Þjóðviljinn - 15.05.1956, Blaðsíða 6

i) — ÞJÓÐVIUINN — Þriðjudagur 15. maí 1956
liióÐyiumM
Útgefandi:
Sameiningarflokkur álpýðu — SósíaMstaflokkurinn
. ■" 1 i —m. ii . . . i . ,.i
„Mikilvægustu herstöðvar
Bandaríkjauna í hættu“
J Tndarlegt gæti virzt hve
grunnt er á því góða í
imðarbandalögum. Veslings
Atlanzhafsbandalagíð! Á ráðs-
íundi þess í París virtist liggja
svo nærri að bandalagið
springi í loft upp af innbyrðis-
sundurþykkju, að farið var
toónarveginn að tveimur full-
trúanna, fulltrúa íslands og
áulltrúa Grikklands, að þeir
ympruðu ekki á íslandi eða
Kýpur, ef tækist að láta aðra
fulltrúa byrgja inni álit sitt
á þessum tveimur löndum.
Hefur utanríkisráðherra ís-
lands, dr. Kristinn Guðmunds-
son, frómt frá þessu skýrt og
varð hann fúslega við þeirri
beiðni að minnast ekki á ætt-
land sitt á því þingi, ef verða
mætti að friður héldist í Norð-
ur-Atlanzhafsbandalaginu, þó
Ækki væri nema fram yfir
kosningar á íslandi.
Vel er skiljanlegt að tauga-
kerfi brezkra stjórnarvalda
þoli illa að minnzt sé á Kýpur
'um sinn. Þó er Kýpur einung-
is kafli í framhaldssögu. Ný-
lenduþjóðir ýta af sér okinu
Siver eftir aðra, þar virðist eng-
ín aðferð duga lengur, hvorki
snútur, brúkun innlendra leppa,
’oé bein kúgun með hervaldi.
Sjálfstæðishreyfing þjóðanna í
Asíu og Afríku er þegar orðin
svo sterk, að nýlenduveldin
<eru hvarvetna að missa tökin.
í>að voru ekki mörg sjálfstæð
s-íki í Afríku fyrir tveimur
jþremur áratugum. Nú fjölgar
þeim óðum, þó ,,sjálfstæði“
þeirra sé með ýmsu móti og
víða ábótavant. I Asíu rísa,
Stórveldin Kína, Indland og
Indónesía til sívaxandi áhrifa
'um gang Asíumála og heims-
mála, og hafa á skömmum
tíma gerbreytt valdahlutföllum
Sieimsins.
Víða fer baráttan fyrir end-
anlegu sjálfstæði fram í
jþví formí að þjóðir losa sig
við erlendar herstöðvar í landi
sínu. Það tók Egypta hátt í
öld að iosna við herstöðvar
Breta og tök.þeirra á landinu.
'Nú er skriðurinn á baráttunni
hvarvetna miklu meiri, vegna
gerbreytts heimsástands. Meira
að segja þjóðarbrot, eins og
Kýpurbúar, berst nú svo mark-
visst gegn herstöðvum og valdi
þrezku nýlendukúgaranna, að
íyrirsjáanlega hlýtur einnig
S>essari viðureign að ljúka með
ósigri Englendinga, og mun því
fagnað af frjálshuga mönnum
uim heim allan.
A’ hrifin af viljayfirlýsingu Al-
þingis um brottför Banda-
ríkjahers af íslandi hafa sjálf-
sagt komið á óvart þeipn Fram-
sóknargörpum, sem létu til-
ieiðast að samþykkja hana.
Ákvörðunin hefur vakið heims-
athygli, og óttast nú Banda-
Viltu vinna fyrir þjóð þína?
ríkjastjórn og íslenzkir leppar
hennar að ekki verði stöðv-
uð sú þróun, sem þar var ýtt
ujndir, hvað sem vilja Ey-
steins Jónssonar og annarra
afturhaldsmanna Framsóknar
líður, og hvað s’em þeir 'kunna
að hafa ætlað sér með sam-
þykgt Alþingis. Þá mun það
heldur ekki stoða þó fyrrver-
andi utanríkisráðherra íslands
léti segja sér að þegja um ís-
landsmál á Parísarfundi í maí.
Ilandaríkjastjóm er logandi
" hrædd að úrslit kosning-
anna 24. júní verði á þá lund
að Alþýðubandalagið vinni á
„Mikilvægnstu herstöðvar, sem
Bandaríkin hafa treyst á, jafnt
á Ceylon og á íslandi eru nú
í hættu“, segir bandaríska rit-
ið ,,U.S. News and World Re-
port“. Eru þar mjög hörmuð
kosningaúrslitin á Ceylon, þar
sem alþýðufylking vann nú í
vor einn stærsta kosningasigur
sem sögur fara af. „Það þýð-
ir að einu fiota- otr flugher-
stöðvai- sem Vestrið gat treysi j
á í þeim lieimshluta fari brátt I
sömu leið og Súez. sömu leið |
og ísland er að fara“. Og bætt
er við: „Ekki einu sinni ný
efnahagsaðstoð Bandaríkjanna,
tilkynnt rétt fyrir kosningar,
virðist nokkur áhrif hafa”.
Sama hugmyndiri og þegar hef-
ur komið fram í bandarískum
blöðum, að hægt muni að múta
íslendingum svo úrslitin 24.
júní verði eins og Bandaríkja-
stjóm vill.
I
¥ hinu bandaríska blaði kemur
einnig fram sá ótti að yf-
irlýsing Alþingis muni kveikja
og efla baráttu annarra þjóða
gegn herstöðvum Bandaríklj-
anna. „Bæði herfræðingar og
diplómatar ræða þá hættu, að
fordæmi íslands yrði fylgt í
öðrum löndum. ’ . .“ ,’;Sú hætta
er áreiðanlega til staðar i Nor-
egi og Ðanmörku, en þau lönd
vilja ekki bandarískan her.
Samningar um herstöðvar á
Azoreyjum, sem endurnýja
þarf innan skamms, kynnu að
verða óhagstæðir eða ófáanleg-
ir. Fordæmi íslands kynni að
verða fylgt í Marokkó, Líbíu,
nálægum Austurlöndum, er
neyddu Bandaríkjaher burt úr
öðrum flugstöðvum. Meira að
segja kynni al eflast tilhneyg-
ingar Breta að losna við
bandaríska flugherinn“.
j
Sízt mundu íslendingar
harma, að fordæmi þeirra
gæti eflt sjálfstæðisvilja ann-
arra þjóða,sem líka hafa er-
lendar herstöðvar í landi. En
það fordæmi þarf að verða af-
dráttarlaust, íslendinga sjálfra
vegna, og alþýða landsins get-
ur sýnt það í sumar, að hún
ætlist til hreinnar og hiklausr-
ar afstöðu íslenzkrar ríkis-
stjórnar í máliriu.
í rauninni er stjórnmála-
þras fjarska leiðinlegt, Hvað
þá að bjóða upp á slíkt í æsku-
lýðssíðu? En allt um það, þá
er það reginfirra, sem margt
ungt og jafnvel fullorðið fólk
segir, að stjórnmál varði það
engu. Það er dálítill munur á
að segja: „Mér er sama hvern-
ig allt rekst meðan ég lifi,“
eða: „Mér er sama hvar ég
lendi þegar ég dey.“ Hið síð-
ara er afsakanlegt, hitt ekki.
Það er álíka og að segja: „Mér
er sama hvort landið flýtur eða
sekkur.“ Slíkt er óneitanlega
ankannalegur hugsunarháttur.
Stjórnmál eða pólitík eru
viðhorf okkar til þjóðskipulags
og þjóðmála, en á stjórn þeirra
byggist afkoma einstaklingsins
og heildarinnar. Þótt hér væri
eingöngu stundaður sjávarút-
vegur gætum við i efnahags-
• legu tilliti lifað kóngalífi. Við
höfum, auk fiskimiðanna, yfir
að ráða orku jarðhita og vatns-
falla, sem gefur möguleika á
stóriðnaði, en sú orka er ekki
nýtt nema að takmörkuðu
leyti. Þrátt fyrir þessi auð-
æfi lánds og sjávar er þjóðin
á heljarþröm. Væru þessir
möguleikar nýttir, þyrfti eigi
að sækja rekstrarfé atvinnu-
veganna í vasa almúgans til að
forða öllu frá algeru hruni, en
slík hafa verið ráð valdhaf-
anna. Er eðlilegt að slik póli-
tík finni náð fyrir augum
fólksíns?
Ég minnist orða íélaga' míns,
sem ég talaði við nýlega: „Það
er alveg vonlaust að við get-
um iiíað sem sjálfstæð þjóð“.
Ég he!d sá Ejcli sé
að gefa sig
Aðalatriðið er hvað hann
hefur að segja. Annars heitir
hann Birgir Sigurðsson og hef-
ur þann kost beztan að flýta
sér hægt, jafnt í hugsun sem
gangi. Þess vegna er enginn
vandi að elta hann uppi á
götu, þegar eiga þarf við hann
þýðingarmiklar viðræður. Bara
að gefa honum kaffi. Síðan
er hægt að dorga úr honum
allt sem maður vill.
— Hvað um tilvistina, Birg-
ir?
— O, hún er breytileg eins
og kjólar kvenfólksins. Menn
deyja, aðrir lifna og eru jafn
sannfærðir um mikilvægi sitt
og hinir sem fóru. Og alltaf er
von. Það varðar kannski mestu.
— Þú átt kannski konu í
fallegum kjól?
— Nei, ég hef fundið kon-
ungsríkið, en prinsessuna vant-
ar.
— Hjá hvaða fyrirtæki vinn-
urðu?
— Það er í daglegu tali kallað
Strombólí, annars heitir það
Rafgeislahitun. 17 ára reynsla.
— Og hvernig fellur þér
starfið?
— Ágætlega, nema þegar ég
fæ straum.
— Er ekki nærgöngult að
spyrja um áhugamál?
— Jú, ef maður á engin.
Ég reyni að lappa upp á sál-
artetrið, svo fari ekki fyrir
mér eins og hænunni, sem var
að skoða sólskinjð. Maður kom
og dró krítarhring umhverfis
hana. Það var hennar víta-
hringur; hún hringsólaði í hon-
um þar til hún dó.
— Nú vaða mannhatarar
uppi, elskar þú ekki mann-
fólkið?
— Jú, með öllu mínu afskap-
Framhald á 11. síðu
uiHfuni
}ó(Lú.LifTum
Hann fyrirleit íhaldið, og vildi
umfram allt herinn burt. Hann
■var í mínum augum fulltrúi
þeirra æskumanna, sem hata
allt íhald í hvaða mynd sem
það birtist, en hafa þó ekki
fundið leið að öðru betra.
Hvers vegna? Ef til vili vegna
þess að vonleysið hefur tekið
sér bólfestu í „innra hylkinu“,
eins og Þórbergur orðar það.
Þótt allt berjist hér í bökk-
um eru ávallt einhverjir reiðu-
búnir að „hjálpa“, þó með svo-
litlum skilyrðum! Ef við megum
hafa herstöðvar hjá ykkur,
skuluð þið fá plenty money.
Dollar er freistandi fyrir litla
kalla, sem meta þá meira en
sjálfstæði eins eylands. Þeir
reyna að koma því inn hjá
fólki, að það borgi sig langt
um betur að vinna fyrir „frið-
elskandi þjóðir“ og hljóta doll-
ar fyrir, heldur en þola sífellt
halla atvinnuveganna. Þó er nú
svo komið, að flestir meta meir
heiður lands síns, en svívirð-
ingu „friðelskandi þjóða.“
Fyrir nokkru var stofnað
kosningabandalag, serri hefur
það m. a. á stefnuskrá sinni
að vinna gegn vopnuðu friðar-
hugsjóninni og telur það einn
þátt í endurreisn atvinnuveg-
anna, að útverðir „friðarins“
hverfi til heimkynna sinn.
Þetta bandalag vill kaupa tog-
ara og gefa þeim sem sturida
hervinnu kost á að vinna við
íslenzka atvinnuvegi. Það væri
ánægjulegt ef æskumenn
kynntu sér mismun á markmið-
um þessa bandalags og hugsjón
litlu kallanna, að selja landið
sitt.
Hversu, heilbrigðara er ekki
að vinna að hagsæld föður-
lands síns, heldur en kyssa
klæðafald þeirra dusilmenna,
sem leitt hafa þjóðina í þær
ógöngur sem hún á nú við að
etja.
gussi,
„Skál fyrir hernaðarandanum”
Fyrr á öldum var það al-
títt, að fræknir menn íslenzkir
sigldu utan á fund konunga
og annarra mikilmenna að
afla sér mannorðs og frama.
Fluttu þeir mikilmennum þess-
um gjarnan lofkvæði og þágu
fyrir gjafir, svo sem bauga,
vopn og jainvel skip hlaðin
varningi og hvers kjms ger-
semum. Kvæði bessi, drótt-
kvæðin, bera vott um hina
sérkennilegu andagift þessara
liðnu foiíeðra okkar.
Því miður lagðist þessi siður
niður um aldabil, en sem betur
fer er nú að vakna áhugi ís-
lendinga fyrir upptöku hans að
nýju, og er slíkt mikið gleði-
efni. Frumkvæði að þessu áttu
tveir kappar, er mikið hafa
komið við sögu þessa lands
síðustu árin. Hafa þeir nýlega
lokið reisu í landi því, er Vest-
ur-Germanía heitir, til fundar
við þjóðhöfðingja þess lands,
en hann hefur m. a. getið sér
frægð fyrir að vekja á ný á-
huga fólks þar í landi á her-
mennsku og gildi þeirrar í-^
þróttar í þágu heimsfriðarins.
Ekki munu komumenn hafa
flutt þjóðhöfðingja ' Vestur-
Germaníu dróttkvæði í fomri
mynd, en um hitt eru menn
sammála, að aldrei hafi íslend-
ingar á erlendri grund flutt
hugnæmari né sannari ræðúr,
enda náin tengsl milli áhuga-
mála komumanna og þjóðhöfð-
ingjans. — Aftur á móti þótti
mörgum hér heima óþarft að
bendla íslenzku þjóðina. við
þeirra áhugamál og lyfta glös-
um í hennar nafni þeim til
undirstrikunar, minnugir þess,
að sá andi er eigi með öllu
brott úr V-Germaníu, er m. a.
oili dauöa íjölda íslendinga,
er leíð áttu um þann salta mar
á stríðsárunum.
Ekki hefur það spurzt, að
þeir félagar hafi verið með
g'jöfum útleystir frá V-Ger-
maníu, og þykir ferð þeirra
því í mörgu frábrugðin þeim
ferðum er höfundar drótt-
kvæða gerðu. En guðsorð hlutu
þeir mörg að vegarnesti og
gulau í sömu mynt ríkulega.
Mun það ekki ofmælt, að ekki
mun hróður vor fslendinga
rýrna, ef aldrei verða ókristi-
legri menn í förum erlendis
fyrir þjóðarinnar hönd.
sabbi.
-ú>\
Góði dátinn Sveik
Höfundur:
Jaroslav Hasek.
Teiknari:
Hermann Grossmann.

— Einn vinur minn skrifaði
mér um daginn og sagðist eiga
liúnd, Það væri eltki hægt að
heyja stríð neina eiga hund.
Útvegaðu mér einn!
— Jæja, greyið, þarna fann
ég loksins félaga og vin sem
er samboðinn mínum herra. Sá
verður hreykiim að taka þig
með sér á morgungöugu!
4i * m. && » £ w i «■' U