Þjóðviljinn - 22.09.1955, Qupperneq 6

6) '— ÞJÓÐVHJINN — Fimmtudagur 22. september 1955
s~-------------------------
(IIÓÐVIUINN
Útgefandi:
Sameinlngarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurnn —
--------------------------'
Samstillt sókn
Það eru mikíl tíðindi í íslenzk-
iim stjórnmálum að heildarsam-
tök verkalýðsfélaganna, Al-
þýðusamband Islands, skuli
krefjast nýrrar stjórnarstefnu,
og krefjast þess að allir flokkar
er vilja vinna að hag vinnandi
alþýðu sameini kraftana.
1 ávarpinu sem birt er í mál-
gagni sambandsins „Vinnunni“
er lögð áherzla á að stjórnmála-
valdi hafi verið beitt til að
rýra lífskjör fólksins og að
sigrar verkalýðsins á undan-
förnum árum hafi ekki sízt
verið því að þakka, að á úr-
slitastundum hafi tekizt eining
innan verkalýðsstéttarinnar sem
tryggt hafi sigur. Og ályktun-
in sem málgagn Alþýðusam-
bandsins dregur er þessi:
„Þessar staðreyndir vísa
nu verkalýðssamtökunum
1 veginn sem fara verður til
aukinna áhrifa þeirra og
' nýrra sigra í baráttunni fyr-
ir biettum kjörum alþýðunn-
I ar, fyrir hagsæid atvinnu-
veganna og fyrir sjálfstæði
i fslands. Þær sýna að um leið
í og verkalýðssamtökin móta
baráttuna í kaup- og kjara-
! máliun, hljóta þau jafnframt
að gera kröfu um nýja og
i breytta stjórnarstefnu, og
um leið kröfu til þeirra
1 stjórnmálaflokka, sem vilja
í vinna að bættum hag allrar
' vinnandi alþýðu, að sameina
i kraftana til nýrra átaka og
nýrrar sóknar í samráði” við
heildarsamtök verkalýðsins".
Svar afturhaldsins á íslandi
undanfarin ár við verkfallssigr-
um alþýðunnar hefur einmitt
kennt mörgum verkamanninum
nauðsyn þess að þeim sigrum
væri fylgt eftir með samstöðu
á stjórnmálasviðinu. Ríkisstjórn
. Framsólínar og Sjálfstæðis-
flokksins hefur beinlínis hótað
því að reynt yrði að taka á-
vinninga verkfallanna aftur af
vefkamönnum með verðhækkun-
nm, og hún hefur ekki svikizt
um að reyna það. Hér gerist
það að afturhaldið flýr í það
virkið sem það enn á sterkast
i landinu, en það er ríkisstjórn
og meirihluti á Alþingi. En þessi
vígi getur alþýðan unnið á
skönunum tíma og mun vinna
þegar hún ber gæfu til að
standa saman á stjórnmála-
sviðinu eins og hún gerir í
verkfallsátökum.
Afturhald landsins byggir
von sína um völd á því að al-
þýðan í landinu sé sundruð, á
því að fólkið sem vill nýja
stjórnarstefnu, stjórnarstefnu
sem byggi á sjálfstæði landsins
og alhliða sókn þjóðarinnar til
efnahagslegs og pólitísks sjálf-
stæðis, geti ekki komið sér sam-
an en sé dæmt til þess að eyða
kröftum sínum í innbyrðis
deilur og átök.
Mönnum gæti virzt sem á yf-
irborðinu blési ekki byrlega fyr-
ir sterkri samfylkingu vinstri
aflanna í landinu, þar sé enn
hver höndin á móti annarri og
muni verða svo framvegis. Þó
hefur verið auðfundinn undan-
farandi ár þungur undirstraum-
jgir sem knúið hefur til vaxandi
Finnar voru í hátíðaskapi í
fyrradag þegar æðstu menn
rikisins komu heim úr för til
Moskva. Þrátt fyrir hellirign-
ingu söfnuðust tugir þúsunda
Helsinkibúa saman til að fagna
Paasikivi forseta, Kekkonen
forsætisráðherra og ferðafélög-
um þeirra. Skólaböm með
finnska fána stóðu í röðum
meðfram leiðinni sem bílar
bankastjóri 1914 og gegndi því
embætti óslitið til 1934. Á
þriðja og fjórða tug aldarinnar
beitti hann jafnan áhrifum sín-
um til að hafa hemil á sovét-
fjandskap flokksbræðra sinna,
sem lengst af fóru með völd í
Finnlandi, en varð lítið ágengt.
Árið 1937 var Paasikivi skipað-
ur sendiherra í Stokkhólmi en
var kallaður heim haustið 1939
Juho Paasikivi -
Ihaldsmaður oaf sovétvinur
Moskvafaranna óku af flugvell-
inum til forsetahallarinnar.
Fagnaðarlæti fólksins voru
meiri en dæmi eru til áður í
Helsinki. Þegar Paasikivi og
kona hans komu fram á hall-
arsvalirnar og mannfjöldinn
hyllti þau og söng finnska þjóð-
sönginn, viknaði hinn aldni for-
seti þar sem hann stóð ber-
höfðaður í rigningunni.
T»að er ekki furða þótt Juho
■* Paasikivi væri hrærður á
þessum degi. Fagerholm þing-
forseti hitti naglann á höfuðið
þegar hann sagði í móttöku-
ræðunni á flugvellinum, að ár-
angur þessarar siðustu ferðar
til Moskva væri kórónan á lífs-
starf forsetans í þágu finnsku
þjóðarinnar. Árangur viðræðn-
anna í Moskva, endurheimt
Porkkalaskaga 20 km suðvest-
ur af Helsinki eftir að hann
hefur verið sovézk herstöð í
ellefu ár, er áþreifanleg sönnun
þess að æðsta hugsjón Paasi-
kivis hefur rætzt, vinátta og
gagnkvæmt traust setja æ
meiri svip á skipti Finnlands
og hins volduga nágrannaríkis
í austri. Að svo giftusamlega
skuli hafa tekizt eftir allt sem
á undan er gengið er meira
Paasikivi að þakka en nokkr-
um einstökum manni öðrum.
Frá því byltingin varð í Rúss-
landi og Lenín veitti Finnlandi
frelsi hefur þessi íhaldssami
kaupsýslumaður varið kröftum
sínum til að sannfæra stétt-
arbræður sína um að beinasta
leiðin til að steypa Finnlandi
í glötun sé að troða illsakir við
Sovétríkin.
Strax árið 1920 kom það í hlut
Paasikivis að semja frið
við sovétstjórnina eftir að æv-
intýramenn úr flokki hans
höfðu flækt Finnland í íhlut-
unarstyrjöldina gegn Sovétríkj-
unum. Hann hafði orðið ríkis-
samstöðu vinstri aflanna, á Al-
þingi, í bæjarstjórnum og víð-
ar. Áhrifaríkast hefur þessi vilji
til samstarfs komið fram í
myndun einingarstjórnar Al-
þýðusamb. íslands. Það er því
eðlilegt að einmitt þaðan komi
fram sú krafa, að þeir stjórn-
málaflokkar, „sem vilja vinna
að bættum hag allrar alþýðu“
taki höndum saman til stór-
átaka í náinni framtíð, í sam-
ráði og samvinnu við heildar-
samtök verkalýðsfélaganna.
til að taka þátt í samningum
við sovétstjómina.
'IIM'ánuðina október og nóvem-
ber sat Paasikivi í Moskva
og ræddi nær daglega við
Stalín og Molotoff, annan eða
báða. Heimsstyrjöldin síðari
var hafin og sovétstjórnin fór
þess á leit að Finnar létu af
höndum Iandsvæði á Kyrjála-
£ r 1 e n d
tíðindi
eiði og við Petsamo til að
tryggja vamir Leníngrad og
Múrmansk. í staðinn bauð sov-
étstjórnin Finnum þrefalt
stærra landsvæði annarsstaðar
við landamærin. Paasikivi vildi
að Finnar gengju að þessum
boðum en fékk því ekki ráðið
fyrir Ryti, Tanner og öðrum
stjórnendum Finnlands, sem
sumir reiddu sig á hjálp frá
Bretum og Frökkum en aðrir
frá Þ.ióðverjum ef í odda skær-
ist við Sovétríkin. Þegar þær
vonir brugðust og vetrarstyrj-
öldinni lauk með ósigri Finna,
kom það í hlut Paasikivis að
fara til Moskva og taka upp
samningaþráðinn þar sem hann
slitnaði fjórum mánuðum áður.
Sovétstjórnin bar fram sömu
kröfur og fyrr og nú var geng-
ið að þeim. Hinsvegar var nú
ekkert endurgjald í boði. Hefði
verið farið að ráðum Paasikiv-
is haustið áður hefðu Finnar
fengið þrefalt stærra land en
þeir misstu og vetrarstyrjöldin
hefði aldrei verið háð.
TT’ftir friðarsamningana varð
Paásikivi sendiherra Finn-
lands í Moskva og lagði sig
allan fram að færa sambúð
ríkjanna í eðlilegt horf eftir
styrjöldina. Hefur hann lýst
því sjálfur í blaðagreinum, hve
vel honum féll að eiga skipti
við Stalín vegna bersögli hans.
En yfirboðarar Paasikivis
heima í Finnlandi höfðu ekki
fengið sig 'fullsadda á vetrar-
stríðinu. Ríkisstjórnin ákvað að
taka þátt í herferð Hitlers gegn
Sovétríkjunum og í maí 1941
var Paasikivi kallaður heim frá
Moskva. Mánuði síðar hófst
stríðið. Fyrstu stríðsárin sýndi
Paasikivi vanþóknun sína á
stefnu stjómenda Finnlands
með því að koma hvergi nærri
opinberum málum. En þegar
síga fór á ógæfuhliðina fyrir
Hitler og gjaldþrot stríðsstefn-
unnar vrarð lýðum ljóst var enn
leitað til Paasikivis. Enn einu
sinni féll það í hlut hans að
bjarga því sem bjargað varð
eftir að aðrir höfðu siglt öllu
í strand með því að virða ráð
hans að vettugi.
T febrúar 1944 hélt Paasikivi
■*■ til Stokkhólms og tók að
ræða við frú Kollontaj, sendi-
herra Sovétríkjanna í Stokk-
hólmi, hvaða friðarskilmála
Finnar gætu fengið. f marz
hélt hann til Moskva og tók
upp viðræður við fornkunn-
ingja sína Stalín og Molotoff.
Árangurinn af sendiferð Paasi-
kivis var að Finnland varð
fyrst bandamanna Hitlers til
að losa sig úr stríðinu og semja
sérfrið. Friðarskilmálarnir voru
svipaðir og eftir vetrarstríðið
nema nú var Finnum gert að
greiða stríðsskaðabætur. Enfi
hafði Finnland sloppið betur
en nokkur hafði þorað að vona
að óreyndu vegna þess per--
sónulega trausts sem ráðamenn
Sovétríkjanna báru til Paasi-
kivis.
Nú \rar þorra Finna orðið
Ijóst, að betur hefði verið
komið fyrir þjóðinni ef ráðum
Paasikivis hefði verið fylgt
fyrr. Þeir sem ábyrgð báru á
bandalaginu við Hitler voru
dregnir fyrir lög og dóm og
dæmdir til fangelsisvistar.
Paasikivi andstæðingur þeirra
tók við embætti forsætisráð-
herra í nóvember 1944 og
gegndi því fram á vor 1946. Þá
varð hann forseti ríkisins og
hefur verið það óslitið síðan.
Forseti Finnlands hefur meiri
völd en nokkur annar þjóð-
höfðingi á Norðurlöndum, fyrst
og fremst yfir utanríkismálum.
Paasikivi hefur beitt aðstöðu
sinni óspart, fyrst og fremst
til að móta stefnuna gagnvart
Sovétríkjunum. Nú mun vand-
fundinn sá maður í Finnlandi,
hverjar svo sem stjórnmála-
skoðanir hans eru, sem ekki
fellst á þá skoðun forsetans að
heill Finnlands velti á því að
sambúðin við Sovétríkin sé góð.
Nú hefur Paasikivi mótað ut-
anríkisstefnu Finnlands í
tíu ár samfleytt, fyrst sem for-
sætisráðherra og síðar sem for-
seti. Sú sannfæring hans að
sovétstjórnin myndi ekki skipta
sér af innanlandsmálum Finn-
lands ef tryggt væri að hugs-
anlegir óvinir Sovétríkjanna
næðu þar ekki hernaðarlegri
fótfestu hefur reynzt rétt. Nú
eins og áður búa Finnland og
Sovétríkin við mismunandi
þjóðskipulag en engu að síður
er sambúð þeirra gjörbreytt frá
því sem hún var áratugina
milli heimsstyrjaldanna. Nú
eru verzlunarviðskipti ríkjanna
mikil og vaxandi, þau hafa gert
með sér samning um samvinnu
í menningarmálum og visinda-
starfi, vináttusamningur er í
gildi milli þeirra og gagnkvæmt
traust er komið í stað tor-
tryggni og úlfúðar. Brottför
Sovéthers frá Porkkala er mik-
ill persónulegur sigur fyrir
Paasikivi forseta. Með því að
rýrna herstöðina sýnir sovét-
stjórnin í verkí að hún full-
treystir því að vináttustefna
Paasikivis gegnvart Sovétríkj-
unum sé orðin svo fastmótuð
að engin breyting muni verða
þar á þótt aðrir taki við stjórn-
artaumunum í Helsinki.
Framhald á 10. síðu
PaasiJcivi flytur ávarp við komuna til Moskva á dögunum. Á miðri myndinni er
VorosjUoff, forseti Sovétríkjanna