Þjóðviljinn - 25.01.1957, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 25. janúar 1957
xaurr í í
PIÓÐVILJINM
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alpýðu — SósíaMstaflokkurinn
w____________________________/
Kynlegur samstarfsvilji
vo kynlega bregður nú við
að Alþýðublaðið kveðst
hafa átt þá ósk heitasta að
samvinna hafi getað tekizt
með Alþýðuflokksmönnum og
sósíalistum í verkalýðshreyf-
ingunni. Hafi slík samvinna
verið boðin um stjórnarkjör á
síðasta Alþýðusambandsþingi
en boðinu verið hafnað „vegna
ofríkis Hannibals og kommún-
ista“. Þess vegna skuli nú
upp tekin styrjöld í Verklýðs-
félögunum: „Alþýðuflokkur-
inn tekur við stríðshanzkan-
um og kemur honum eftir-
minnilega aftur til skila. En
kommúnistar geta sjáilfum sér
um kennt. Þeir bera ábyrgð-
ina“.
að þarf mikil brjóstheilindi
til að boða kenninguna
um samstarfsvilja hægri
manna í Alþýðuflokknum. Það
breytir þó engu um þá stað-
reynd að það hefur verið hið
eina ófrávíkjanlega boðorð
hægri klíkunnar að með sós-
íalistum megi ekki vinna. Þeg-
ar hópur Alþýðuflokksmanna
undir forustu Hannibals Valdi-
marssonar tók upp samvinny
við sósíalista á Alþýðusam-
bandsþinginu 1954 ætlaði allt
um koll að keyra í Alþýðu-
flokknum, og innan skamms
var búið að reka Hannibal
Valdimarsson og helztu sam-
starfsmenn hans fyrir þá óaf-
sakanlegu sök. Þannig birtist
samstarfsviljinn í verki. Það
skiptir hægri klíkuna engu
máli þótt Alþýðuflokksmenn
væru í algerum meirihluta í
stjóm A.S.l. — þeir unnu með
sósíalistum og voru þvi óal-
andi og óferjandi.
egar rætt var um stjómar-
kjör á síðasta Alþýðusam-
bandsþingi kom enn í ljós að
það var ekki samstarfsvilji
sem mótaði gerðir hægri
mannanna, heldur var þeim
mest í mun að ryðja burt
þeim Alþýðuflokksmönnum
sem risið höfðu gegn sam-
starfsbanninu tveimur árum
áður. Tilgangurinn kom einn-
ig glöggt í ljós af þvi að sömu
dagana flutti einn klíkubræðr-
anna tillögu um það innan Al-
þýðuflokksins að stjómar-
samstarfi við Alþýðubanda-
lagið skyldi slitið. Að sjálf-
sögðu kom það ekki til mála
að hægri mennirnir fengju að
beita þá menn hefndarráð-
stöfunum sem tryggt höfðu
sigur vinstri manna í verk-
lýðshreyfingunni; hins vegar
var það boðið að fjölgað
skyldi um tvo í miðstjórninni
og hægri mennimir fengju
f jóra fulltrúa af 11. Hefði því
boði að sjálfsögðu verið tekið
ef einhver heilindi hefðu verið
í samstarfstali hægri mann-
anna, en heilindín skorti og
boðinu var hafnað.
TTvarf þá hægri klikan sem
" " skjótast heim til föður-
húsanna, í náðarfaðm íhalds-
ins. Samvinna Alþýðuflokks-
manna og sósíalista heldur
hins vegar áfram eins og fyrr
í stjóm A.S.Í. og í verklýðs-
félögum um land allt, og sú
samvinna mun eflast, hversu
ákaflega sem hægri mennim-
ir ota „stríðshanzka" sínum.
Afglöp Ingólfs
Tngólfur Jónsson, fyrrverandi
* viðskiptamálaráðherra 1-
haldsins, játaði í umræðum á
þingi í fyrradag að hann hefði
hafnað tilboði um að taka á
leigu oiíuflutningaskip til
'■ langs tíma, er tök voru á að
gera heildarsamning um 60
shillinga flutningsgjald á
tonn. Ef íhaldsráðherrann
hefði haft vit á að taka þess-
um boðum nytu Islendingar
enn þessara kjara og þjóðinni
hefðu sparazt upphæðir sem
munu nema mörgum milljóna-
tugum áður en lýkur. En
skýring ráðherrans á glópsk-
unni er sú að hann hafi látið
stjórnast af umhyggju fyrir
Hamrafellinu „og jafnvel mátt
búast við að annað skip yrði
keypt“ eins og Morgunblaðið
kemst að orði í frásögn sinni
af ræðu þessa fyrrverandi ráð-
herra.
Já, það mátti búast við að
annað skip yrði keypt!
Olíuféiög íhaldsins og Eim-
skipafélag Islands áttu þess
kost að kaupa olíuflutninga-
skip á sama tíma og Hamra-
fellið var keypt — og auðvit-
að var Ingólfi Jónssyni það
mikið í mun að það skip yrði
ekki að sæta lágmarksfarm-
gjöldum! En þegar til kom
var ekkert skip keypt. íhald-
ið gerði hvort tveggja í senn:
sveikst um að semja um farm-
gjöld til langs tíma og sveikst
um að kaupa oliuskip, svo að
Islendingar gætu annað flutn-
ingum sínum sjálfir. Þess
vegna verða olíufélög íhalds-
ins nú að sæta viðskiptum við
þau flutningaskipafélög er-
lend sem mest okra — og
þjóðinni er gert að greiða
tjónið af ráðsmennskurini.
að er þokkalegur arfur sem
Ingólfur Jónsson lætur
eftir sig, að þjóðin skuli þurfa
að greiða erlendum skipafé-
lögum 220 shillinga fyrir að
flytja sama magn og kostaði
36-46 shillinga að flytja fyrir
rúmu ári. Maður sem gert
hefur sig sekan um slík af-
glöp ætti með réttu að eiga
þá sómatilfinningu að draga
sig gersamlega út úr. stjórn-
málum. Og það er að minnsta
kosti lágmarkskrafa að hann
láti aldrei orð eins og olía eða
farmgjöld sér um munn fara,
þótt hann reyni enn um sinn
að tóra í þingmannaliði í-
haldsins.
Velvakandi leiðir til sætis í
dálkum Morgunblaðsins 21.1.
þ. á. frú sem heitir „Sið-
söm“. Hún kemur þess erind-
is að fetta fingur út í renni-
lás í buxnaklauf blaðamanns
nokkurs, fótabragð hans, hár-
greiðslu og jafnvel holdafar.
Ekki tel ég það í verka-
hring mínum að hlutast til
um sætaskipun hjá Velvak-
anda eða að hrekja orð frúar-
innar um nauðsyn á smekk-
legum klæðaburði blaðamanna
og annarra karla sem kvenna,
þó finnst mér þama um full-
margt talað. Ekki finn ég
heldur hjá mér köllun til að
taka upp þykkjuna fyrir blaða-
manninn ellegar væna frúna
beinlínis um lygar um lit
buxnanna, sídd þeirra eða
annað ástand flíkurinnar ög
þykir mér þó atburðurinn
allur nokkuð tortryggilegur,
en ég hefi séð illa snyrta
menn af flestum stéttum og
aldrei þótt vel fara. Annað
ræður mestu um að ég gríp
fram í umtalið um þetta
velsæmis atriði: aðfinnslur,
sem koma í hugann þegar
út á eitt er sett, en það er
heildarframkoma manna, eink-
um blaðamanna og ræðu-
manna, orðfæri þeirra sér-
staklega og hitt: hvert at-
hygli frúarinnar beindist. Vík
Gripið
ég þá að hinu fyrra þess-
ara tveggja umhugsunarefna
minna, sem bæði sögðu til sín
við lestur athugasemdarinnar
í Morgunblaðinu.
Svo sem öllum er kunn-
ugt klæðast menn misjafn-
lega og virðist ekki fara eft-
ir manngildi né grandvar-
leik hver bezt er búinn, er
það og miklu minna vert hvað
utan á kroppnum hangir en
hvað hann lætur af sér leiða
í beinum verkum. Þarna er
rætt um blaðamann. Verkin
hans eru: ritgerðasmíði, efnis-
val, niðurröðun og annar frá-
gangur á blaði hans. Eftir því
ber að meta manninn. Þar má
svo koma til viðbótar eða frá-
dráttar sitt af hverju annað:
þægilegt viðmót eða leiðinlegt,
fríðleikur eða líkamslýti og
mætti lengi telja. En hjá
blaðamanni eru það greinar
hans sjálfs, sem gera hann
góðan eða slæman, vinzun úr
aðsendu efni og allur undir-
búningur undir not kaupenda
af lesmáli því, er hann kaup-
ir. Skal ég þá fallast á rétt-
mæti smáútásetninga þegar
aðalatriðið er komið í bezta
horf.
Og hvernig eru þá blöðin?
Blöðin hér á landi eru illa
stafsett, misjafnlega mikið
illa, en illa þó, prófarkalestur
er slæmur, línuruglingur auk
heldur svo algengur, að oft
er meiri leit að lokum eða
upphafi málsgreinar en nokk-
ur von er til að blaðið allt
geti goldið nokkrum sæmileg-
um þegni, en sæmilega þegna
tel ég þá eina, sem kunna að
nota sér tómstundir sínar til
frjórri iðju og þroskavænlegri
heldur en þeirrar að finna
hvað saman átti að eiga í
oft og tíðum óvandaðri, illa
byggðri og vitlaust prentaðri
blaðagrein. Það sem hér hefur
verið ritað upp er allt verra
en strengdur rennilás, alveg
sama hvar hann er eða hve
illa honum er misboðið með
þenslunni, og ég ætla það
algengara í blöðum en illan
klæðaburð hjá blaðamönnum.
Er það þó eins og fjöður af
fati hjá þvi, sem mest lýtir
blaðamennskuna ízlenzku,
sem er illvilji, rangfærslur og
blekkingar auk beinna lyga,
en þarna er upptalið: uppi-
staðan, ívafið, saumgamið og
tölurnar í mörgum af þeim
flíkum, sem blaðalesendur
þessa lands og líklega margra
annarra verða að hafa að sér
í öllum andlegum veðrum. En
því efni verður að sleppa,
dæmi þessa yrðu einhliða og
ranglát nema svo víða væru
tekin, að ekkert blað fengist
til að birta þau sökum eigin
manna.
En jafnvel ytra borð blað-
anna þarf að vanda betur en
gert er allra hluta vegna.
Hermann Pálsson, lektor,
vel lærður maður og virðuleg-
ur, talar nú nýlega um nauð-
syn á betri réttritunarkennslu
og telur — að ég ætla réttilega
— að oflitið sé lagt á sjón-
íram í
minni nemenda í þeirri grein,
en ofmikið treyst á vafasama
umhugsun þeirra um beyg-
ingafræði og uppruna orða.
Ef hann fer með rétt mál
í þessu efni, þá verður þó
þyngri en áður hefur verið
talið bagginn á herðum blaða-
manna og rithöfunda. En
blöðin láta sér sæma að selja
kaupendum sínum ritsmíðar
sem eru löngum og löngum
sVo að réttritun, orðaváli og
setningaskipun að langt er
um óboðlegt fram, og því mið-
f--------:----------------■>
Eítir
Sigurð Jónsson
frá Brun
s.________________________J
ur hæfa sömu lýsingar inni-
haldinu sem ytra borðinu. Þar
þyrf'ti víða að treysta renni-
lás og þjálfa af kúluvömb,
blöðin hitta alla, sem í eitt-
hvert prentað mál líta á landi
hér, en blaðamennirnir sjálfir
ekki nema fáa, og íslenzku
blöðin fara fyrir allra þeirra
augu, innlendra og erlendra,
sem láta sig hag þessarar
þjóðar nokkru skipta, hverra
erinda sem þeir svo ganga
til þess verks. En tryggt mun
það að stjórnmálamenn aust-
urs og vesturs rannsökuðu
ekki klæðaburð né snyrtingu
skeytahöfunda þeirra, sem
flestar sögðu sögurnar af
pólitísku lífi þjóðarinnar eftir
og um kosningarnar síðustu.
Eg fyrir mitt leyti myndi
þakka fyrir ef ég fengi til
starfs — enda mætti hanu þá
huga sínum ráða — blaða-
mann, sem kæmi á skrifstof-
una í fomum buxum, sem
hann væri reyndar vaxinn upp
úr, ef hann kæmi svo klæddur
af því að hann hefði boðskap
að flytja, málefni að berjast
fyrir, sem hann mæti meir en
hárnákværnt mat á hvað hon-
um færi bezt um kroppinn.
Mér mundi þykja sá blaða-
maður mikill fengur, jafnvel
þótt ég væri honum oft ó-
sammála, hjá því að eiga alla
fréttaþjónustu og framreiðslu
umhugsunarefna minna undir
þeim einum, sem binda aðal-
umhyggju sína við rennilás-
inn í buxnaklaufinni. Eg hefi
staðið þá ofmarga að því,
glerfína menn og strokna, að
halda fram röngum niður-
stöðum með ritaðar rang-
færslur, rökvillur og marg-
hraktar fjarstæður í sannana
stað, til þess að ég telji ytri
gljáa nokkra tryggingu fyrir
sannsögli og vandvirkni um
heimildaval eða trúmennsku
við að vinna svo úr efni að
það verði lesendum að ljósara.
eftir. í þess stað þekki ég
mörg dæmi um pólitísk reyk-
skot og kerlingarelda ætlaða
til blindunar, hvorttveggja
einkum komið frá þeim, sem
feitastar hafa stöðurnar og
fínast klæðast.
En við höfum fleiri menn-
ingartæki en prentað mál og
það tæki, sem geta — rétt
eins og misnotuð prentsvertan
— orðið til afmenningar og
málskemmda, nefni ég þá Út-
varpið sem hæft til hvors-
tveggja bæði menningarinnar
og málskemmdanna. Þar koma
að visu fram sömu mennirnir
margir og þeir sem blöðin rita
og þá auðvitað með sömu
kostum og göllum á báðum
stöðum, mættu þó reynast bet-
ur við hljóðnemann. Útvarps-
ráð gæti síað eins og gangna-
maðurinn hélt um klútinn, sem
hann ætlaði að drekka í
gegnum úr Fúlukvísl á Kili
stækri af brennisteini. Ráðið
gæti auk heldur dugað betur
en nokkur tiltækilegur
gangnamannsklútur.
Þó er eitt, sem útvarpsráð
er uppvíst að að sía illa eða
ekki, en það er framburður
flytjenda.
Það er því miður reynt,
margreynt, að þar koma fram
latmæltir m,enn, linmæltir,
fiámæltir og á fleiri vegu
rangmæltir. Eg er meira að
segja, þótt sjaldan hlusti ég,
orðinn mörgu af þessu svo
samdauna að ég tel það —
úr því sem komið er — góðra
gjalda vert ef það eru að-
eins hljóð stafanna, sem af-
bökuð eru, og um það eru
mörg dæmi nærtæk, en þar
við er ekki látið lenda á
þeim stað þegar ógæfan vill
verða, jafnvel þulir eru meira
og minna sekir. Þar er
áherzlulögmálum íslenzkrar
tungu misboðið, oft og tíðum
á hinn furðulegasta hátt, til
viðbótar við það sem sameig-
inlegt er við galla ritaðs máls.
Hvað á til dæmis að vinnast
við þunga þann, sem fjöldi
ræðumanna leggur í ræðum
sinum á síðari hluta sam-
settra orða, ég nefni atkvæðið
leg i réttiLEGa, sannarLEGa ?
Hver heyrir ekki þetta og þvi
Framhald á 9. síðu