Þjóðviljinn - 03.05.1957, Page 7

Föstudagur 3. maí 1957 —ÞJÓÐVILJINN — (T
Skyldurnar við
* •
sjátístæði Islands
RceSa GuSm. J. GuSmundssonar ó útlfundinum 1. maí
verklýðsíélögin,
og vinstri einingu
i dag eru 34 ár síðan verka-
lýðsíéiögin í Reýkjavík heldu í
fyrsta sinn hátíðlegan 1. maí,
hinn alþjóðlega hátíðis- og bar
áttudag verkalýðshreyfingar-
innar. Það voru ef til vill ekki
margir, sem tóku þátt í þessari
fyrstu kröfugöngu og útifundi
verkalýðsfélaganna. — Það
voru forystumenn þeirra og fá-
tækt. alþýðufólk sem flest hafði
hlotið fyrstu eldskirn sína á
'hinurn hörðu frnmbýlisárum
verkalýðafélaganna. Það þurfti
bæði þrek og kjark til þess að
taka þátt í hinni fyrstu kröfu-
göngu — þeir voru ábyggilega
fleiri, sem stóðu á gangstétt-
unum og spottuðu þá sem tóku
þátt í göngunni og hæddust að
kröfum þeirra um betri kjör og
aukin réttindi. Nú hafa margar
af kröfum frá 1. maí 1923 verið
leiddar fram til sigurs fyrir
baráttu verkalýðsfélaganna og
■teljast, nú til hinna sjálfsögð-
'ustu mannrettinda. Og þeir
sem stóðu á gangstéttinni og
hæddust 1923 og síðar njóta
tiú ásamt öðrum ávaxtanna af
baráttu þessa kjarkmikla og
fórnfúsa alþýðufólks.
Um þetta leyti hafði verka-
lýðshreyfingin á íslandi vart
íslitið barnsskónum — það er
höllt hverjum manni og ekki
sízt þeim ungu að vita um alla
Þá baráttu og erfiðleika. sem
það kostaði um og eftir alda-
mótin að stofna fyrstu verlca-
lýðsfélög á íslandi. Þeim voru
■ekki boðnar kauphækkanir eyr-
arkörlunum, sem stofnuðu
Dagsbrún fyrir röskum 50 ár-
um. Svörin við félagsstofnun-
inní voru brottrekstrar úr
vinnu og aðrar ofsóknir at-
vinnurekenda. En viðbrögð
þeirra allra voru ekki þau að
gefast upp, þrátt fyrir að það
þrengdi að heimilum þeirra,
heldur fylkja sér enn fastar
um D'agsbrún. Þeir voru kann-
ski ekki allir mikið menntað-
ir, en þeir höfðu það í brjóst-
inu, sem er verkamanninum
•öllu öðru dýrmætara — rétt-
lætiskenndina, stéttvísina, og ó-
þilandi trú á samstöðu hinna
vinnándi manna.
Hér verða ekki rakm fyrstu
baráttuár verkalýðshreyfingar-
innar, en aðeins á það minnt,
isem einn af stofnendum Dags-
brúnar sagði: „Það voru ekki
aðems kjörin og aðbúðin, sem
batnaði, heldur einnig það, sem
ekki var síður mikilsvert, það
að verkamaðurinn fann að
hann stóð ekki einn, heldur
með samtökum fann hann til
máttar.síns og í verkalýðshreyf-
ingunni eygðu þeir nýtt afl,
sem gerði þá bjartsýnni á líf-
ið og framtíðina.“
í dag er verkalýðshreyfingin
eitt sterkasta aflið í landinu og
dýrmætasta eign hvers alþýðu-
manns og ekkert á jafn mikinn
þátt i gjörbreyttum lífskjörum
almennings og verkalýðshreyf-
ingin. Ár hvert er 1. mai hald-
inn hátíðlegur til að fagna ný-
Um sigrum, svara árásum, og
fylkja iiði til aukinnar baráttu.
En snúujm okkur nú til dags-.
ins í dag og baráttu síðustu
ára. Að vísu hefur verkalýðs-
hreyfingin unnið marga 1 sigra
og tryggt margvísleg ný rétt-
indi, en hún hefur háð þrot-
lausa verkfallsbaráttu til þess
>'• 3 , Mg ' 5S.Í
líka lagt á nýja tolla, —- og
það er rétt, en tvennt er rétt að
athuga í því sambandi. Þegar
ríkisstjórnin tók við blasti
við algjör stöðvun atvinnu-
veganna og með ráðstöfunum
Guðmundur J. Guðmundsson flytur ræðu sína 1. maí.
að halda kjörum sínum ó- •
skertum vegna aðgerða fjand-
samlegra rikisstjóma og Al-
þingis.
Allir kannast við aðgerðir
þessar, svo sem gengislækkun,
tollaálögui', vísitölubindingu og
vísitölufölsun. Allar þessar að-
gerðir höfðu það eitt sameigin-
legt að þær skertu kjör laurt-
þeganna, en aldrei heyrðist að
stórgróðamenn, milliliðir og
einokunarklíkur mótmæltu
þessum aðgerðum — því eng-
inn treysti sér til þess að halda
því fram, að þær skertu hag
þessara aðila. Eins«og áður var
sagt háði verkalýðshreyfingin
fórnfrek verkföll til að endur-
heimta kaupránið Eftir verk-
fallið mikla 1955 mátti það
vera hverjum alþýðumanni
ljóst hversu ríkisvaldið var
verkalýðshreyfingunni fjand-
samlegt Verðhækkanir voru
ekki aðeins leyfðar heldur bein-
línis ýtt undir þær af ríkis-
valdinu, og verkfallinu kennt
um þótt ekkert samræmi væri
yfirleitt þar á milli. Við þetta
jókst gróði milliliða og brask-
ara en árangur verkfallsins var
rýrður.
Fyrir kosningamar á önd-
verðu ári stóð verkalýðshreyf-
ingin á vegamótum. Átti hún
að notfæra sér kosningamar
og tryggja sér meiri áhrif á
Alþingi og ítök í ríkisstjórn?
Stjóm A. S. í. valdi hiklaust
þennan kost. Frumkvæði
stjórnar A." S. f. að einingu
vinstri aflanna og úi-slit kosn-
inganna leiddu til myndunar
húverandi ríkisstjómar, sem
hét þvi í upphafi, að hafa sam-
ráð við verkalýðshreyfinguna
um lausn efnahagsmálanna.
Aðstaða verkalýðshreyfingar-
innar var nú mjög breytt, hún
hafði nú allt aðra aðstöðu til
þess að ná sínum málum fram
með aðstoð Alþingis og ríkis-
stjórnar. En nú munu margir
segja: Þessi ríkisstjórn hefur
hennar voru byrðar lagðar á
auðmannastéttina, sem rak upp
harmakvein. Stóreignaskattur
og lækkun verzlunarálagningar
voru hlutir, sem ekki höfðu
heyrzt frá ríkisstjórn í mörg
ár. Verkalýðshreyfingunni ber
að styðja ríkisstjórnina til allra
góðra Verka, en ber að veita
henni aðhald og knýja á með
hagsmunamál sín. Hún fagnar
að keypt séu ný framleiðslu-
tæki, en krefst þess að því
verði hraðað, að atvinnuleysi
sé útilokað og allir hafi vinnu
við þjóðnýt störf — að kaup-
máttur launa sé varðveittur
og aukinn. Ríkisstjórnin verður
því aðeins vinstri ríkisstjórn,
að verkalýðshreyfingin sleppi
aldrei af henni vökulum augum
sínum og tryggi að áhrifa rót-
tækrar verkalýðshreyfingar
gæti í ölium gjörðum hennar.
Barátta atvinnurekenda og í-
haldsins er í eðli sínu alltaf
hin sama, en nýjar og breyttar
aðferðir koma með nýjum tím-®-
um. Nú er ekki einungis reynt
að brjóta niður verkalýðsfélög-
in utan frá, heldur hitt að
vinna félögin innan frá og hafa
þau þannig á sínu valdi I vet-
ur og nú þessa dagana höfum
við kynnzt nýstárlegri verka-
lýðsbaráttu og kynlegum verka-
lýðsforingjum. Flokkur at-
vinnurekenda og stórgróða-
manna er alla tið hefur verið
harðsnúnasti andstæðihgur
verkalýðshreyfngarinnar berst
nú heilagri baráttu til að ná
verkalýðsfélögunum á sitt
vald. Þeir sem talið hafa verk-
föll og kaupkröfur landráð og
skemmdarstarfsemi krefjast þess
nú að verkalýðsfélögin fari
verkföll og geri miklar kaup-
kröfur. Iðnrekendur er oftast
hafa verið erfiðastir allra at-
vinnurekenda og hafa reynt, að
brjóta verkföll á bak aftur með
verkfallsbrotum, kalla nú á
stjórn Iðju er þeir telja sér
þóknanlega, bjóða hennj inn í
stofu og segja: „Það má vist
ekki bjóða yður 6% kauphæl:k-
un?“ Morgunblaðið krefst þess
að verkföllum sé skellt á
sem fyrst og barátta' sé hafin
fyrir miklum kaupkröfum. og í
þessari baráttu er bæði beitt
atvinnurekendum og gömlum
vérkfallsbrjótum. Margur hlýt-
ur að spyrja: Hvað hefur skeð?
Hefur endurfæðing átt sér
stað? En svo langt nær það nú
ekki. Tilgangurinn með samn-
ingunum við Iðju og allri
þessari áróðursherferð er að
aesa önnur verkalýðsfélög til
verkfalía, láta síðan. at-
vinnurekendur neita að
semja við þau i von um að
með löngu verkfalli megi
sprengja ríkisstjórnina og
knýja hana frá völdum.
Það er óttinn við stór-
eignaskattinn, óttinn við
skertan milliliðagróða, óttinn
við að aflétt er einokuniimi
í afurðasölumálunum ótt-
inn við að vera reknir út úr
bönkunum og óttinn við að
missa auð og völd, sem knýr
íhaldið til þessara baráttu-
aðferða, — en ekki áhugi
þess fyrir bættum kjörum
verkalýðsins. Með nýrri rík-
isstjórn er þeir réðu er hægt
að taka allar kauphækkanir
aftur á einni nóttu.
Um nær allan heim er mál
dagsins baráttan fyrir friði,
baráttan fyrir banni á kjarn-
orkuvopnum og fyrir ofvopnun.
Framlag íslenzkrar verkalýðs-
hreyfingar í þeirri baráttu er
krafan um brottflutning hers-
ins. Kenningin um að hernámið
veiti vemd og öryggi eru stað-
lausir stafir. Ekkert sannar bet-
ur fánýti þessarar kenningar,
en að Bandaríkjamenn halda
því sjálfir fram heima fyrir, að
herstöðvar þeirra erlendis veiti
þeim öryggi á þann hátt, að
þær lendi fyrst í eldlínunni.
Herstöð í ófriði verndar ekki
gegn árás heldur framkallar
. :ás. Þau rök eru óspart notuð
að fslendingar geti ekki lifað
án hernaðarvinnu — illa er þá
þeirri þjóð komið, er ekki
treystir sé.r til að lifa í því
landi, sem er við auðugustu
fiskimið heimsins og býr ýfir-
óhemju f ramtíðiE rmöguleíkum
— án þess að íifa á gróða er—
lendrar hersetu, er skerðir sóma
hennar og ógnar öryggi hennar_
Það hefur , verið sómi þjóðar-*
innar að hafa verið vopnlaus
þjóð og það á að vera sómi
hennar nú að vísa öllum er-
lendum her úr landi sínu,
Henni ber að vinna á alþjóða— ^
vettvangi að brottflutningi er*-
lendra herstöðva úr öllum lönd-
um, upplausn hernaðarbanda-*
laga og allsherjar afvopnún.
Ríkisstjórnin hét því eri
hún tók við völdum að á-
Iyktun Alþingis frá 28. marz
um brottflutning hersinst
skyldi verða framfylgf —t
það er krafa dagsins í dag*
að ríkisstjórnin framfylgE
þessari samþykkt undan-
bragðlaust.
Reykvísk alþýða!
í öllum álfum heims fylkjaf
milljónir maima liði í dág. íf
samstilltu fótataki þeirra'!
glymja kröfur þeirra og ásetn- '
ingur um að nota mátt sam—
taka sinna til að njóta sjálfur;
arðsins af vinnu sinni, — kröf-
urnar um frið og sjáífstæðf*
Það er mikil hamingja að vera;
þátttakandi í þeirri baráttu.
Kjörorð okkar í dag eru mi,
a. þessi:
Burt með erlendar herstödv—
ar á Islandi.
Atvinnuöryggi.
Aukinn kaupmátt launa.
Sömu laun fyrir sömu vn nu, “*
Auknar byggingar íbúðar. is-
næðis.
Útrýming heilsuspillandi í-
búða.
Réttlátari skipting þjc ar-
teknanna.
Reykvísk alþýða!
Til hamingju með 1. mai. Súí
hamingja leggur þér ljúfai en
þungar skyldur á herðar.
Skyldurnar við verkalýð - t'é-»
lögin, skyldurnar við f-.ilti'
sjálfstæði íslands, skýldurnác
til vinstri einingar í verkalýðs-
félögunum.
Lifi bræðralag verkalýðsi
allra landa.
Lifi Alþýðusamband íslands-
Reykvísk alþýða, til ham-
ingju með 1. maí.
Kynðegur fréttaflutningur
ríkisútvarpsins 1. maí 1
Fréttir ríkisútvarpsins um
hátíðahöldin 1. maí voru með
slíkum endcmum að ekki hefði
verr tekizt til þótt fram-
kvæmdastjcra Varðarfélagsins
hefði verið falið að skrifa
„hlutlausa11 frétt um daginn.
Um hádegið gerði frétta-
stofan það að aðalatriði að
íhaldsmenn og hægri menn
Alþýðuflokksins hefðu klofið
1. maí neíndina, og birti í
heilu lagi ávarp þeirra með
hráum áróðri um „óbilgirni
og annarleg sjónarmið komm-
únista í reykvískum verka-
lýðssamtökum“. Hefur það
aldrei gerzt áður að birt hafi
verið ávarp frá minnihlutan-
um þótt ágreiningur hafi orð-
ið 1.: maí. Einnig taldi frétta-
stofan upp helztu félögin sem
skoi'izt hefðu úr leik en nefndf
ekki eitt einasta af þeim s?mi
stóðu fyrir" hátíðahöldununr,
Þá fór fréttastofan með al-
ger ósannindi, er hún sagði
að 25 verklýðsfélög stæðu að
ávarpi klofningsmanna og
neituðu að taka þátt í iiátíða-
höldunum; virtist fréi astofaH: ^
hafa Morgunblaðið að óskeik-
ulli biblíu sinni í því efni, en
það beitti því bragði að láta
skrifa undir ávarpið menn „i
stjórn“ ýmissa félaga, þótt fé-
lögiix sjálf stæðu að hátíða-
höldunum, einnig tefldi Morg-
unblaðið fram félögum sem.
alls ekki eru í alþýðusamtök-
unum. Eftir allan þennan á-
róður kom það svo sem auka-
atriði í lokin að verklýða-
Framhald á 10. síðu.