Þjóðviljinn - 28.07.1957, Qupperneq 4

B)
E>JÓÐ\rILJlNN — Smmudagur 28. júlí 1957
MÓÐVILJINN
ftteefandt: Sametntaíarflokkur alMBu - Bístallstaflokktirlnn. - Rltstlóran
Masnús KJartans6on, SleurSar QuBmundsson (&b.). - Fréttarltstlórl: Jón
Btamason. — BlaSamenn: Ásmundur Steurjónsson, QuSmundur Vlgfússon.
tv*r H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson, Sleurión Jóhanné&on. — Auílfa-
mgastjórl: OuSsetr Magnússon. - Bltstjóm, afgrelBslaj auglíslnaar. nrent-
amíBJa: SkólavörSustlg 19. - Stml 17-500 (5 línur). - AskrlftarverS kr. 25 i
min. 1 Rerkjavtk og nógrennl; kr. 22 annarsstaSar. — LausasöluverS kr. 1.ML
PrentsmtSJa t>jóBvllJana.
Litli
fréfitaczukinn
af vegi allrar
veraldar
Gerðardómstillagan
Xlorgimblaðið bregður ekki
J'i vana sínum í farmanna-
■deUunni. í hverju einstöku til-
' felli leggur blaðið sig fram
! um að spilla fyrir sáttum og
! ófrægja alla, sem nærri mál-
] inu koma af hálfu ríkisins og
: snúa jafnframt út úr öllu
1 sem lagt er tU. Nú síðast
1 reynir Morgunblaðið að snúa
1 út úr og ófrægja gerðardóms-
uppástunguna. Það skrifar
-um þá tillögu eins og um lög-
bundinn gerðardóm hafi verið
] að ræða og um það að leggja
] alla deiluna undir úrskurð
gerðardóms.
I ; ;;
I * uðvitað er slíkt f jarri öll-
j j*- um sanni. Það, sem um
• var að ræða var þetta: Sátta-
1 nefnd hafði fyrir nokkru gert
! viðbótartillögur við fyrri
sáttatillögu. Farmenn höfðu
einnig lagt fram nýjar lág-
markskröfur og lækkað sín-
ar fyrri kröfur nokkuð. Þrátt
] fyrir þetta var talsvert bil í
milli tillagna sáttanefndar og
tilboða farmanna. — Þegar
■ sýnt þótti að erfitt yrði að fá
samkomulag um millileið, kom
upp sú skoðun að ef til vill
mætti leysa þennan ágreining
með sérstökum gerðardóms-
mönnum, sem samkomulag
yrði um. Og væri þá þeim sett
það verksvið að eblú mætti á-
feveða minni kjarabætur en
] fram hefðu komið beztar í
tillögum sáttanefndar og ekM
meiri en fram hefðu komið i
] gúðustu tilboðum farmanna.
Rétt þótti að fá álit far-
mannafundar um þessa
hugmynd. Hér var því um að
ræða frjálst samkomulag um
að finna millileið til lausnar
á takmörkuðum hluta deil-
unnar. Ekkert stéttarfélag
er annað mál að verkalýðs-
samtökin hafa verið og eru
andvíg lögbundnum gerðar-
dómi til lausnar í eðlilegum
hefur nokkru sinni fordæmt
slíkt frjáls samkomulag. Hitt sjávarmáli. Þar liggja hlið
Afmælishátíð í Reykja-
víkurhöfn?
1 Reykjavíkurhöfn hafa
oft blaktað samtímis margir
fánar, og þá helzt við ein-
stök og hátíðleg tækifæri.
Sjaldan hafa jafn mörg siglu
tré stórskipa sézt hér í höfn-
inni sem hinn blíða júlímán-
uð, er nú hefur senn runnið
sitt skeið. Tilsýndar er þar
einn samfelldur mastraskóg-
ur, og hin glæstu úthafsskip
liggja í mollu hafnarinnar
og safna grænslikjuðum
gróðri á síður sínar undir
við hlið skip „óskaharns þjóð
arinnar“ Eimskipafélags ís-
lands, skip samvinnuhreyf-
. ingarinnar og skip ríkis-
og löglegum kjaradeilum. En gjóðs Þar virðigt alJt vera
Morgunblaðið, sem alltaf hef-
ur viljað beita-verkalýðssam-
tökin ofbeldi í öllum vinnu-!
deilum, það þykist nú geta
deilt á sósíalista fyrir að
fram skyldi koma tillaga sú
er lýst var. Þvílík hræsni af
Bjarna Benediktssyni og þeim
Morgunblaðsmönnum.
Vissulega er verklýðshreyf-
ingin andvíg lögbundnum
gerðardómi í vinnudeilum, en
Mtt er henni ljóst að þeir
menn eru til, sem gjarnan
vilja beita gerðardómi í öllum
vinnudeilum. — Það er því
stórháskalegt, ef aðilar, sem
standa að i'iniuuleilu, beinlín-
is kalla yfir sig lögbindingu
Slíkt er hægt að gera með
því að láta pólitíska spell-
virkja eins og Morgunblaðs-
menn snúa vinnudeilu upp
flokkspólitískar aðgerðir. En
einmitt það eru Morgunblaðs-;
menn nú að reyna í yfir-
standandi farmannadeilu.
Humarveiðileyfin og biekk-
ingar Morgunblaðsins
I 17nn reynir Bjarni Bene-
diktsson í Morgunblaðinu
að snúa við staðreyndum í
humarmálinu. Nú veifar hann
' nafni Péturs Ottesen og held-
■] ur að það megi hjálpa honum
til þess að koma högginu á
sjávarútvegsmálaráðherra. En
þar fer, eins og áður, að högg
ið hittir annan en Lúðvík
- Jósepsson.
i
A~ rásarefnið nú er, að Fiski-
félagið hafi nokkrum dög-
« um fyrr en ráðuneytið svipti
- 28 báta í Vestmannaeyjum
veiðileyfum, skrifað ráðu-
neytinu og bent á að rétt
væri að svipta 11 báta leyfun-
um. Upplýsingar þessar geta
aldrei orðið til ásökunar ráðu-
neytinu, því þær sýna ein-
mitt að aðeins 5-7 dagar líða
frá því að Fiskifélagið fyrst
ræðir um misnotkun 11 báta
og þar til 28 bátar voru svipt-
i ir leyfunum.
]
Hið rétta er að í þessum
umræddu upplýsingum
; Fiskifélagsins lágu aðeins
fyrir veiðiskýrslur fyrir 16
báta og fyrir hálfan júní.
i Strax þá var gengið eftir upp-
[ lýsingum um veiði allra bát-
sviptir leyfum, sem misnotað
höfðu leyfin.
með bræðralagi, kyrrð og ró
um borð og allt í kringum
flotann. En það er engin
gleði samfara þessum friði.
Möstrin eru eins og eyði-
skógur. . Aðeins einn dag
mánaðarins voru fánar og
viftur á lofti og flugvél hins
sænska kóngs flaug yfir
höfnina og kóngur sá hinn
fánum skreytta glæsta far-
skipaflota. Síðan voru fán-
arnir dregnir niður aftur.
Það var ekki lengur hátíð í
höfninni.
En var þá ekki ástæða til
þess að halda hátíð í Rvík-
urhöfn um þessar mundir?
Jú, vissulega.
Um þessar mundir eru ein-
mitt liðin 40 ár síðan lokið
var hinni miklu hafnargerð
Reykjavíkur, en það var
sumarið 1917. Hafði vinna við
hafnargerðina þá staðið yfir
í 4 ár. Þess er að vænta, að
40 ára afmælis þessa stór-
virkis verði minnzt með
blaktandi fánum og öðrum
fagnaði innan tíðar, en því
miður er ekki neinn gleði-
bragur yfir höfn höfuðborg-
arinnar í dag.
Um eggin og viðurværið
um borð.
Yfirmenn á hinum glæsta
.... . . .» kaupskipaflota eru í verk-
anna í jurn og þeir_ eiðan fal]i_ Þeir hafa gett fram
kröfur um bætta afkomu,
hærra kaup, og ýmis hlunn-
E. _ * ... indi. Almenningi er að vísu
n Það er annað sem rett efcki fullkunnugt Um þær
er að muna 1 þessu mali krgfur j einstökum atriðum,
en sumt af því, sem flogið
hefur fyrir um þessi mál,
1. FisMfélag íslands og þar gegnir nokkurri furðu. Það
þessu
og öllu máli skiptir og það
er:
með Pétur Ottesen sam-
þykkti að veita öll hum-
arveiðileyfin
2. Alla framkvæmd málsins mataræði, t.d. að menn séu
öruggir að eiga rétt til þess
að fá egg í sinn bikar á á-
kveðnum tímum, og eitthvað
fleira þessleiðis munu þeir
hafði því Fiskifélagið
sínum höndum.
3. Veiting humarleyfanna fóri
nú fram með sama hætti fara fram á snertandi fæði
og undanfarin ár og með
sömu skilyrðum og var al-
gjörlega í höndum Fiski-
félagsins og ráðuneytis-i
stjórans í sjávarútvegs-i
málaráðuneytinu
Allar árásir út af framkvæmd
málsins eru því árásir á op-
inbera starfsmenn, en ekki á
Lúðvík Jósepsson. liitt er
sMljanlegt að Morgunblaðið
reynir nú að hafa sem flest
áróðurstilbrigði, ef verða
mætti til að (lraga athygli
frá útsvarshneyksli íhaldsins
og ávirðingum þess I far-i
mannadeilunni, !
mun rétt vera, að farmenn
kref jast þess, að inn í samn-
inga séu sett ákvæði um
sitt.
SHkar kröfur ber naumast
að taka sem grín eða leik-
araskap til þess að hafa eitt-
hvað til að jagast um. Al-
mennt mun litið svo á að
kostur á farskipunum sé með
miklum ágætum, þar skorti
hvorki eitt né neitt til þess
að menn haldi fjöri sínu og
þrótti, og mun þetta hafa
við nokkur rök að styðjast.
En krafan um eggin bendir
í aðra átt. Hún bendir aftur
til liðinna alda, til úrkynj-
aðra tíma. Vert er því að
taka þetta til alvarlegrar at-
hugunar. Vér höfum heyrt,
að þessar kröfur komi frá.
farmönnum á Sambandsskip-
unum! Er þetta rétt? Eigum
við að trúa þvi, að sam-
vintiuhyeyfingin sé í þessum
efnum tugum ára á eftir
tímanum, ekki í því tilliti
að útbýta eggjum meðal
skipshafna sinna, heldur láti
þær fá óviðunanlega lélegt
fæði? Eða er krafan komin
frá farmönnum á Fossunum?
Arið 1973.
Ýmsir útreikningar hafa
verið gerðir út af yfirmanna-
verkfallinu á skipunum. Öll-
um er ljóst að margir tapa
á því, að ekki var fljótlega
eða strax gengið til samn-
inga. Það hefur verið reikn-
að út, að Eimskip hefði
fengið 2,5 millj. kr. útgjalda-
aukningu á ári með því að
ganga að sómasamlegum
samningum við sína menn.
Það var ekki gert og allur
floti Eimskipafélagsins
stöðvaðist. Og þá hefur ver-
ið reiknað út að skaði félags-
ins af stöðvuninni sé naum-
ast minni en svo, að það
taki 16 ár að vinna hann
upp, eins og nú er í pottinn
búið. Og þá er ártalið 1973.
— En hvenær Samband ísl.
samvinnufélaga verður búið
að vinna tap sitt vegna verk-
fallsins er ekki alveg ljóst,
sennilega um árið 1974, á
1100 ára afmæli íslands-
byggðar. — Ríkissjóður
hinsvegar vinnur aldrei upp
sitt tap sökum stöðvunar
sinna skipa, þangað verður
hvort sem er a.ð láta aðrar
lindir strejTna.
Og svo var þatf afmæli
hafnarinnar.
Það var árið 1913 að hafin
var vinna, við hafnargerðina
í Reykjavík. Var þá um vor-
ið tekið til við að sprengja
grjót suður í Öskjuhlíð, en
það átti að flytjast á vögn-
um til hafnarimiar. Var þá
lögð járnbraut frá öskju-
hlíð vestur að Granda. Var
það hin fyrsta járnbraut á
íslandi. Dró eimkstin fjölda-
marga vagna fyllta grjóti
næstu árin. Svo var um
samið, að verkinu skyldi lok-
ið 16. október 1916, én síðlá
sumars 1914 skail á heirns-
styrjöldin, svo að verkið
tafðist nokkuð fvrir þær or-
sakir. Var því ekki lokíð'
fyrr en sumarið 1917. én
mannvirkin voru fonnléga
aíhent hafnarstjóm Reykja-
vikur hinn 16. nóvejnber
1917.
Umsjón og stjóm hafnar-
gerðarinnar hafði N. P. Kirk,
verkfræðingur. f.h. Monbergs
sem hafði tekið verkið að
sér. Vinnulaun höfðu þá alls
verið gre.idd við mannvirkið
kr. 753.376,67, en öll hafnar-
gerðin kostaði um 2Vá millj.
króna.
Þó að höfnin væri mikið
tímanna tákn á. þeim timum,
stór og rúmgóð, ber svo við
á 40 ára afmæli hennar. að
hún er of lítil fyrír farskipa-
flotann í verkfalli.
Og það eru tvö hliðstæð
mál á dagskrá: Að far-
mannadeilan leysist, og eim-
skipin taki að skola af sér
Reykjavíkurhafnarslýið,
hitt er ný höfn frá1 Rauðar-
árvík inn a.ð La ugarnestóng-
um. Sennilega verður á-
kvörðun um nýju höfnina
tekin, þegar minnzt verður
40 ára afmælis hinna gömlu
góðu hafnargarða.
Magnús frá, Nesdal.
Studentaskákmótið — Frammistaða ísl. sveitarinn-
ar — Hvers vegna teíla varamennimii ekkert?
— Tillaga um hraðkeppnimót —■
HRÓKUR skrifar: „Póstur sæll!
Nú tala allir um skák, og mig
langar að leggja þar orð í belg,
þótt ég sé enginn skákmaður.
Mér finnst, ins og mörgum
öðrum, frammistaða íslenzku
sveitarinnar á stúdentamótinu
varla nógu góð, og ég held, að
okkar menn hafi verið óheppn-
ir í sumum umferðunum, því
að sveitin er óneitanlega skip-
uð ágætum skákmönnum, og
maður gerði sér vonir um, að
hún yrði nokkuð framarlega.
Sérstaklega finnst mér athygl-
isvert á þessu móti, að tveir af
sterkustu skákmönnum Norður-
landa, Friðrik og Bent Larsen,
virðast ekki vera vei upplagðir,
þeir hafa varla staðið sig eins
vel og maður gat vænzt. Þá
finnst mér að t.d. íslenzka
sveitin, sem hefur tvo vara-
menn, hefði getað hvílt aðal-
mennina öðru hvoru til skipt-
ir, því það er mjög erfitt að
tefla svona kvöld eftir kvöld.
Ég hef tekið eftir því, að sum-
ar hinna sveitanna skipta oft
um menn á einhverjum borð-
unum, t.d. rússneska sveitin
og fleiri. Eru varamenn ís-
lenzku sveitarinnar, e.t.v. það
ZJ miJdu lakari en aðalmennirnir,
að þeim sé ekki treyst til að
tefla á svona sterku móti?“
PÓSTURINN er ekki ailskostar
sammála Hróki um frammi-
stöðu íslenzku sveitarinnar;
hún hefur staðið sig allvel,
finnst mér. Þótt manní virðist,
að okkar ágæti Friðrik æftí
að vera með fieiri vmninga á
1. borði þá ber að athuga, að
1. borðsmennirnir eru yfirleitt
mjög sterkir skákmeS.m (eins
og þejr eru nú reyndar á neðrt
borðunum líka), og svo hefur
Friðrik teflt aiiar umferðirn-
ar til þessa, fþegar þetta er
ritað er ein umferð eftir) svo
að ekki er ólíklegt, að nokkurr-
ar þreytu gæti hjá honUm
stundum. Hins vegar finnst
mér eins og Hróki, að það
hefði mátt nota varamennina
meira ’ til að hvíla hína, ég
man ekki eftir, að þeím háfi
verið . teflt fram, nema hvað
Jón Einarsson téfldi á 4. borði
gegn Ecuadormönnurh Svo er
mótið heldur ails ekki búið
þegar þetta er skrifað og margt
getur skeð enn. , (Það mætti
segja mér, að Hrókur hefði
Fran:Liúd á f. SÉIJfu..'