Þjóðviljinn - 04.03.1956, Side 6

6) _ ÞJÖÐVILJINN — Sunnudagur 4. marz 1956
HlÓOVlUINN
Oigefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Landheigismálið
Málgagn utanrikisráðherrans |
skýrir svo frá í gær að brezkir i
útgerðarmenn séu nú aftur
farnir að auglýsa. S.l. miðviku-
dag kom frá þeim heilsíðuaug-
lýsing í The Times, virtasta
foorgarablaði Bretlands, og er
þar enn klifað á fomum róg-
burði um málstað íslendinga.
Enn athyglisverðara er þó það
sem brezkir útgerðarmenn
segja um 'léynimakk það sem
þeir hafa að undanfömu átt við
íslenzk stjóraarvöld og sendi-
menn þeirra. Þeir segja að í
samningunum felist eftirtalin
atriði:
1. íslendingar fái leyfi til að
landa óunntun fisld í Bretlandi
samkvæmt visstun reglum.
2. Bretar fái að koma í ís-
leuzka landlielgi með óbúlkuð
veiðarfæri þegar horfur eru á
íllviðri.
3. Núverandi friðunarlína
verði bundin, helzt í 25 ár, en
a.m.k. meðan Sameinuðu þjóð-
irnar hafa ekki gengið frá af-
stivðu sinni til landhelgismál-
anna almennt.
Allt er þetta staðfesting á
fyrri fréttum um samningana
við Breta, og öll atriðin ganga
í berhögg við augljósustu hags-
muni Islendinga. Eins og marg-
sinnis hefur verið sannað hér í
blaðinu er okkur sizt af öllu
kappsmál að fara aftur að
stunda ha^pdrættissölur í Bret-
landi en hætta að verka fiskinn
innroilands að sama skapi. Slík
ráðstöfun væri mikil _ afturför,
hefði í för með sér minni at-
vinnu og minni gjaldeyristekj-
ur. Tillagan um að Bretar fái
undanþágu frá almennum regl-
um um landhelgina er bæði frá-
leit og móðgandi; hún er af
Breta háifu hugsuð sem viður-
kenning okkar á hinum al-
ræmdu morðákærum brezkra
útgerðarmanna á s.l. ári. Þó er
þriðja atriðið herfilegast, en
með henni á að hafa af okkur
hin mikilvægustu landsréttindi
og skerða styrkustu undirstöðu
sjávarútvegsins.
Þetta em þau atriði sem
Bretar segja að Ólafur Thors
og sendlar 'nans liafi verið að
semja um að undanförnu.
Stjórnarblöðin bera á móti því
annan daginn að landhelgina
hafi borið á góma en birta hin-
ar brezku fréttir með velþókn-
un og athugasemdalaust hinn
daginn, enda er það staðreynd
að stjórnarliðið hefur flutt um
það tiliögu á þingi að fresta
öþum aðgerðum í landhelgis-
málinu. En nú er ekki seinna
vænna að ríkisstjórnin geri ís-
lendingum formlega grein fyr-
ir aístöðu sínni, beri endanlega
til baka hinar brezku frásagn-
ir — eða staðfesti þær. Áfram-
haldandi þögn verður skoðuð
iksem staðfesting.
SKÁK
ÍJr Húsafellsskógi, málverk eftir Ásgrím Jónsson
*
Asgrímur Jónsson tístmálari
áttræður
Það gæti verið fróðlegt að
athuga viðhorf manns sem
fæddur er á fyrri helmingi
þessarar aldar til manns sem
þá þegar var farinn að ganga
óstuddur á þeirri braut sem
hann hafði valið sér sem
listamaður. I fljótu bragði
virðist svo að segja með öllu
ókleift fyrir hinn unga mann
að geta skilið eða sett sig
inn í það stríð, sem hinn
eldri hefur orðið að heyja
fyrir list sinni.
Það er siður fólks að
tala um slæma tíma, erf-
iða lífsbaráttu, fátækt. Að
sjálfsögðu er þetta böl
þjóðfélagsins hvar sem
það finnst, en það tilheyr-
ir ekki aðeins fortíðinni
ennþá, því miður. Eins og
fátæktin sem slík er sú
sama í dag og í gamla
daga, er stríð listamanns-
ins Við verk sitt hið sama
Og það herur alltaf verið
á öllum tímum.
Þegar listamaðurinn
hefur agað sjálfan sig
með látlausu striti og
starfi, fundið til með því
verki sem hann vinnur og
er þó aldrei ánægður, er
ef til vill hægt að tala
um sigra og þá fyrst
verður mannsins getið.
Slíkur maður er Ásgrím-
ur Jónsson.
Ásgrímur er fæddur í Rúts-
staðahjáleigu í Gaulverjabæj-
arhreppi í Flóa 4. mars 1876
og ólst þar upp til 14 ára ald-
urs. Stundaði síðan ýmis störf
til lands og sjávar, þar til
hann ákvað rúmlega tvítug-
ur að aldri að hefja listnám
og sigldi til Kaupmannahafn-
ar. Þar vann hann fyrir sér
sem húsamálari samhliða því
sem hann stundaði nám. í
teikniskóla og síðar við lista-
háskóla á Charlottenborg. í
listasafni ríkisins í Kaup-
mannahöfn kynntist hann
málverkum ýmissa gamalla
meistara. Að dönskum mál-
verkum undanskildum var þar
mest um málverk hollenzkra
málara og urðu þeir Ruisdael
og Rembrandt eftirlæti hans.
Lítið mun hafa verið um
franska list í safninu. Eina
mynd sá hann sem varð hon-
um opinberun. Höfundurinn
var Vincent van Gogh. Van
Gogh sem var Hollendingur
(1853-1890) hafði verið í
Frakklandi um nokkurra ára
skeið fyrir dauða sinn og
fyllt flokk málara sem að
hylltust að nokkm leyti stefnu
hinna svokölluðu impression-
ista. Dirfska og litkraftur
myndarinnar fyllti Ásgrím
eldmóði og hrifningu og hanr
ÁSGRÍIMUR JÓNSSON
Höggmynd efttr Sigurjón Ólafssou
ákvað að komast lengra suður
á bóginn og sjá meira af hinn:'
nýju list.
Árið 1903 hélt Ásgrímur
sína fyrstu málverkasýningu
hér heima og aðra sýningu
1907. Það ár fékk hann styrk
til ítalíuferðar og var tæp
tvö ár í þeirri ferð. Á ítalíu
sá hann og kynnti sér lista-
söfn Rómaborgar, Flórenz.
Napólí og Feneyja og hreifst
af verkum Renæssancins og
Sienhamálaranna. Afdrifarík
ust mun þó sú ferð hafa ver-
ið fyrir Ásgrím fyrir það að
hann á heimleið fór um
Þýzkaland og sá á söfnum i
Berlín og Weimar vérk im-
pressionistanna frönsku. Þess
ar nýju myndir höfðu djúp
áhrif á viðhorf hans til mynd-
listar og hafa markað þá leið
Framhald á 10. síðu.
Kveðja frá forseta
r
Islands
Mér er það bæði þjúft og skylt,
að senda Ásgrími Jónssyni
kveðju og þökk á áttræðisaf-
mælinu. í dag minnist öll þjóð-
in hans með þakklæti og virð-
ingu.
Áttatíu ár er löng mannsævi
en stutt listasaga. Ég minnist
hans fyrstu sýninga í Vinaminni
fyrir fimmtíu árum. Það var
viðburður í þá daga, Við
unglingar gátum tékið und-
ir með gamla manninum
skaftfellska, sem sagði, að
„kortin“ hjá Ásgrími væru
betri en hjá dijnsku land-
mælingamönnunum. Þjóðin
var auðug að náttúrufeg-
urð og snilldarlegum lýs-
ingum í ljóði og nú steig
Ásgrímur fram, fullþroska
á ungum aldri, og leysti
landvættir fossanna, fjall-
anna og jöklanná úr álög-
um. Skilningúr hans jók
oss skilning, og það sem
Bakkabræðrum tókst ekki,
að bera ljósið inn í húsið
í skjólum, varð nú kleift
með nýrri tækni. Ljós og
litir og línur landsins var
fest á dúk og borið inn í
hús og á heimili til yndis
og ununar í skammdeginu.
Það er ótrúleg breyting
sem orðin er á þessum
fimmtíu árum, og Ásgrím-
ur er brautryðjandinn.
Listaverk skreyta nú ís-
lenzk heimili í ríkara mæli
en þekkist með öðrum
þjóðum. Málaralistin er almenn-
ingseign eins og bókmenning-
in áður. Nafn Ásgríms stendur
sjálfstætt, án nokkurs titils,
föstum fótum í íslenzkri lista-
sögu, og minnir á hið mikla nafn
Hallgríms. Ásgrímur er einn af
stórmeisturum sínnar samtíðar.
Og vel hefur hann skilið, að það
er eitthvað í íslenzkri náttúru
á sólbjörtum sumardegi, sem
næst bezt með vatnslitum, hið
tæra loft, hin léttu fjöll og
skæru litir. Mikinn yndisarf
skilur hann þjóð sinni eftir. Og
skylt er að þakka sérstaklega
hina miklu gjöf, sem hann hefur
ánafnað ríkinu sjálfu.
Vér íslendingar erum fámenn
þjóð, og því stoltari af hverjum
samlanda, sem reynist hlutgeng-
ur á héimsmælikvarða. Miklar
gáfur og óþreytandi elja gefa
list Ásgríms það „Langalíf", sem
eru þessa heims beztu laun. í
dag hyllum vér einn af beztu
sonum íslands, Ásgrím Jónsson!
Ásgeir Ásgeirsson
Britstj.: Guðmundur Amlaugsson
f fótspor
Alekhfns
Eins og menn hafa séð í
fréttum lauk keppni í meist-
araflokki á Skákþingi Reykja-
víkur þannig að efstir og
jafnir urðu þeir Benóný Bene-
diktsson og Jón Éinarsson, en
Benóný hafði hagstæðari
stigatölu og er því úrskurðað-
ur skákmeistari Reykjavíkur
1956. Þetta, verður áreiðán-
lega talið merkismót í sögu
Taflfélagsins, fyrir þá sök
ekki sízt að nú er í fyrsta
skipti keppt í drengjaflokki.
Skákáhugi meðal barna og
unglinga er nú með eindæm-
um mikill og er vel að Tafl-
félagið lætur það á einhvem
hátt til sín taka.
Ekki hef ég haft aðstæður
til að fylgjast með keppninni,
en mér var sýnd ein af skák-
um Benónýs á dögunum og'
læt hana fjúka hér, hún mun
hafa verið tefld í fjórðu öm-
ferð.
★
Eggert Gilfer - Benóný
1 e2-e4 e7-eá
2 Rgl-fS Bb8-c6 1
3 Bfl-c4 d7-d6
Hér er að jafnaði leikið BfS
-c5 (ítalski leikurinn) eða
Rg8-f6 (prússneska vörnin),
sjaldnar Bf8-e7 (ungversk
vöm) eða d7-d6.
4 c2-c3 Bc8-g4
5 Ddl-b3 —
Það er kostur við óregluleg-
ar vamir, að andstæðingmmj
finnst hann skuldbundinn til
að hrinda þeim sem skjótast.
Drottningarleikur hvíts lítur
nógu vel út, en reynist ekki
að sama skapi. Ef tii vill er
bezt að leika d2-d3 og koma
mönnum sínum vel fram áður
en hafnar em meiri háttar
aðgerðir.
5 — Dd8-d7
6 Bc4xf7f Dd7xf7
7 Db3xb7 Ke8-d7!
Svartur fóraar skiptamunin-
um, og er sú fórn örugglega.
rétt og betrá framhald en
Hb8, Dxcöf.
8 Db7xa8 Bg4xf3
9 g2xf3 Df7xfS
10 Hhl-gl Df3xe4f
11 Kel-fl — '
Kdl er líklega betri leikur, eh
þó er þess að gæta, að kóng-
urinn kemst ekki á c2, með-
an báðar drottningamar eru
á homalínunni, vegna Rd4f.
11 — Rg8-e7
12 Da8-b7 —
Drottningin á að komast í leik
aftur, en betra var að leika
d2-d3 til þess að koma léttti
mönnunum í leikinn.
mm*m®í
i %m. ■ -
■ mm.*
JJJJ
ABCDEFGM
Staðan eftir 13. leik svarts.
Framhald á 10. síðu,