Þjóðviljinn - 13.01.1957, Blaðsíða 4

é) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagtir 13. janúar 1957
Tipppurin n
Bidsinip teiknaði
World copyríght reserved: Land og Foll

mest af ungum stúlkum og
doktorinn loks sárreiður,
er Alpjóðlegi Rauði kross-
inn plataði hann um stúlk-
Er ungverska fólkinu, ur sem hann hafði kló-
sem flutt hefur verið hing- fest. Kom fram í útvarps-
a& til lands, gerður greiði viðtali andúð doktorsins á
með margendurteknum til- nokkrum þeim sem hingað
raunum Alþýðublaðsins, voru fluttir, og er það eina
Tímans og Morgunblaðs- andúðin sem vottað hefur
ins að nota hingaðkomu fyrir til þessa fólks. ís-
þeirra í áróðursskyni? Eng- lenzk alpýða mun taka
in rödd hefur heyrzt þessu Ungverjunum af íslenzkri
fólki til andúöar, og það gestrisni og vinsemd, þrátt
er ríkisstjórn Framsóknar- fyrir tilraun mannúðar-
flokksins, Alþýðubanda- blaðanna áðurnefndu að
lagsins og Alþýðuflokksins gera þetta fólk að áróðurs-
sem bauð fólkinu hingað. tilefni og pólitísku bitbeini
Sjálfu mun fólkinu sízt hér á landi.
þœgð í því, að dvöl þess ir
hér á landi yrði bitbein Hinu ber að fagna, hve
milli flokka, enda er engin mannúð hefur aukizt stór-
ástœða til þess að svo verði kostlega hér á landi, og
pótt málgögn mannúðar- þá einkum í Sjálfstœðis-
innar, Morgunblaðiö, Tím- flokknum, Framsókn og
inn og Alþýðublaðið hafi Alþýðuflokknum. Það hef-
reynt að stuðla að því. ur komið fyrir áður aö
landflóttamenn hafi purft
Þjóðviljinn hefur hins hjálpar við. Hvort man nú
vegar bent á hve rudda- enginn, er tvö fasista-
leg framkvœmd íslenzka ríki murkuðu lýðræðisríki
Rauða krossins við val inn- Spánar, spánska lýðveldið.
flytjendanna virðist hafa Þá fagnaði mannúðarblað-
verið, lýsing Gunnlaugs ið, Morgunblaðið. Fasistar
Þórðarsonar á pví vali Francos, myr&andi þjóð
minnti helzt á lýsingar af sína með hjálp eilendra
bandarískum prœlamörk- innrásarherja, það voru
uðum, heimtað var sem Morgunblaðsins menn. Og
mannúð íslendinga náði
aldrei til spánskra föður-
landsvina sem flýðu land
tugþúsundum saman.
★
Og margt áttu Morgun-
blaðið og Tíminn eftir að
lœra í mannúðarfræðum,
þegar flóttamenn frá hin-
um nazistíska Þýzkalandi
þyrptust yfir landamœrin.
Hvar var hún pá, mannúð
Morgunblaðsins og Tím-
ans, mannúð Sjálfstœðis-
flokksins og Framsóknar-
flokksins? Það varð opin-
bert mál á þeim árum, að
nkisstjórn íslands lagði
blátt bann við að íslenzk
kona tœki í fóstur mun-
aðarlaust Gyðingabarn,
eitt af fórnarlömbum hins
tryllta þýzka nazisma.
Hafði „Tíminn“ pá hin
hæðilegustu ummæli um
slíkt tiltæki. Nú undan-
farnar vikur má hins vegar
sjá merki þess, hve mjög
íslenzkum blöðum og
stjórnmálaflokkum hefur
farið fram í mannúðar-
fræðum, og raunar sést
það á fleiru en blöðum.
Sömu stjórnarvöld sem
mest ömuðust við flótta-
mönnum frá Hitlers-Þýzka-
landi hafa opnað faðm
Framhald á 10. síðu.
tausleg kostnaðaráæilun — Dýrt að geía út bækur
— Offjár greitt fyrir skrifstofudútl — Ungu skáldin
búa við fjárhagsörðugleika
NO 'LANGAR mig til að taka
þátt í þeim umræðum, sem
hér hafa farið fram um ung
skáld, verk þeirra og aðbún-
að. Það er í fyrsta lagi stað-
reynd, að þrátt fyrir rækt
Ragnars í Smára og þó eink-
um Máls og menningar, við
ungu skáldin, hefur þeim
gengið erfiðlega að fá út-
gefendur að bókum sínum, og
mörg þeirra hafa ráðizt í að
gefa þær út sjálf, og bundið
sér með því skuldabagga eigi’
alllítinn. Við skulum að gamni
okkar gera lauslega kostnað-
aráætluir um útgáfu einnar
bókár, (t.d. ljóðabókar; senni-
lega gengur einna erfiðast
með þær). Fyrst er þá pappír,
prentun, hefting o. fl. prent-
smiðjuvinna. Gerum ráð fyrir,
að sá liður verði kr. 10.000,
tíu þúsund krónur. (Auðvitað
er þessi upphæð dálítið á
reiki eftir eintakafjölda, stærð
bókarinnar, pappírstegund og
gerð kápunnar; ekki má
gleyma kápunni!). Síðan þarf
að auglýsa bókina rækilega,
svo að það fari ekki fram
hjá eyrum „mestu bókaþjóð-
ar heimsins,“ að ný bók eftir
nýjan höfund, íslenzkan, sé
komin á markaðinn. Meðalstór
auglýsing í dagblaði kostar
um 300 krónur og segjum, að
bókin sé auglýst einu sinni
í öllum fimm dagblöðunum.
Það verða 1500 krónur. Svo
þarf að auglýsa í útvarpi
líka; þar kostar hvert orð
fimm krónur. Gerum ráð fyrir
250 króna kostnaði við út-
varpsauglýsingar. Þá er kom-
inn 11.750 króna kostnaður.
Síðan þarf að koma bókinni í
bókaverzlanir, bæði i Reykja-
vík og út um land. Þótt höf-
undurinn rogist með hana
sjálfur í bókabúðir hér, þá
verður hann að póstsenda
hana út um landið. Segjum,
að kostnaður við það verði
150 krónur. Þá er kominn
hér 11.900 króna beinn byrj-
unarkostnaður. Gerum nú ráð
fyrir, að bókin sé seld á 65
krónur; Þá fær höfundur
krónur 52 í sinn hlut. (Bók-
salar 'taka 20% í umboðs-
laun). Til þess að fá upp í
beinan byrjunarkostnað
þyrftu að seljast ca. 230 ein-
tök af bókinni. (Hér er aðeins
reiknað með kostnaðinum við
að koma bókinni út og á
markaðinn; vi'nna höfundarins
við samningu bókarinnar er
ekki reiknuð með). Nú skul-
um við athuga aðra • hlið
málsins, nefnilega líkurnar
fyrir því, að bókin selji3t það
vel, að höf. sleppi skuldlaus
frá útgáfunni. I fljótu bragði
finnst manni það hlægilega ó-
trúlegt, ef fyrsta bók ungs
höfundar á ekki vísa 230—
250 kaupendur, sem keyptu
hana þó ekki væri nema fyr-
ir forvitni sakir. Við verðum
að hafa í huga, að Islending-
ar eru stundum kallaðir
„mesta bókmenntaþjóð heims-
ins“. Eg hygg þó, að oft verði
furðu drjúg leitun á svo>
mörgum kaupendum, að út-
gefandinn, (í þessu tilfelli
höf. sjálfur) sleppi skaðlaus.
NÚ SEGIÐ þið náttúrlega, að
það sé fjandakornið enginn
skyldugur til að kaupa nauða
ómerkilega bók, jafnvel þótt
hún sé eftir „ungt skáld," og
auðvitað er það rétt. En hér
er því miður ekki um að ræða
hvort bókin er góð eða léleg;
sala einnar bókar stendur
iðulega í öfugu hlutfalli við
bókmenntagildi hennar; léleg-
ur reyfari getur runnið út,
meðan margfalt verðmeiri
bók, frá sjónarmiði skáld-
skapar og bókmennta, rykfell-
ur í hillum bókabúða og „á
lager“ útgefandans. Ekki tjó-
ar heldur að halda því fram,
að fólk kaupi ekki aðrar
bækur en þær, sem það álít-
ur „góðar“ bækur; til þegs
eru vinsældir miðlungsreyfara
og afþreyingartímarita (vægfe
að orði kveðið) of miklar. Nú
vil ég skjóta því hér inn í, að
ég er þess nærri fullviss, að
ritdómarar blaða og tímarita
taka liinum unga höfundi vel
og geta bókar hans vinsam-
lega og uppörvandi. Sömuleið-
is hygg ég, að í bókaverzlun-
um sé honum vel tekið, og
reynt sé að koma bók hans
fyrir á góðum stað í sýning-
arglugga verzlunarinnar. En
það kemur honum, því miður,
að litlu haldi, ef enginn kaup-
ir bókina. Sem sagt: Ungt
skáld á Islandi í dag á hvorki
vísan útgefanda né kaupend-
ur að bók sinni; það kostar
skáldið1 um 12.000 krónur að
gefa hana út sjálft, og eru
þá ekki reiknuð með nein
„vinnulaun" því til handa við
að yrkja bókina. Eigum við
ekki að slá þvi föstu, að það
sé eitt að vera kölluð bók-
menntaþjóð við hátíðleg tæki-
færi, annað að vera það í dag-
legri reynd. Eg hef hér eink-
um rætt fjárhagslegu hliðina
á þessu máli, þar eð mér
virðist að í svipinn sé það
einkum sú hliðin sem skjótra
úrbóta þarf með. Lífskjör
ýmissa ágætustu skálda okk-
ar, áður fyrr, hafa iðulega
orðið okkur hneykslunarhelia,
og það með réttu. Samt er
eins og enn þá eimi eftir af
þeim hugsunarhætti, að skáld
eigi að sitja við að loknu dag-
legu brauðstriti, og yrkja eins
og þeim liggur á lijarta, án
tillits til þess, hvort nokkrar
líkur eru til þess, að skáld-
skapur þeirra komist nokkurn
tíma fyrir augu og eyru
fólksins. Við borgum árlega
offjár fyrir misjafnlega þýð-
ingarmikið skýrslugerðardútl
á skrifstofum og ýmsa ger-
samlega þýðingarlausa skrif-
stofuvinnu. Hvernig væri að
draga úr þeim útgjöldiun og
verja þeim mun ríflegri upp-
hæð til framdráttar ungri
skáldmennt ?