Þjóðviljinn - 06.11.1955, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 06.11.1955, Blaðsíða 7
Sunnudagur 6. nóvember 1955 — ÞJÖÐVILJINN — (7 l Kristinn E. Andrésson: Islendlngum er vinarþel tll annarra þjóða í hjarta gróið í fyrradag var 5. ársþing MÍP: haldið í Hlégarði í Mos- felissveit. Þingið liófst með á- varpi forseta MlR: Halldórs Kiljans Laxness, síðan flutti Drúzin ritstjóri stutta ræðu, en að því búnu flutti Krist- inn E. Andrésson skýrslu stjórnarinnar fyrir siðastliðið starfsár. Sagði hann fyrst frá kynningarmánuði sambands- ins í september í fyrra, en þá var stödd á Islandi nefnd sovézkra lista- og mennta- manna er skemmtu og héldu erindi í Reykjavík og víðar. Sem áður hefur verið lögð mikil stund á fundi með fræðsluerindum og sýningu kvikmynda frá Sovétríkjun- um, og hefur aðsókn að kvik- myndunum aukizt með ári 'hverju. Hér í Reykjavik, sér- staklega, stendur þó slcortur heppilegs húsnæðis þessari starfsemi fyrir þrifum. Sér- stök áherzla hefur verið lögð á sýningu barnamynda, og hafa tugir þúsunda reyk- vískra bama sótt slíkar sýn- ingar í Gamla bíói og í skól- um. I ár fór ein íslenzk sendi- nefnd til Sovétríkjanna. Var það nefnd frá Alþýðusam- bandi: Islands er fór í boði sovézka verkalýðssambands- ins. Þá vék Kristinn að kynn- ingarmánuði sem nú stendur yfir, rakti hvaða opinberar skemmtanir hefðu verið haldnar og hverjar væru eftir áður en mánuðinum lyki, sagði frá fyrirlestrum er menntamenn sendinefndarinn- ar hiefðu flutt, og sagði: „Nefndin í heild hefur þannig komizt í hin víðtækustu kynni við íslendinga, og er ómetan- legt gagn og fögnuður að heimsókn sem þessari.“ Á fyrra ári taldist stjórn MlR svo til að um 36 þúsund manns hefðu séð sovétkvik- myndir eða sótt fundi og skemmtanir sem MlR gekkst fyrir. Kristinn kvað þá vart mundu verða undir 50 þús- undum á þessu ári, og hefði starfsemi ýmsra deilda úti á landi verið með ágætum. I MlR eru nú 17 deildir. Ein deild, á Laugarvatni, bættist í hópinn á árinu. í sambandi við það sagði Krist- inn frá því að safnazt hefðu meðal Laugarvatnsnemenda 194 undirskriftir undir Vínar- árvarp Heimsfriðarráðsins, og fögnaðu fulltrúar á ársþingi þessum ágæta árangri með lófataki. Síðan mælti Kristinn And- résson: „MÍR, félag okkar, er stofn- að undir merkjum vináttu, skilnings og bræðralags þjóða í milli og í anda fyrsta sagna- ritar-a vors að vilja ætíð hafa ■ ist. ' Þegar við komum nú sam- an á 5. ráðstefnu MÍR getum við fagnað því að sá andi sem felst í stofnun og starisemi MlR er á góðri leið að verða innblásinni öllum þjóðum og tekin að hafa áhrif á æðstu forystumenn stórveldanna. Við sögðum: Sovétríkin vilja frið. Islendingar þurfa ekki fremur en aðrar þjóðir neitt að óttast frá Sovétríkj- unum. Við sögðum: Rússahræðsl- an er tilbúin grýla gerð til að afsaka utanríkisstefnu og afsal landsréttinda sem er hættulegri íslenzku þjóðinni en orð fái lýst. Við sögðum: Kynnizt Sovét- ríkjunum og sovétþjóðunum af eigin raun, skoðið með eig- in augum það sem þar er gert, kynnizt heimildum það- an frá fyrstu hendi, kynnizt menningu þeirra og listum og þeim anda sem í þeim býr. Fjöldi íslendinga hefur að tilstuðlan MlR farið eftir þessum orðum og kynnt sér þau fimm ár sem félagið hef- ur starfað margt um Sovét- ríkin, heimsótt þau, séð kvik- myndir þaðan og heyrt óm frá ströndum þeirra í flutn- ingi listar og talaðs orðs, haft persónuleg kynni af sovét- fólki. Og hvað hefur ásannazt? Að MÍR hefur farið með sannmæli. Hver íslendingur sem kynnzt hefur sovétþjóð- unum hefur sannfærzt um einlægan friðarvilja þeirra, um stórfelldar framfarir, al- hliða menningarstarfsemi og háþróun í ýmsum greinum lista og vísinda. Og allir hafa sömu sögu að segja af því andrúmslofti mannúðar, vin- áttu og alúðlegrar gestrisni sem ríkir með sovétþjóðunum. Á þessum árum hafa íslend- ingar einnig bundið verzlun og viðskipti við Sovétrikin með þeim árangri er beztan getur, svo að verzlunin við þau og önnur alþýðuríki í austri er orðin undirstaðan að velmegun þjóðarinnar. Og á hinn bóginn aukast kynni sovétþjóðanna á íslandi, menn- ingu og bókmenntum þjóðar- innar svo að áhugi á íslenzk- um málefnum, sögu, fræðum og bókmenntum er hvergi að verða. meiri. Og sú reynsla sem við höf- um fengið af Sovétþjóðunum staðfestist í hverju atriði af reynslu annarra þjóða sem einnig auka kynni sín af þeim með hverjum mánuði sem líð- ur, og má telja orðið staðfest almenningsálit í heiminum að Sovétríkin óski af einlægni friðar og vináttu við allar þjóðir. Og þau stórtíðindi hafa gerzt á þessu ári sem marka straumhvörf í alþjóða- málum að æðstu fulltrúar fjórveldanna sem eklci höfðu hitzt síðan í Potsdam 1945 komu saman til fundar í Genf og leituðu friðsamlegs sam- komulags iim deilumál sín og ágreiningsefni, og lögðu grundvöll að frekari umræð- um sem nú standa yfir milli utanríkisráðherra þessara ríkja, einnig í Genf. Þessi tíð- Kristinn E. Andrésson indi, eftir tiu ára kalt strið, eru mikið fagnaðarefni öllum heimi, mikið fagnaðarefni ís- lenzku þjóðinni sem líf og sjálfstæði á undir því að frið- ur ríki í veröldinni. Annað nærtækt fagnaðarefni íslend- ingum, sem einnig styður það sem MÍR hefur haldið fram, er hin góða sambúð sem þró- azt hefur milli Finnlands og Sovétríkjanna og sá vináttu-^ og friðarhugur sem lýsir sér í því að Sovétríkin flytja burtu her sinn frá Porkkala og skila herstöðinni þar aftur til Finnlands löngu áður en samningstíminn var útrunn- inn. Ef Sovétríkin hefðu á- rásir í huga á Norðurlönd hvi slcyldu þau þá láta slíka her- stöð af höndum af frjálsum vilja? Oft hefur Porkkala- stöðin verið notuð sem rök- semd fyrir hernámi íslands; einnig sú átylla er nú úr sög- unni. Andinn frá Genf (sem svo er nefndur), andi friðar og sátta milli austurs og vesturs, hefur í skjótri svip- an breytt mjög til hins betra andrúmsloftinu í heiminum, og fyrstu skref til afvopnun- ar eru þegar stigin, þó enn sem komið er nærri eingöngu af þjóðunum austan járn- tjalds. Hið nýja viðhorf birt- ist í mörgum myndum og ekki sízt í efldum menningarlegum samböndum og tengslum i fjölmörgum greinum meðal þjóðanna. Nú skiptast m. a. Sovétríkin og Randaríkin á nefndum vísinda- og lista- manna í fyrsta sinn, og liver alþjóðaráðstefnan af annarri er háð, jafnvel atómvísinda- manna og samstarfið innan Sameinuðu þjóðanna eykst og batnar og færist á fleiri svið. Ef til vill eigum við „and- anum frá Genf“ að þakka eins og sænsk blöð hafa látið í ljós, að sænska akademían hei'ur ekki lengur séð sér fært að standa gegn því að Hall- dór Laxness, forseti MlR, yrði sæmdur bókmenntaverð- launum Nóbels sem háværar lcröfur hafa verið um, ekki sizt í Svíþjóð, mörg undan- farin ár. Þegar við lítum heim til okkar hefur vinátta og við- skipti við Sovétríkin eflzt og aukizt á árinu. Kaupstefnan í sumar varð mjög og verður til að binda fastar vináttu- og hagsmunatengslin milli ríkjanna. Mikill vináttu- vottur felst í því af Islands hálfu að forseti Islands, Ás- geir Ásgeirsson, og forseta- frúin buðu heim til sín í gær að Bessastöðum sovétgestun- um sem hér dveljast í boði MlR, ásamt stjórn MÍR, og kunnum við þeim beztu þaltk- ir fyrir heimboðið. Þykir mér ennfremur skylt að taka fram að íslenzkar menningarstofn- anir og almenningur á Islandi hafa ætíð látið gestum okkar frá Sovétríkjunum í té beztu fyrirgreiðslu og sýnt þeim vináttuþel. Ég vil taka fram um Tónlistarfélag Hafnar- fjarðar að það varð fyrst stofnana til að bjóða sovét- iistamönnum til sín. Að þessu sinni hefur Tónlistarfélag R- víkur, Fiskideildin, ýmsir skólar og fleiri stofnanir vilj- að allt fyrir listamennina og vísindamennina gera. Þjóð- leikhúsið hefur jafnvel á mestu annatimum sínum veitt beztu fyrirgreiðslu. Islending- ar eru af þeirri gerð að þeim er vinátta til annarra þjóða í hjarta gróin og virðing fyrir listum og menningu, og það er í ósamræmi við allt hugar- þel íslendinga að sýna óvild nokkurri þjóð. Mega þeir vera mjög afvegaleiddir frá eðli sínu, ef þeir gera slíkt. Þess- vegna hefur líka rússagrýlan sem nokkrir stjórnmálamenn hafa viljað espa upp, einkum síðan þeir urðu fyrir því óláni að selja af hendi Iierstöð til Bandaríkjanna, alBrei orðið feitur fénaður hér á landi, öllu heldur sem barnalega lilaðin snjókerling sem hlaut að bráðna við fyrstu geisla frá sól skilnings og þekking- ar. Þrátt fyrir aukinn vináttu- hug milli þjóðanna er þess.« ekki að dyljast að enn eru ó- friðaröfl kalda stríðsins að verki. Enn er vopnafram- leiðslan í fullum gahgi, enn mega Bandaríkin ekki hevra afvopnun nefnda, énn er birgðum kjarnorkuvopna hrúg- að upp, ennþá ríghalda Banda- rikin í herstöðvanet sitt um- hverfis ríki sósíalismans, enn er ekki styrjaldarhættan úr sögunni, enn búa þjóðir við undirokun og blóðuga ný- lendukúgun. Enn er ekki andi friðar, sátta og samninga orðinn ríkjandi lögmál í al- þjóðlegum viðskiptum. Því má ekki gleyma að Sovétríkin, al- þýðulýðveldin og hin máttugu öfl friðarins um öll lönd hafa knúið fram hina breyttu stefnu sem til friðar og sátta horfir. Enn er ekki tími fyr- ir þessi öfl að slaka á starfi sínu, heldur vinna af tvíefld- um þrótti að sátt og samlyndi og menningartengslum þjóða í milli.“ Að lokum sagði Kristinn Andrésson frá því að stjórn MlR hefði að undanförnu ver- ið að ræða ýmsar breytingar sem til greina kæmu á menn- ingartengslum við Ráðstjórn- arríkin. Farið hefur verið fram á að fá hingað sovézkt knattspyrnulið og aðna i- þróttamenn, ballett, .taflmeist- ara o. s. frv. Á sama hátt hefur þess verið farið á leit að íslenzkum sérfræðingum i ýmsum greinum yrði boðið austur, einum og einum í senn, og öðrum einstaklingum til ekki minna en mánaðar- dvalar hverjum. Þá hefur ver- ið rætt um að efna til hóp- ferðar til Sovétríkjanna næsta vor, en allt er þetta sem sagt enn í deiglunni. Æskuíýðstónleikar Gratsj S.l. fimmtudag hélt sovézki fiðluleikarinn Edvard Gratsj æskulýðstónleika í Austurbæj- arbíói á vegum Menningar- tengsla íslands og Ráðstjómar- ríkjanna. Undirleik á píanó annaðist Sofía Vakman. Eins og á tveim fyrri tónleikum MÍR var leikur Gratsj fram- úrskarandi, tónninn mjúkur og hreinn svo unun var á að hlýða og tæknin nær takmarkalaus. Að þessu sinni gaf efnisskráin honum líka tækifæri til að sýna óbrigðula hæfni við túlk- un hinna ófíkustu viðíangsefna. Fyrst á efnisskránni var Fiðlukortsertinn í g-moll eftir ViValdi-Nachez, leikinn í hefð- bundnum stíl eins og bezt var á kosið. Síðan kom hin fagra Sónata nr. 3 eftir Brahms, verk sem flestir fiðluleikaranna er komið hafa hingað til lands á undanfömum árum hafa flutt á tónleikum sínum, Var flutn- ingur þein'a Gratsj og Vakman með afbrigðum góður og mun seint: líða úr minni þeim sem heyrðu. Fögnuður áheyrenda var l(ka mikill að loknum flutn- ingi sónötunnar og íyrri hluta efnisskrárinnar, og urðu lista- mennimir að leika aukalag: Ave María eftir Schubert. Á síðari hluta efnisskrárinn- ar voru smærri verk: Melan- kólsk serenata eftir Tsækovskí, tvö lög úr leikdansinum Rómeó og Júlía eftir Prokoféff, Són- ata nr. 3 eftir Ysaye, Hægur vals eftir Debussy og Rondo capriccioso eftir Saint-Saéns. Var flutningur þessara verka allra frábær og þó minnisstæð- ust lög Prokoféffs, Rondo Saint- Saéns og ekki hvað sízt sónat- an eftir Eugéne Ysaye, belgísk- an fiðluleikara og kunnan kennara um síðustu aldamót (hann dó 1931), en hana lék Gratsj án píanóundirleiks. Gratsj yarð enn að leika þrjú aukalög (m. a. eftir Prokoféff og Brahms) áður én áheyrend- ur slepptu honum af svíðinu. Ékki má gleyma þætti Sófíu Vakman í þessum tónléikum. Undirleikur hennar var énn sem fyrr mjög góður og sam- leikur hennar og Gratsj í són- ötu Brahms einstakur. *—■í.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.