Þjóðviljinn - 25.09.1957, Síða 6

6) — ÞJÓÐVILJTNN — Miðvikudagur 25. september 1957-
' pIÓÐVILJINN
Útirefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurlnn. — Eitstlórar;
Magnús KJartansson (6bV Sigurður Ouðmundsson. — Préttaritstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Slgurjónsson, Quðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólaísson, Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
lngastjórl: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgrelðsla, auglýslngar, prent-
amiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línur). — Askriftarverð kr, 25 A
í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsstaðar. — Lausasöluverð kr. 1:50.
Prentsmlðja Þjóðviijans.
Ofstæki í áróðurspotti Mog«a
Eitt það atriði í áróðri þýzka
nazismans og bandarískra
*1 stjórnarvaida sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur gleypt og not-
ar síðan við öll tækifæri er
■ að kaila alla andstæðinga sína
kommúnista, ef það er álitið
hepp'legt í það og það skipt-
' ið. Morgunblaðið hefur löngum
< ■ brupðið þessu fyrir sig, en frá
því að núverandi aðalritstjóri
tók að setja ofstækismark sitt
á ellan áróður blaðsins, hefur
þess konar hugtakafölsun
komizt þar í algleyming Það
kann að ganga í ýmsa ókunn-
uga að menn eins og Finnbogi
R. Valdimarsson og Hannibal
Valdimarsson megi heita
„kommúnistar“ enda þótt
' hvorugur hafi nokkru sinni
verið í neinum kommúnista-
samfökum og aldrei farið dult
■ méð stjórnmálaskoðanir sínar.
En þess má minnast að einu
• sinni voru Jón Baldvinsson,
Haraldur Guðmundsson, Vil-
'inundur Jónsson, og aðrir slík-
ir erkibolsar og kommúnistar
á máli Morgunblaðsins. Og
• skyldu ekki jafnvel saklaus-
•• ustu lesendur Morgunblaðsins
hafa verið dálítið hissa þegar
'Svo heitt og ofstækt varð í á-
róðrinum hjá Bjama að meira
'ít að seeja Hérmann Jónasson
ivar eiginlega orðinn „kommún-
isti“ og ríkisstjórn hans orðin
• i einu og öllu hliðstæð stjórn
i- Kadars í Ungverj alandi.
Ef trúa skyldi Morgunblaðinu
; værU ,,kommúnistar“ á ís-
landi enginn smáræðis flokkur,
og ékki ér hann minni erlendis.
* Hváð eftir annað heita allir
RúsSar, allir Kínverjar og all-
'ir íbúar Austur-Evrópuríkja
;,kommúnistar“ á máli Morgun-
blaðsms. Og mun það þó
nökkuð ríflega til tekið. Hitt
er enn furðulegra, að hið hlut-
Að því var vikið í grein hér í
blaðinu nýlega hve verka-
lýðshreyfingin væri illa á vegi
stödd með könnun og ritun
sogu sinnar, og því haldið fram
að svo mætti ekki lengur til
langa Opnun Árbæjarsafnsins
sem nefnt hefur verið vísir að
byggðasafni Reykjavíkur ný-
' Skipan skjalasafns Reykjavík-
ur í aðgengilegra horf og sam-
þykkt bæjarstjórnar um að
efnt skuli til könnunar og rit-
unar á sögu Reykjavíkur ber
allt vitni vaxandi skilningi á
gildi sögu og minja fyrir
samtíð og framtíð, Er þess að
vænta að framkvæmd þeirra
mála verði í framtíðinni hafin
yfir flokkadeilur og smásálar-
skap.
¥>annsókn á sögu Reykjavíkur
■■■*• og söfnun sögulegra minja
er ínikið nauðsynjaverk og
lausa Ríkisútvarp skuli falla
fyrir sömu freistingunni. og
vara sig ekki á hve áróðurs-
kennt það útvarpsefni er sem
íslenzka fréttastofan notar að-
allega. Þannig var stagazt á
því dag eftir dag í haust að
„kommúnistar" væru að taka
völdin í Sýrlandi, að „komm-
únistar“ hefðu orðið öll ráð í
sýrlenzka hernum o. s frv.,
sem að sjálfsögðu er hreint
slúður, en passaði í áróðurs-
kram brezku íhaldsstjómarinn-
ar um þær mundir. Fréttastof-
an fiaskar oft á því að taka
þannig áróðursorðbragð í frétt-
ir, er jafngildir fréttafölsun.
Jafnt Göbbels og bandarísk á-
róðursfyrirtæki nota „kom-
múnistanafngiftina“ til að
hræða fólk, sem enga hugmynd
hefur um hvað kommúnismi
er, í því skyni að vinna að
afturhaldsmarkmiðum heima
fyrir. Þýzku nazistamir höfðu
þennan áróður að yfirvarpi til
að banna ekki einungis Komm-
únistaflokkinn þýzka heldur
einnig allar róttækar og frjáls-
lyndar félagshreyfingar í
Þýzkalandi og setja upp
grimmdarstjórn og blóðveldi.
Þegar Bjarni Benediktsson
hlakkar yf:r því fyrir nokkrum
dögum að Adenauer hafi unnið
mikinn kosningasigur á „kom-
múnistum“, en sá „sigur“ var
fenginn með því að banna
starfsemi kommúnista með lög-
gjöf, gæti það bent til þess
hvernig sá ofstækismaður hugs-
ar sér að vinna „kosninga-
sigra“ ef hann kæmist í valda-
aðstöðu og upp í völdin virðist
hanu hugsa sér að fljóta á
samskonar fáránlegum áróðri
og hugtakabrenglum og Hitler
beitti forðum, eins og bezt
kemur fram í brúkun hans á
kommúnistagrýlunni.
minjar
þarf að verða byggt á svo
traustum grunni, að traust veki
meóal borgaranna almennt, og
mun þá ekki þurfa að kvíða
samstöðu um þau verkefni, án
tillits til þess hvernig menn
skiptast í skoðanahópa, en ein-
m;tt sú samstaða er trygging
þess að stofnanir eins og
minjasafn nái tilgangi sínum.
Ekki mun deilt um nauðsyn
þess að koma upp Reykjavík-
ursafni, er sýni og skýri nátt-
úru staðarins og landshlutans,
sögu Reykjavíkur, atvinnuvegi
borgarbúa, og aðra þætti hins
fjölbreytta mannlífs höfuðstað-
arins. Slíkt safn þarf að verða
með þeim hætti að það yrði
stolt allra Reykvíkinga eitt
það sem sjálegast væri og
markverðast jafnt fyrir gesti
og æskuna sem elst upp í borg-
inni. Hér er mikið verkefni, og
sé unnið þaniiig að því, að um
íhaldið
í síðasta hefti Vinnunnar,
málgagns A.S.Í., er birt for-
ustugrein sú sem hér fer á
eftir:
lijórnarandstuðan hef'. vilj
að telja íólki trú um, að rík-
isstjórninm hafi ekki tek'zt
að ná því samstarfi við verka-
lýðssamtökin, sem hún ein-
setti sér í upphafi og taldi sig
hafa náð.
Stjórnarandstaðan heldur því
fram. að allt hafi logað í verk-
föllum, enda hefui hún gengið
ötullega fram í hverskonar á-
róðri fyrir verkföllum, svo illa
sem þau föt fara þó íhaldssöm-
um atvinnurekendaflokki.
Og hver hefur svo verkfalls-
uppskera stjórnarandsteðunnar
orðið?
Staðreyndirnar eru þessar:
Af þeim 158 félögum Alþýðu-
sambands íslands er telja um
30 þúsund meðlimt hafa 6 gert.
verkfall, eða um 600 manns.
Önnur félög hafa haldið kyrru
fyrir. Félögin, sem gert hafa
/erkfall á ár.inu eru þessi (í
svigum félagatala): Bakara-
sveinafélag íslands (49) Félag
?sli atvinnuflugmanna (49).
Flugvirkjafélag íslands (58),
Félag faglærðra framreiðslu-
manna (þ.e. þeir þeirra. sem
vinna á kaupskipum, en þeir
munu um 20 talsins), og Sjó-
mannafélag Reykjavíku.r (Þ.e.
hásetar á kaupskipum sem
munu urn 350 talsins) Sam-
tals gerir þetta 526 menn, er
gert hafa verkfall af félags-
mönnum þessara 5 félaga. Og
öll eru félög þessi í Reykja-
vík, en utan Reykjavíkur má
heita, að ríkt hafi alger vinnu-
friður Sjómannadeild Verka-
lýðsfélags Akraness mun að
vísu hafa gert vinnustöðvun út
af kjörum bátasjómánna, en
þar var um tiltölulega fámenn-
an hóp að ræða.
Yfirmennirnir á kaupskipun-
um sem gerðu verkfall, eru
um 200 talsins, en þeúra sam-
tök eru ekki í ASÍ, heldur í
Farmanna og fiskimannsam-
bandi íslands.
Hins vegar hafa ýmis félög
náð nýjum samningum án upp-
það sé tryggð samstaða allra
borgaranna, er víst að úr þeim
vísi sem nú er að vaxa á eftir
að rísa gagnmerk stofnur eða
stoínanir.
au rit sem nú eru til um
sögu Reykjavíkur eru held-
ur léleg sagnfræði og ótrú.'ega
erfitt á þeirn að byggja, jafnvel
um þær staðreyndú- sem látið
hafa eftir sig óyggjandi heim-
ild í skjalasöfnum. Þeim mun
me'.ri þörf er á, að við könnun
og ritun á sögu Reykjavíkur sé
nú hafizt handa með vandaðr'
sagnfræðilegri heimildarann-
sókn og ritun hinnar nýju
sögu ekki flaustrað af heldur
unnin svo að það verk standi.
Reykjavík hefu.’ vax:ð geysiört
á síðustu áratugum — Ci,is og
líka verkalýðshreyfingin — og
ritun sögu hennar er ekki á-
hlaupaverk, en það er nauð-
synjaverk sem þarf að vinna
næstu árin og þó það kosti
áratug.
''lT'-'Xíií'-
og verkföllin
sagnar, og hefur þá stundum
munað litlu, að til verkfalls
kæmi T. d átti verkfall prent-
ara að hefjast kl. 12 á mið-
nætti en samningar náðust
snemma næsta morguns
íhaldsblöðin gera hins vegar
lítinn greinarmun á því, hvort
um samningsuppsögn eða
vinnustöðvun er að ræða.
Hvort tveggja heitir á máli
þeirra að rjúfa vinnufriðinn.
En hvað sem þe'm áróðri líð-
ur, liggja staðreyndirnar hér
Ijósar fyrir: 5—600 manns í
6 verkalýðsfélögum hafs gert
verkfall á árinu, en 152 félög
með um 29.500 mauns innan
sinna vébanda hafa haldið
vinnufriðinn samkvæmt ósk
ríldsstjórnarinnar.
Það er vissulegp rétt, að rík-
isstjórnin lofaði því við valda-
töKu sína, að hún mundi hafa
náið samráð við stéttasamtök-
in, Alþýðusan.'^nd íslands og
Stéttasamband oænda og eng-*-
ar róttækar ráðstafanir gera í
efnahagsmálum án ^amráðs
við þær. Þetta hefui ríkis-
stjórnin sannarlega efnt.. Ráð-
stafanir þær, er gerðar voru
um s.l. áramót í efnahagsmál-
um, voru bomar undir fyrrnefnd
stéttasamtök og BSRB að auki.
Stéttasamtökin lofuðu því á
móti að he;ta á félög sín að
halda vinnufriðinn. meðan séð
væri hvernig ráðstafanir rík-
isstjórnarinnar reyndust
Þessi loforð hafa verkalýðs-
samtökin þannig líka efnt á
hinn drengilegasta hátt
Það var athyglisvert, þegar
atvinnurekendur buðu Iðju,
félagi verksmiðjufólks kaup-
hækkun að fyrrabragði.
var nýtt í sögunni, en engum
duldist sá pólitíski keimur sem
af því var. Þetta átti að verða
til þess að koma almennri
kauphækkunarskriðu af stað
og helzt af öllu að fella stjórn-
ina En hvorugt gerðist. —
Verkalýðsfélögin fögnuðu þess-
um auðfengna sigri láglauna-
fólksins í Iðju, en vildu sjálf
ákveða sér tímann, hvenær þau
teldu rétt að gera kröfur um
almennar launahækkanir í
laadinu.
En þegar verkfræðingar og
síðar hálaunaðir flugstjórar
boðuðu verkfa’l, brostu menn
í kampinn. Og þegar svo skip-
stjórar og aðrir yfirmenn kaup-
skipaflotans fóru nokkru se'nna
i kjölfarið — ailt saman menn
með hærr, laun en ráðherrar
— þá sáu menn hvers konar
verkföll hér voru á ferðinni.
Vissulega al't annars eðlis
en þau verkföll sem verka-
monn gera, til bcss að ekki sjái
á börrunum þeirra
Það segir líka sína sögu, að
einn aðalforustumaður flug-
stjóraverkfal'sins var tengda-
sonur formanns stjórnarand-
stöðunnar. Og forseti Far-
manna- og fiskimannasambands
íslands er einn af varaþing-
mönnum Sjálfsta’ðisflokksins,
sem nú er í stjórnarandstöðu.
Yfirmannaverkfall'ð á kaup-
skipaflotanum varð hart og
langt verkfall. Það stóð í 6
vikur Langt vai það vegna
þess að ætlunin var að knýja
fram eins mikla kauphækkun
fyrir hina hálaunuðu skipstjóré
og fyrir .3. stýrimenn og aðstoð-
arvélstjórana.
N.ðurstaðan varð svo. sú .að
þeir hæstlaunuðu fengu enga
grunnkaupshækkun, en aðstoð-
arvélstjórar og loftskeytamenn
fengu 14% grunnkaupshækkun.'
Auk þess fengu allir f.ulla við-
urkenningu á 8 stunda vinnu-
degi og loíorð fyrir jafn hag-
kvæmum lífeyrissjóðsrét,tindum
og sjómenn á skipum ríkisins
og SÍ.S höfðu notð.
Við lok deilunnar gerðu
skipafé’ögin þá kröfu til ríkis-
stjórnarinnar, að húh héti
þeim farmgjaldahækkui, sem
nemi þeim tilkostnaðarauka, ec
þau hefðu vegna hinna nýju
kjarasamn’nga.
Þessu neitaði ríkisstjómirt,
en að samkomulagi varð að
nokkrar breytingar yrðu gerð-
ar skipafélögunum í hag og
verða þær veittar þannig að
sem minnst áhrif hafi á verð-
lag í landinu.
H:nir nýju samningar við
kaupskipaflotann gilda í eitt
og hálft ár.
Er nú ekki vitað hvað? for-
stjóraverkfölí munu koraa
næst (það mun verða IjTja-
fræðingaverkfall), en svo mik-
ið er víst, að verkafólkið lítur
slik upphlaup allt öðrum aug-
um, en þá lífskjarabaaáttu fá-
tækra erfiðismanna, sem hér
hefur orðið að heyja á undan-
förnum áratugum undir rnerki
Alþýðusambands íslands, og á-
vallt gegn harðri andsíöðú
þeirra manna og þjóðfélags-
afla sem nú standa fyrir verk-
föllum háiaunamanna.
Listaverk flutt
héðan loftleiðis
Svo sem áður hefur verið
getið í fréttum blaðsins taka
19 íslenzkir listamenn þátt í
norrænu myndlistarsýningunni,
sem opnuð verður í Gantaborg
12. okt. n.k. Vegna þess þurfti
að senda héðan til Gautaborg-
ar um 78 listaverk, málverk,
höggmyndir, vefnað, steint
gler og svartlist.
Hingað til hafa slíkar sýn-
ingardeildir jafnan verið send-
ar landa í milli með skipum,
en að þessu sinni ákváðu for-
ráðamenn íslenzku deildarirm-
ar að láta flytja alla sýningar-
munina loftleiðis, þar sem það*
var talið hagkvæmam.
Fyrsta sendingin fór liéðan
með flugvél Loftleiða 19. sept.
s.l. til Gautaborgar óg í gær-
morgun hin síðasta með Heklu.
Framhald á 10. síðu.
Afda
í Nýja Ipéi
Nýja bíó byrjar bráðlega sýn-
ingar á óperukvikmyndinni Aida,
ítalsk-amerískri kvikmynd. sem
byggð er á samnefndri óperu
eftir Verdi. Er þetta talin mesta
óperumynd sem enn hefur verið
gerð. Aðalleikendur eru Sojthia
Loren og Luciano Della Marra,
en aðalsöngvarar Renata Te-
baldi, Ebe Stignani, Giuseppe
Campora, Gino Bechj.
Þetta^.