Þjóðviljinn - 13.01.1956, Side 4

2.) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagiir 13. janúar 1956
28. nóvember s.l. ár bauð her
stjórnin á Keflavíkurflugvelli
blaðamönnum tíl sín og skyldu
þeir fræddir um „varnir lands-”'
ins“ og framkvæmdir liernáms-
jiðsins. Tók hernámsstjórinn
John W. White .að sér fræðsl-
una og flutti alllanga áróðurs-
ræðu, en svaraði síðan fyrir-
spumum. Skýrði hann m. a.
frá því að verið væri að ganga
frá samningum vestanhafs um
bandaríska „uppskipunarhöfn"
í Njarðvík, og höfðu íslending-
ar ekki fyrr haft fréttir af
þeirri samningsgerð, þótt lengi
hafi verið vitað að hún stæði
til. Einnig ræddi hernámsstjór-
inn um mikilvægi radarstöðv-
anna, eftir fyrirspurn frá
Guðna Þórðarsyni blaðamanni
Tímans, og lýsti m. a. yfir því
að herstjórnin teldi nauðsynlegt
að radarkerfið hérlendis yrði
eflt og aukið, þannig að það
'ffiennti um landið 'allt. Var
það einnig nýmæli að heyra
um þær ráðagerðir.
Ég skýrði frá þessum um-
nælum í Þjóðviljanum næsta
dag, 29. nóvember 1955, og
vöktu þau að vonum allmikla
athygli lesenda. Enginn ve-
fengdi að ummælin væru rétt
eftir höfð, hvorki málgögn rík-
isstjórnarinnar, blaðamennirn-
ír sem þarna voru með
mér, utanríkisráðherra né John
W. White hernámsstjóri. Voru
þó hæg heimatökin fyrir þann
síðastnefnda að leiðrétta mig,
ef ég hefði farið rangt með, því
allt viðtal okkar blaðamann-
anna við hann var tekið upp á
segulband á Keflavíkurflug-
velli. Er ekki að efa að her-
námsstjórinn hefði fúslega þeg-
jð að geta sannað upp á mig
falsanir, ef hann hefði getað,
en hann lét frásögn mína
standa óhaggaða. Skömmu síð-
ar bar Einar Olgeirsson fram
iyrirspurn á þingi, byggða á
. frásögn Þjóðviljans, og enn sá
.enginn aðili ástæðu til að ve-
iengja að forsendurnar væru
réttar.
í gær, hálfum öðrum mánuði
:eftir að viðtalið við hernáms-
stjórann átti sér stað, birtast
. svo allt í • einu miklar fyrir-
sagði White hernáms-
. nóvember 1955?
sagnir og frásagnir í sjórnar-*
blöðunum þess efnis að ég hafi
falsað ummæli Whites hers-
höfðingja, og er Kristinn utan-
Þagði í hálfan annan mánuð en
afneitaði svo
ríkisráðherra borinn fyrir þeim
vitnisburði. Ekki veit ég
hvernig orð ráðherrans féllu á
þingi og verð því að treysta
fréttaflutningi stjómarblaðanna.
Tíminn segir í fyrirsögn: „Rit-
stjóri Þjóðviljans falsar um-
mæli yfirmanns vamarliðsins“.
og Jieldur síðan áfram: „Eng-
ar óskir hafa komið fram um
fleiri radarstöðvar hér á landi
og kvaðst ráðherrann sann-
færður um, að ekki myndi
verða komið með neinar slíkar
óskir. Ritstjóri Þjóðviljans hef-
ur nýlega haft það eftir yfir-
manni varnarliðsins á Kefla-
víkörfhigvelli, að áætlað sé að
byggja fleiri stöðvar hér á
landi. Þetta er með öllu til-
hæfulaust — yfirmaður varnar-
liðsins hefur aldrei látið slikt
frá sér fara, enda ekki sann-
leikanum samkvæmt. Annað
hvort keinur þarna til afburða
léleg enskukumiátta ritstjórans
eða bein fölsun á staðreyndum,
sem að vísu er ekki svo óal-
gengt úr þeiin herbúðum.“
(Leturbr. Tímans). Morgun-
blaðið segir hins vegar í fyrir-
sögn: „Ritstjórnar-tóki komm-
únista falsaði blaðaviðtalið.
Flett ofan af ósiðsamlegri
blaðamennsku kommúnista í
sambandi við vamarliðið.“ Síð-
an er sagt að kommúnistar hafi
að undanförnu þótzt vera „föð-
urlandshjartagrátandi leyni-
spæjarar“ með • „dularfullan
Ieynikeglasvip“ — og þykjast
menn þar þekkja hið smekkvísa
og snjalla málfar Þorsteins
skálds Thorarensens — og að
lokum kemst blaðið svo að orði:
„Dr. Kristinn Guðmundsson
-svaraði leynispæjurunum á at-
hyglisverðan hátt á Alþingi í
gær. Hann sagði í fyrsta lagi,
að fjölgun Radar-stöðva á land-
inu hefði ekki komið til tals.
Það hefði hvergi verið um það
rætt nema í frásögn ritstjóra
kommúnistablaðsins af samtali
við John White hershögðingja á
Kef lavíkurf lug velli.
— En ég spurði liershöfð-
ingjann, sagði dr. Kristinn,
hvort hann hefði rætt uin
það, en liann hafði aldrei
beint einu orði í þá átt. Og
aðrir blaðamenn sem voru
á blaðamannafundinum.
lieyrðu aldrei minnzt á það.
Virðist Ijóst af þessuni upp-
lýsingum, að ritstjómartæki
(!) kommúnistablaðsins lief-
ur hreinlega falsað samial
við liershöfðiugjann.
. . . Er nú sýnt að í þessum
rangfærslum ganga kommún-
istar jafnvel(!) svo langt í ósið-
samlegum áróðri að þeir rang-
færa og ljúga upp samtali við
bandaríska liershöfðingjann á
Keflavíkurflugvelli. Skrifa upp
sem hans mál, orð sem hann
hefur aldrei mælt.“ (Leturbr.
Morgunblaðsins ).
Þannig skýra stjórnarblöðin
Kuldi í Þjóðleikhúsinu — Gestir ílýja aí efri svölum
— Upplýsingar þjóðleikhússtjóra
LEIKHÚSGESTUR skrifar: —
„Við hjónin gerðum okkur
dagamun á miðvikudaginn 4.
i þ.m. og fórum í Þjóðleik-
i húsið til að sjá leikritið: 1
i deiglunni, sem blöð og leik-
/ dómarar hafa einróma lokið á
í lofsyrði, og skal undir það
i tekið hér, því að enginn þarf
i að sjá eftir þeim tíma né
v fjármunum, sem varið er til
( að njóta þessa verks.
< En érindi þessa bréfs er ekki
/ -að ræða leikritið néleikendur,
/ heldur annan hlut, sem varð
< jíess valdandi, að spilla mjög
< ánægju leikhúsgesta og í sum-
< am tilfellum eyðileggja hana.
< En það var semsagt það, að
l slíkur kuldi var í húsinu
/ þetta kvöld, að mér og fleir-
< um, sem þessa leiksýningu
> sáum, var næst skapi að
/ hverfa burt í miðri sýningu.
I Við höfðum sæti á efstu svöl-
um og var slíkur súgur þar,
að starfsfólk stofnunarinnar
sá sér ekki annað fært en
bjóða fólki, sem þar sat að
sitja á miðsvölum allan seinni
hluta leiksins, húsið var
hvergi nærri fullskipað þetta
kvöld.
I hléinu kvartaði ég yfir
þessu óþolandi ástandi og
var reynt að koma þeim skila-
boðum til viðkomandi manna,
sem sjá eiga um loftræsti-
tæki hússins og upphitun. En
það bar á engan hátt þann
árangur, að forsvaranlegt væri
að bjóða fólki upp á að sitja
á fjórða klukkutíma í þeim
kulda, sem var í húsinu alla
sýninguna.
Það væri óskandi, að forráða-
menn Þjóðleikhússins gæfu
upplýsingar um það, hvers
vegna slíkt og þvílíkt á sér
stað, eða er upphitun hússins
svo áfátt, að þegar sýningar-
gestir eru fáir, þá vérði þeir
að búa við slíkt ástand? En
þetta mun því miður ekki
vera í fyrsta skiptið, að fólk
haldist varla við í húsinu
vegna kulda.“
1 VIÐTALI VIÐ Bæjarpóstinn
kvað þjóðleikhússtjóri það
rétt vera, að umrætt kvöld
hefði verið mjög kalt í hús-
inu, og hami persónulega
hefði sannreynt, að húsið
hefði verið hitað upp eins og
möguleikar leyfðu.
Hins vegar sagði þjóðleikhús-
stjóri, að mjög slæmir gallar
hefðu strax komið fram í hit-
unar og loftræstikerfi húss-
ins, sem lýstu sér þannig, að
þegar hvasst og kalt væri í
veðri væri naumast hægt að
halda húsinu lieitu. Tveir
verkfræðingar hafa unnið að
viðgerðum á þessum galla,
annar íslenzkur og hinn
enskur, en ekki enn fengið
viðunandi lausn á þessu á-
standi. En áfram mun verða
unnið að þvi að laga þennan
galla og mun ekkert verða
látið ósparað til að koma
þessu máli í viðunandi lag.
frá málflutningi Kristins -utan-
ríkisráðherra, er liann svar-
aði fyrirspurn Einars Olgeirs-
sonar um fjölgun radarstöðva
hérlendis. Er ég las þetta var
það mitt fyrsta verk að ég
hringdi í starfsfélaga mína sem
voru í viotalinu með mér, þá
séra Emil Björnsson fréttamann
útvarpsins, Gísla J. Ástþórsson
ritstjóra Vikunnar og Agnar
Bogason ritstjóra Mánudags-
blaðsins. Spurði ég þá livort
Kristinu utamíkisráölierra
hefði beðið þá að bera vitni um
það hvað fram hefði farið í við-
taliau við Wbite hershöfðingja,
en þeir kváðu nei við: ráðherr-
ann hefði ekki spurt þá neins.
Ailir kváðust þeir niinnast þess
að Wliite liersliöfðingi hefði
rætt um nauðsyii þess að efia
radarkerfið hér á landi, þótt
þeir myndu ekki lengur — eft-
ir hálfan aiinan mánuð - livern-
ig orð hefðu fallið. Sé frá-
Hvort var
það enskii:
kuimáttan
sem brást eða
aðrir eigin
leikar?
sögn stjórnarblaðanna rétt, er
Kristinn utanrikisráðherra
þannig staðinn að því að gera
þessum blaðamönnum upp orð
og vitnisburði sem þeir liafa
aldrei látið frá sér fara, og
mætti nú samkvæmt nærtækri
fyrirmynd segja margt um ó-
siðsemi og rangfærslur og fals-
anir og lygar, en staðreyndir
eru betri en stór orð. Hinsvegar
var einn blaðamaður enn í
hópnum, Guðni Þórðarson, sér-
fræðhigur í brúamælxngum, og
hef ég ekki rætt við hann, þar
sem ég þekki sannleiksást hans
og heiðarleika frá fornu fari.
Er hann auðvitað heimildar-
maður ráðherrans um það
hvað blaðamenn lieyrðu í við-
talinti við White liershöfðingja,
og getur ráðherrann nú velt
þýí fyrir sér hvort það sé
heldur hin afburða sérstæða
enskukunnátta Guðna sem
brugðizt hefur eða aðrir eigin-
leikar í fari hans.
M. K.
Eftir að þetta var skrifað
barst mér frá skrifstofu Al-
þingis staðfestur útdráttur úr
tveimur ræðum Kristhis utan-
ríkisráðlierra um þetía niál. Er
rétt að bann fylgi, svo að ekki
Bjó til vitnisburð biaðamanna
rísi einnig um það ágreiningur
eftir Iiáífan annan mánuð hvað
ráðherrann kann að hafa sagt.
Frásögn Alþingis er á þessa
leið:
„Útdráttur úr tveim ræðum
utanríkisráðherra, Kristins Guð-
mundssonar, út af fyrirspurn
á fundi í sameinuðu Alþingi
11. jan. 1956 um fyrirætlanir
bandaríska herliðsins á íslandi,
á þskj. 146.
Úr fyrri ræðunni.
. . . Mér er ekki kunnugt um,
að ósk hafi komið frá nokkrum
aðila þess efnis, að reistar verði
fleiri radar-stöðvar en þær
fjórar, sem þegar hafa verið
leyfðar. Ég get bætt því við, að
ég lief livergi heyrt um það, að
tilmæli hafi komiö um þetta,
nema í blaðaviðtali, sem rit-
stjóri Þjóðviljans birti og hafði
eftir hershöfðingjanum á Kefla-
víkurflugvelli. Ég hef spurt her-
foringjann að því, og hann seg-
ir, að þetta sé -algerlega byggt
á. misskilningi, og að hv. rit-
stj'óri muni hafa misskilið sig.
Úr síðari ræðunni.
. . . Um hitt atriðið skulum
við ekkert deila, . hvort hers-
höfðinginn hafi sagt, að Banda-
ríkjamenn óskuðu eftir að fá
fleiri radarstöðvar á íslandi.
Ég hef spurt aðra blaðamenn,
sem voru staddir samtímis í
Keflavík, og það heyrði enginn
þessa yfirlýsingu nema rit-
stjóri Þjóðviljans. Þó að Banda-
ríkjamenn hafi einhversstaðar
í blöðum talað um net af rad-
arstöðvum, þá hefur ekkert
verið sagt um það, hvað það
net á að vera þéttriðið. Það var
þegar í upphafi farið' fram á
fjórar radar-stöðvar hér á ís-
landi, og þær voru leyfð'ar, og
það hefur ekki komið nein ósk
um frekari radar-stöðvar hér
á landi, og ég er algerlega
sannfærður um það, að það
mun ekki koma fram nein slík
ósk.
Réttan útdrátt staðfestir
Skrifstofu Alþingis.
12. jan. 1956
Jón Sigurðsson".
M.. K.
Sunnudaginn 15. janúar 1956 heldur Iðja
aðalfund sinn í Alþýðuhúsinu viö Hverfisgötu
kl. 1.30 e.h.
Venjuleg aðalfundarstöirí
Félagar sýni skírteini við innganglnn.
Stjórnin