Þjóðviljinn - 25.03.1957, Qupperneq 7

Þriðjudagur 26. marz 1957 — ÞJÓÐVILJINN —- (J

Kjartan Ölaísson:
Þankar á vori
úr Mið - Evrópu
Hitinn 15 stig
Vínarborg í góulokin 1957.
„Góðan daginn, þá er vor-
ið komið“, segir maður við
mann þessa dagana, ef kunn-
ngir hittast á breiðgötum
eða öngstrætum þessarar höf-
/uðborgar á bökkum Dónár. Og
vorkoman fer svo sem ekki
liuldu höfði. Hún setur mark
sitt á trén, sem þegar eru
tekin að laufgast, og veldur
fagnaðarhljóði í röddum fugl-
anna við gluggann og barn-
anna, sem eru í boltaleik i
garðinum. Hitinn er 15 stig
og þætti íslendingum gott í
júlí.
Hér bera flestir menn samt
vetrárfrakka sína enn, enda
þótt slíkur klæðaburður hljóti
að valda ærnum óþægindum.
Ekki fyrr en 1. apríl verða
frakkamir settir í skáp til
geymslu yfir sumarið, þó að
hitastigið verði komið langt
yfir 20 gráður á þann ágæta
mæli Celsíus. En þessi óhent-
uga tryggð við vetrarflýkum-
ar á sjálfsagt sínar orsakir,
eins og flestar aðrar undar-
legar íyrirtektir mannfólksins,
hvar sem er á jarðarkringl-
unni. Eru þær að líkum af
sama toga spunnar og hitt,
sem því veldur, að hér byrjar
fólk mjög ógjarnan að hita
upp íbúðir sínar á haustin
fyrr en 1. nóvember, enda þótt
komin séu frost og börn og
gamalmenni sitji skjálfandi.
Svo er það, að gamlar venj-
ur em oft grónar, og skáka
jafnvel bæði vitsmunum og til-
finningum. Hér um slóðir er
þetta ef til vill ekki svo und-
arlegt, þegar haft er í huga,
að ekki em nema fáir áratug-
ir síðan keisaraveldi Habs-
borgara með öllum sínum
kreddum og vanafestu gekk
fyrir stapg..
Klifurræninginn
Enginn skyldi samt halda
að teikn nýrri tíma séu ekki
komin hér allhátt á loft. Ég
nefni sem dæmi það, sem und-
anfarnar vikur hefur verið
eitt aðalfréttaefni þriðja
flokks blaða hér (en sá blaða-
flokkur er mjög fjölmennur).
— Það bar við að maður
nokkur, sem stundaði þjófn-
að, hafði náð óvenjulegri leikni
í sinni atvinnugrein. Fólk, sem
bjó á fimmtu eða sjöttu hæð
vaknaði máske á næturþeli við
að ræninginn var komin'n inn
,í íbúðina á óskiljanlegan hátt
<og lét nú greipar sópa. Var
maðurinn auðvitað vopnaður í
bak og fyrir og hótaði hverj-
um lífláti, sem vogaði að gefa
bljóð frá sér.
Endurtók þetta sig alloft og
þótti Ijóst, að þjófurinn mundi
hafa þann hátt á, að klifra
upp snarbrattar húshliðar að
utanverðu eftir gluggakistum
og öðrum minniháttar ójöfn-
m' ¥ar talið að slíkt léku
þó ekki eftir nema færustu
kettir. Enginn vissi skil á
hver ,,klifurræninginn“ mundi
vera, og var lögreglan í upp-
námi. Keyrði þó um þverbak,
þegar „klifurræninginn" gerð-
ist svo djarfur að ráðast til
atlögu í sumarhús sendiherra
Kanada.
Hver smáþjófur, sem grip-
inn var, lá nú undir grun um
að vera hinn alræmdi erkibófi.
Stöðugt kom upp orðrómur
um að nú hefði hinn eini sanni
Sumarhöll Maríu Theresíu me& 1441 herbergi.
lenzkt námsfólk hér, samt vör
við neina landa.
Kaupmennimir eru sjálf-
sagt flestir lagðir af stað aft-
ur til sinna heimkynna að
loknum hagkvæmum viðskipt-
um, en ferðafólkið mun halda
áfram að koma og fara.
Breiðgatan Groben — hér hélt Napoleon Bonaparte
innreið sína í Vínarborg árið 1805.
verið handsamaður, en næstu
nótt skaut „klifurræninginn“
enn upp kollinum á nýrri
fimmtu hæð. Sögðu blöðin
mikinn Ugg í fólki.
Loks var það að nótt eina
stóð lögreglan tvo bankaræn-
ingja að verki. Reyndu þeir
að flýjá og var annar skotinn
til bana á flóttanum, en hinn
handsamaður eftir illan leik.
Reyndist þar kominn klifrar-
inn frægi og höfðu blaðasal-
amir góðar tekjur næsta dag.
Aldrei fékkst þó upplýst,
hvemig manntötrið hafði náð
sínum ótrúlega árangri í klifri,
því að varla var hann fyrr
kominn í betranarhúsið en
honum tókst að hengja sig í
vasaklút, sem hann hafði kom-
izt yfir, einnig á óskiljanlegan
hátt. Hefur ugglaust búizt við
að framtíð á jarðríki yrði hon-
um örg héðan í frá, a.m.k.
samanborið við það, er hann
spókaði sig sem fullmektugur
í stofum sendilierra Kanada
og annars stórmennis.
En ekki meir um það. —
Vörusýning og
gamlar tennur
Nýlega er lokið hinni miklu
alþjóðlegu vörasýningu, sem
hér er haldin hvert vor. Var
hún að þessu sinni viðameiri
en undanfarin ár. Sýndu þar
framleiðslu sína fyrirtæki frá
fjölmörgum þjóðlöndum bæði
vestantjalds og austan. Sóttu
sýninguna yfir 600.000 mann-
eskjur. Komu hingað til borg-
arinnar kaupsýslumenn og
ferðafólk frá flestum heims-
hornum, en ekki urðum við ís-
Reyndar er Vín ekki mikil
ferðamannaborg, ef miðað er
við París eða Róm, en þó
leggja hingað leið sína all-
margir af þeim, sem veitt
geta sér þann munað að
skyggnast út fyrir eigin hlað-
varpa.
Hér er verðlag fremur hag-
stætt fyrir útlendinga og einn-
íg margt að sjá og heyra fyrir
þá, sem um löndin fara með
góða sjón og næma heyrn.
Tónlistar- og leikhúslíf er
óvíða í meiri blóma sem kunn-
ugt er, og þeir sem áhuga
hafa fyrir sagnfræðilegum
efnum geta hér séð hjörtun
úr álitlegum hóp af keisuram
hins — Heilaga rómverska
ríkis þýzkrar þjóðar —- ásamt
keisarakórónu sama ríkis frá
10. öld. Einnig má reikna með,
að lútherskum barbörum væri
það til kristilegrar vakningar
að líta augum tennur úr þeim
kumpánum Jóhannesi skírara
og Pétri Iærisveini, sem hér
era vandlega geymdar (eins
og reyndar víðar). Byggingar
eru hér frægar og fagrar, og
er nú víðast lokið viðgerðum
eftir eyðileggingu styrjaldar-
áranna.
Sumarnætur og
landvamir
En í styrjöldum verður einn-
ig annar skaði, sem erfiðara
er að bæta, Þegar gengið er
um strætin i vorsólinni, verð-
ur varla langt farið án þess að
mæta mönnum, sem fómað
hafa. handlegg eða fæti í brjál-
æði tveggja heimsstyrjalda.
Hér eru líka konur í mikl-
um meirihluta. Roskið kven-
fólk fyllir kaffihúsin og bekki
skemmtigarðanna öllum stund-
um. Flest á þetta kvenfólk
sína persónulegu harmasögu
um eiginmenn, sem voru
kvaddir til orastu og komu
aldrei aftur, en féllu á ókunn-
um vígstöðvum.
Hið sama er að segja frá
flestum öðram borgurn Ev-
rópu, því að stríðið boðar ein-
staklingunum ein og sömu ör-
lög, hvort sem þeir búa með
þeirri þjóð, sem kallað er að
sigri eða hinni, sem tapar.
Á þessaii breiddargráðu enf
kvöldin og nóttin dimm þótt
vori. Ein kona hafði hins veg-
ar hugmynd um að á íslandí
þekktust bjaiiar nætur. Taldi
sú furðulegt, ef þar fyndist
nokkur maður, sem ekki væri
brjálaður af svefnleysi. Hafði
hún til marks, að þeir Þjóð-
verjar, sem vora í Norður-
Noregi á árum heimsstyrjald-
arinnar síðari hafi flestir kom-
ið meira eða minna geggjaðir
til baka. Kenndi hún þetta
næturbirtunni, sem rændi
þessa sendimenn herraþjóðár-
innar svefni. Væri vissulégá
vel, ef rétt reyndist og við,
sem nær heimsskautinu byggj-
um, gætum treyst ökkaE
björtu nóttum til landvarna
gegn ásókn suðlægari þjóð-
flokka. En máske hefur éítt-
hvað annað orðið til að rænai
hina þýðversku soldáta svefní
og vitsmunum.
f<ií
1 lok heimsstyrjaldariniiar
19á5 hröktu hersveitir Sovét-
ríkjanna þýzku nazistana frá
Vínarborg. Var borgin frá
stríðslokum hersetin af her-
námsveldunum fjórum í sam-
einingu til ársins 1955. En 3
því ári létti hernámi Austur-
ríkis, og hefur landið síðait
verið algerlega fullvalda á nýj
og lýst yfir fullkomnu hlut-
leysi í átökum stórveldanna.
Síðan hernáminu lauk hafa
orðið hér miklar framfarir S
atvinnulegum efnum og er
sem kraftar þjóðarinnar hafí
verið drepnir úr dróma vi<5
það að hernámsfjöturina
leystist. Fólk hér er flesö
þeirrar skoðunar að stefna al-
gers hlutleysis, sem nú ei?
framfylgt megi helzt verða tií
tryggingar góðri sambúð viS
nágrannana bæði í austri ogí
vestri og sé þar með einnig|
lyftistöng framfara í lahdinuj
og undirstaða bættra lífs-
kjara.
Bjór og bolbítur 1
Eitt er það sem ávallti
verður íslendingum erléndisl
forvitnisefni. Era það hug-
myndir annarra þjóða unj>
Framhald á 11. síðUi.
Píanóleikur Mindru Katz
Hér hefur verið mikið um
píanótónleika að undanförnu.
. MINDRU KATZ
1 sjálfu sér ber ekki að lasta
það, því að þetta hefur yfir-
leitt verið góður tónlistar-
flutningur, og sjaldan mun
vera góðra hluta of margt.
Þó væri óneitanlega æskilegt
meira jafnvægi í þessu efni,
þannig að aðrar greinir tón-
listarflutnings fengju að njóta
sín til jafns við píanóleikinn.
Að þessu sínni gaf hlust-
endum á að hlýða ungan pí-
anóleikara frá Rúmeníu, Min-
dru Katz, sem lék í Austur-
bæjarbíói síðastliðinn miðviku-
dag og fimmtudag á vegum
Tónlistarfélagsins, en hefur
verið á tónleikaferð um ýmis
lönd Evrópu að undanfömu
og fer héðan til að halda
þeirri för áfram.
Katz hóf tónleikana á svítu
í D-dúr eftir landa sinn Ge-
orges Enescu, sem almennt
mun talinn helzta nútiðartón-
skáld Rúmena (f. 1881). Síð-
an kom Arietta með tilbrigð-
um eftir Haydn og Sónata í d-
moll (op. 31, 2) eftir Beethóih*
en. Allur síðari hluti efnis-
skrárinnar var svo helgaður
Chopin: Sónata í b-moll, Nokt-
úrna í E-dúr, sex prelúdíúr ogt
þrjár etýður. Víst vora Clíö-
pin-lögin ágætavel flutt, en þói
fannst undirrituðum fyrri
hluti tónleikanna bera af. Frá,-
bær var til dæmis flutnihgur
Beethovens-sónötunnar. Þar
skorti hvorki tækni né tótt-
fegurð, tilþrif, kraft né mýkt,
og hreint aðdáanlegur var* 1
hinn létti leikur tónanna undir
fingurgómum listamansihs S
aríettu Haydns. Katz er eihtti
þeirra píanóleikara, sem hafa
ekki aðeins til að bera tækrii-
lega snilli, heldur og ósvikiS
listamannseðli í öðra tillití,
og þess vegna tekst lionumi
lílca, þegar bezt lætur, að»
snerta víð hinum innra manhi
hlustandans. — Það er ekkí
um að villast, að þetta er einul
hinna allrasnjöllustu píahó-
leikara, sem hér hafa komiði
fram. “j
B. P. 'i