Goa kopra og cashew-hnetur,
en sá útflutningur er sáralít-
ill að magni. Mikilvægari út-
flutningsvara frá Goa er
mangahmálmur, sem unninn er
úr jörðu í nýlendunni. Efna-
ihagsleg þýðing Damao og Diu
er hverfandí lítil. Pórtúgölsku
nýlendumar á Indlandi era of
litlar, of dreifðar og of gam-
aldags í atvinnuháttum tU þess
að nokkra sinni geti orðið úr
þeim sjálfstæð efnnahagsleg
heild.
Fólkið í nýlendunum er efna-
ihagslega nátengt indversku
héraðunum í kring. Yfir landa-
mæri Goa Jer óspart verzlað
með vefnaðarvarning, sykur
og málmvörar. Þúsundir íbú-
anna í Goa fara til Indlands
einhvem hluta ársins til að
vinna sér inn aukaskilding.
Barátta fólksins fyrir frelsi
sinu og sameiningu við Ind-
og mótmæla nýlenduvaldinu.
Fyrsti hópurinn fór þannig
inn í Goa 18. maí 1954, og var
í fararbroddi einn kunnasti
foripgi himjar óvirku mót-
spyrnuhreyfingar, Goray. —
Hvorki hann né neinn annar
í hópnum. báru vopn. Innan
frá Goa hóf portúgalskt lög-
reglulið skothríð á hópinn.
Nokkrir menn særðust Goray
og hiixir særðu vora teknir
til fanga. Lögreglan réðst
einnig á fleiri hópa Indverja
sem þannig gengu yfir landa-
mærin til Goa,
En hvorki fangelsanir né aðr-
'°o ^ 2oo km
láogola,
-Ptu-
r*"áim'bcr
:A R A B I 5 K A
1NA6AR AVELl
(DAMftO)
Afstaða Indlands og portúgölsku nýlendnanna
land er löngu hafin, en fékk
byr undir vængi 1947 er Ind-
land varð sjálfstætt ríki. Sum-
arið 1954 tókst indversku ætt-
jarðarvinunum í Goa að taka
völdin í Nagar Aveli-héraðinu
og nokkram bæjum. I apríl-
byrjun 1954 hélt Kongress-
flokkurinn í Goa þing og var
þar samþykkt ályktun um að
afhenda bæri íbúunum öll völd
í portúgölsku nýlendunum.
Var sú ályktun studd af öll-
um þorra íbúannna, ekki ein-
ungis i Goa heldur eimiig ut-
ar kúgunarráðstafanir portú-
gölsku yfirvaldanna hafa
megnað að bæla niður frelsis-
hreyfingu Indverjanna. Bar-
áttan heldur áfram og hefur
þegar kostað mörg mannslíf.
Þannig urðu harðir árekstrar
milli kröfugöngumanna og
lögreglu 3. ágúst, og féllu þá
nokkrir ættjarðarvinir en
margir særðust. Jarðarför
þeirra snerist upp í tvöhundr-
uð þúsund manna samkomu er
vottaði málstað þeirra fylgi
sitt. Alls hafa yfirvöldin í
an landamæra portúgölsku ný- portúgölsku nýlendunum fang-
lendnanna. í Pangim, Mormu- eisa^ e^a retsað me^ öðrum
ago og Damao voru farnar hætti 2500 Gtoabúum, og 122 í-
kröfugöngur gegn nýlendu-4>
stjórninni. Allar þjóðfélags-
stéttir áttu hlut að þessum
kröfugöngum. Meira að segja
börnin í bamaskólunum vildu
vera með, þau tóku að skrifa
í stílabækur sínar árásir á
stjórn Portúgala í Goa.
Frelsishreyfing Goabúa hefur
tekið á sig sérkennilegt ind-
verskt form, — það er bar-
átta hinnar óvirku mótspyrnu.
Fylgismenn hreyfingarinnar
safnast í hópa Indlandsmegin
landamærahna og ganga inn
yfir landamærin til Goa og
Damao, Þar halda þeir fundi
búanna hafa verið dæmdir til
fangelsisvistar frá einu ári
upp í 28 ár.
Portúgalar hafa aðallega
treyst á ofbeldið til að vinna
bug á sjálfstæðishreyfingunni,
en nú upp á síðkastið einnig
reynt aðrar aðferðir til að
styrkja aðstöðu sína í Goa.
1 ágúst gengu t. d. í gildi lög
um „stjórnarfarslega og fjár-
hagslega heimastjórn" portú-
gölsku nýlendnanna á Ind-
landi. Indversk blöð telja
þetta þó sýndarráðstöfun og
einskisverða. „Löggjafaráð"
nýlendnanna verður samkv.
lögum þessum í rauninni til-
nefnt af portúgölsku yfir-
völdunum. Og samt á vald þess
ekki að verða annað en það,
að mega segja álit sitt um
lagafrumvörp frá landstjór-
anum, er eftir sem áður hef-
ur rétt til að setja lög og af-
nema þau. ,,Heimastjórnin“
breytir því í engu aðstöðu
Goa sem nýlendu.
Indlandsstjórn hvikar ekki
frá þeirri afstöðu, að Goa sé
indverskt land og eigi að sam-
einast Indlandi. Forsætisráð-
herra Indlands, Jawaharlal
Nehra, lét svo um mælt í ind-
verska þinginu 25. júlí í sum-
ar:
„Enginn sem þekkir sögu Goa
og Indlands. samstöðu ibúanna
landfræðilega og menningar-
lega og óskir þeirra, getur ef-
azt um að Goa er óaðskiljan-
legur hluti Indlands og hlýtur
að verða hluti af indverska
sambandsríkinu, að sjálfsögðu
þannig að íbúamir fá að halda
menningarlegri sérsöðu sinni
að vild . .
Indlandsstjóm vill komast að
friðsamlegri lausn málsins um
Goa, en eftir þeim leiðum tók-
ust samningar um sameiningu
frönsku nýlendnanna og Ind-
lands. I von um slíka lausn
stofnaði Indland til sendiráðs
•í Lissabon fyrir nokkrum ár-
um. En portúgalska stjórnin
hefur neitað að ræða samein-
ingu Goa og Indlands. Af þeim
sökum hefur Indland kallað
heim sendiherra sinn í Lissa-
bon, og 25. júlí í sumar krafð-
ist utanríkisráðherra Indlands
þess að sendiherra Portúgals
í Delhi yrði einnig kvaddur
heim.
Hins vegar er það yfirlýst
stefna Indlandsstjórnar að
innlima ekki Goa í neitt riki
eða landshluta Indlands, nema
íbúamir óski þess sjálfir.
Vegna þeirrar sérstöðu er Goa
hefur hvað snertir trúarbrögð
og menningu er Indlandsstjóm
fús að veita nýlendunni rétt-
indi sem sjálfstæðu ríki í ind-
verska sambandsríkinu.
Baráttan heldur áfram og
henni getur ekki lokið öðra
visi en með frelsi síðustu ný-
lendnanna á indverskri grand.
Vélstjóra vantar
á 48 tonna vélbát frá Rifi. Góð atvinna í haust.
Báturinn fer síðan á vertíð eftir áramótin.
Upplýsingar gefur
Ingi R. Helgason, iögír
Sími 82207.

't&r-?: