Þjóðviljinn - 15.02.1957, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 15.02.1957, Blaðsíða 7
Föstudagur 15. febrúar 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7 Herra forseti. Með tillögu þessari á þings- skjali nr. 100 er farið fram á það, að Alþingi veiti ríkis- stjóminni heimild til að full- gilda fyrir íslands hönd sam- þýkkt Alþjóðavinnumálastofn- unarinnar nr. 100 — um jöfn laini kvenna og karla fyrir jafn verðmæt störf. Samþykkt þessi var gerð á 34. allsherj- arþingi Alþjóðavinnumála- stofnunarinnar í Genf 1951, og er sjálf samþykktin prent- uð hér orðrétt sem fylgiskjal með þingsályktunartillögunni — bæði á ensku og í íslenzkri þýðingu. Áður en ég rek aðalefni jfamþykktarinnar, tel ég rétt að geta þess, að hún gekk fyrst í gildi 23. maí 1953. En það þýðir, að þann dag 1952 hafa tvö aðildarríki verið búin að fullgilda hana. — Um það atriði segir svo í 6. grein samþykktarinnar: „Hún gengur í gildi 12 mán- uðum eftir að fullgildingar tveggja aðildarríkja hafa ver- ið skráðar hjá framkvæmdar- stjóranum“, þ.e. framkvæmd- arstjóra Alþjóðavinnumála- skrifstofunnar. — Og hjá hverju aðildarríki um sig, gengur hún í gildi 12 mánuð- um eftir að fullgilding þess hefur verið skráð hjá aðalrit- ara ILO. 'jAr Mætti nokkurri andstöðu í fyrstu Launajafnrétti kvenna mætti x fyrstu nokkuxri andstöðu hjá ýmsum aðildarríkjum Alþjóða- vinnumálastofnunarinnar. Og á allsherjarþinginu 1951 voru ennfremur skiptar skoðanir um það, hvort gera skyldi ákveðna samþykkt um málið, eða láta sér nægja að sam- þykkja einungis tilmæli til ríkisstjórna aðildarríkjanna um að vinna að launajafnrétti kynjanna. Þegar tillaga lá fyr- ir um ákveðna samþykkt, kom fram breytingartillaga frá rík- isstjórnarfulltrúum 5 ríkja um að allsherjarþingið skyldi einungis samþykkja tilmæli til ríkisstjórnanna, en sú breyt- ingartillaga var felld með 103 atkvæðum gegn 68. Við lokaafgreiðslu um sam- þykktina fékk hún stuðning 105 fulltrúa, 33 voru á móti og 40 sátu hjá. Þannig var hún samþykkt með yfirgnæf- ándi meirihluta og hefur Al- þjóðavinnumálastofnunin á- vallt síðan lagt á það mikla áherzlu, að aðildarríkin full- giltu þessa samþykkt eins fljótt og þau sæju sér það fært. Það voru Sameinuðu þjóð- irnar, sem í fyrstu lögðu það verkefni fyrir Alþjóðavinnu- málastofnunina, að vinna að sömu launagreiðslum til kvenna og karla. Hinn 10. marz 1948 hafði Fjárhags- og félagsmálaráð Sameinuðu þjóðanna sam- þykkt ályktun, sem fól í sér regluna um sömu laun til kvenna og karla fyrir jafn verðmæt störf. Er þessi til- laga hafði vei-ið samþykkt, beindu Sameinuðu þjóðirnar þeim tilmælum til Alþjóða- vinnumálastofnunarinnar, að hún tæki málið til meðferðar svo fljótt sem unnt væri. Á því varð heldur ekki lang- ur dráttpr, því, að á þrítug- asta og fyrsta þingi I.L.O. sumarið 1948 voru samþykkt tilmæli til stjómar stofnunar- innar um að taka launajafn- rétti kvenna og karla á dag- skrá sem alli'a fyrst — helzt á næsta Allsherjarþingi. — Af því gat þó ekki orðið. En á 33. Allsherjarþinginu, sem háð var í Genf í júní 1950, var málið tekið á dagskrá, og var þar ákveðið, að það skyldi eins og önnur stóimál, rætt á tveimur þingum. ★ Deilur á Allsherjar- þingi SÞ Á þinginu 1950 fór fram fyrri umræða um málið og olli það nokkmm deilum. Má segja, að fulltníar verka- manna og atvinnurekenda hafi verið þar algjörlega á öndverðum meiði. Niðurstað- ar Alþýðusambands Islands, Kvenfélagasamband Islands, Kvenréttindafélags íslands og Vinnuveitendasamband Is- lands. I þessu bréfi félags- málaráðuneytisins segir svo m.a.: „Eitt þeirra markmiða, sem Alþjóðavinnumálastofnuninni var sett í stofnskrá hennar var það, að koma á þeirri grundvallarreglu, að konum og körlum skuli gi'eidd sömu laun fyrir jafn verðmæt störf. Þetta töldu stofnendur I.L.O. vera einn af hornsteinum fé- lagslegs réttlætis og um leið varanlegs friðar í heiminum. Á þrjátíu ára starfsferli sín- um hefur stofnunin jafnan haldið fast við þessa skoðun og staðfest hana, þótt henni hafi ekki þótt tímabært að að væntanlegri samþykkt, en vill þó áskilja fulltrúum ís- lands á þinginu rétt til að bera fram eða fylgja breyt- ingartillöguin, sem frani kynnu að koma við frumvarp- ið og einkum mundu þá taka til skipulagshliðar málsins og framkvæmdar samþyklítarinn- ar“. Af þessum bréfkafla félags- málaráðuneytisins er Ijóst, að ríkisstjórn íslands lýsti sig, í ársbyrjun 1951, fylgjandi því, að gerð yrði alþjóðasamþykkt um sömu laun kvenna og karla fyrir sömu störf. Er því ekki að efa, hver orðið hefði afstaða Islands til málsins við lokaafgreiðslu þess á Allsherj- arþíinginu 1951, ef við hefðum átt þar fulltrúa. En því miður var ekki af því, að neinn fulltrúi yrði sendur héðan frá íslandi á þetta þing, svo enginn íslenzk- ur fwlltrúi tók þátt í lokaaf- greiðslu málsins, en ríkis- spor í átt til jafnréttis karla og kvenna an af störfum nefndarinnar, sem um málið f jallaði varð sú, að samin voru drög að tvenns konar afgreiðslu málsins, þ.e. alþjóðasamþykkt, er aðildar- ríki skyldu fullgilda og hins- vegar tilmælum einum saman 'til aðildarríkja. Var tillaga um þessa afgreiðslu samþykkt með 117 atkvæðum gegn engu, en fulltrúar atvinnurekenda sátu þó yfirleitt hjá. Þar með var þá samþykkt, að málið skyldi tekið til lokaafgreiðslu á næsta þingi í öðru hvoru forminu. Fulltrúi íslands á þessu þingi var Jónas Guð- mundsson, þáverandi skrif- stofustjóri félagsmálaráðu- neytisins, og greiddi hann at- kvæði með tillögunni. Stein- grímur Steinþórsson var þá forsætis- og félagsmálaráð- herra. Þegar málið var komið á þennan rekspöl og fyrri um- ræðu um það lokið, tók Al- þjóðavinnumálaskrifstofan saman almenna skýrslu um það, og fylgdi henni spurn- ingaskrá, til þess að kamia afstöðu ríkisstjórnanna í að- ildarríkjunum til málsins. Spurt var úm það í fyrsta lagi, hvort þær væru því fylgj- andi, að settar yrðu alþjóð- legar reglur um sömu laun til kvenna og karla fyrir jafn verðmæt störf, og ef svo væri, í livaða formi þær skyldu þá vera (þ.e. í formi alþjóðasam- þykktar eða tilmæla til aðild- arríkja). I þriðja lagi var um það spurt, hvaða ákvæði skyldu efnislega tekin upp í slikar alþjóðareglur, ef settar yrðu. ^ Einn homsteinn íé- lagslegs réttlætis Með bréfi, dagsettu 10. marz 1950, sendi félagsmála- ráðuneytið umrædda skýrslu og spurningalista til umsagn- Ræða Hannibals Valdimars- sonar, félagsmála- ráðherra, er þingsálykt- unartillaga ríkisstjórnarinnar um fullgildingu alþjóða samþykktar um launajafnrétti karla og kvenna var til umræðu á Alþingi síðastliðinn miðvikudag. gera um þetta alþjóðasam- þykkt hingað til. Að lokinni síðustu styrjöld hefur þetta mál fengið nýjan byr og aukið fylgi vegna þess, hversu konur í ýmsum löndum sýndu það ljóslega, að þær standa körluin fyllilega á sporði í fjölda atvinnugreina og menn hafa vaknað til um- hugsunar um að óréttlátt sé að mismuna þeim livað laun snertir, er þær inna af hendi sömu störf og karlmenn“. Þetta var kafli úr bréfi fé- lagsmálaráðuneytisins til áður nefndra félagasamtaka. ^ Aístaða íslands Nú leið að því, að málið skyldi koma til síðari umræðu og skrifaði þá félagsmála- ráðuneytið Alþjóðavinnumála- stofnuninni bréf, sem svar við spurningum hennar. Bréfið er dagsett 16. janúar 1951. Þar er lauslega rakið, hvernig þessum málum sé háttað hér á landi og síðan segir í bréf- inu: „Af framansc'lgðum á- stæðum er íslenzka ríkis- stjórnin hlynnt því að gerð verði á næsta þingi I.L.O. samþykkt uin sömu laun fyrir sömu störf og telur, að frum- v'arp það að slíkri samþykkt, sem prentað ér í Keport VII (1) sé nothæfur grundvöllur stjórnin hafði sem sé ákveðið markað afstcðu sína í málinu með áður nefndu bréfi, þar sem hún lýsir sig fylgjandi því, að gerð verði samþykkt um málið, en í því formi var málið einmitt afgreitt á þáng- inu, eins og áður er sagt. ^ Jöín laun íyrir jaín verðmæt störf Nú hefur samþykktin um sömu laun kvenna og karla, eða ,,jafnlaunasamþykktin“, eins og hún er venjulega nefnd, hlotið fullgildingu 18 ríkja, 6 utan Evrópu og 12 Evrópuríkja. Ríkin, sem full- gilt hafa jafnlaunasamþykkt- ina eru þessi: Austurríki, Argentína, Belg- ía, Búlgaría, Dóminikanska lýðveldið, Filipseyjar, Frakk- land, Honduras, Italía, Júgó- slavía, Kúba, Mexíkó, Pólland, Sovétlýðveldin, Hvíta-Rúss- land, Sovétlýðveldið Ukraína, Ungverjaland og Sambands- lýðveldið Vestur-Þýskaland. Þessu næst tel ég rétt að víkja nokkuð að aðalefni sam- þykktarinnar. Hún er í 14 greinum, og er þannig styttri en margar þesskonar alþjóða- samþykktir. 1 inngangsorðum eða for- mála samþykktarinnar segir efnislega á þessa leið: Allsherjarþing Alþjóðavinnu- málastofnunarinnar í Genf hefur ákveðið að gera ákveðn- ar tillögur varðandi regluna um jöfn laun til karla og kvenna fyrir jafn verðmæt. störf. Þingið hefur ákveðið, að þessar tillögur skuli gerðar 29. júni árið 1951, í eftipfar- andi samþykkt, sem nefna má jafnlaunasamþykktina frá 1951. I 1. grein er svohljóðandi skilgreining á hugtökunum „laun“ og „jöfn laun til karla og kvenna fyrir jafn vérðmæt störf“. „I þfessari samþykkt tekur orðið „Iaun“ yfir hið venju- lega grunn- eða lágmarkskaup og hverskonar frekarí þókn- un, sem greidd er beint eða óbeint, hvort heldur í fé eða fríðu, og vinnuveitandinn greiðir starfsmanni fyrir vinnu hans“. „I samþykktinni eiga orðiri „jöfn laun til karla og k\enna fyrir jafn verðmæt störf“ við launataxta, sem settir eru, án þess að gerður sé greinar- munur á kynjunum“. Hér er rétt að taka fram, að í um- ræðum um uppkast samþykkt- arinnar komu fram tillögur frá atvinnurekendum um það, að sérstök skilgreining yrðí gerð á orðunum „jafn verð- inæt störf“, þannig að miðað yrði við jöífn afköst, og að mismunur á launatöxtum karla. og kvenna, sem byggð- ist á öðru en kynferði, skyldi ekki talinn brjóta í bág við ákvæði samþykktarinnar. En þessar tillögur atvinnurekenda voru felldar, og skýrir það allvel merkingu orðanna „jafn verðmæt störf“ í sam- þykktinni. 1 annarri grein segir, að hvert aðildarríki skuli, í sam- ræmi við þær aðferðír, sem hafðar séu þar í landi um ákvörðun launataxta — stuðla að því að tryggja það, að svo miklu leyti sem það samrým- ist þessum aðferðum — að reglan um jöfn laun til karla og kvenna fyrir jafn verð- mæt störf, taki til alls starfs- fólks. I sömu grein segir, að reglu þessari skuli komið til fram- kvæmda með: a Y Landslögum eða reglu- gerðum. b) Ráðstöfunum, sem kom- ið er á eða viðurkenndar eru með lögum til á- kvörðunar á launum. c) Heildarsamningum milli vinnuveitenda og verka- manna — eða d) með þessum mismunandi aðferðum sameiginlega. I þriðju grein er heimilað að fram fari óvilhalt mat á störfum, ef talið sé, að slíkt mat greiði fyrir því að ákvæði samþykktarinnar fáist fram- fylgt. En á engan hátt má í mati þessu gera upp á milli kynjanna. ^ Fullgilding jaín- launasamþykkt- arinnar Með þessu, sem nú hefur verið sagt, hefur í • rauninni verið gerð grein fyrir megin- efni samþykktarinnar. En þá kemur til ákvæða samþykkt- arinnar um það, hvernýg sð- ildairíkin skuli vinna að því Framhald á 10. siðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.