Þjóðviljinn - 01.05.1957, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 1.
mai 1957 — IþJÓÐv’ÍiÍINN
\r
Frá 1. maí kröfugöngu verkalýðssamtakanna í Keykjavík,
Þao var Dagsbrúnarfundur á
sunnudaginn var. Á fundi þess-
um gerðist sá atburður sem ekki
aðeins hverjurrf verkamanni í
Tteykjavík, heldur hverjum vinn-
andi manni í landinu er brýn
mauðsyn að vita sem gleggst deili
á. Þetta var raunar enginn merlc-
isatburður, í augum allsgáðra
manna er hann beinlínis grát-
hlægilegur —: einn lubbalegasti
verkfallsbrjótur landsins stóð
þar upp með forkláruðum frels-
arasvip og — heimtaði að fara í
vérkfall!!
★
EÍKISVALD GEGN
VERKALÝÐ
Verkefni þessa fundar var að
Xæða og taka ákvörðun um hvort
segja skyldi upp samningum fé-
lagsins. Þannig er mál með vexti
nú að í fyrsta sinni um langt
Skeið fer með völd ríkisstjórn
sem heitið hefur að hafa samráð
við verkalýðssamtökin um að- [
gerðir sínar í efnahags- og at-
vinnumálum.
Saga siðasta áratugs á íslandi
<er ein samfella saga stríðs ríkis-
valds atvinnurekenda og auð-
stéttar gegn verkalýð og öllu
vinnandi fólki í landinu. Áður
fyrr var formið á baráttunni
milli hinna snauðu og hinna ríku
töluvert annað. Þá áttust verka-
lýðssamtökin og atvinnurekend-
ur beint við. Hið nýja einkenni
baráttunnar s.l. áratug er það, að
. sevinlega þegar verkalýðurinn
hefur náð fram kjarabótum hef-
ur ríkisstjórn atvinnurekenda og
- afturhalds gengið fram fyrir
skjöldu til ,að rétta hlut atvinnu-
rekenda og afturhalds, hlut auð-
stéttarinnar. Hún hefur gert það
. með nýjum álögum á verkalýð-
inn; álögum þar sem hún hefur
tekið. vinninga hans af honum
aftur og fært gróðastéttinni.
BARÁTTAN UM RÍKIS-
VALDfÐ
Verkalýðssamtökin hafa á und-
anförnum árum orðið að heyja
harða baráttu til þess að rétta
hlut sinn. í þeirri baráttu hafa
það verið verkamennirnir í
Dagsbrún sem borið hafa hita og
þunga dagsins, að sjálfsögðu
vegna íjölmennis síns, en þó fyst
og fremst vegna stéttarþroska.
Verkamenn eru orðnir þreyttir
á þeim hjaðningavígum, en þó
staðráðnari en fyrr að ná rétti
sínum. Þeir höfðu fyrir löngu
séð að baráttan var ekki við þá
veslu atvinnurekendur er sátu
gegnt þeim við samningsborðið,—
r
//Fáðu mér
beinið mitr
baráttan var viff ríkisvald auff-
stéttarinnar. Lá þá ekki beinast
við fyrir verkamenn að hvíla sig
ofurlitið á verkföllum og berj-
ast í þess stað um áhrif á ríkis-
valdið?
Svarið lá í augum uppi. Og því
beittu verkalýðssamtökin áhrif-
sínum í síðustu kosningum. Ekká
þannig að verkalýðssamtökin
sem slík gerðust stjórnmálaflokk-
ur, heldur studdu þau eindregið
þau stjórnmálasamtök er reiðu-
búin voru til að berjast fyrir
kröfum verkalýðssamtakanna.
Með sigri Alþýðubandalagsins
í síðustu kosningum unnu verka-
lýðssamtökin þann eftirminni-
lega sigur að mynduð var rík-
isstjórn er hét því að taka fullt
tillit til vilja verkalýðssamtak-
anna.
Ríkisstjórnin sem mynduð var
á s.l. sumri var alls ekki stjórn
verkalýðsins á íslandi. Það var
því síður en svo að valin væri
leið verkalyðssámtakanna í einu
og öllu. En hún var stjórn þar
sem fulltrúar verkalýðs og
bænda urðu sammála um að taka
tillit til hagsmuna beggja, hags-
muna vinnandi fólks í landinu, í
stað þess að láta sjónarmið milli-
liðanna, afturhaldsins og at-
vinnurekendanna drottna eitt.
Verkalýðurinn hét því þessari
stjórn vinnufriði þar til séð yrði
hvernig hún stæði við heit sín.
HVAÐ BLASTI VIÐ I
ÍHALDSHREIÐRINU?
Afturhaldið hafði ráðið stjórn-
arstefnunni óslitið í 10 ár þegar
núverandi ríkisstjórn tók við
völdum um mitt sumar í fyrra.
Og hvað blasti við í íhaldshreiðr-
inu eftir 10 ára setu?
Atvinnuvegirnir voru að stöðv-
ast vegna þess að hinir föllnu
ráðherrar íhaldsins höfðu ger-
samlega svikizt um að tryggja
þeim rekstrargrundvöll. Við
blöstu atvinnuvegir sem voru að
stöðvast og hinsvegar stríðaldir
milliliðar sem fitnað höfðu á því
að mergsjúga vinnandi fólk í
landinu.
Mánuðina fyrir kosningar hafði
íhaldið veifað framan í kjósend-
ur fyrirheiti um að nú gætu þeir
allir byggt sér hús. Líka þetta
var lygi. Sjóðirnir sem íhaldið
lofaði voru tómir!
Eitt var það fyrirheit íhaldsins,
sem ekki mátti segjast með öðr-
um hætti en þeim, að þaff yrffi að
gera ráffstafanir sein ekki væri
hægt aff gera fyrr en aff loknum
kosningum. í hljóði sín á milli
talaði íhaldið um að eftir kosn-
ingar yrði gengið lækkað um a.
m. k. 60% og aðrar álögur eftir
því. Og einstaka talglöð íhalds-
sál gat ekki stillt sig um að
kjafta frá.
HVERNIG HEFUR VERIÐ
STAÐIÐ VIÐ LOFORÐIN?
Hvað sem um núverandi rík ^
isstjórn verður sagt er það stað-
reynd að hún valdi ekki gengis-!
lækkunarleiðina til stuðnings
atvinnuvegunum, — verkalýðs-:
samtökin aftóku með öllu að sú J
leið yrði farin. í fyrsta sinni í
sögunni voru álögurnar til að
tryggja rekstur atvinnuveganna
látnar bitna þyngst á gróðastétt-
inni.
Á Dagsbrúnarfundinum gerði
Eðúarð Sigurðsson upp fram-
kvæmdirnar á þeim loforðum
sem ríkisstjórnin hafði heitið
verkalýðssamtökunum í vetur.
Af 11 liðum voru tveir ófram-
kvæmdir: setning nýxrar banka-
löggjafar og útvegun 10 millj.
kr. til verkamannabústaða. Hins
vegar enn heitið að við þetta
skuli staðið, og 44 millj. kr. út-
vegaðar til íbúðabygginga.
Þær ráðstafanir skulu gerðar
til tryggingar öruggri atvinnu
að kaupa 15 nýja togara, auk 9
smærri togara, og margs ann-
ars.
HVER ER KAUPMÁTTURINN?
En hvað um kaupmáttinn?
Ráðunautur Alþýðusambandsins
í þeim málum hefur enn sem
fyrr reiknað hann út. Miðað við
að hann hafi verið 100 í júlí 1947
var hann 92 stig að afloknu verk-
fallinu mikla, eftir að verkalýðs-
samtökin höfðu með sex vikna
baráttu hækkað hann verulega.
í ágúst í fyrrasumar, þegar nú-
verandi ríkisstjórn tók við hafði
íhaldið og milliliðasugur þess
komið honum niður í 90,09 stig.
Eftir álögurnar í vetur, sem
gera varð til þess að rétta við
öngþveiti það sem íhaldið hafði
komið atvinnuvegunum í, er
hann nú niðri í 88,66 stigum. En
þegar nýja kaupgjaldsvísitalan
kemur til framkvæmda 1. júní
n. k. kemst hami aftur upp í 99.09
stig, effa nákvæmlega þaff sem
Iiann var áffur en álögurnar
voru framkvæmdar, samkvæmt
grundvelli vísitölunnar.
Vitanlega kysi allt verkafólk
betri útkomu en þetta, en þaff er
hinsvegar algerlega nýtt aff þaff
tí>Vst aff halda kaupmættinum
miiJff til óbreyttum án þess aff
verkalýffurinn þurfi aff færa
þungar fórnir meff hörffum verk-
föllum til þess aff koma kaup-
mættinum aftur upp í þaff sem
hann áffur var.
Öllu þessu lýsti Eðvarð Sig-
urðsson á Dagsbrúnarfundinum,
að sjálfsögðu í miklu léngra og
ýtarlegra máli en hér hefur ver-
Frá bæklstöff verkfallsmanna Dagsbrúnar,
ið gert. Efnahagsmálanefnd AI->.
þýðusambandsins, sem skipuð ert
fulltrúum reykvískra vérkalýðs-
félaga og einnig utan af landi,
telur ékki horfur á að kaupmátt—
urinn breytist þar til næst gefst
tækifæri til að segja upp. Þes®
vegna leggur hún eindregið tili
að samningum sé ekki sagt upj*
að sinni, heldur sé beðið átekta:
og séð hver þróunin verðurv
næstu mánuði.
AFBURÐAMANNSEFNI KVEÐ-
UR SÉR HLJÓÐS
Og þá var það sem hinn grát—
broslegi atburður gerðist. Upp?
stóð ungur maður með frelsara-*.
svip og talaði hjartnæmt um hvet
illa verkalýðurinn væri nú leik-»
inn og sárlega kúgaður af fénd-
um sínum, þeim Hannibal Valdi*
marssyni, Gylfa Þ. Gíslásynii
Lúðvík Jósefssyni og HermanniL
Nú væri aðeins eitt til bjargarj
að segja upp samningum, leggjai
út í verkfall og varpa kúgúnar—
okinu af sér. Mikið lifandi skelf>»
ing hlaut þetta að vera góðurj
maður! Hve óendanlega hlauts
hann að taka sárt til fátækra
verkamanna. Að vísu voru all-
margar setningar í ræðu hanss
nær orðréttar teknar upp úr leið-
urum Bjarna Ben. í Mogganum,
en ekki tjáði að sakast við maniu
inn fyrir það. Meir bar að meta?
hinn góða vilja og fórnfúsa b; r—
áttuhug þessarar ungu verka-i
lýðshetju. Hvílíkt afburðamanns-
efni höfðu Dagsbrúnarmenn éh !di
eignazt í þessum unga manni.
í
HVER ER MAÐURINN?
Hver var hann þessi baráttu-
heiti maður? Guðmundur J.
Guðmundsson hjálpaði piltim;m
að rifja upp afrekaskrá hsns,
Hér var eitt sinn stofnað fyr-
irtækið Glerverksmiðjan h.f.
Þetta fyrirtæki var svo sór-
staklega elskulegt við verkame im
að greiða þeim ekki kaup þeiri a.
Verkamenn kunnu ekki að metá,
þessa umhyggju fyrir þeirra •liag:
og heimtuðu kaup sitt. En ekk-
ert stoðaði. Þeir fengu' :,ekkE
greitt kaupið, hvernig sem< bíV
var farið. Og verkamennirnir.
vildu fara í verkfall. . Stjójri*
Dagsbrúnar réði frá því og vijdii
beita öðrum ráðum. En í hópE
verkamanna Glerverksmiðjunn-
ar var einn fórnfús og áhúga-
samur ungur maður sem heimt-
aði að fara í verkfall og hét núc
á félaga sína að duga sér vek X
þessum átökum. Verkfall var á—
kveðið um miðjan dag. FyrstB
inaffurinn sem mætti til vinntt
þegar affrir lögffu hana niffur vsof
þessi ungi maffur, sem hafffi ver-
iff affalforingri verkfallsins! Jó-
hann Sigurðsson heitir hann.
Og þessi verkfallsforingi lélfc
ekki sitja við það eitt að mæta
fyrstur til vinnu í því verkfallif
sem hann var foringi fyrir, —t
hann fór í mál við Dagsbrún fyr-
ir að neita sér um inngöngu F
félagið. Málshöfðun sú reyndisb
raunar ekki á rökum reist, en f
málaferlum þessum upplýstist aW
maður þessi — sem neitaði því
harðlega að hafa verið í verka-
lýðsfélagi —; h'afði vissulega ver—
ið það,'meira að sdgja í stjónx
þess! og að hapn hafði farið tiS
Framhald á 8. siðu.